S^Cerkbode
ZELFMOORD
Rondom de huwelijksbevestiging
in de Westerkerk
PINKSTERBEWEGING
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie Ds. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wügenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen J. Bosman, Vrouwenpolder
Ds. M. V. J. de Craene, St. Laurens Ds. H. Eikelboom, Heinkenszand Drs. A. Elshout, Koudekerke
Ds. W. Kats, Apeldoorn Ds. A. G. Kornet, Vlissingen Dr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
20e JAARGANG No. 37
25 MAART 1966
„Ik worstel
en ontkom"
r~
Abonnementsprijs
4,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
v
't Is al weer een aantal weken ge
leden, dat we ons bezig hielden met de
vraag: ,,hoe 't komt dat in bepaalde
streken zelfmoord meer voorkomt dan
in andere".
We zagen, dat in 't algemeen! geldt,
dat z.g. Rooms-Katholieke gebieden
een laag cijfer te zien geven, z.g. Pro
testantse daarentegen een hoog. Van
dit laatste zijn de Scandinavische lan
den (Luthers) een sprekend voorbeeld.
Ook in Zeeland schijnt deze alge
mene regel op te gaan. Althans bij op
pervlakkige kennisname van de feiten,
krijgt men en dan nog slechts in eerste
instantie, de indruk, dat onze provincie
past in 't algemene beeld.
De typisch Rooms-Katholieke streek
op Zuid-Beveland komt er uitermate
gunstig af (zéér laag zelfmoordcijfer).
De niet-overwegend Roomse gebie
den, daarom enigszins ten onrechte
vaak als Protestants aangeduid, komen
met een veel slechter, in dit geval hoger
cijfer te voorschijn.
Ik wil er eerst op wijzen, dat de ge
gevens, waarover wij op 't ogenblik be
schikken, te weinig gedifferentieerd zijn
dan dat wij, op grond ervan, op alle
vragen een antwoord zouden kunnen
geven. Er is in elke suicide-case zoveel,
dat zich aan onze waarneming onttrekt.
Er blijven zoveel factoren en zelfs fei
ten voor óns verborgen, dat men op dit
terrein bijna steeds gedwongen is ge
noegen te nemen met een beeld, dat op
z'n zachtst gezegd onscherp" is.
Geldt dit ten aanzien van de hierbo
ven geschetste situatie, evenzeer moeten
we 't laten gelden van de uitzondering-
op-de-regel, waar we, eveneens in onze
provincie, nl. in Zeeuws-Vlaanderen
(streek Aardenburg-Oostburg) meer
geconfronteerd worden. Daar is 't sui-
cide-cijfer opvallend hoog. En deze
streek telt tamelijk veel Rooms-Katho-
lieken onder de bevolking.
Bovendien - dat is voor ons belang
rijk - vertoond 't z.g. Protestantse deel
der bevolking bepaald niet de trekken
van wat de volkmond noemt 't zware
Christendom. Je zou kunnen stellen, dat
men in deze streek vooral de Vrijzinnig-
Protestant ontmoet. En waar de aan
hangers van de zware Orthodoxie en
de bevindelijke Christenen, die nog le
ven uit de voedingsbodem van de Na
dere Reformatie (een paar namen om
U thuis" te brengen: o.a. Smytegeldt,
Willem Brakel, Schortinghuis) niet ge
heel onbegrijpelijk 't odium van de som
berheid op zich hebben geladen, gaat
men er meestal zonder meer van uit,
dat de Vrijzinnige Christenen blij en
makkelijk leven.
'k Geloof niet, dat dit helemaal waar
is. We hopen, hoe onze sympathieën
overigens liggen, hier evenmin genera
liseren als ergens elders. Ook hier spe
len factoren als karakter, erfelijke be
lasting e.d. een uiterst belangrijke rol.
Maar ik kan me levendig voorstellen,
dat de mensen van de statistieken, met
de handen in 't haar zitten.
Hoe nu? Gaat opeens de regel niet
meer op, dat zware Christenen (en dan
zit je uiteraard bij de Protestanten)
blijkbaar eerder en in groter getale, de
mogelijkheid aangrijpen, die de onder
Romeinen zo vergoelijkend (soms zelfs
propaganderend) aanduiden met de
woorden: ,,patet ianua de poort staat
open"!
Misschien herinneren de geïnteres
seerde lezers (zulke zijn er velen, 'k
mocht een groot aantal brieven ontvan
gen van mensen, die op geweldig sym
pathieke wijze meedachten en hun ma
teriaal aansleepten voor deze artikelen
serie) zich, dat ik in m'n eerste ar
tikel gesproken heb over 't probleem
van de eenzaamheid in verband met de
zelfmoord.
'k Weet 't; eenzaamheid is een mode
woord. Vooral op de kansel. We mo
gen echter niet vergeten, dat 't dit kon
worden, omdat 't nu eenmaal de ver
schrikkelijke realiteit aangeeft van me
nig mensenleven.
Voor de echte eenzaamheid behoeft
men niet de stilte van de natuur in.
Echte eenzaamheid is de ziekte van 't
alléén zijn. En werkelijk alléén is de
mens die slechts zichzelf heeft. Voor
wie er geen ander meer bestaat met wie
hij 't feest der gemeenschap vieren kan
(of wil).
De herder uit 't oude versje, die op
de grote stille heide eenzaam!!! rond
dwaalde, was misschien juist wel de
man, die meer dan menig ander leefde,
werkelijk lééfde in een gemeenschap.
't Is geen wonder, dat de stedeling
meer gebukt gaat onder de eenzaamheid
dan de bewoner van 't land, met z'n
dorpen en stadjes, waar men elkander
kent en herkent!
Iemand heeft zeer onlangs gezegd,
dat 't wel een wonder is, dat wij mo
derne mensen, die gedoemd zijn te wo
nen in woestijnen van baksteen en be
ton, die op ons werk een nummer zijn
en op weg naar dat werk en weer-naar-
huis vervoersobjecten, niet allemaal sta
pelgek worden, 't Leven is uiteengerukt.
De voor ons wei-zijn noodzakelijke ver
banden zijn verbroken
Je kijkt er dan ook niet van op wan
neer je de aantallen zelfmoorden leest,
die jaarlijks gepubliceerd worden voor
de grote steden. Daar zijn de cijfers,
voor onze provincie gegeven, heel kleine
kleutertjes bij
Moeten we nu zeggen: hier hebben
we de schuldige eindelijk bij de kraag?
Hef de eenzaamheid op en je bent
klaar met 't verschijnsel zelfmoord!
Het feit dat onze kerkelijke bladen,
zowel de opiniebladen als de kerkbodes,
allen weekbladen zijn, leidde er als van
zelf toe dat ze over het huwelijk van
onze prinses Beatrix en prins Claus
veelal zwijgen moesten.
Vooruitlopen op hetgeen stond te ge
beuren was uiteraard niet mogelijk en
zou niet van kiesheid hebben getuigd.
En vlot van de machine kon om boven
genoemde reden niet. Wat de pers be
treft waren we dus op de dagbladen
aangewezen die ons dan ook niet alleen
van nieuws op dit gebied voorzegen,
maar ook kommentaar hebben geleverd.
Ik meen echter dat we na de huwe
lijksbevestiging ook in ons kerkblad wel
enkele opmerkingen mogen plaatsen,
hetgeen dan als we het zo mogen zeg
gen nieuws achter het nieuws is. Hier
mee pretendeer ik nu niet direkt er veel
nieuws over te zullen zeggen. Ik denk
dat velen van onze lezers de dienst in
de Westerkerk per t.y. hebben gevolgd,
en daardoor een kijk op de gebeurte
nissen hebben kunnen krijgen die bij
het staan langs de route van de stoet
niet mogelijk was evenmin als de in de
kerk aanwezigen te zien kregen wat de
t.v.-kijkers werd geboden. Een stoet
trekt even langs en in de kerk zit men
tegen de ruggen van het bruidspaar en
de hoge gasten aan te kijken. Het voor
deel is dus aan de t.v.-kant.
't Is zeker overbodig te zeggen dat
dit huwelijk de belangstelling verdien
de die men er op grote schaal aan heeft
betoond. Mij dunkt dat door de t.v. het
straatbeeld 'bij dergelijke gebeurtenissen
totaal veranderd is.
Men behoeft er dan ook geen klacht
over te uiten dat het publiek niet over
al in dichte drommen en dikke rijen
Dan vergeten we, dacht ik, één heel
voornaam ding. Op z'n best (of wilt U:
op z'n slechtst!) kan onze omgeving
een gunstig klimaat scheppen voor de
ontwikkeling van de zucht tot zelfver
nietiging. Tegenover de velen, die de
weg van de zelfmoord kiezen, staan
er velen méér die nooit deze weg gaan.
Gelovigen én ongelovigen. We hebben
dus altijd te maken met 't feit, dat er
mensen zijn - noem het maar gerust
patiënten - die geneigd zijn geen waar
de meer te hechten aan 't leven, die er
zelfs op eigen gezag afstand van wen
sen te doen.
En dat KAN - met grote nadruk
zeg ik 't zo, er kunnen dus ook heel
andere zaken aan de orde zijn! - dat
KAN in een bepaald milieu zich mak
kelijker voordoen dan in een ander.
Er zijn streken, ook in ons land, waar
't leven van de enkeling, al woont hij
dan ook in een dorp of buurtschap,
waar iedereen hem kent en hij iedereen
kent, heel snel gelijkenis dreigt te gaan
vertonen met een eilandje, dat totaal
geïsoleerd en op-zich-zelf bestaat. Dan
ligt de zonde aan de deur. God heeft
ons geschapen als mensen. In de bijbel
begint dat al met de tweezaamheid. Als
man en vrouw schiep Hij de mens..
Daarin is tevens 't gezin gegeven. Daar
omheen liggen allerlei andere gemeen
schappen.
Niet 't laatst de gemeente. Die naam
mogen we nooit loslaten. ,,Kerk" is een
mooi woord. Gemeente" duidt vooral
op de kant van 't leven der kerk, die 't
samen-zijn vertegenwoordigt. Wanneer
dit alles z'n betekenis gaat verliezen -
gemeenschap in huwelijk en gezin, in
familie en maatschappij, in de kerk -
't zij subjectief, 't zij objectief, dan zijn
de gevaren voor de geestelijke gezond
heid legio. Want dan wordt 't mensen
leven wezenlijk ontluisterd.
wordt vervolgd.
heeft staan blauwbekken en juichen.
Mij dunkt dat het aantal kijkers
enorm groot is geweest, 't Was er op
het uur van de huwelijksplechtigheden
in vele plaatsen stil van op straat.
Bovendien was er het voordeel dat
men zittend in de huiskamer rustig kon
toezien niet alleen, doch ook opmerkin
gen kon plaatsen. Ik noem bijv. het leu
ke onder het zingen van psalmen en ge
zangen. Je zag zo goed wie er mee zon
gen, en van harte meezongen, en wie
dit niet deden. Niet allen konden dit
doen, zoals bijv. de buitenlandse gasten
die onze taal niet machtig zijn.
Wel was het duidelijk, dat velen deze
protestantse eredienst als een voor hen
vreemde gewaarwording ondergingen.
Wat zou je graag eens willen horen
wat ze er van dachten; welke indruk ze
naar huis hebben meegenomen.
Maar daar komen we niet achter; dat
wordt geen nieuws achter het nieuws.
En het bruidspaar? Het feit dat deze
mensen die uit kracht van opvoeding
en naar eigen verantwoordelijkheidsbe
sef behoren tot hen van wie we moeten
en ook willen aannemen dat ze heus
wel weten wat ze doen, kerkelijke be
vestiging van hun huwelijk hebben ge
wild, mogen we niet onderschatten.
Men mag hier niet schouderophalend
over spreken alsof hier nu ja de tradi
tie gevolgd werd. Ik geloof dat het ern
stiger ligt bij deze beide jonge mensen.
Trouwens ze zijn niet eens zo jong
meer. Het deed me deugd dat later de
Prins der Nederlanden, Dr. Prins Bern-
hard, sprak van teleurstelling over ge
bleken gemis aan vertrouwen, een ge
mis dat voortspruit uit gemis aan sym-
phatie om nog maar niet van gebrek aan
liefde te spreken.
(IV)
Via Duitsland is de pinksterbeweging
in Nederland gekomen.
De eerste Nederlandse pinksterge
meente werd gesticht door Gevrit Roe
lof Polmandie eerst als officier in het
Leger des Heils gediend had, maar daar
zijn ontslag had genomen, omdat hij op
bepaalde punten een mening had (bijv.
inzake de gebedsgenezing), die afweek
van wat men in het Leger des Heils ge
wend was te horen, en omdat zijn pro
paganda voor deze gedachten hem in
moeilijkheden met de legerleiding bracht.
De pinksterbeweging heeft aanvanke
lijk een nogal kwijnend bestaan gehad.
Hier en daar werden groepjes gevormd
en kleine gemeenten gesticht, maar bij
de grote massa vond men geen gehoor.
Veel groei zat er niet in.
De opbloei is eerst gekomen door het
optreden van buitenlandse evangelisten.
Als de meest bekenden kunnen we noe
men: Hermann Zaiss en Osborn.
Sindsdien is, naast bijzondere gaven
als het spreken in tongen, ook de gave
der genezing en de genezing op het
gebed één van de onderwerpen gewor
den, waarop in de pinksterbeweging
veel nadruk wordt gelegd.
(vervolg op pag. 2)
't Was dunkt me een eerlijke huwe
lijksbevestiging alleen al omdat er zo
vol ernst gesproken werd over de af
wezigen: de joden die het niet over zich
hadden kunnen verkrijgen aanwezig te
zijn in de Westerkerk.
Ds Kater toonde daar begrip voor en
sprak dit uit; een uitspraak die stellig
de volle instemming van de koninklijke
familie had. De afwezigheid van de sy
nagoge is niet te verklaren uit afkeer
van de Oranjes; integendeel, in het sy
nagoge-gebed heeft ook Koningin Julia
na een plaats! En de diplomatieke ver
tegenwoordiger van Israël was wel pre
sent.
Jammer vond ik het dat zovele buiten
landers de schone preek van ds Sillevis
Smith wegens taalverschil niet hebben
kunnen volgen. Trof het U niet hoe hij
enkele malen met nadruk van onze Hei
land zei: Ik ben de weg?
Misschien had hij bij het opnoemen
van al hetgeen waar Jezus Christus een
afkeer van heeft nl. van armoe en ge
brek, van ziekte en dood, ook Diens af
keer van de zonde kunnen noemen. In
elk geval heeft hij aan het slot op den
lijdende knecht des Heren gewezen die
op weg was naar Golgotha.
Bepaald ontstemd zullen we moeten
zijn over het werpen van de rookbom
men die de gouden koets enkele malen
volledig in de mist deden voortrijden.
Ik vraag me af of dit nu niet het gevolg
is van al te grote toegeeflijkheid van de
Amsterdamse politie sinds lang tegen
over de relletjes op het Spui bij het z.g.
lievertje. Wie zijn gezag al te lang laat
bespotten en zich te slap aanstelt, krijgt
altijd de rekening thuis gestuurd. Hij
moet dan het tekort later beboeten en
hard optreden, hetgeen dan nu ook is
geschied. Bovendien is het heel niet de-
mocraties zo te doen; want het huwelijk
is langs wettige weg tot stand gekomen
d.w.z. door de volksvertegenwoordiging
goedgekeurd. Men kon zijn bezwaren
hebben, maar daaraan ook uiting geven
in de volksvertegenwoordiging.
En als men dan zijn zin niet krijgt, de
straat opgaan en met bommetjes gooien,
och ik kan het niet anders kwalificeren
dan als infantiel gedoe, en kwajongens
achtige baldadigheid. Ik wil er althans
niet meer achter zoeken al is er wellicht
een republikijns reukje aan.
Tenslotte moge ik de hoop en de
bede uitspreken dat God de jonggehuw
den Zijn Zegen in rijke mate verlene
en dat zij zeiven steeds aan het geme
moreerde woord mogen denken: Ik ben
de weg; volg Mij op de smalle weg.
Brouwershaven B. Wentsel.
