r
ik zie,
ik zie...
Uit de Gemeenten
Predikbeurten zondag 10 september 1967
WAT JIJ NIET ZIET
De zomerprogramma's van de T.V.
doen mij sterk denken aan het ant
woord, gegeven op de vraag ,,Wat doe
jij toch met je oude scheermesjes, waar
laat je die (het was in de dagen van
vóór de philishave). „Wat ik met mijn
oude mesjes doe Daar scheer ik me
mee."
De informatieve programma's blijven
altijd het meest boeiend. Zeer belang
rijk waren vooral de vraaggesprekken
met Arabische christenen. Ter aanvul
ling van wat Prof. Berkhof zei over Is
raël en de zgn. heilige plaatsen volgt
hier een gedeelte van een artikel, dat
hij in „In de Waagschaal" schreef.
Zeer interessant voor alle heilige-land-
lopers in verleden en toekomst.
1. De situering van de meeste heilige
plaatsen is in het ergste geval onjuist en
in het beste geval onzeker. (Als ik dat zeg,
laat ik nog alle historisch-kritische vragen
over de juistheid van sommige nieuw-
testamentissche aardrijkskundige aanwij
zingen ter zijde.) Wij weten niet waar de
stal van Bethlehem en het veld van Efra-
tha zich bevonden, waar Maria als meisje
woonde en waar Josef zijn timmerwinkel
had. Wij weten niet, welke berg de berg
van de verheerlijking was of waar zich de
haven van Kapernaüm bevond, waar Jezus
zijn discipelen riep. Maar het heilige-
plaatsen-bedrijf kan financieel van zulke
onzekerheden niet leven. Er wordt dus op
zulke plaatsen stelselmatig onwaarheid
verteld. Kruisiging en opstanding situeert
men op een plaats waarvan nu als zeer
waarschijnlijk wordt aangenomen, dat hij
ten tijde van Jezus binnen de stadsmuren
lag de werkelijke plaats moet dan een
stuk noordelijker hebben gelegen. Maar
men kan de kerk van het heilige Graf toch
niet sluiten of afbreken
2. Aangenomen dat de plaatsen toeval
lig toch juist zouden zijn, dan wordt de
indruk die ze zouden kunnen maken, toch
geheel weggenomen door de lelijke en
pompeuze kerken die er overheen zijn ge
bouwd. Nü kan niemand meer zien, hoe
de kale heuvel van Golgotha moet zijn ge
weest, of de top van Taborberg of het
echte Gethsemané. Ik heb *espect voor de
trouwe en in verhouding tot anderen eer
lijke wijze waarop de Franciscanen het
beheer voeren over vele heilige plaatsen,
maar hun massieve kerken nemen precies
dat weg wat ze willen bewaren. Het meest
krasse geval is de Geboortekerk in Bethle
hem, waar niets is wat op een herberg of
stal gelijkt, maar waar overeenkomstig de
latere legende, een grot wordt getoond
die natuurlijk ook door de enorme kerk
er boven elk effect verliest. Eén plek heeft
men met zijn vrome geknoei nog niet vol
doende kunnen misvormen. Dat is de
noordzijde van het meer van Galilea. Hoe
wel dit gebied in de dagen van Jezus \teel
dichter bevolkt moet zijn geweest, geven
de heuvelen en de ruïnes, het meer en de
vissersscheepjes, ondanks de kapellen her
en der, nog een indruk van het landschap
waarbinnen zich het galilese werk van
Jezus voltrok. Hier was de natuur de
vroomheid te machtig.
3. De heilige plaatsen zijn broeinesten
van kwezelarij. De knielende en biddende
pelgrims met hun kaarsen en kussens, om
ringd door de handige priesters en de nog
handiger gidsen, geven dagelijks aan de
stroom van toeristen een beeld van het
christelijk geloof dat ze van daaruit overal
heen meedragen. Op vele plaatsen, vooral
in de Geboortekerk en in de Grafkerk
speurt men nog de bigotte geest van kei
zerin Helena, de moeder van Constantijn
de Grote, die tot dit naargeestige bedrijf
heeft geïnspireerd. Het deed me bijzonder
pijnlijk aan, te zien dat de Joden zich uit
gerekend door dit christendom tot jaloers
heid hebben laten verwekken en vlak bij
de muren van de oude stad, op wat zij de
berg Sion noemen, een dergelijk bedrijf
onder de naam „graf van David" hebben
gesticht, evenals bij de concurrerende fir
ma compleet met kaarsen en andere ac
cessoires.
4. De heilige plaatsen zijn demonstraties
van de verdeeldheid der christenen. Dat
geldt vooral van de „verzuilde" Geboorte
kerk en nog meer van de Grafkerk, waar
de éne kerk het graf heeft, de ander de
heuvel Golgotha en een derde de plaats
van de lijkafname. Er komen daar geregeld
conflicten tussen de priesterscharen voor.
Die werden tot voor kort door de mos
limse grafpolitie onderdrukt Dat zullen
nu wel Joden doen. Men kan zich Jezus,
om wie dit alles heet te gaan, hierbij on
mogelijk anders voorstellen dan als de ver
toornde reiniger van dit tempelbedrijf, met
zijn zweep in de hand. De protestanten
spelen bij dit alles, als zo vaak, een secun
daire en aarzelende rol. Er is een lutherse
dienst in de kerst nacht vlak buiten de
Geboortekerk. Er is een duits-lutherse
kerk in de nabijheid van de Grafkerk.
Daar heb ik een preek gehoord tegen
de verering van heilige plaatsen
DISCUSSIE
(vervolg van pagina 2)
In allerlei richting is er gezocht, zon
der dat het antwoord bevredigt.
Zit het in de dominees, die niet pre
ken kunnen, of zit het in de mensen, die
niet meer luisteren kunnen Of zit het
dieper. Is het het begin van „de grote
afval" die in onze generatie begon als
„geestelijke verschraling". Of is het
juist andersom en zoekt de Heilige
Geest in deze tijd naar een nieuwe bed
ding, naar nieuwe vormen, die beter
zijn.
Nu is het zeker waar dat we niet ge
trouwd zijn aan de huidige vormen van
kerkelijk leven. Het is zeker waar, dat
in de beginperiode der christelijke kerk
alles anders toeging dan zoals wij ge
wend zijn.
De moeilijkheid is o.a. deze, dat je
met de kerk niet experimenteren kunt.
Toch is het goed, dat er een voor
bede is. In de ene gemeente kan er meer
dan in de andere.
Een van de nieuwe vormen voor de
middagdienst is de preek-met-discussie.
Na een korte preek krijgen de hoorders
gelegenheid vragen te stellen en opmer
kingen te maken. Die worden door de
dominee beantwoord en door de ge
meente verder besproken.
Bij alle respect voor de poging en
waardering voor de gemeenten, waar
dit werkelijk goed gaat, sta ik er toch
zeer gereserveerd tegenover.
Gaat het niet al te spoedig lijken op
een soort bijbelkring
Er is alles voor om over een preek
na te praten met elkander en met de
dominee. Maar moet die discussie opge
nomen worden in de dienst zelf? Wordt
het niet licht een beetje laag-kerkelijk,
om niet te zeggen stijlloos
De een benadert de vragen op een
verstandelijke manier, de ander trekt ze
in de gevoelssfeer.
Hoe voorkom je het„ik vind".
Wat je krijgt, als je iedereen naar
zijn of haar mening vraagt, ziet U op
de T.V.
Een kerkdienst is wel een dialoog,
maar dat is wat anders dan een discus
sie.
Na de dienst moeten we proberen stil
te zijn, opdat de ruimte voor dankbaar
heid en blijdschap zo groot mogelijk zij.
Daarin bewaren we de zegen van „ge
nade en vrede" het beste.
En dan kunnen we er later nog wel
eens met elkaar over praten.
Dat niet iedereen enthousiast is over
de discussie-kerkdiensten bleek mij uit
een anoniem gedicht in het Haarlemse
Kerkblad van een paar weken geleden
en waar boven stond
MODERNE KERKDIENST
klanken
van een preek
dwarrelen omlaag
maar niemand raapt ze op.
Ze blijven liggen
als herfstbladeren
ongezien vertrapt
dood Leven in de regen.
De dialoog is
de kerk binnengekomen
genummerde vromen
discussiëren
rapporteren
jongleren
met Gods Woord
voor en tegen.
Zij hebben verleerd
te luisteren
zij weten niet meer
te verzamelen
hoe te vangen
klanten in een hand
op een nat gezicht
geheven in de regen.
A. D.
Nieuwerkerk.
1Huwelijk4 augustus had de huwe
lijksbevestiging plaats van Albert Talen en
Wilma van de Panne. We wensen hun
ook van deze plaats Gods zegen en ge
nade toe. Adres Salonwagen, Deltastraat.
Op 8 september a.s., 3 uur, zal D.V.
een huwelijksbevestiging plaats hebben
van Wim van Putten en Truus Folmer,
door Ds. P. Joosse van Middelburg. We
wensen jullie geluk met de ondertrouw,
en dat jullie veel jaren gelukkig en door
God gezegend leven moogt. Voorlopig
adres Poststraat 18.
2. HuisbezoekOp woensdag 30 augus
tus zijn we daarmee begonnen. Om zo de
gemeente weer rond te gaan. Laat er zijn
1. wederzijds gebed of de Here dat weer
zegenen wil 2. bij elk een hart dat open
staat voor de ander 3. begeerte om van
„dat heil, die weldaan deelgenoot te zijn".
Dan zal ook deze arbeid dienen mogen tot
stichting der gemeente en tot eer van Gods
Naam. Willen we trachten het zo te doen,
brs en zrs
3. Ziekenhuisalle zieken in het zieken
huis te Zierikzee mochten naar huis. Maar
nu liggen in Goes zr Elenbaas en Boukje
Honkamp, beiden uit Bruinisse, de eerste
oud, de tweede jong. We wensen hun be
terschap toe, ook nu van deze plaats.
4. Proficiateen gelukwens aan br.
v. d. Weijden, die 87 jaar mocht worden
en een rijke zegen onder het Woord, dat
U nog steeds mag beluisteren in de kerk
dienst.
5. Tenslotte een groet aan ouden, een
zamen, zieken en verder aan allen, die dit
lezen.
N.
J. H. B.
Poortvliet.
Kerkelijke huwelijksbevestiging is aan
gevraagd door Jaap Uyl en Trudie Muller.
De dienst zal plaats vinden 22 september
a.s. en zal worden geleid door Ds. P. To
renbeek te Anna Jacoba Polder.
Zondag 17 september hopen wij Heilig
Avondmaal te vieren. In de dienst van
Woord en Sacrament hoopt voor te gaan
Ds. Brederveld te Souburg, in verband
hiermede zal zondag 10 september door Ds.
D. Sloot te Rilland-Bath een voorberei
dingspredikatie worden gehouden.
Grijpskerke.
Kerkelijke stand. Met attestatie ver
trokken naar 's-Gravenhage (Geref. Kerk
's-Gravenhage-Escamp)Frans Dingeman-
se.
Als belijdende leden toegelaten en op
genomen in de gemeente Jan Vlieger en
zijn vrouw Johanna Vliegervan der
Vorst (voorheen waren zij lid van de Ge
reformeerde Gemeente te Oostkapelle)
Eredienst. A.s. zondag zullen twee be
sluiten van de kerkeraad betreffende de
eredienst in praktijk gebracht worden.
Ie. dat de gemeente gaat staan zodra de
predikant bij de kansel gekomen is en
een handdruk van de dienstdoende ouder
ling heeft ontvangen, en blijft staan tot na
het zingen van het aanvangslied. 2e. Dat
na het uitspreken van het „onze hulp
(Psalm 124:8) de gemeente antwoordt
met „Amen". Eveneens dat de gemeente
antwoordt met „Amen" na het uitspreken
van de zegen aan het einde van de ere
dienst. Beide keren zal het „Amen" ge
zongen worden met orgelbegeleiding.
De nieuwe Commissie van Beheer.
Vorige week woensdag is de commissie
van beheer voor het eerst in vergadering
bijeen geweest. Het eerste deel van haar
vergadering was met het moderamen van
de kerkeraad, die samen met de leden van
deze commissie de door de kerkeraad op
gestelde „regeling van het beheer der stof
felijke zaken" doorgenomen en besproken
heeft. Nadat allerlei vragen, die zich bij
deze bespreking voordeden, door het mo
deramen beantwoord waren, heeft het mo
deramen namens de kerkeraad aan de
nieuwe commissie het startsein gegeven
om met haar werkzaamheden te beginnen.
Het zijn nog' niet alle werkzaamheden,
waar zij mee beginnen kan dat komt eerst
na 1 januari 1968, wanneer de huidige fi
nanciële commissie haar opdracht beëin
digd heeft met de afsluiting van het boek
jaar 1967. De begroting voor het jaar 1968
zal nog wel door de financiële commissie
worden opgesteld, maar in overleg en sa
menwerking met de nieuwe commissie van
beheer. Natuurlijk zal de jaarrekening over
1967 ook door de „oude" financiële com
missie worden behandeld en voorgelegd
aan de kerkeraad en gemeente.
De commissie van beheer bestaat uit de
volgende leden Joh. Koets, E. Marinus-
sen, Jac. Boone, J. Francke Jr., C. P. van
de Ree, A. Remeijnse en J. de Groot, die
CLASSIS MIDDELBURG.
Middelburg (Hofpleinkerk) 9.30 uur Ds. Joosse.
Bevestiging Ambtsdragers.
2.30 uur Ds. Van Til.
5 uur Ds. Van Til.
(OOSTKERK) 9 uur Ds. Wessel.
Getuigeniskerk (Adriaen Lauwereijszstraat) 9.30 uur
Ds. Van Til.
5 uur Ds. Wessel.
Plan Zuid Gymnastiekhal bij schoolgebouw)
9 uur Ds. De Craene te St. Laurens.
5 uur Ds. Joosse.
Arnemuiden 10 en 2.30 uur Ds. Oegema,
Bediening Heilig Avondmaal.
Domburg 9 uur Ds. Meijer te Meliskerke, 2.30 uur
Ds. Van Wilgenburg te Middelburg.
Gapinge 10 en 2.30 uur Ds. Dondorp.
Grijpskerke 10 en 2.30 uur Ds. Den Hengst.
Koudekerke 9.30 en 2.30 uur Ds. Elshout.
Meliskerke 10 en 2.30 uur Ds. Meijer (Jeugdzondag)
Oostkapelle 10 en 2.30 uur Ds. Hartholt.
Serooskerke 10 en 3 uur Ds. Van Wouwe.
St. Laurens 10.30 en 7 u. Ds. De Craene (Jeugddienst)
Souburg 9.30 en 2.30 uur Ds. Brederveld.
Veere 10 uur Ds. Streefkerk (m.m.v. van de jeugd),
2.30 uur Ds. Streefkerk.
Vlissingen 9, 10.45 en 7 uur Ds. Kornet.
Vrouwenpolder 10 en 2.30 uur Ds. Bosman.
Westkapelle 9.30 u. Ds. Van Wilgenburg, Middelburg,
7 uur Ds. Dondorp te Gapinge.
CLASSIS ZEEUWS-VLAANDEREN.
Aardenburg 9.30 uur Dhr. Musch, 3 uur Ds. Noorloos.
Axel 10 en 5 uur Ds. Heemskerk.
Breskens 9 uur Ds. Noorloos, 5 uur Ds. Zwaan te
Zaamslag.
Hoek 10 en 2.30 uur Ds. Verbeek.
Sas van Gent 11 uur Ds. Berger (Ned. Herv. Kerk).
Schoondijke 9.30 en 2.30 uur Ds. Manz te Rozenburg.
Terneuzen 10 en 16.30 uur Ds. Gispen.
(Mozarthof) 9.30 uur Ds. Berger.
Oostburg 10 en 3 uur Ds. Boer te Woerden, 7 uur
Ds. Noorloos te Aardenburg (Jeugddienst).
Zaamslag 10 en 3 uur Ds. Zwaan.
Zoutespui
CLASSIS GOES.
Baarland 10 uur Leesdienst, 2.30 uur Ds. Heuzeveldt
te Goes.
Borssele 10 uur Leesdienst, 2.30 uur Ds. Slingenberg
te Goes.
Colijnsplaat 11 uur Ds. Maaskant te Leiden, 4 uur
Ds. Juch te Kapelle.
Driewegen 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Veen.
Geersdijk 10 uur Ds. Noordhof te Wemeldinge,
2.30 uur Ds. Maaskant te Leiden.
Goes (Wcsterkerk) 10 uur Ds. De Bruijne, Bed. H. Av.
5 uur Ds. De Bruijne, Dankzegging H. Av.
Oosterkerk) 9 uur Ds. Heuzeveldt, Bed. H. Av.
5 uur Ds. Heuzeveldt, Dankzegging H. Av.
's-Gravenpolder 10 en 2.30 uur Ds. Jansen te Goes,
Bed. H. Av.
Heinkenszand 10 en 2.30 uur
Kamperland
Kapelle 10 en 5 uur Ds. Juch.
Kruiningen 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Molen.
Lewedorp 9.15 en 2.30 uur Cand. Warner.
Nieuwdorp 10 en 2.30 uur Ds. Kramer.
Wemeldinge 10 en 3 uur Ds. Fossen te Zwijndrecht.
Wissenkerke 10 en 2.30 u. Ds. De Jong, 's-Gravenhage
Wolphaartsdijk 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Berg.
Yerseke 10 en 2.30 uur Ds. Boerkoel te Ede.
CLASSIS THOLEN.
Anna Jacoba Polder 10 en 2.30 uur Ds. Torenbeek.
Bergen op Zoom 10 en 5 u. Ds. De Kleer, Scheveningen
Halsteren 5 uur Ds. v. d. Stoel te Bergen op Zoom.
Hoogerheide (Schapendreef 21) 10 uur Ds. v. d. Stoel
te Bergen op Zoom, 15.30 uur Ds. Elderman te
Dinteloord.
Krabbendijke 9.30 en 2.30 uur Ds. Vesseur, Den Haag
Oud-Vossemeer 10 en 3 uur Ds. Zelle te Leeuwarden.
Poortvliet 10 en 2.30 uur Ds. Sloot te Rilland-Bath.
Rilland-Bath
Tholen 9 en 5 uur Ds. Zelle te Leeuwarden.
CLASSIS ZIERIKZEE.
Brouwershaven 10 en 2.30 uur Ds. Wentsel.
Bruinisse geen opgave ontvangen.
Haamstede 10 en 5 uur Ds. Boeyinga te Rijswijk.
Nieuwerkerk 10 uur Ds. Becker (Jeugdpreek),
5 uur Ds. Becker.
Oosterland 10 uur Leesdienst, 3 uur Ds. Meeder.
Scharendijke 9.30 uur Ds. Scholing, Voorber. H. Av.,
2.30 uur Dhr. Jansma te Zonnemaire.
Zierikzee 10 en 6.30 uur Ds. Nawijn.
Zonnemaire 10 uur Dhr. Jansma, 2.30 uur Ds. Scholing
te Scharendijke.
