Arbeidsinvloed en Kerkdienst
r
ik zie, ik zie...
Wat hebben ouderen en
Jengeien elkaar te zeggen
Predikbeurten zondag november $967
PRACHTIG
Buitengewoon heb ik genoten van het
programma „Zingend geloven" op zon
dagavond. Niet alleen omdat het uitge
zonden werd uit Zeeland (Aardenburg)
en niet alleen omdat het zo oecumenisch
was Geref. en Herv. zondagsschool
kinderen Hervormde- en Roomse kerk
koren. Ook niet, omdat het internatio
naal was Zeeuws Vlaanderen en Bel
gisch Vlaanderen doch omdat het
zo maar prachtig was.
Om te horen en om te zien
Die overgegeven ernst op gezichten
van kinderen en oude mensen
Dat blijde jubelen tot lof van de
Heer!
En die magnifieke teksten van nieu
we gezangen en nieuwe psalmberijmin-
gen.
Het had echt al iets van de nieuwe
aarde, waar wij met al de heiligen sa
men de Here een nieuw lied zullen zin-
gen.
Vroeger luisterden we altijd naar
„De zingende Kerk", een radioprogram
ma. Maar de T.V. is toch wel veel en
veel rijker dan de radio, door het samen
gaan van horen en zien
Om zulke programma's benje geneigd
de T.V. veel te vergeven.
En dan ineens terwijl alles nazingt
in je ziel de sportwedstrijden.
Ik heb geen bezwaar tegen sport, ook
niet tegen sportprogramma's. Ik kijk er
echt graag naar, als het niet te woest
gaat. Alleen kan het me niet schelen,
wie er wint.
Maar het was wel een overgang uit
die mooie oude kerk van Aardenburg
ineens naar het voetbalveld
Al die songfestivals en beatgroepen
en zingende zusjes kunnen me gestolen
worden in vergelijking met die echte
kerkmuziek, waar Frits Mehrtens ons
op tracteerde. A. D.
OFFICIEEL
(vervolg van pagina 2)
CLASSIS GOES.
De Classis Goes heeft een timmerfabriek
geadopteerd voor een bedrag van 15.000,-
per jaar.
Om niet alleen de ouderen voor dit be
drag te laten zorgen is door de C.J.V. van
Heinkenszand uit haar ieden een werkcom-
missie Ruanda benoemd. In het seizoen
1967'68 zullen allerlei activiteiten op
touw worden gezet door deze wcrkcom-
missie.
Op 4 nov. is de start-avond in het Ver
enigingsgebouw te 's Heer Arendskerke.
Op het programma staan o.m. opvoering
van een toneelstukje „Het Kroegje". In dit
stukje zal de ontwikkelingshulp in breder
verband worden uiteengezet. Muziek door
Jan Bosselaar en zo mogelijk een interview
met Piet Geelhoed, Cabaret, Pauze met
verloting.
Ieder, in 't bizonder de jeugd, is van
harte welkom.
I.
Het mag wel als bekend worden ver
ondersteld, dat de moderne arbeid en
arbeidsomstandigheden vaak echt niet
ideaal te noemen zijn.
Het mag dan ook logisch heten, dat
iemand die daar dag in dag uitmee heeft
te leven, er op de een of andere manier
wel een tik van beet krijgt. (Uitvoeriger
schreef ik hierover in de Zeeuwse Kerk
bode van 13 juli en 17 en 24 augustus
van dit jaar).
Al zal de situatie van plaats tot plaats
en van bedrijf tot bedrijf wel weer ver
schillen, maar ontkomen aan deze ver
schijnselen doet vrijwel niemand, ook
niet in ons goede Zeeland.
En dan is het naar mijn mening ook
onzinnig om te denken, dat het hele ge
bied van een mensenleven, dat wij dan
het „geestelijk leven" noemen, of het
„geloofsleven" (wat een wonderlijke
scheiding overigens alsof je geest en
lichaam ook maar een ogenblik zou kun
nen scheiden zonder te sterven alsof
geloof een zaak is die geen enkel ver
band heeft met de rest van ons leven)
ook niet de invloed zou ondergaan van
deze bovengenoemde tik van de arbeids-
molen. Gaan we dat begrijpen, dan zou
er wel eens weer eens een heel ander
licht kunnen gaan vallen op allerlei pro
blemen waar we telkens weer in ons
kerkelijk leven tegen opbotsten het
huisbezoek, de kerkdienst, de reente
ring van kerkelijke medewerkers en
ambtsdragers e.d.
Niet dat dit inzicht dan de steen dei-
wijzen zal zijn, waar alle vragen mee
opgelost kunnen worden, maar het zou
in elk geval een richting voor de oplos
sing kunnen geven.
In dit verband zou ik dan een paar
opmerkingen willen maken over de
kerkdienst.
De problematische kerkdienst.
Het probleem is wel ongeveer bekend
(en we zitten er allemaal op z'n tijd
mee, of je nu op de kansel staat of er
onder zit): de kerkdienst is teveel one-
man-show, de „tweede" kerkdienst met
alles wat daaraan vast zit, de vormge
ving van de kerkdienst als vaak maar
een schijnbaar volkomen willekeurige
aaneenrijging van versjes en stereotype
uitspraken-met-antiquarische-waarde ter
garnering van de preek, kinderen wèl of
niét of gedeeltelijk een kerkdienst laten
meemaken (kinderdienst, kinder-neven-
dienst), de preek, kerkdiensten samen
met andere kerken, om maar eens en
kele kreten op te noemen, zonder het
idee te hebben volledig te zijn geweest.
Parallellen tussen Kerk en werk.
Samen met zoveel anderen moet dan
de man, die de hele week zich al heeft
moeten aanpassen aan een gemeenschap
met allemaal andere mensen, op zondag
weer in één gareel lopen met zoveel
anderen.
Net zo min als door de week wordt
hij weer naar zijn mening gevraagd,
maar mag hij luisteren. Als de kansel
baas dat wil moet hij op commando
gaan zingen of bidden en staan of blij-
"ven zitten en moet hij zich met z'n por-
temonnaie bezig houden of met zijn
'zonden.
En net als in de week kan hij het idee
krijgen, dat hij als eigengeaard individu
er eigenlijk helemaal niet toe doet. In
de fabriek moet het werk gebeuren en
of dat nu gebeurt door Jansen of door
Pietersen, is niet van belang, als dat
werk maar klaar komt en als het maar
goed gebeurt.
In de kerk gaat het dan weer om an-
der werk, het werk van God of het werk
in Gods wijngaard of in Gods Ko
ninkrijk of hoe het dan ook allemaal
mag heten, en dat werk schijnt al even
hard te moeten gebeuren. En je krijgt
weer allerlei opdrachten je bekeren en
geloven en bidden en bijbellezen enz.
Dat wordt dan allemaal over je hoofd
uitgestort vanuit het uitgangspunt het
evangelie dat God van ons houdt.
Op gevaar af voor een grove profa-
nist te worden versleten, zou ik nu de
vergelijking ook hier nog door willen
trekken Ook de fabrieksdirectie, die
iets heeft begrepen van de moderne
ontwikkelingen op personeelsgebied, zal
constant zijn beste beentje voor zetten
óm te laten merken, dat hij echt het
beste voor heeft met zijn werknemers,
die daarom ook tegenwoordig geen ar
beiders meer genoemd worden, ook al
vaak geen werknemers meer, maar
medewerkers.
Maar het trieste is, dat, al is de be
nadering en benaming van de mensen
die in het bedrijf werken veranderd, in
wezen er nog niet zóveel veranderd is,
dat een mens tegenwoordig zichzelf
echt kwijt kan in zijn werk, er plezier
in kan hebben.
Is het dan niet begrijpelijk, dat de
doorsnee werkende mens vaak steeds
minder aantrekkingskracht voelt uitgaan
van die kerkdiensten Want hij ver
keert in zekere zin weer in een zelfde
situatie als op z'n werk.
't Is misschien niet voor niets dat on
der de vrouwen nog de meeste kerke
lijke trouw gevonden wordt.
Die leven immers in ons land ten
minste meestal alleen voor kinderen
en huishouding.
Zij staan niet in die teleurstellende
omgeving van de modèrne arbeid. En
vanuit allerlei verzet daartegen is er
öok bij hen niet die weerslag ten aan
zien van de kerkdienst.
Tenminste, dit is maar een veronder
stelling van mij, die overigens nog eens
deugdelijk op z'n waarde onderzocht
zou moeten worden.
Kerkdienst als vrijetijdsverslinder.
Dat die kerkdienst dan ook nog plaats
vindt op één van de zeer bijzondere da
gen van de week, als men n.l. niet hoeft
te werken, maakt het er nog niet beter
op.
Want van één van die twee dagen
breekt die kerkdienst een heel stuk af.
En dat is. niet alleen maar een uurtje,
al wordt dat vaak gezegd, want na de
kerkdienst van 10 uur, kun je met de
morgen niet veel meer beginnen.
En als er dan nog een tweede dienst
is (waar je dan eigenlijk ook nog heen
zou moeten is je geleerd), wat blijft er
dan van die zondag over
Is die kerkdienst om half drie, zoals
in veel dorpen, dan kun je eigenlijk al
leen nog na vieren iets gaan onderne
men.
Maar in een gezin met kleine kinde
ren is dat ook niet veel meer, want om
streeks zeven uur moeten de kinderen
in hun bed verzeilen.
Is die kerkdienst om 5 uur, dan lijkt
het iets beter. Maar als je bijvoorbeeld
's middags eens naar het bos wil of naar
het strand dan is de vreugde ook
maar kort. Je kunt toch moeilijk in een
short en op sandalen naar de kerk gaan.
Dus moet je op tijd terug, om te ver
kleden. Niet voor niets zie je dan ook,
dat juist badplaatsen b.v. de avond
dienst op 17 uur zetten, dan blijft zowel
de avond nog vrijwel in tact, als ook de
middag.
De rooms-katholieke kerk is in dit op
zicht nog verder gegaan in plaats van
je „kerkelijke verplichtingen" op zondag
te voldoen, kunnen de gelovigen ook al
op diverse plaatsen op zaterdagavond
naar de mis, en dan zijn ze 's zondags
„vrij".
Nou begint dat laatste me net wat
teveel op de noodsprong van een winke
lier in moeilijkheden te lijken, die ook
in z'n verplichte winkelsluitingsmiddag
niet weg durft te gaan, want er zou wel
eens een klant achter om kunnen ko
men, en als hij dan niet thuis is gaat die
klant misschien wel naar een ander. Als
je winkelier of kerk zó je klanten
moeten houden, dan trek je op de duur
toch aan het kortste eind. Wil je niet
aan het kortste eind trekken, dan zul
je je rekenschap moeten geven, wat er
aan je zaak ontbreekt.
(Wordt vervolgd) P. C. MEIJER.
In het huisorgaan van Kapelle-Bieze-
linge „Christus Triomfat" bespreekt Ds.
Juch een nieuwe opzet voor bijbelkrin
gen.
Een zelfde practisch probleem wordt
in de prediking aan de orde gesteld
(met nabespreking) én op de catechisa
ties èn op de jeugdverenigingen én in
de bijbelkringen. Heel de gemeente
wordt er dus tegelijk met de neus op
gedrukt.
Ik geef dit verhaal door, opdat ook
andere kerken er hun winst mee kunnen
doen.
„Dit jaar gaan we weer een andere op
zet volgen. Het is de bedoeling, dat we een
praktisch probleem bespreken. Ditzelfde
probleem zal tevens aan de orde gesteld
worden op de catechisaties of in een be
spreking met de jongeren na de kerkdienst.
Dit samengaan is een gevolg van een ver
zoek van de G.J.V.
Hoe gaan we het aan de orde stellen
Dit gaat in verschillende stadia gebeuren
a. Er zal een groepje gevormd worden
bestaande uiteen deelnemer aan een bij
belkring met echtgenote, een kerkeraadslid
met echtgenote, een leid (st) er van een club
van 1216 jaar, en 3 of 4 jongeren van
de G.J.V. Deze groep zal elke keer uit
CLASSIS MIDDELBURG.
Middelburg (Hofpleinkerk) 9.30 u. Ds. v. Wilgenburg
2.30 uur Ds. Wessel.
5 uur Ds. Wessel.
(OOSTKERK) 9 uur Ds. Van Til, Jeugddienst.
Getuigeniskerk (Adriaen Lauwereijszstraat) 9.30 uur
Ds. Wessel.
5 uur Ds. Van Til.
Plan Zuid Gymnastiekhal bij schoolgebouw)
9 uur Ds. De Craene te St. Laurens.
5 uur Ds. Van Wilgenburg.
(Engelse Kerk) 19.30 uur Zangdienst.
Arnemuiden 10 en 2.30 uur Ds. Oegema.
Domburg 10 uur Ds. Helderman, 2.30 uur Ds. Meijer
te Meliskerke.
Gapinge 10 en 2.30 uur Ds. Dondorp.
Grijpskerke 9 uur Ds. Dondorp te Gapinge,
7 uur Ds. Meijer te Meliskerke.
Koudekerke 9 en 2.30 uur Ds. Elshout.
Meliskerke 10 uur Ds. Groeneveld te Vlissingen,
2.30 uur Ds. Kornet te Vlissingen.
Oostkapelle 10 en 2.30 uur Ds. Sloot te Rilland-Bath.
Serooskerke 10 en 2.30 uur Ds. Van Wouwe.
St. Laurens 10.30 en 2.30 uur Ds. De Craene.
Souburg 10 en 2.30 uur Ds. Meijer.
Veere 9 uur Ds. Bosman te Vrouwenpolder,
2.30 uur Ds. Groeneveld te Vlissingen.
Vlissingen 9 en 10.45 uur Ds. Kornet,
7 uur Ds. Groeneveld.
Vrouwenpolder 10 en 2.30 uur Ds. Bosman, Vrouwen
polder.
Westkapelle 9.30 uur Ds. Meijer te Meliskerke,
2.30 uur Ds. Helderman.
CLASSIS ZEEUWS-VLAANDEREN.
Aardenburg 10 uur Ds. Noorloos, 2.30 uur Ds. Musch
Axel 10 en 5 uur Ds. Heemskerk.
Breskens 9.30 uur Ds. Musch, 5 uur Ds. Noorloos.
Hoek 10 en 2.30 uur Ds. Tiemens te IJmuiden-Oost.
Sas van Gent 19 uur Ds. Berger.
Schoondijke 10 en 2.30 uur Ds. 'Hommes te Rotterdam
Terneuzen 10 en 4.30 uur Dsn Gispen.
(Mozarthof) 9.30 uur Ds. 'Berger.
Oostburg 10 en 3 uur Ds. Paksy (Dankstond voor het
gewas)
Zaamslag 10 en 3 uur Ds. Zwaan.
Zoutespui 11 en 3 uur Ds. De Kleer te Scheveningen.
CLASSIS GOES.
Baarland 10.30 en 5 uur Ds. Noordhof, Wemcldinge.
Bediening Heilig Avondmaal.
Borssele 10.30 uur Ds. Juch te Kapelle, 2.30 uur Ds.
Kornet te Vlissingen.
Colijnsplaat (in de Ned. Herv. Kerk te Colijnsplaat)
11 uur Ds. Herder te Onstwedde Bevestiging,
5 uur Intrede van Cand. Blpkland.
Driewegen 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Veen.
Geersdijk (in de Ned. Herv. Kerk te Colijnsplaat)
11 uur Ds. Herder te Onstwedde, Bevestiging,
5 uur Intrede van Cand. BlÖkland.
Goes (Westerkerk) 10 uur Ds. Jansen,
5 uur Ds. De Bruijne.
(Oosterkerk) 9 uur Ds. De fjlruijne, 5 uur Ds. Jansen
's-Gravenpolder 10 en 2.30 uur Ds. Warnink te
Slikkerveer.
Heinkenszand 10 en 2.30 uur Ds. Eikelboom.
Kapelle 9 en 2.30 uur Ds. Jucih.
Kruiningen 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Bosch te Pijnacker
Lewedorp 9.15 en 2.30 uur Ds. Brederveld te Souburg.
Nieuwdorp 10 en 2.30 uur Ds. Kramer.
Wemeldinge 10 en 2.30 u. Ds. v. d. Molen, Kruiningen
Wissenkerke (in de Ned. Herv. Kerk te Colijnsplaat)
11 uur Ds. Herder te Onstwedde, Bevestiging,
5 uur Intrede van Cand. Blokland.
Wolphaartsdijk 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Berg.
Yerseke 10 en 2.30 uur Ds. Gilhuis te Den Haag.
CLASSIS THOLEN.
Anna Jacoba Polder 10 en 2.30 uur Ds. Torenbeek.
Bergen op Zoom 10 en 5 uur Ds. v. d. Stoel.
Halsteren 3.30 uur
Hoogerheide (Schapendreef 21) 9.45 en 3.30 uur
Ds. Fossen te Dordrecht.
Krabbendijke 9.30 uur Ds. Torenbeek te Vroomshoop,
5 uur Cand. Dronlcert te Leiden.
Oud-Vossemeer
Poortvliet 10 en 2.30 uur Cand. Dronlcert te Leiden.
Rilland-Bath 10 en 2.30 uur Ds. Schenkelveldt te Doorn
Tholen 10 en 5 uur Ds. Bijleveld te Rijnsburg.
CLASSIS ZIERIKZEE.
Brouwershaven 10 en 2.30 uur Ds. Wentsel.
Bruinisse 10 en 5 uur Ds. v. d^ Heiden te Numansdorp
Haamstede 10 en 5 uur Ds. Van Duinen te Voorburg
Nieuwerkerk 10.30 en 5 u. Dhr. Jansma te Zonnemaire
Oosterland 9 uur Dhr. Jansma, 6 uur Ds. Becker.
Scharendijke 10 en 2.30 uur Ds. Scholing.
Zierikzee 10 en 5 uur Ds. Nawijn, Voorber. H. Av.
Zonnemaire 10 en 2.30 uur Ds. Becker, Bed. H. Av.
