eeuwóe
3£erkbocle
KETTERSJAGERS
in de Rooms-Katholieke Kerk
Gewas èn arbeid
MIJN COLLEGA
21e JAARGANG No. 20
17 NOVEMBER 1966
,.Ik worstel
en ontkom"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
RedactieDs. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. J. Bosman, Vrouwenpolder
Ds. M. V. J. de Craene, St. Laurens Ds. H. Eikelboom, Heinkenszand Drs. A. Elshout, Koudekerke
Ds. W. Kats, ApeldoornDs. A. G. Kornet, Vlissingen Dr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
Abonnementsprijs
4,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Enige tijd geleden bracht de post mij
voor het eerst 'n maandblad dat als
titel droeg Confrontatie". Uit alles wat
er toen in stond kon ik nog niets be
paalds opmaken, tenzij dit ene, dat de
redaktie bestond uit rooms-katholieken.
Het tweede nummer, dat ik deze da
gen ontving, ontpopte zich echter tot 'n
strijders-blad dat er niet om liegt. De
nieuwe r.k. katechismus, die zelfs door
prof. Van Niftrik, niettegenstaande zijn
kritiek, 'n stichtelijk boek wordt ge
noemd, wordt in dit nummer genoemd
'n boek vol onjuiste en dubbelzinnige
(om niet te zeggen listige) formules.
Wat, volgens dit blad de Neder
lands (roomse) katechismus over de
eucharistie avondmaal) zegt, is niet
gebasseerd op de wereldbrief van de
paus van 3 sept. 1965, maar op eigen
inzicht in de theologie. Brood en wijn.
zouden volgens dit blad, de Nederlands
(rooms) katholieke katechismus inter
preterende, niet meer veranderen in het
lichaam en bloed van Christus, maar
brood en wijn zouden 'n andere beteke
nis en 'n ander doel krijgen en daar
door het lichaam en bloed van Christus
presenteren, en het in zekere zin ook
nog zijn. De kleine stukjes brood, die
op de altaardwaal zijn achtergebleven,
en waarvan men vroeger leerde dat dit
ook Christus' lichaam was, zouden dit
nu ineens niet meer zijn, omdat niemand
dit nog brood noemt, aldus de catechis
mus. Confrontatie" zegt dat de Neder
landse rooms-katholieke katechismus
hier zonder meer dwaalt.
Tot welke praktijken deze uitholling
leidt, weet „Confrontatie" ons ook nog
te vertellen. We geven dit „historisch
feit" zoals het genoemd wordt, door
voor rekening van „Confrontatie".
In het zuiden van het land, aldus
„Confrontatie", had 'n pater na de mis
de beker, waarin geen hostie ouwel)
meer aanwezig was, maar wel nog alle
broodrestjes, aan zuster kosteres gege
ven om die schoon te maken. De zuster
heeft de heiligschennis gelukkig niet
durven begaan.
Voor het in de (r.k.) kerk aanvaar
de onderscheid tussen doodzonde en
dagelijkse zonde, aldus „Confrontatie",
voelt de catechismus ook niets, terwijl
deze nochtans in kerkelijke uitspraken
(zie Trente) gebruikt worden.
Interessant is nog de opmerking op
pag. 41 van het door ons genoemde
blad. Op pag. 469 van de katechismus,
aldus „Confrontatie", leert men tot zijn
verbazing, dat de katholieke kerk zo
goed als alles erkent wat de reformatie
belijdt, terwijl het omgekeerde niet het
geval is. Dit is, aldus „Confrontatie",
maar een voorbeeld van de in Neder
land „eigentijdse" tendens de verschil
len tussen (r.) katholicisme en protes
tantisme te minimaliseren. De wens is
hier de vader der gedachte. De werke
lijkheid is anders de hervormers heb
ben niet uit onbegrip de leer der (r.)
kerk op vele punten fel bestreden en
Trente heeft zich niet voor niets jaren
bezig gehouden met het formuleren van
de leer der (r.) kerk tegen de reforma
tie. Beide partijen waren geen Sancho
Panza's die tegen windmolens vochten.
De verschillen waren en zijn nog steeds
reëel en diep, en het gaat niet aan ze
te verminderen door de leer der (r.)
kerk uit te holen, aldus „Confrontatie".
Deze enkele grepen uit het klachten-
register die „Confrontatie" naar voren
brengt moge volstaan. Zelfs „Confron
tatie" zegt nog veel meer opmerkingen
te hebben over de nieuwe katechismus
en ze spreekt over de tijd waarin er nog
'n échte katechismus bestond.
Nu zij het verre van mij om mijn
ogen te sluiten voor datgene wat er in
onze „Kerken" aan de gang is, om met
'n soort van leedvermaak vast te, stellen
wat er bij anderen aan de gang is. Toch
is tussen onze „ongerusten" en deze
r.k. theologen van „Confrontatie" er 'n
groot verschil. In „Confrontatie" gaat
het praktisch alleen over kerkelijke
dogma's, bij ons gaat het meer om het
luisteren en beluisteren van wat de Bij
bel zegt, Het eerste lijkt mij veel meer
op 'n felle strijd te kunnen uitlopen dan
het tweede. In het tweede gaat het im
mers om dat wat God zegt en met 'n
beetje nederigheid van beide kanten ge
loof ik toch dat de uitkomst hier is
voor alles elkaar begrijpen en met el
kaar luisteren naar de gans Andere,
naar God. Het tweede lijkt me moei
lijker, omdat hier mensen tegenover el
kaar staan, die met elkaar moeten pro
beren vaak menselijke dogmatische uit
leg tot elkander te brengen, die op geen
enkel goddelijk gezag rust.
Het is tevens opvallend dat het Duit
se weekblad „Der Spiegel" van 10-10-
'66 enkele problemen doorgeeft waar
mede Rome in de verschillende landen
worstelt. Deze problemen zijn de vol
gende
In Frankrijk zou 'n nieuw Gallikani-
me (meer onafhankelijkheid tegenover
Rome) de kop opsteken.
In Amerika zou 'n zeker Episcopalis-
me veld winnen.
In Nederland wordt de lichamelijke
aanwezigheid van Christus in de eucha-
risatie meer en meer betwijfeld.
In Duitsland moet de liturgie en de
Maria-verering oorzaak zijn van diepe
verschillen.
In Italië zeggen steeds meer priesters
hun ambt vaarwel, omdat ze zich teleur
gesteld voelen door het concilie, dat wel
aan de bisschoppen en aan de leken
meer rechten gaf, maar de priester
voorbijging.
Tevens stelt „Der Spiegel" vast dat
het traditionalisme „vasten voet" aan
neemt in de r.k. kerk. In Frankrijk b.v.
zijn er mensen die de priester die in het
Frans de mis doef, in het Latijn ant
woorden.
Nogmaals, het is er ons niet om te
doen om er leedvermaak in te scheppen,
maar het was en is er ons wel om te
doen om te laten zien dat er voor Rome
en voor ons maar één uitweg is Gods
Woord. Naar gelang men dit meer en
meer zal zien, en naar gelang wij er
meer en meer zullen uit leven, zal de
werkelijke oecumene vooruitgang ma
ken. Daarbij zullen we steeds in het oog
moeten houden Hij die de Herder is der
kudde de Heer Jezus Christus.
M. V. J. DE CRAENE.
UIT DE DOMSTAD
In Zeeland worden de jaarlijkse bid-
en dank dagen nog in ere gehouden,
evenals in de provincie Overijsel.
Hier in de Domstad is daarvan geen
sprake.
Ook niet in de grote stad, waar ik
zondag 6 nov. j.l. mocht voorgaan in de
dienst des Woords.
Het kerkelijk bureau aldaar liet mij
terecht weten, dat ik in drie kerkge
bouwen „dankuur voor gewas en ar
beid" moest houden.
Dit is gebeurd.
Maar ik heb mij wel verwonderd,
want bij navraag mijnerzijds bleek tot
3 X toe dat verscheidene kerkeraads-
leden er niet mee op de hoogte waren.
Het stond ook niet met zoveel woor
den in het kerkblad bij de kerkdiensten
vermeld.
Ik maak mij sterk dat vele gemeente
leden er dan ook niet van op de hoogte
waren.
Wel was aangekondigd dat de „Win-
tercollecte" zou plaats vinden, waarvoor
dan ook prompt gezorgd werd, evenals
in de andere diensten, waar de Cate
chismus „aan de orde van behandeling"
was.
Wat zullen wij- van deze dingen zeg
gen
Nu, ik heb er over wel het één en
ander op mijn hart.
Om te beginnen De structuur van
onze dynamische arbeidsmaatschappij
maakt een bid- of dankdag, die als zon
dag gevierd wordt, in vele plaatsen vrij
wel onmogelijk.
Het kan best op één der zondagen
in maart en november. Maar dan dient
het organisatorisch beter, intensiever te
worden voorbereid dan heden ten dage
veeal het geval is.
Héél de zondag dient er m.i. aan ge
wijd in alle diensten
Verleden jaar schreef ik in dit kerk
blad over de kerk van Eindhoven, die
eens een prachtig-voorbereide indus
trie-zondag'gehouden heeft.
Vergis ik mij niet, dan is dit ook in
Arnhem eens gebeurd.
Wil ik nu voorstellen dit algemeen
in te voeren
Nee, dat niet direct
Maar wel zoü ik er met nadruk op
willen wijzen dat de bid- en dankston
den voor gewas èn arbeid zich er prach
tig voor lenen om de problemen en no
den van onze industriële samenleving,
tot in de agrarische sector toe, volop
aan de orde te stellen.
Daarenboven Wat zijn wij dwars
door een kabinetscrisis en door evidente
geldontwaarding heen in ons goede va
derland gespaard voor de vele ver
schrikkingen, die andere landen ons la
ten zien Een uitzichtloze oorlog in
Vietnam, tal van natuurrampen in meer
dere landen, vele duizenden slachtoffers
van waters- en hongersnood, enz. enz.
deden dit jaar „dank- en biddag" in
sterke mate samenvloeien en zo zal het
stellig allerwege geweest zijn, want de
nood in de wereld schreit dagelijks ten
hemel.
En wat Nederland betreftZelfs
hier is het niet alles rozengeur en mane
schijn noch bij de werkgevers noch bij
de medewerkers, noch in het gezin noch
in de problematiek van „mens en ar
beid".
Wij denken aan de mallemolen van
het jachtige, neurotische, moderne leven
met z'n sensatie, oppositie, obstructie,
provocatie, sadisme, sexculisering, be
volkingsgroei, geboortebeperking en een
over haar top rakende conjunctuur. Dit
zijn dingen, waarover ongetwijfeld al
lerwege veel van gezegd wordt in pre
diking en gebed tijdens onze kerkdien
sten, maar 2 X per jaar, in maart en
november, er alle aandacht aan te be
steden op de bid- en dank-zondagen
voor ons alle-dag-bestaan is toch zeker
niet overbodig, ja, alleszins gewenst
En dan ernstig, grondig voorberei-
dén, niet alleen door het preekwerk van
de predikheren, maar. liefst ook door
een kerkeraads-commissie, waarin ter
zake kundige gemeenteleden zitten uit
de commerciël, industriële en agrarische
milieu's
Met een bevredigende oogst van het
veldgewas is lang niet alles gezegd en
de economische situatie ziet er voor de
nabije toekomst echt niet zo rooskleurig
uit, terwijl onze volksvijand No. 1, de
woningnood, voorlopig nog niet over
wonnen is.
Ach, vele eenvoudige zielen denken
dat God er een model-boerderij op na
houdt, die „Nederland" heet en die dus
ongestoord moet functioneren, maar dit
is een waan-idee.
Gods gedachten zijn .anders" en
hoger". Ze houden beslist niet in dat
ons Nederlandse volk voortdurend ver
wend moet worden met werkelijke wel
vaart en onophoudelijke voorspoed.
In de levensbeschrijving van zijn va
der, Prof. A. Brummelkamp, vertelt A.
Brummelkamp Jnr „Mijns vaders lec
tuur was veel omvattend, in de zin dat
hij veel las. Niet alsof hij de mode
literatuur van de dag bijhield, schoon
hij er wel notitie van nam. Maar be
halve nieuwe opzienbarende boeken,
welke de verschillende tijdperken van
zijn leven opleverden, had hij steeds
een kring van uitgelezen auteurs, die
altijd om hem waren en telkens weer
ter hand genomen werden".
Mijn buurman-collega leest ook veel
in z'n weinige boeken. Wat hij er niet
weet uit te halen Zelf houd ik mijn
tekst-register en mijn kaart-systeem
nauwkeurig bij. Dan kan ik heel gemak
kelijk nagaan, waar iets over een be
paalde tekst en een bepaald onderwerp
in mijn boeken staat. Maar mijn collega
weet niet alleen waar iets staat, hij weet
wat er staat. En hij presteert het om
met weinig materiaal fris in z'n preek
werk te blijven. Van een enkele zin uit
het dagboek van Prof. van Oosterzee
of uit „Verborgen schatten" van Wie-
linga kan hij een preek op-bouwen. En
hij is door Kuyper's E Voto en door
Bavinck's Dogmatiek heen-gekropen.
Het Schatboek van Ursinus schijnt hij
uit zijn hoofd te kennen. Over de
„mode-literatuur van de dag" heeft hij
de onwrikbare opvatting „Er wordt
niet veel nieuws beweerd". Als ik hem
bewerk om het boek van Risseeuw „Is
het mijn schuld een roman over
het dominee's-leven te lezen, is zijn
recensie „Die man schrijft vlot over
het buitenkant-bestaan van een domi
nee, maar het binnenkant-bestaan laat
zich niet beschrijven, dat kan alleen
beleefd worden". Toch lijdt mijn col
lega niet aan ambts-hoogheid, hij blijft
mens opder de mensen. A. Brummel
kamp schrijft over zijn vader, dat bij
hem de mens, de Christen en de predi
ker tot een schoon geheel waren samen
gesmolten. Leeft en werkt mijn collega
ook uit die harmonische samenvoeging
G. S. O.
En wat onze arbeid betreft in deze
wereld van machines en computers
laat ons bidden
„Heer Als er dan geen zin is in
ons doen gelegen,
Leg Gij 'n zin daarin Verkeer de
vloek in zegen,
opdat wij, als weleer, bewonen
zonder pijn,
een aarde, waar we weer gelukkig
kunnen zijn
Betrek ons, één vooral, op Hem,
Die alle dingen
éénmaal nieuw maken zal
dat wij in duizelingen
zien wat ons oog niet ziet en
weten altijd méér,
dat onze arbeid niet vergeefs is
in de Heer
Tenslotte Bid- en dankstonden hou
den op een woensdagavond, zoals veel
al nog geschiedt, is een ongewenste
verdunning van de in Overijsel en Zee
land gelukkig nog bestaande bid- en
dankdagen. 90 van de gemeentele
den verschijnt op zo'n door-de-weekse-
avond niet' Ook om déze reden is héél
de zondag voor héél de gemeente te
prefereren, wanneer een bid- en dank
dag in de week op te veel sociaal-eco
nomische bezwaren stuit.
Ik acht het bepaald niet overbodig
en allerminst overdreven, wanneer onze
kerken, hoe dan ook, tot meerdere inte
gratie in dit opzicht wilden komen.
De Kerk geve in haar verkondiging
alle aandacht aan de bijbelse belichting
van arbeidsvreugde en arbeidsdoe/.
D. RINGNALDA.
