Ik zie,
ik zie...
Tussen OORLOG en ^Urede
GENERALE SYNODE
Prodikbourton zondag 4- juni 1967
(uit alle volken zult gij Mij ten eigen
dom zijn) in 't bijzonder Gods privaat
bezit, maar dan ten diepste gepeild met
de bedoeling, dat met en in Israël alle
geslachten des aardbodems gezegend
worden (Gen. 12 3). Dit is het profe
tische woord, dat zeer vast is en in ver
vulling gaat. Hoe dit verwerkelijkt
wordt zal de loop der geschiedenis, die
van stap tot stap die vervulling zijn zal,
wel doen blijken. Het zal zó zijn, dat
Israël wordt de banier der volken (nes
amiem); het zal zó zijn, dat de wet nl.
de tenach in breder zin dan alleen de
thora (Tenach de wet, de profeten,
en overige geschriften des O.T.) van
Jeruzalem zal uitgaan.
Intussen blijkt uit dit O.T. al even
zeer, dat deze veranderde situatie der
toekomst zal worden beheerst, zelfs zal
worden geschapen, door één bepaalde
persoon, nl. door Messias, welke naar
Zijn zelfgetuigenis aan de Emmaüs
gangers Jezus de Nazarener is wist
ge niet dat, de Christus al deze dingen
lijden moest en alzo tot Zijn heerlijk
heid ingaan Dit zelfgetuigenis wordt
nu door de gemeente overgenomen. Al
weer naar Jezus' woord gij zult Mijn
getuigen zijn zo te Jeruzalem als tot het
uiterste der aarde.
De woordvoerders hierbij zijn dan de
twaalven, het apostolaat, dat in deze
zendingsopdracht zijn vertegenwoordi
ger krijgt in Saul van Tarsen, de Jood
uit Benjamin, maar ook de apostel der
heidenen. Deze gaat de wereld in en
op de wereld af af op haar politheïsme,
haar veelgodendom, om de ware God
in Jezus Christus te prediken. Hij is
God geopenbaard in het vlees. De éne
ware God is alleen te kennen in en door
Hem en Zijn Geest. Zo zeggen joodse
mannen en vrouwen het ons. Paulus
reist stad en land af om het zo te zeg
gen.
Zijn reizen zijn zendingsreizen zijn
brieven niet alleen zendbrieven aan de
gemeenten, doch ook zendingsbrieven
naast de pastorale aan Titus en Timo-
theüs. Tot zover gaan in 't kort weer
gegeven de Nieuw-Testamentische ge
gevens en dan is 't opeens uit. Dan
schijnt de taak van Israël als apostel
der heidenen beëindigd.
Dan krijgen in de kerk door de Hei
lige Geest uit joden en heidenen ge
wekt alleen heiden-christenen als
auteurs het woord in de geschriften der
Paters, apologeten en kerkvaders als
Augustinus e.a. Niet één dezer geschrif
ten evenwel van de hand dezer mannen
is onder de kononieke boeken opgeno
men.
't Is al joods wat de klok slaat in het
Nieuwe Testament. Is hiermede nu Is-
raëls taak als apostel der heidenen af
gelopen Gesteld al dat dit zo is, dan
lijkt het me ruim voldoende, want dan
is nog heden bij elke Bijbeluitreiking
waar en door wie ook het steeds Israël,
dat tot de volken van Jezus Christus
spreekt.
En wat dunkt U Is dit niet een
heerlijke en rijke vervulling van de op
dracht aan Israël, om Apostel der hei
denen te zijn
Brouwershaven B. WENTSEL.
VOORBEDE.
Wij dominees doen (vrij geregeld)
in het zgn. grote gebed voorbede voor
„allen die in hoogheid zijn gezeten".
In mijn jongensjaren was er een do
minee, die het lange gebed wat bekortte
door al die hoge instanties samen te
vatten, door te bidden voor de jus-,
po- en militie".
Tijdens de laatste wereldoorlog heb
ben we alle Nederlandse dominees tel
kens brieven gestuurd, waarin ze opge
wekt werden óm voor onze eigen rege
ring en met name voor onze Koningin
openbaar te bidden in de erediensten.
Na de oorlog de Volkerenbond
was al vóór de oorlog ter ziele is er
een nieuwe poging gedaan om te komen
tot een supra-nationale rechtsinstantie.
Die poging is gelukt in de vorm van
de V.N. De United Nations, de Ver
enigde Naties.
De leden van deze organisatie voeren
tegen elkaar geen oorlog meer, maar
zullen hun onderlinge geschillen op een
andere dan deze barbaarse manier op
lossen.
Vroeger vocht immers de ene stad
tegen de andere. Het ene kasteel met
zijn onderhorigen tegen het andere.
Later vochten de Hollanders tegen de
Friezen (en omgekeerd!) Het stadje
Oudewater werd beurtelings door de
bisschop van Utrecht en de graaf van
Holland bezet en uitgeplunderd, omdat
het het ongeluk had net op de grens
van beider gebied te liggen. Het is een
wonder, dat er nog zoveel (en zo veel
moois!) van Oudewater overgebleven
is
Later kwamen de oorlogen van lan
den tegen landen. Tenslotte de wereld
oorlogen.
Nu dreigt er een derde wereldoorlog.
Wat we nodig hebben is een inter
nationale rechtsorde, die boven de re
geringen uitgaat.
Als symbool van deze noodzaak en
deze vrome wens staat er in Den Haag
UIT DE PERS
Van lieverlee krijgen de christenen,
die verontrust zijn over de gang van
zaken in de wereld, meer stem in de
gereformeerde pers.
De oorlog is niet een zaakje-ver-weg,
dat ons niet aangaat. Bovendien zijn
wij geen neutraal land, dat zich buiten
de conflicten probeert te houden. Wij
hebben gekozen. Daarom zijn wij voor
een deel verantwoordelijk voor wat
bondgenoten doen of niet doen. In ieder
geval hebben we daar de gevolgen van
te dragen. Wij zullen altijd mee moeten
doen.
Verbijsterend is het bericht dat een
uitvindster (een vrouw N.B.) van mis
dadige oorlogsmethoden met een rid
derorde werd beloond.
nog steeds het Vredespaleis.
In de richting van die rechtsorde
werkt de U.N.O.
Het stelt nog niet veel voor.
Maar het is wat
En van die supra-nationale instantie
is de heer Oe Thant de secretaris-gene
raal.
Ofschoon hij een dienende functie
heeft en over geen machtsmiddelen be
schikt, is hij ,,het allerhoogst gezeten".
Als er dus iemand de voorbede der
kerken nodig heeft, is hij dat
Ik weet niet, of hij christen is, maar
zijn werk is christelijk En wat we doen
is bidden voor zijn werk.
En voor zijn persoon, dat hij het vol
zal houden op zijn eenzame post boven
de partijen. Want telkens dreigt hij
tussen de partijen verpletterd te worden.
Niemand is zo goed geïnformeerd als
hij.
Maar ook is op 't ogenblik niemand
zo pessimistisch als hij.
Hij heeft gewaarschuwd, dat wij, ten
zij er een eind komt aan de oorlog in
Vietnam, regelrecht naar een derde
wereldoorlog afglijden.
Wij.
Want toen de Hollanders tegen de
Friezen vochten, had Gelderland daar
niets mee te maken.
Toen de Fransen en de Duitsers in
1870 tegen elkander streden, bleef de
rest van Europa er buiten.
Maar dat is nu volslagen onmogelijk.
Een verschil met vroeger is ook, dat
er in die ouderwetse oorlogen overwin
naars en verliezers waren.
Dat is er nu niet meer bij.
De derde wereldoorlog zal een atoom
oorlog worden. Alles ligt er reeds voor
klaar. En bij de bommen, die dan ge
bruikt zullen worden, was de bom op
Hiroshima een klappertje uit een kin
derpistool.
Daarom is het werk van Oe Thant
zo buitengewoon belangrijk. En moeten
wij bidden dat zijn gezag meer en meer
erkend worde. Macht heeft hij niet,
maar als onze gebeden trouw en ernstig
worden genomen naar Gods troon en
hij de steun krijgt van het wereldgewe
ten, kunnen er nog wonderen gebeuren.
Want het is een wonder, als het goed
blijft gaan. A. D.
Dit las ik in een bespreking in het
„Centraal Weekblad" van Dr. B.
de Gaay Fortman over een studie van
Drs. T. Veer
„Van drs. B. J. Th. ter Veer verscheen
in de serie oekumenische leergang, uitgave
Sjaloom-Odijk, een geschrift onder de ti
tel „Tussen oorlog en vrede".
In deze les wordt het oorlogsvraagstuk
geanalyseerd in het raam van de interna
tionale betrekkingen. Het fundamentele
kenmerk van deze betrekkingen is de on
zekerheid van de verschillende staten ot
in het internationale verkeer voldoende
rekening zal worden gehouden met hun
nationale belang zoals zij dat zien. Een
slechts schijnbare zekerheid is thans ge
bouwd op het atomaire evenwicht. Dit
afschrikkingsevenwicht kan falen en dan
zal de vernietiging zo groot zijn, dat van
bescherming van waarden absoluut niet
meer kan worden gesproken. Elk gebruik
van geweld in internationale conflicten
houdt dit risico in. Duidelijk toont de
Vóórdat de synode eind augustus op
„De Blije Werelt" in Lunteren haar
normale vergaderweken begint, zal zij
op 21 juni nog eens bijeen komen. Deze
dag vergadert ook de generale synode
van de hervormde kerk en beide syno
des zullen dan, hoewel afzonderlijk,
gelijktijdig zich bezig houden met de
gereed gekomen nieuwe psalmberijming
van de interkerkelijke stichting voor de
psalmberijming. De gereformeerde sy
node zal deze dag tevens behandelen
een voorstel van het deputaatschap
voor bestudering van het oorlogsvraag-
stuk, om mee te werken aan de organi
satie van een „vredesweek" in de twee
de week van oktober, samen met de
r.k. vredesbeweging „Pax Christi", de
hervormde synode en eventueel andere
kerken.
Dr. P. G. Kunst uit Amsterdam is tot
praeses van het moderamen van deze
synode gekozen. Assessor werd ds. P.
Visser uit Tilburg. Eerste en tweede
scriba zijn ds. E. N. van Loo uit Sneek
en ds. J. R. Hommes uit Groningen.
schrijver aan dat de rol van het militair
geweld in de wereld in principe is uitge
speeld. Als wij de les van de geschiedenis
leren, dan zal het de kant uitgaan van
wapenbeheersing en ontwapening, coëxis
tentie en het oplossen van conflictstof zo
als het probleem Noord-Zuid.
De analyse van drs. Ter Veer wordt
gekenmerkt door de nuchterheid die de
medewerkers aan het Polemologisch Insti
tuut in Groningen eigen is. Men zou zijn
les in handen wensen van. ministers, ka
merleden en andere politici, wier zicht op
de feitelijke ontwikkelingen te vaak nog
wordt vertroebeld door ideologisch denken.
Ik acht het echter de vraag of onze staats
lieden door nuchtere sociaal-psychologi
sche analyse alleen tot een actieve vredes
politiek kunnen worden gebracht. Onmis
baar lijkt mij het protest van de fassa' te
gen de wijze waarop met Gods schepping
wordt omgesprongen door haar bloot te
stellen aan vernietiging. Anders gezegd
een ethische benadering van het oorlogs-
vraagstuk blijft onmisbaar en die mist men
in deze les te zeer. Tot die ethische be
nadering was de schrijver misschien van
zelf gekomen als hij wat concreter was
geworden. De huidige gebeurtenissen in
Vietnam waarop de les helaas niet in
gaat dwingen tot ethisch commentaar.
In „Scienne" van 13 januari j.l. las ik,
dat het Amerikaanse leger de „Distinguis
hed Service Medal" heeft uitgereikt aan
een wetenschappelijk onderzoekster voor
haar bijdrage aan de ontwikkeling van een
vernietigingsmiddel van rijstoogsten. Dit
soort middelen wordt thans uitgeprobeerd
in Vietnam. Men kan hier niet volstaan
met te zeggen dat zo iets onverstandig is
het is het werk van de duivel.
Mijn conclusie is dat de les van drs. Ter
Veer een nuttige bijdrage betekent aan de
studie van het oorlogsvraagstuk. Door het
gebrek aan ethische benadering wordt ech
ter de kans gemist de betrokkenheid van
de mensen bij de vragen van oorlog en
vrede te vergroten. Als verstandelijk pro
bleem zal het oorlogsvraagstuk nooit in
het centrum van de belangstelling komen
te staan. Daarmee is natuurlijk geenszins
gezegd dat men hier de puur verstandelijke
analyse wel zou kunnen missen.
Ik wil de les van drs. Ter Veer van
harte aanbevelen aan de :ézers van ons
blad."
CLASSIS MIDDELBURG.
Middelburg (Hofpleinkerk) 9.30 uur Ds. Wessel.
2.30 uur Ds. Joosse.
5 uur Ds. Joosse.
(Noorderkerk) 10.15 uur Ds. Van Wilgenburg.
Getuigeniskerk (Adriaen Lauwerijszstraat) 9.30 uur
Ds. Joosse.
5 uur Ds. Van Wilgenburg.
Plan Zuid (Gymnastiekhal bij schoolgebouw)
9 uur Ds. Van Wilgenburg.
5 uur Ds. Wessel.
Gasthuiskerk (Dienst voor belangstellenden) 7.30 u.
geen dienst.
Arnemuiden 10 en 2.30 uur Ds. Oegema, Voorbereiding
Heilig Avondmaal.
Domburg 10.45 uur Ds. Kornet te Vlissingen,
7 uur Ds. Den Hengst te Grijpskerke.
Gapinge 10 en 2.30 uur Ds. Dondorp.
Grijpskerke (in de Herv. Kerk) 2.30 u. Ds. Den Hengst,
7.30 uur Ds. Streefkerk.
Koudekerke 9.30 en 2.30 uur Ds. Elshout.
Meliskerke 10 en 2.30 uur Ds. Meijer.
Oostkapelle 10 uur 7 uur Ds. Meijer te Meliskerke
(Voorbereiding Heilig Avondmaal).
Serooskerke 9 uur Ds. Dondorp, 2.30 u. Ds. v. Wouwe
(Voorbereiding Heilig Avondmaal).
St. Laurens 10 en 2.30 uur Ds. Vreugdenhil, Den Haag
Souburg 9.30 en 2.30 uur Ds. Bosman.
Veere 10 en 2.30 uur Ds. Streefkerk.
Vlissingen 9.30 uur Ds. Kornet, 7 uur Ds. Groeneveld.
Vrouwenpolder 10 en 2.30 uur Ds. Brederveld.
Westkapelle 9.30 uur Ds. Den Hengst, 2.30 uur Ds.
Kornet te Vlissingen.
CLASSIS ZEEUWS-VLAANDEREN.
Aardenburg 9.30 uur Ds. Paksy, 3 uur Dhr. Musch.
Axel 10 en 5 uur Ds. Heemskerk.
Breskens 9.30 uur Dhr. Musch (Voorbereiding Heilig
Avondmaal), 5 uur Ds. Paksy.
Hoek 10 en 2.30 uur Ds. Verbeek.
Sas van Gent 7 uur
Schoondijke 9.30 en 2.30 uur Ds. Feringa, Ulvenhout.
Terneuzen 10.30 en 4.30 uur Ds. Berger.
Oostburg 11 uur Ds. Paksy, 5 uur Dhr. Musch te
Breskens.
Zaamslag 10 en 3 uur Ds. Berkhoff.
Zoutespui 10 en 3 uur Ds. v. Meyenfeldt te Hilversum
CLASSIS GOES.
Baarland 10 en 2.30 uur Cand.-Montsma, Amsterdam.
Borssele 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Veen.
Colijnsplaat (in de Ncd. Herv. Kerk) 11 en 4 uur
Ds. Tissink te Ridderkerk.
Driewegen 10 en 2.30 uur Ds. Slingenberg.
Geersdijk 10 en 2.30 uur Ds. Koolstra te Kruiningen.
Goes (Westerkerk) 10 uur Ds. De Bruijne, Voorber.
Heilig Avondmaal.
5 uur Ds. Jansen.
(Oosterkerk) 9 uur Ds. Jansen, Voorber. Heilig
Avondmaal.
5 uur Ds. Juch te Kapelle-Biezclinge.
's-Gravenpolder 10 en 2.30 u. Ds. Pontier te Vlissingen
(Voorbereiding Heilig Avondmaal).
Heinkenszand 10 en 2.30 uur Cand. v. d. Molen te
Kruiningen.
Kamperland 10 en 2.30 uur dienst.
Kapelle 9 en 17 uur Ds. v. d. Leek, em. predikant te
Hengelo.
Kruiningen 10 uur Ds. Eikelboom te Heinkenszand,
2.30 uur Ds. De Bruijne te Goes.
Lewedorp 9.15 en 2.30 uur Ds. Juch.
Nieuwdorp 10 en 2.30 uur Ds. Van Oostrum te
De Meern.
Wemeldinge 10 en 2.30 uur Bevestiging en Intrede
Ds. Noordhof.
Wissenkerke 9.30 uur Ds. Tissink te Ridderkerk,
5 uur Ds. Meijer te Meliskerke.
Wolphaartsdijk 10 en 2.30 uur Ds. v. d. Berg.
Yerseke 10 en 2.30 uur Ds. Keur te 's-Gravenhage.
CLASSIS THOLEN.
Anna Jacoba Polder 10 uur Ds. Torenbeek, 2.30 uur
dienst.
Bergen op Zoom 10 en 5 uur Ds. Molenaar te Breda.
Halsteren 2.30 uur Ds. Molenaar te Breda.
Hoogerheide (Schapendreef 21) 9.45 en 4 uur Ds.
Moolhuizen te Leiden (Voorber. Heilig Avondmaal).
Krabbendijke 9.30 uur Ds. Groeneveld te Vlissingen.
2.30 uur Cand. v. d. Molen te Kruiningen (Voorber.
Heilig Avondmaal).
Oud-Vossemeer geen opgave ontvangen.
Poortvliet 10 uur Leesdienst, 2.30 uur Ds. Bakker,
em. pred. te Elburg.
Rilland-Bath 9.30 en 2.30 uur Ds. Sloot.
Tholen 10 en 5 uur Ds. B'akker, em. pred. te Elburg.
CLASSIS ZIERIKZEE.
Brouwershaven 10 en 2.30 uur Ds. Wentsel te De Lier
Bruinisse 10.30 en 3 uur Ds. Van Til te Middelburg.
Haamstede 10 en 5 uur Ds. De Vries te Eindhoven.
Nieuwerkerk 10 en 5 uur Ds. Becker.
Oosterland 10 uur Leesdienst, 2.30 uur Ds. Torenbeek
te Anna Jacoba Polder.
Scharendijke 10 en 2.30 uur Ds. Scholing.
Zierikzee 10 en 6.30 uur Ds. Nawijn.
Zonnemaire 10 en 2.30 uur Eerw. Heer Jansma.