eeuwóe
5Cerkbode
IK BEN VERONTRUST
Halverwege blijven steken
MIJN COLLEGA
DE DELEGATIE UIT INDONESIË
21e JAARGANG No. 13
29 SEPTEMBER 1966
,.Ik worstel
en ontkom"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie Ds. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. J. Bosman, Vrouwenpolder
Ds. M. V. J. de Craene, St. Laurens Ds. H. Eikelboom, Heinkenszand Drs. A. Elshout, Koudekerke
Ds. W. Kats, Apeldoorn Ds. A. G. Kornet, Vlissingen Dr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
Abonnementsprijs
4,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Zo, dat weten we dan weer. Voor
kort werd ik opgebeld door een broeder
over de krant, d.w.z. over de kerkbode,
ofschoon er ook andere bladen bij ter
sprake kwamen. Of hij me een tip mocht
geven Nu vooruit, er zit allicht wat in.
Ik ben verontrust, dominé, kreeg ik te
horen.
Nu is het op zich genomen helemaal
niets iets nieuws van iemand te horen
dat hij verontrust is. Verontrusting toch
is een vrij normaal verschijnsel. Ik meen
zelfs, dat niet verontrust zijn verkeerd
is. De Bijbel heeft het namelijk ook niet
op niet-verontruste mensen en bedreigt
ze met een ,,wee de gerusten (of zor-
gelozen) op Sion". Aldus Amos na Je-
saja, die inzonderheid de zorgeloze of
geruste vrouwen waarschuwt. Het staat
dus wel zo, dat wie in welke tijd ook
tot de gerusten behoort, de psychiater
behoort te raadplegen of in elk geval
behoort na te gaan hoe het komt, dat
hij zozeer van de algemene tendens van
de publieke opinie niet verontrust zijn
de, afwijkt. Die afwijking is misschien
reden tot verontrusting en dan zitten
we v/eer in hetzelfde schuitje. Overi
gens dacht ik wel, dat men evenals er
verborgen honger bestaat, ook lijden
kan aan verborgen verontrusting. Maar
goed, die opbellende broeder was dus
verontrust, en ofschoon ik me nog niet
gevestigd heb als raadgevend bureau
te allen tijde telefonisch te bereiken on
der nummer zo en zoveel, vroeg ik dit
maal wat er aan scheelde Hij kon ze
ker de predikbeurten in zijn kerk niet
voor elkaar krijgen. Nee, dat was het
niethij was echt heel bewust veront
rust en wou me in verband daarmee
zijn tip geven. O dacht, ik, als hij nu
maar niet verontrust is op politiek ge
bied, want daar heb ik vast niet van
terug. De gedachte alleen al dat ik hier
wat over zou moeten zeggen bezorgde
me een gevoel van onbehagen een ge
voel, dat overigens bij alle leden van
de vijf behoorlijke partijen in ons land
gevonden wordt.
Maar gelukkig ging het niet over de
partijen. Over de maatschappij vorm dan
soms U weet over de verhouding ka
pitaal en arbeid. Nee, ik zocht het veel
te diep of veel te ver weg. 't Ging over
de kerk en speciaal over de Gerefor
meerde kerken, en de Gereformeerde
mensen in 't algemeen.
Moest u eens over schrijven vond hij,
vond u het niet heel erg dat wij Gere
formeerden nu vandaag aan de dag ge
waarschuwd moeten worden door nie
mand minder dan prof. Van Niftrik
Gewaarschuwd om niet zo hard, te hard
van stapel te lopen. Ik had dit toch
zeker ook wel gelezen
Nu, dat had ik. Zo. zo, dacht ik, prof.
je pakt ons bij de teugel zoals wie het
durft een paard op hol bij het gebit
grijpt als 't lukken wil.
...Nu doet prof. v. Niftrik naar mijn
gevoelen nooit vervelend nooit hoog
hartig als de man die het weet, beter
weet dan anderen. Ook mompelt of
stottert hij niet als iemand, die niet of
nauwelijks uit zijn woorden kan komen.
Hij is duidelijk en klaar vandaar dat
men als hij van oordeel blijkt te zijn
dat wij Gereformeerden wat hard, te
hard van stapel lopen, graag wil luis
teren desnoods vaart verminderen,
even stilstaan zelfs. Wat bedoelt prof
Wie bedoelt prof Tegen wie inzon
derheid is zijn critiek gericht
Vergis ik me dat zijn waarschuwing
vooral veroorzaakt werd door hetgeen
op het SSR-congres in Lunteren werd
te berde gebracht door twee sprekers,
nl. dhr. Bruins Slot en dr. Kuitert
Deze beiden zijn haast kinderlijk blij
zekere naïviteit meen ik ze niet te
mogen ontzeggen met de verande
ringen in de gereformeerde wereld. Uit
Van Niftriks ho-ho-geroep meen ik nu
te mogen opmaken, dat hij nu niet zo
verheugd over een en ander is.
Ik vind dit van belang, maar zou graag
weten welke gevaren prof. Van Niftrik
ziet dreigen En wil hij alle gerefor
meerden op een hoop werpen Ik meen
dat dit niet aangaat, want er zijn ook
gereformeerden, die evenals hij, veront
rust zijn. Ik noem professoren als Dijk,
Zuidema en dr. Arntzen en anderen als
die van Waarheid en Eenheid enz.
Waar ik ook aan denk is aan wat ik
meemaakte op een predikantenvergade
ring waar dr. De Wilde, ook een Herv.
theoloog, op het podium aan de be
stuurstafel als gast aanwezig was. Wat
moet die De Wilde hier vroeg me een
collega. Ja, dat wist ik ook niet, maar
hij zat er. Hij, de man die als zijn me
ning verkondigd had dat de gerefor
meerden over 25 jaar allemaal modern
zouden zijn. Kwestie van tijd beweert
mijn Herv. collega van Brou.
Vreest prof. Van N. iets dergelijks
Indien al, dan zie ik het toch anders.
Men kan niet spreken van de gerefor
meerden dit en dat. Er zijn vele zwij
gers en al die conferenties en al die
hardlopers, och dat zijn vaak de dood-
lopers ook. Denk aan de achttien, wier
actie in elkaar gezakt is en niets blij
vends opgeleverd heeft, hetgeen rusti
ger figuren van het begin af hadden
voorzien en voorspeld. Daarom zeg ik
verontrust Nee, ik meen dat het wat
mee valt als de consuls, in casu de ge
nerale synode en bovenal de kerkleden
in kerkeraden en classes en particuliere
synoden, maar wakker zijn en waak
zaam werkzaam.
Brouwershaven B. WENTSEL.
't Is al weer enige tijd geleden dat
we hier iets schreven over d^ zending,
inzonderheid in Indonesië die, hoezeer
we ook aandacht vragen voor het nieu
we terrein in Ruanda, niet achtergesteld
mag worden bij het werk in Afrika. Het
lijkt me nu een goede gelegenheid om
enkele opmerkingen te plaatsen over de
arbeid op Java en dan vooral op Mid
den-Java.
Weliswaar zijn de kerken van de
Zuiderzending nauw verbonden met het
terrein van Blora, maar Midden-Java
is toch wel alle aandacht waard.
De bekende beide Vorstenlanden,
Djokjakarta en Soerakarta, zijn van
ouds bearbeid door de Gereformeerde
Kerken. Bij ouderen onder ons, mis
schien moet ik wel zeggen, stokouden,
leeft nog in herinnering voort het blijde
telegram van dr. Scheurer, de dokter
die helpt, Solo is open.
Dat na de sluiting gedurende de po
litionele actie en na de bezetting door
Japan in de oorlog, dit Midden-Java
weer open is, stemt ons tot grote vreug
de. Dat dit werkelijk een feit is, bleek
ons bij de ontmoeting met de delegatie
uit Indonesië, gestuurd door de Kerken
aldaar.
We hebben ze ontmoet op onder
scheiden tijden en bij verschillende ge
legenheden. Eén daarvan was maandag
19 september j.l. te Baarn. De drie af
gezondenen Ds. Soesilo, een soort zen
dingssecretaris van Generale zendings-
deputaten van de Javaanse Christelijke
Kerk verder drs Soetjipto, onderwijs
deskundige en als derde man Ds. Tan
Ik Hay, een der leidende figuren, heb
ben een heel programma afgewerkt. Ze
hebben die maandag een als grote ver
gadering bedoelde samenkomst toege
sproken. U hebt er in Missionair Pano
rama over kunnen lezen en zult er nog
wel wat van te lezen krijgen.
Ik wil er hier dit van zeggen dat
deze drie mensen tot de intellegentia
van de zending behoren. Dit zeggen
niet alleen de titels die ze veroverden,
twee dominees en een drs, maar bleek
ook ter vergadering uit hetgeen ze ver
telden. Ze bleken hun Hollands nog
niet verleerd te zijn, ofschoon ze meest
de Bahasa Indonesia en het Javaans
thuis spreken en schrijven.
Er zijn verhelderende dingen door ze
gezegd. Ook wel dingen, die we al wel
wisten, maar waar men niet steeds vol
doende mee rekent. Zo b.v. de opmer
kingen. van Ds. Tan Ik Hay over het
gezinsleven en de vergadertechniek op
Java. We vergeten maar al te vaak dat
men lang niet overal een christelijk ge
zinsleven kent. In vele gezinnen is de
één christen, de ander Islamiet, een
derde communist en nog andere varia
ties. D.i. voor ons onvoorstelbaar voor
ons, die graag zingen hoe vrolijk gaan
de stammen op
Neen, d.i. er daar niet bij of uitzon
dering en pas na jaren. Kerkgang en
thuiskomst na kerktijd zijn niet als bij
ons. Een lekker kopje geurige koffie
en wat napraten over de preek is er niet
bij. Wij drinken koffie als we er trek
in hebbeen, zei Ds. Tan Ik Hay. En dan
in de kerk de preek, die vooral kort
moet zijn, anders luistert men niet meer:
een kwartier is genoeg. Graag veel zin
gen. Het werd humoristisch verteld,
maar deed ons toch wel gevoelen hoe
anders de zaken en de zondagsviering
daar liggen vergeleken met onze zon
dagsviering en kerkgang.
En dan de vergadertechniek. Men
houdt niet zo erg van vergaderen. Men
wil wel graag praten, maar niet onder
leiding van een voorzitter en behande
ling van bepaalde onderwerpen. Men
is nog niet eens aan wat wij vergader
moeheid noemen toe, want men komt
eenvoudig niet als er kans bestaat op
een lange vergadering. Dit geldt wel
niet van kerkelijke samenkomsten als
classes en synoden, maar van de ge
meenten.
Waar men zeer op staat, en ook dit
ligt ons minder dacht ik, is het gebed.
Men wil beslist veel en lang bidden.
Als voorbeeld werd genoemd het bid
den van een in de vergadering te Baarn
aanwezige broeder die jarenlang op
Midden-Java gewerkt heeft. Men
spreekt er nog over dat deze wel een
uur lang wist te bidden en dat dage
lijks. Deze mededeling herinnerde me
aan wijlen Ds. Esser van wien dit ook
bekend was. Deze nam er dagelijks een
uur in de morgen voor af om verschil
lende zaken in geregelde orde de Here
voor te leggen met naam en toenam, de
man en zijn zaak.
Een moeilijkheid is op 't ogenblik de
geweldige groei der gemeenten, de vele
doopaanvragen van gewezen commu
nisten, die op Midden-Java tengevolge
van sociale wanverhoudingen, een
vruchtbare bodem vonden, maar nu uit
gerangeerd zijn. Men moet waken geen
volkskerk te worden die het Evangelie
verdonkert. Zo zijn er vele zaken ter
sprake geweest en werd de vergadering
die om half elf begon tegen vier uur
gesloten.
Het was goed daar te zijn geweest.
Dankbaar gingen we huiswaarts.
De deputatie blijft nog even in ons
landdrs. Soetjipto wat langer van
wege een studieopdracht ter oriëntering
in allerlei onderwijsvraagstukken. We
wensen de heren en broeders Gods ze
gen toe, zoals de voorzitter Ds. Van
Strien zei. Tenslotte moge ik opmerken,
dat het toch wel van belang is de zaken
op het persoonlijk vlak der ontmoeting
te bezien. Dat doet buitengemeen
deugd, zoals we in Middelburg het
prettig vonden Ds. Hitimana uit Ruan
da te aanschouwen van aangezicht tot
aangezicht.
Brouwershaven B. WENTSEL.
P.S. Over Ruanda" gesproken. Ds.
Overdulve was op 25 september
jarig. (Zijn vrouw op 5 september.)
Wat zou het voor ds. Overdulve
hartversterkend zijn indien de
Zeeuwse kerken hem een gelukwens
zonden.
Zijn adres luidtC. M. Overdulve,
B.P. 29 Kibuvi, Ruanaa.
Over de preken van mijn buurman
collega heb ik van hem-zelf enkele ge
gevens los gekregen. Het is niet zo ge
makkelijk hem er over aan het woord
te krijgen. In een latere gemeente zal
ik een buurt-collega hebben, die van
tijd tot tijd met-z'n band-recorder bij
me komt. Er zit weer een preek op, die
ik beslist eens horen en beoordelen
moet. De band-recorder is al een ouci
gevalletje en rammelt altijd. En de
preek rammelt soms nog heviger. Als
mijn collega het op de heupen heeft,
levert hij uitstekend preek-werk. Maar
hij kan er ook hopeloos met de muts
naar gooien. Merkwaardig juist de
preek, waarover hij zelf erg ontevreden
is, moet ik horen. Nu is elke preek van
mij ook geen kabinet-stuk. En op de
gemeenschappelijke basis kun je goed
met elkaar praten. Dit is onze basis, dat
we beiden er van overtuigd zijn, hoe
moeilijk het preek-maken toch wel is.
Dan kun je uit eigen nood heel wat te
gen de ander zeggen. Met wie zelf geen
nood heeft, valt niet te praten. Wie zelf
nooit eens in de put zitten, hebben geen
takel om een ander er uit te halen. De
.volmaakte" mensen hebben geen vrien
den. In elke aanhankelijkheid zit wel
een flinke portie afhankelijkheid.
Bij mijn eerste buurman-collega nog
geen band-recorder, en ook nog geen
schrijfmachine. Ik kan geen hoorbare
preek van hem krijgen. Evenmin een
lees-bare, want je hebt wel een loupe
nodig om zijn kriebel-schrift te ontcijfe
ren. We zullen hier maar geen grafo-
logische conclusies uit trekken. Maar
het was oer-lastig, als je eens een brief
van hem kreeg. Hoe er nog ooit een
jubileum-preek van hem in druk geko
men is Toen hadden de zetters nog
niet zo'n hoog uur-loon. Leve de tijd
van nu Ik moest toen een serie vragen
op mijn collega afvuren om iets aan de
weet te komen. Hij is voor mij de oude
re, die het toch wel zal kunnen. Toen
wist ik nog niet wat ik nu nog elke dag
aan den lijve ervaar, dat het gevoel van
onbekwaamheid ook in een jarenlange
diensttijd niet van je gaat wijken. De
Apostel had er al een hele staat van
dienst opzitten, toen hij schreef Onze
bekwaamheid is uit God.
G. S. O.
Al enige tijd levert de hoofdredacteur
van ..Waarheid en Eenheid", dr J.
Schelhaas Hzn., een serie artikelen
over vraagstukken rondom de Heilige
Schrift. Hoewel dat niet met zoveel
woorden wordt gezegd, is hij kennelijk
meermalen in gesprek met wat prof.
Berkouwer in zijn laatste Dogmatische
Studie over de Heilige Schrift heeft
neergelegd. Dat ligt trouwens voor de
hand, want Berkouwers boek beheerst
de discussie. Het moeilijke en ook iet
wat moeizame in de betogen van ds.
Schelhaas lijkt me te liggen in het feit,
dat hij ten dele Berkouwers meningen
aan de orde stelt en die soms ook hono
reert, maar dan tevens in het geweer
springt tegen de gevaren, die in de mo
menteel vrij gangbare opvattingen om
trent de Schrift opgesloten kunnen lig
gen. Het is overigens ook minder cor
rect en zeker niet zakelijk, als men in
één adem zowel de gedachten van de
ander bespreekt als de (gevaarlijke)
consequenties die er eventueel uit kun
nen worden getrokken. Consequenties
die de ander zeker niet voor zijn reke
ning wil nemen. In ieder geval de hele
zaak wordt er niet doorzichtiger op, te
meer niet daar we hier te maken hebben
met subtiele redeneringen die niet voor
iedereen toegankelijk zijn. Dr S. is zich
dat zelf ook wel bewust, want in één
van zijn artikelen verzucht hij ,,Het is
best mogelijk, dat er lezers zijn die
zeggen wat bedoelt hij nu toch eigen
lijk Ik ben ook wel bang, dat mijn uit
eenzetting in duidelijkheid tekort
schiet".