^Teeutc^e
GEZIN
EK
EZ
MISSIONAIR
PANORAMA
20e JAARGANG No. 16
22 OKTOBER 1965
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie: Ds. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven; Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, St. Laurens
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. W. Kats, Goes Ds. A. G. Kornet, Vlissingen
jk woratei Dr. P. C. Kraan, Vlissingen Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg
en ontkom" Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
A
Abonnementsprijs
3,50 per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
De week, waarin deze editie van onze
kerkbode verschijnt, 17*24 oktober, is
door de gezamenlijke Reformatorische
kerken (en het Leger des Heils) aan
gewezen als een speciale gezinsweek.
Men kan zich afvragen Is dat nu
wel nodig Al dat gespecialiseer tegen
woordig Een reclasseringsweek, een
dierendag onlangs, en nu weerhet
gezin
Toch geloof ik dat het belangrijk ge
noeg is om zo nu en dan eens in het
bijzonder bij de problematiek rond het
gezin in deze tijd stil te staan. Ik heb
de laatste jaren nogal eens over dit on
derwerp gesproken, in vele plaatsen van
Zeeland, en mij viel steeds weer op in
de discussies dat er een groot aantal
vragen op "dit terrein leven.
Geen wonder overigens. Het gezin is
de kleinste cel van de samenleving. Het
is de grondleggende levenskring, zo
formuleerde men het wel. We mogen
er een geschenk van God in zien, want
met de instelling van het huwelijk werd
ook het gezin gegeven. De zonde heeft
veel verstoord, maar Gods genade over
deze wereld was zo groot, dat de ge
zinsband bleef bestaan, hoewel het ge
zin ook de gevolgen onderging direct
na de zondeval doet Adam Eva verwij
ten, hebben de kinderen slaande ruzie
(Kaïn en Abel). Wat echter een rijke
gedachte, dat de Heer Jezus Christus
ook in gezinsverband wilde' opgroeien,
met zijn broertje en zusjes samen. En
op de bruiloft te Kana zet Hij de wijn
op tafel, nog wel het eerst van zijn
wonderen
De Heilige Schrift geeft telkens re
gels voor het gezinsleven. Zo is er een
vijfde gebod tot het eren van vader en
moeder, het enige gebod met een be
lofte opdat uw dagen verlengd wor
den en het u wel gaZo heeft Mo-
zes het volk vermaand, b.v. in Deut. 6,
om in het gezin bezig te zijn met het
liefdegebod, dat te maken heeft met
hart, mond; en hand (vs 69). Zo
komt Paulus in zijn brieven telkens met
richtlijnen en adviezen voor ouders en
kinderen huistafels"
Hij lijkt me dus een voortreffelijke
zaak om in de gezinsweek en op de ge
zinszondag eens speciaal met deze en
andere Schriftgegevens .bezig te zijn.
Immers in deze dynamische tijd zijn
er vele problemen ook rond het gezins
leven. Zelfs ons koninklijk gezin heeft
er mee te maken gehad. Trouwens in
alle tijden is er over deze dingen nage
dacht. Onze Zeeuwse Vader Cats zei
immers al
,,Het trouwen en het huisgezin,
die hebben veel bedenkens in".
Hij heeft zelf dan ook telkens over
dit onderwerp geschreven. Eeuwenlang
is hij zelfs dè vraagbaak geweest van
velen als het over deze materie ging.
Nu zijn er wel moderner huwelijks- en
gezinsboeken. De gezinsweekcommissie
1965 heeft een mooi boekje uitgegeven:
Opvoeden, waartoe, hoe Ook in vo
rige jaren verschenen soortgelijke pu
blicaties, die zeer lezenswaard zijn.
Er is heel wat problematiek. Zo
noemt men wel het functieverlies van
het gezin. Of de functieverschuiving,
zoals een socioloog het liever wilde ty
peren. Een enkel voorbeeld. Kwam het
vroeger vaak voor dat het gezin een
productiegemeenschap was (men zorg
de zelf voor de voornaamste levensbe
hoeften) nu wordt het steeds meer een
consumptiegemeenschap men is thuis
om te eten en te slapen. Vandaar ook
dat de gezelligheidsfunctie gaat ver
zwakken. De typering van het tehuis
vervalt, het wordt meer een parkeer
plaats, een hotel. In Duitsland kent men
de ,,Schlüsselkinder", de nog kleine
kinderen, die steeds de huissleutel op
zak hebben om steeds uit en in te kun
nen, want vader en moeder zijn in het
arbeidsproces opgenomen, dus veel af
wezig. Nu moeten de kinderen zich
maar redden. Gevolg haarden van de
licten, zedenmisdrijven en andere ont
sporingen.
Zó ver is het bij ons gelukkig niet,
op enkele buurten in grote steden na,
waar de kinderen ook op straat groot
worden. Wel ziet men nogal eens een
vertrouwenscrisis naar voren komen.
Als de ouders niet werkelijk tijd hebben
voor de kinderen, dan ontstaat gebrek
aan contact. En dit contact is juist bij
de opvoeding zo uitermate belangrijk.
Het is mogelijk, dat vader veel van
huis is, en daarom te weinig met zijn
kinderen spreekt over de grote lévens-
vragen, of daardoor geen tijd heeft om
eens wat met ze te spelen of te knutse
len of te verzamelen.
Het kan ook zijn dat de ouders wel
„lijfelijk" aanwezig zijn, maar als elke
avond de televisie aanstaat, en er niet
gesproken mag worden, dan zijn ze toch
„geestelijk absent".
De televisie lijkt me in onze tijd wel
een groot probleem te worden. Zeker
het is een gave, die God in de schep
ping heeft gelegd, en die, goed gebruikt,
zeer leerzaam en boeiend is.
Mits men baas blijft over de knop.
Een enquête onder Baarnse schoolkin
deren wees uit, dat het merendeel te
veel en te lang naar de T.V. kijkt, met
als gevolg een slechte concentratie op
school en achteruitgang in leerpresta
ties.
Het is voorgekomen, dat ouderlingen
pas huisbezoek konden doen, nadat een
bepaald T.V.-programma was afgelo
pen. En zelfs, dat men het geluid wel
afzette, maar het beeld liet aanstaan
zo kon men van twee walletjes eten...
Dat wordt dictatuur van de T.V.,
waarover de bekende straatprediker N.
Baas uit Amsterdam eens geklaagd
heeftBij zijn evangelisatie-huisbezoe
ken werden zijn mogelijkheden steeds
minder. Hij mocht wel meekijken naar
de T.V., maar na afloop is men ver
moeid en heeft men weinig lust meer
tot een gesprek. Hij eindigde een arti
kel hierover eens met„Heer, ontferm
U over ons volk
Natuurlijk zijn er veel meer vragen.
Vragen voortkomend uit de welvaart
sommige jongelui hebben veel te veel
zakgeld, en dat moet en zal op
Dan het concurrentiemotief we
moeten toch met onze collega's en fa
milie gelijk op, dus nieuwe meubels,
het nieuwste model auto, T.V.-toestel
INDONESIË.
1. Levenslang
Vroeger ging men „voor het leven"
naar een zendingsterrein. Dat kón, om
dat de omstandigheden toen veel beter
waren dan dit nu het geval is. Vroeger
kon men zijn kinderen :naar een Neder
landse school in Indonesië zenden. Nü
kan dit niet meer. De levensomstandig
heden zijn verder zó, dat het lang niet
altijd verantwoord is om de kinderen bij
zich te houden. En zo rees de vraag, of
het „levenslamg" nog van kracht was.
Met de zendingsarbeiders is hierover
gesproken. We kwamen tot de conclu
sie, dat het natuurlijk het mooiste zou
zijn, als men inderdaad zo lang mogelijk
op het zendingsveld zou blijven maar
ook, dat we volledig begrip hebben
voor de omstandigheden, die het on
mogelijk kunnen maken om langer op
het veld te blijven. Tenslotte is het dè
meest ideale toestand, dat de kinderen
door hun ouders en niet door anderen
worden opgevoed. En wal voor Indo
nesië geldt, is ook. steeds meer voor de
andere zendingsvelden van kracht.
enz. Ook wel, als het nog niet eens
kan
Sommige vormen van reclame zijn
hier ook een groot gevaar. Er wordt
behoefte gesuggereerdU moet het
wel hebben. Gemakkelijke betalings
voorwaarden Maar kijk uit. Helaas
kennen velen de grenzen van hun mo
gelijkheden niet": ~Het moet maar, an
deren doen het toch ook
Er is veel meer te noemen, maar de
ruimte ontbreekt om het allemaal te om
schrijven. Zo zijn er de huwelijkspro
blemen, die gevolgen hebben voor het
gezin. Heel funest soms. Ik las eens,
dat er in ons land jaarlijks ongeveer
5000 echtscheidingen worden geregi
streerd (het aantal van hen, die zonder
meer uiteengaan valt daar nog niet eens
onder). Ook worden er per jaar rond
3500 buitenechtelijke kinderen geboren
in Nederland. Wat een zorgen, wat
een verdriet ligt er achter zo'n getal.
Ook de gezinsvorming is een onder
werp apart. Vanwege onze Generale
Synode werd een mooi boekje over
deze zaak uitgegeven. Over verant
woord ouderschap wordt in onze tijd
ernstig nagedacht. Ik zou in dit verband
ook willen noemen de Prot. Stichting
voor verantwoorde gezinsvorming, en
u het blad „Gezond gezin" aanbevelen
Terwijl we ook wel eens met nadruk
mogen stellen, dat het gezin zonder
kinderen ook een rijke functie kan heb
ben. Man en vrouw zijn er dan toch
voor elkaar (zoals Elkana tegen Hanna
zei „Ben ik u niet meer dan tien zo
nen en betekenen soms veel in de
gemeenschap.
We zouden nog kunnen wijzen op de
invloed van urbanisatie (verstedelijking;
trek van het platteland naar de stad)
en de industrielisatie (ploegenstelsel
op het gezinsleven.
Maar genoeg over de problemen
Een nieuwe oriëntatie is nodig, willen
we de wezenlijke waarde van het gezin
behouden. Dan zal de sfeer in onze ge
zinnen bepaald moeten worden door
het leven bij de open bijbel, door samen
een dienstgemeenschap te vormen,
waarbij er bereidheid is de ander te
aanvaarden, met begrip, in vertrouwen
en zelfverloochening. Dat kan niet zon
der gevouwen handen
De zondag kan, ja moet daarbij een
bijzonder middelpunt zijn. Dan is er
tijd voor gezamenlijke kerkgang, tijd
voor zang en spel, tijd voor de ander,
ook om samen eens te praten over aller
lei levensvragen.
Het gezin is de laatste schans. Voor
het behouden er van moeten we vech
ten. In het leven met Christus ligt een
garantie, een belofte voor de toekomst.
Gezond gezin, gezond Volk
W. KATS.
2. Lectuurwerk.
Op elke vergadering wordt uitvoerig
over het lectuurwerk gesproken. Geen
wonder het is uitermate belangrijk
werk. En daarom doet onze zending
wat mogelijk is om mee te werken aan
de instandhouding en uitbreiding van
de lectuurdiensten. Daarom hebben we
ons bereid verklaard om, indien men dit
wenst, Nederlandse of andere buiten
landse administratieve krachten ter be
schikking te stellen.
3. Medisch werk.
Er gaat weer een deskundige uit, die
het medische werk in Indonesië van
dichtbij zal bekijken. Het is dr J. S.
Wiersema, die tot voor kort voorzitter
was van de medische adviescommissie
van de Raad van Samenwerking. Hij
moest tóch in West-Amerika zijn. Een
„round-the-world-ticket" kost niet zo
veel meer dan een retourtje Amsterdam-
Amerika. En daarom heeft de Raad van
Samenwerking en ook de medische
stichting op Midden-Java het aanbod
van dr Wiersema, om ook Indonesië
(en zo mogelijk Pakistan) te bezoeken,
dankbaar aanvaard.
Opvallend is, hoeveel medische in
stellingen worden opgericht. Het zijn
vooral de kleine instellingen, zoals
kraamklinieken en poliklinieken, die het
levenslicht aanschouwen. Alleen het
lijkt een beetje ongeorganiseerd te gaan.
En daarom besloten we aan de medi
sche stichting op Midden-Java te vra
gen, richtlijnen vast te stellen ook in
verband met de steun, die men aan de
zending in Nederland vraagt. In discus
sie is de vraag, of de zending het alge
mene ziekenhuis „Labuang Badji" in
Makassar kan overnemen. Het zal heel
wat kosten. Of het zal doorgaan, is
helemaal niet zeker. De tendens is na
melijk, om die grote medische instellin
gen af te stoten en zich te beperken tot
de kleinere instellingen, die voor de
Evangelie-verkondiging veel meer mo
gelijkheden bieden.
4. Onderwijs.
De christen-onderwijzers in Indone
sië hebben het niet gemakkelijk. Ze krij
gen namelijk een veel lager salaris dan
de onderwijzers, die het gouvernements-
onderwijs dienen. Daarom werd beslo
ten om op hun salaris zó'n toelage te
geven, dat ze een'salaris krijgen gelijk
aan dat van de gouvernementsambtena
ren. Op deze wijze slaagt men er in, ze
voor het christelijk onderwijs te behou
den, dat toch al een tekort heeft aan
onderwijskrachten.
5. Studentenwevk.
Dat vlot nog niet erg. De kandidaat,
die we op het oog hebben, gaat voor
lopig niet uit, in afwachting van de op
lossing van bepaalde moeilijkheden, die
zijn gerezen. Overigens blijft dit zo be
langrijke werk onze aandacht houden.
6. De christelijke universiteit in
Salatiga.
Het bezoek van de zo sympathieke
prof. Notohamidjojo aan Nederland
heeft tengevolge gehad, dat zowel de
Gereformeerde als de Hervormde zen
ding zich bereid heeft verklaard een
aantal docenten ter beschikking te stel
len.
7. Sociaal economisch werk.
Het was oorspronkelijk onze bedoe
ling om slechts één landbouwkundige
in te zetten in het landbouwcentrum op
Midden-Java. Nu zullen het er twee
worden. De „welvaartsstichting" ging
hiermee graag akkoord.
8. Versterking van het korps
zendingsarbeiders op Sumba.
Ds. Olde is met zijn gezin vertrok
ken, via Pakistan, waar hij op verzoek
van „Kerk Overzee" pastoraal werk
deed onder de Nederlanders, die in Ka
rachi wonen en werken.
Ds. Reenders bereidt zich door studie
voor op zijn vertrek.
9. Zorgen op Sumba.
De oogst dreigt te mislukken. Dit be
tekent hongersnood. Daarbij komt nog
een muizenplaag. Ir Abels probeerde in
Jakarta hulp te krijgen, hetgeen hem is
gelukt. Hopelijk kan het werk van de
landbouwkundigen op Sumba tot resul
taat hebben, dat men in een goed jaar
kan sparen voor een slecht jaar.
10. Australische hulp voor Sumatra?
Met ds. Jonker uit Australië (die
vroeger in Amsterdam-Zuid stond)
vond 'een bespreking plaats over de
vraag, of de Australische Gereformeer
de Kerken zouden kunnen helpen. Uit
gesproken werd, dat we deze hulp zou
den toejuichen. De zaak is in correspon
dentie. Nadat de delegatie uit Jakarta
naar Nederland vertrokken was, kwam
er een telegram uit Australië of we
maar even naar Sydney wilden komen
Helaas was dit niet mogelijk.
11. Zegen op Sumatra.
We worden overigens gelukkig!
overstroomd met rapporten over het
werk van de Evangelieverkondiging op