^Cerhbode
BROOD en WATER
De AS van Assen
MIJN COLLEGA
20e JAARGANG No. 45
27 MEI 1966
„Ik worstel
en ontkom"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie Ds. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. J. Bosman, Vrouwenpolder
Ds. M. V. J. de Craene, St. Laurens Ds. H. Eikelboom, Heinkenszand Drs. A. Elshout, Koudekerke
Ds. W. Kats, Apeldoorn Ds. A. G. Kornet, Vlissingen Dr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D.Ringnalda, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
Abonnementsprijs
4,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
r~
HET LIED
VAN DE GOEDE TIJDING.
,,Zet hun brood en water voor" (2
Kon. 6 22). Dat was hetgeen de fami
lie Overdulve aan de morgen van de
dag waarop Ds. Overdulve zou beves
tigd worden en daarmee verbonden aan
de Kerk van Middelburg als zendende
kerk en daardoor weer met de Zuider
zending, aan de ontbijttafel in het ge
bruikelijke dagboek als dagtekst las.
't Was ook het woord waarmede de
bevestigde missionaire Dienaar des
Woords van Middelburg des avonds in
de Getuigeniskerk getuigde van blijd
schap en dankbaarheid weer naar
Rwanda te mogen vertrekken.
't Was er goed in de Getuigeniskerk.
De liturgie van de Eeredienst was stijl
vol en met zorg gekozen en een zaak,
die bij voorbaat al sleur en gewoonte
doorbrak, omdat we een drietal liturgen
zouden ontmoeten, van welke een twee
tal Frans sprak, namelijk Ds. Hitimana,
Rwandees en Ds. A. Vogel (spreek uit
Vogèl) uit Brussel en Ds. Wessel uit
Middelburg, die Hollands als zijn moe
dertaal heeft.
't Was wel een oecumenische dienst.
De Franse tekst naar Jesaja 60: 1—3
werd door Ds. Vogel gelezen die van
Matth. 5 1 16 door Ds. Hitimana.
Dat de laatste lezing wat ruim genomen
was deed deugd, want we konden nu
althans stem en intonatie van Ds. Hiti
mana, ook als we geen Frans verston
den, goed beluisteren. Ook bij de ge
bedsdienst was er dit taalgebruik.
Ds. H. bad voor de kerken in Europa
en deed dit op indringende wijze die
wel blijk gaf van een goed verstand van
de nood van dit werelddeel Ds. Vogel
bad voor de saamwerking der kerken
en Ds. Wessel voor het werk in Rwan
da.
Uiteraard waren er in de goed be
zette kerk velen die niet alles volgen
konden, maar ik heb toch zo de indruk,
dat er ook voor hen stellig wel bekoring
uitging van die zo eerbiedig biddende
gestalten die van de donkere Afrikaan
en de lichte Europeanen. Zo was het
ook bij het aanhoren van het viertal pre
dikanten achter de tafel van het litur
gisch centrum.
Als vierde man zat daar namelijk de
bevestiger Ds. Bakker uit Hemelum, die
een frisse preek naaraanleiding van Je
zus' woord ,,Gij zijt het licht der we
reld" aan de bevestiging naar het for
mulier deed voorafgaan.
Dat Ds. Van Til, de voorzitter van
De Hervormde kerk kent (of kent
niet meer) een zaak-De Cock, de
,,vrijgemaakten" zitten met de zaak
v. d. Ziel, wij dreigen de zaak-Buskes
etc. te krijgen. U vindt het misschien
vreemd dat deze drie in één adem wor
den genoemd en op één noemer worden
geplaatst. Inderdaad, ik moet er zelf
ook even aan wennen. Toch verschillen
ze niet zoveel van elkaar.
De zaak-De Cock is al meer dan een
eeuw oud. Hij dateert van 1834. Toen
werd ds. De Cock Ned. Hervormd pre
dikant te Ulrum op kerkerechtelijk zeer
wankele gronden uit zijn ambt ontzet.
Hij had kinderen uit een andere ge
meente gedoopt en een brochure ge
schreven, die er niet om- loog. (In die
tijd betekende overigens een brochure
schrijven altijd geen blad voor je mond
nemen.)
De besturen van de Ned. Hervorm
de Kerk vonden dit voldoende om hem
de deur van de kerk uit te zetten. De
Staat deed er nog een schepje bovenop.
Beladen met boetes keerde De Cock
uit den Haag terug. Nog steeds is dit
een zwarte bladzijde in de geschiedenis
van de Ned. Hervormde Kerk. Dat
de Zuiderzending, het juiste woord te
genover Ds. O. en familie wist te vin
den, tevens tot de kerken der Zuider
zending gericht, behoorde wel tot aller
verwachting. Hij legde er nadruk op,
dat er velen achter Ds. O. stonden,
zelfs buiten de kerkverbanden om dat
de naam van Ds. O. voortaan op vele
kansels op veler lippen zou zijn en in
de Zeeuwse gezinnen voor Gods aan
gezicht en in Zijn heilig oor genoemd
zou worden. Het voornaaste was even
wel niet die veelheid van mensen achter
Ds. O., maar het feit dat Jezus Christus
naar Diens bevel en belofte achter het
werk stond, en staat. Hij heeft er Zijn
kerk reeds in de église protestante de
Rwanda waartoe Ds. H. behoort.
Voor deze laatste zal het zeker een
wondere gewaarwording zijn geweest
te midden van zovele christenen te ver
keren, deze de Schrift te lezen, en ze
voor te gaan in gebed. Of hij zich niet
verveeld heeft, omdat hij het meeste
niet verstond Ik dacht het niet, want
hij had Ds. V. als tolk die hem in het
oor fluisterde wat er g'ézegd werd, zo
dat hij ongeveer alles heeft kunnen
meeleven.
Al met al kunnen we op een geze
gende en geslaagde avond terug zien.
dankbaar voor hetgeen God ons gaf en
geeft, gehoorzaam aan het bevel van
onze Heiland en Koning, die Zijn kerk
uitzendt tot aan de. einden der aarde,
om Zijn boodschap te brengen van heil
en vrede.
't Is een groot ding medewerkers van
Hem te mogen zijn van wat kleur of
taal of waar ter wereld ook. Taak en
roeping der kerk lijkt zwaar, te zwaar,
want wat zullen wij zondige wezens,
gebrekkige, zwakke en van een beperkt
inzicht zijnde mensen met deze bood
schap in deze wereld beginnen
We zullen het onmogelijk aan kun
nen. De scheidende Heiland heeft op
de Olijfberg wel wat veel gevraagd,
overvraagd zou men geneigd zijn te
zeggen.
En toch, neen, dat heeft Hij niet,
want Hij heeft beloofd er Zelf bij te
zijn.
En dan gaat hetdan kan het dan
gebeurt hetdan lukt het ,,zet hun
brood en water voor" levend brood en
levend water De Goede Herder doet
Zijn schapen uitgaan en ingaan en
weide vinden.
Brouwershaven B. WENTSEL.
weet iedereen ook wel. Geen hervormde
zal haar schoonpraten. Maar ds. De
Cock is nooit gerehabiliteerd. Deze man
is er geestelijk en lichamelijk aan kapot
gegaan. Die schuld is wel erkend, maar
nooit beleden. En dat terwijl de kerk
van haar schuldbelijdenis moet leven.
Waarom is de zaak De Cock er nog
steeds, ook al zal, hij zichzelf daarover
niet meer in het graf omdraaien. Hij
rust al meer dan een eeuw in vrede op
een kerkhof in Groningen. En wij laten
zijn zaak rusten. In vrede Alle Her
vormden die meieren over de zaak Bus-
kens mogen dit wel eens in hun oren
knopen. Honderd jaar voor Assen was
er de zaak-De Cock, de zaak Brummel-
kamp, de zaak Gezelle Meerburg. Ging
het in Assen over het spreken van een
slang, in Almkerk en Hattem ging het
over het zingen van een gezang.
Wat vindt U belangrijker
Dan is er de zaak-v. d. Ziel. Ds. v. d.
Ziel is als vrijgemaakt predikant van
Groningen afgezet, omdat hij de con
tacten met de Gereformeerden stimu
leerde. Hij was voor samensprekingen.
Dat heeft men daar in Groningen niet
genomen en ds. v. d. Ziel is afgezet.
(up ae wijze van
„Roept uit aan alle stranden")
Vertel aan alle volken,
vertolk in ieder land,
dat God de mensen lief heeft,
Hij reikt aan elk de hand.
Breng overal ter wereld
de waarheid aan het licht
de Koning is gekomen
die ware vrede sticht.
Als minste van de mensen
geboren in een stal,
is Hij het die de hemel
op aarde brengen zal.
Hij schenkt de zondaar gratie
en doet de arme recht,
Hij heelt die was gebroken,
bevrijdt die was geknecht.
Hij roept niet op de straten
en schreeuwt niet op het plein,
Hij noodt ons aan zijn tafel,
deelt met ons brood en wijn.
Vermoeiden en verdrukten,
bij Hem is ruimte en rust,
Hij schenkt u levend water,
kom, drink naar hartelust.
Jaap Zijlstra
De hele Gereformeerde pers heeft hier
over ,,ach en wee" geroepen. En te
recht.
Het is ook een schandaal. Je kunt
dit niet scherp genoeg zeggen. Hier
past geen enkel begrip, alleen maar
pure verontwaardiging. Wie hier nog
een goed woord voor over heeft, mag
wel eens op zijn woorden gaan passen.
Maar ons leedvermaak »s verdacht. De
zaak v. d. Ziel kan ook uitgroeien uit
een alibi voor ons eigen slechte gewe
ten. Want wij hebben of we het wil
len erkennen of niet de zaak-Buskes.
Het zit ergens tussen de zaak-De Cock
en de zaak-v. d. Ziel in. Hij dateert
van 1926. Nog even en dan is hij ook
verjaard. Net als de zaak-De Cock.
Het is niet de bedoeling om hier het
vuurtje van Assen opnieuw op te rake
len. Want het gaat over de as van As
sen. Het Synodebesluit van 1926 is een
uitgedoofde vulkaan. Wij zitten met de
versteende lava.
De vragen waarom het in 1926 in
Assen ging zijn uiteraard ingrijpend
genoeg. En de verontrusting van de
vaders van Assen is begrijpelijk ge
noeg. Wij kunnen n.l. tegelijk met de
slang ook de Heer de mond snoeren.
Wie aan de val geen boodschap heeft,
heeft aan het evangelie geen blijde
boodschap. Als de eerste Adam een
schim wordt dreigt ook de tweede
Adam (tegelijk met hem) in de mist te
verdwijnen. Hier hangt alles met alles
samen. Maar dat wist ds. Geelkerken
ook wel. Hij heeft niet getwijfeld aan
de feitelijkheid van de val en de heils-
feiten van het evangelie. Hij wil de
ruimte waarin Jezus geboren kon wor
den niet kleiner, maar groter maken.
En hij was er daarom als de dood voor,
dat de kerk een bepaalde exegese van
een gedeelte van de bijbel voor alleen
zaligmakend zou verklaren.
Zo oud was die exegese nu ook weer
niet. Toch heeft de Synode van Assen
hem afgezet. De zintuigelijke waarneem
baarheid werd tot de laatste maatstaf,
waaraan ook de Schrift zelf moest ge
hoorzamen, gebombardeerd. Zij wei
gerde het hele vraagstuk van de inter-
prelatie van de Schrift opnieuw in stu
die te nemen. Ds. Geelkerken werd met
een vragenlijstje de laan uitgestuurd.
Enkelen volgden hem. De meesten zijn
al gestorven. Alleen Ds. Buskes, Prof.
Smelik en Ds. Vermeer leven nog. Het
besluit van Assen is een stille dood ge
storven. Het leeft allang niet meer.
Prof. Ridderbos, Prof. Koole en ds.
Delleman zijn met heel nieuwe en veel
verdergaande interpretaties van het Ge
nesisverhaal voor de dag gekomen. Ze
worden met aandacht gelezen. In Kam
pen werd op de laatste hogeschooldag
Zondag is het Pinksterfeest, het ge
boortefeest van de Kerk. Wij bidden voor
het christelijk getuigenis in de wereld. Wij
denken aan hen, die mede namens ons zijn
uitgegaan om de boodschap van het heil
in woord en daad uit te dragen in de ont
wikkelingslanden. Maar ook bidden wij
om een actief thuisfront.
V
Een goede buur is altijd nog beter
dan een verre vriend. Mannen-vriend
schap is niet bestand tegen het huwelijk
zegt Ds. Hoogenbirk want vrou
wen dulden geen andere goden naast
zich. En het moet ook al een hechte
vriendschap zijn, die over afstanden
heen floreert. Wel een zeer gunstige
beschikking in het leven, als je een
vriend als collega in een buurt-gemeente
krijgt. En dan ook nog de telefoon on
der hetzelfde net. Onze vrouwen leven
bij het onfeilbaar dogma, dat de tele
foonrekening wel de helft lager zou zijn,
als haar mannen naast hun theologie
ook eens economie gingen betrachten.
De preek wat langer of wat korter
dat kunnen ze nemen. Maar voor de
telefoongesprekken zijn ze het zo van
harte eens met Luther ,,Een goede re
denaar moet een eind kunnen vinden".
Toch tegen onze inter-collegiale
gesprekken hebben ze geen bezwaar.
En zo tegen de zondag moeten we el
kaar hebben. Want de preken liggen
weer zwaar op liet hart. Bij gebrek nog
aan een pastor pastorum in onze ker
ken, beschouwen we elkaar maar zo.
We zijn eikaars spui-adres. De gemeen
te laat ons in een glazen huis wonen,
we kunnen van alle kanten bekeken en
besproken worden. Maar toch zijn we
in .isolation". Of het wel een .splendid
isolation" is
Mijn collega behoort tot de glans
nummers, elke hoor-commissie betekent
voor hem een beroep. Dat is de buiten
kant. Een goede opgang Maar naar de
binnen-kant diepten van onvoldaanheid
en onbekwaamheid. God bewaart er z'n
dienaren voor, dat ze hoog-vliegers
worden. Ieder krijgt wel een stuk lood
aan zijn vleugels. Hoe hoger we ge
taxeerd worden, des te dieper de oot
moed. God houdt zijn kind'ren kleen
zegt Beets.
In onze kleen-heid zoeken mijn col
lega en ik elkaar. En al komen de pre
ken er geen regel verder door, dat wij
tegen elkaar onze moeite uit-kermen,
toch krijg je inspiratie door het telefoon
gesprek. Buurman's zweet is voor mij
verfrissing. Ik ben toch nog wel met
iemand lot-gemeen. Als mijn buurman
dan zo positief beweert, dat hij aan het
emeritaat toe is, giet ik hem telefonisch
de olie toe ,,Dat kan nog wel eens
wat mee-vallen". Dan is het alsof die
olie terugvloeit op de golven van mijn
spanning. We nemen eikaars perikelen
ook weer niet al te serieus. En dat helpt
je geweldig over je eigen ,,nood" heen.
Wat je bij de ander overdreven acht,
ga je ook voor je-zelf niet meer zo in
nig koesteren. Je kunt enorm veel heb
ben aan een collega, die het ook niet
kan. Een goed spui-adres is met geen
goud te betalen.
G. S. O.
vrijmoedig over de vragen rondom de
H. Schrift gediscussieerd. Wie er ge
weest is (of het via de T.V. heeft ge
volgd) is tot de ontdekking gekomen,
hoe moeilijk deze problematiek ligt.
Niemand is er uit.
Op de laatste Synode is de Assen
affaire opnieuw aan de orde gekomen.
Iedereen was het er over eens dat As
sen hoogstens een noodsprong, maar
in geen geval een oplossing was ge-
