eeuwóe
S^erkbode
KING
Een vliegreis
HET GEZANG VAN DE ZONDAG
20e JAARGANG No. 7
20 AUGUSTUS 1965
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie Ds. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres: Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, St. Laurens
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. W. Kats, Goes Ds. A. G. Kornet, Vlissingen
„ik worstel Dr: P. C. Kraan, Vlissingen; Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg;
en ontkom" Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
f**-
Abonnementsprijs
3,50 per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Nee, ik wilde, het dit keer niet hebben
over een bepaald soort pepermunt, dat
men wel eens typeert als het „Gerefor
meerde volksvoedsel", speciaal dan wel
bestemd voor zekere uren op zondag.
Dan zou er „advertentie", bij dit artikel
hebben moeten staan
Ik bedoel dus iets anders. Iemand
anders En dan begrijpt u het al wel.
Ik denk aan Dr. Martin Luther King,
de bekende negerpredikant uit de Ver
enigde Staten.
Immers onlangs heeft de Senaat van
onze Vrije Universiteit besloten om ter
gelegenheid van de 85ste dies natalis
(geboortedag, verjaardag) een eredoc
toraat te verlenen in de sociale weten
schappen aan de bovengenoemde Dr.
King.
Dit is wel een bijzonder besluit van
de V.U., dat onze aandacht zeker ver
dient, en dat ik van harte toejuich.
Wie is de man, die dit eredoctoraat
ten deel valt Is hij Gereformeerd, be
hoort hij tot één van onze zusterkerken
in Amerika Nee, dit is niet het geval.
Hij is predikant van een Baptistenge
meente in Atlanta. Hoe is het dan mo
gelijk, dat een Universiteit op Gerefor
meerde grondslag aan zo iemand een
eredoctoraat verleent
Dr. King werd 15 januari 1929 in
Atlanta geboren. Dus in het Zuiden
van de Verenigde Staten. In een gebied
waar hij van zijn jeugd af aan kennis
maakte met de rassendiscriminatie. Na
voorbereidend onderwijs studeerde hij
theologie en wijsbegeerte. In de laatste
faculteit promoveerde hij in 1955 tot
doctor, aan de universiteit van Boston.
Zoals gezegd werd hij predikant van
een Baptistengemeente. Zijn vader en
grootvader waren ook Baptistenvoor
gangers.
Het had gekund, dat deze bekwame
jonge predikant toch een onbekende fi
guur in de wereld was gebleven. Niet
iedereen, hoe begaafd en hoe moedig
ook, komt als leider van wereldformaat
naar voren.
Dr. King heeft dit leiderschap niet
gezocht, hij is er langzamerhand naar
toegegroeid, naar toe gedreven. Door
dat hij dagelijks in aanraking kwam met
de rassenkwestie in de Verenigide Sta
ten, die vooral in het Zuiden urgent
was en is. Hij kwam naar voren als de
bezielénde vertegenwoordiger van zijn
negerbroeders in Amerika in hun strijd
voor vrijheid en recht.
Wij kunnen ons maar nauwelijks
voorstellen wat het negerprobleem in
de Zuidelijke staten van Amerika be
tekent. En dan zijn we misschien ge
neigd om te zeggen Was het wel no
dig dat onder leiding van Dr. King
campagnes tegen de rassendiscrimina
tie op touw werden gezet
Zeer indringend handelt Dr. King
over deze vraag in een brief, die hij in
1963 schreef vanuit de gevangenis van
Birmingham aan „gematigde blanken"
„Langer dan 340 jaar wachten wij op
de rechten die ons krachtens de grond
wet en onvoorwaardelijk door God ge
schonken zijn. Misschien is het voor
hen, die nimmer de geselslagen van de
segregatie hebben gevoeld, gemakkelijk
om almaar te zeggen „Wacht en koes
ter geduld". Maar zij moesten eens we
ten, wat het is, dat uitzinnige horden
straffeloos vaders en moeders kunnen
lynchen en naar gril en stemming zus
ters en broeders verdrinken. Zij moes
ten maar eens door haat vervulde po
litiemannen hun zwarte broeders en
zusters hebben zien schoppen, afranse
len en zelfs doden. Ze moesten er zelf
maar eens middenin hebben gestaan,
hoe het grootste deel van de twintig
millioen negers stikken in een poel van
ellende en ontbering te midden van een
welvarende samenleving. Ze moesten
maar eens hun adem voelen stokken als
ze hun zesjarig dochtertje moeten uit
leggen waarom ze niet in het heerlijke
park mag spelen. Ze moesten maar eens
gedwongen zijn om huilende kinderen
te troosten, omdat Kinderstad er niet is
voor zwarte kindertjes, maar alleen voor
blanke, en aanzien hoe in hun kleine
geestelijke hemel zich de eerste duistere
wolken samen pakken van het minder
waardigheidscomplex, dat hun hele le
ven zal vergiftigen. Ze moesten maar
eens een reis ondernemen en gedwon
gen zijn nacht na nacht, vermoeid en
gebroken in de auto te slapen, omdat
geen motel hen accepteert. Ze moesten
het maar eens weten wat het is, bij dag
het in-geranseld en in-gevloekt te krij
gen en bij nacht door dromen gekweld
te worden dat men een neger is
Er komt een ogenblik, waarop de gal-
beker overloopt, en de mens niet langer
wil wachten."
Dit is de achtergrond van de activi
teiten van Ds. King, die hij op meester
lijke en ontroerende wijze heeft beschre
ven in een tweetal boeken. Het eerste
is „Rosa stond niet op". Rosa was een
jonge- negerin, die 's avonds vermoeid
van haar werk, met de bus naar huis
reed. Ze zat op een neutrale plaats. Dat
betekende, dat ze, toen de bus vol liep,
op moest staan voor een blanke. Ze
deed het nietZe was het beu. Rosa
Parks werd gearresteerd en dit was het
begin van de grote bussenboycot (1955-
56) in Montgomery, waar Ds. King
toen predikant was.
In 1963 volgde een nieuwe grote ac
tie, nu te Birmingham, beschreven in
„Waarom wij niet langer kunnen wach
ten". Hij vertelt Als U daar als neger
moest leven, zou li geboren zijn in een
Jim-crow ziekenhuis (Jim Crow is een
spotnaam Jimmy Kraai, scheldnaam
voor de neger). U zou een Jim-crow-
school bezoeken. U zou uw jeugd
hoofdzakelijk op straatspelend door
brengen, want er zijn weinig „gekleur
de" parken. Ging uw familie naar de
kerk. dan was het een negerkerk. Zou
U zich in een blanke kerk wagen, dan
werd U er met harde hand uitgezet. Op
uw werk moest li in een apart hok
schaften, dat evenals de kraan en het
toilet, gemerkt is met kleurlingen, li
zou leven in een stad van doelbewuste
en mensonwaardige terreur jegens de
neger. Kerken en huis werden bescho
ten of in brand gestoken enz. enz.
Weer is de beschrijving indrukwek
kend.
Geen wonder, dat Dr. King tegen
deze discriminatie heeft geprotesteerd
en geageerd. Maar is dit goed te keu
ren We zijn toch anti-revolutionair
Het wonderlijke is, dat de strijdme-
thode van deze predikant en zijn aan
hangers geweldloos is. En volop reli
gieus geladen. Een vrijwilliger, die zich
meldde voor het „leger" der geweld
loosheid moest b.v. beloven dagelijks
de leer en het leven van Jezus Christus
te overdenken in woord en daad lief
Nu de meeste medewerkers aan onze
Kerkbode door vacantie verstek laten
gaan, is het wel in de geest van de
vacantie-sfeer een reisbeschrijving over
te nemen van Ds. Wouters uit de Kerk
bode van Dordrecht.
Wij willen graag wat vertellen van
de reis, die mijn vrouw en ik deze zo
mer maakten naar Canada en Amerika.
Het is mijn doel, speciaal het kerkelijk
leven, dat we in deze beide landen heb
ben aangetroffen, naar voren te bren
gen. Daaromheen echter vind ik het
prettig, allerlei bijzonderheden van deze,
zeer interessante trip, aan II te vertel
len. We beginnen dan met de vliegreis.
Hoewel er jaarlijks miljoenen mensen
van het vliegtuig gebruik maken, is er
toch bij velen onmiddellijk belangstel
ling, als men <%egtJa, we zijn naar
Canada en Amerika gevlogen. Het is
wel niet zo erg meer als in 1934, toen
ondergetekende zich voor het eerst in
de lucht begaf. Heel wat broeders en
zusters vonden me toen roekeloos han
delen. Spelen met je leven. Onverant
woordelijk voor je gezin. Dat is er wel
te hebben dagelijks te bidden dat God
mij als instrument gebruike om alle
mensen vrijheid te schenken af te zien
van alle geweld en haat in woord en
daad. Zo waren er „tien geboden".
U merkt deze acties waren hoog
staand, beheerst. Zowel in Montgomery
als in Birmingham. En later weer tij
dens de massale mars naar Washing
ton, die een aangrijpende demonstratie
werd voor de primaire rechten van de
neger als mens. Gekenmerkt door waar
dige vastbeslotenheid. Geen rel, geen
circus, geen carnavalsstemming. Wel
de ontroerende negerliederen, smeek
beden om recht en vrijheid.
Het is vooral Dr. King geweest, die
zijn mensen enerzijds wist te bezielen,
anderzijds hen tot orde en ingetogen
heid opriep. Helaas zijn er wel eens op
roerige elementen geweest, en soms
ageren ze nog, die een heel andere tac
tiek wensten, van relletjes, van geweld,
van bloedvergieten. Maar dit bleef in
cidenteel. Wat een zegen, dat de mil
joenennegers Dr. King als hun leider
erkenden en van hem aanvaarden dat
zijn weg van geweldloosheid de beste
was om te komen tot verzoening, vrede
en vrijheid.
Resultaten zijn niet uitgebleven. Pre
sident Kennedy diende nog een wet in
op de burgerrechten voor de negers,
later door president Johnson onderte
kend. Dezer dagen volgde een nieuwe
wet, waardoor vele negers in het Zui
den in de kiesregisters moeten worden
ingeschreven.
Nu denk ik aan het slot van de preek
die Ds. King vorig jaar in Amsterdam
hield „In het geloof zullen wij in staat
zijn de wanhoop uit te drijven en nieuw
licht te brengen in de duisternis van
pessimisme. En we gaan verder in de
dagen, die komen zullen, wetend dat de
nacht niet altijd zal blijven, maar dat
de morgen zal komen. Als we dat ge
loven zullen we ons best doen om de
komst van die dag te bevorderen en
met al de kinderen Gods te zingen een
oud lied in nieuwe betekenis „Vrij,
vrij zijn we geworden. Eindelijk vrij,
dank zij God".
Ja, ik kan begrijpen, dat deze man,
die mishandeling, gevangenisstraffen,
bomaanslagen heeft getrotseerd voor
zijn ideaal, die ook de Nobelprijs voor
de vrede ontving in 1964, werd uitge
kozen om aan de V.U. een eredoctoraat
te ontvangen. Van „blanke" kerken
kreeg hij niet altijd de nodige steun.
Dat juist onze Vrije Universiteit hem,
de „geweldloze kruisvaarder", zoals hij
wel eens is genoemd, op deze wijze wil
eren, stemt tot vreugde en dankbaar
heid. Zit er ook niets iets in van aflos
sing van een ereschuld
W. KATS.
wat uitgegaan. Maar toch, zo heel naar
de andere wereld. Zo'n grote oceaan
over. Zo hoog in de lucht. 12 kilometer
boven de aarde. Er waren ettelijke ont
moetingen, waarbij ik hoorde Hoe
durft U En, heeft uw vrouw geen be
zwaar Laat ik mogen beginnen met te
zeggen, dat we overal bewaard moeten
worden. Ook op de w,eg. Als men de
overvolle banen in Nederland mee
maakt en men leest in de krant van al
die ongelukken, kan men ook de vraag
stellen Durft U op een uitgaansdag
nog in de auto te zitten Percentsge
wijze zijn er veel meer ongelukken op
de weg dan in de lucht. In de Verenig
de Staten zijn dit jaar op Independence
day (de dag van de herdenking van de
onafhankelijkheid) 550 mensen op de
weg om het leven gekomen, en geen één
in de lucht. Dat zegt toch wel wat.
Natuurlijk, men is op grote hoogte, en,
als er wat gebeurt, is de afloop dikwijls
dodelijk, maar, hoe staat het met een
auto in snelle vaart In eï'k geval na
onze prachtige vliegreis in 1962 naar
Israël hadden we geen enkel bezwaar,
naar Canada en Amerika te gaan door
de lucht. Heeft men eenmaal dit besluit
genomen, en is men op Schiphol ge
arriveerd, dan krijgt men onmiddellijk
Zondag 22 augustus Gezang 94.
Geen opmerkingen.
de gedachte het is heel gewoon. Wat
was het er vol, zowel bij ons vertrek
als bij de terugkeer. En niemand doet
zenuwachtig. Honderden komen bin
nen, of reizen af. We hebben zelfs heel
sterk de indruk gekregen, dat de ge
bouwen op Schiphol veel te klein zijn.
Men zit op elkaar gedrongen in de
wachtkamers. Te sterker krijgt men
deze gedachte, als men de vliegvelden
en de gebouwen aan de andere kant
van de oceaan bekijkt. Montreal heeft
een ruim, pas gebouwd ontvangcen-
trum. Toronto's bouwwerken op de Air-
port ziet men al uit de verte. Het is er
zo ingericht, dat de auto's door kunnen
rijden naar de verschillende étages. We
hebben ook het machtige vliegveld van
Chicago bekeken. We maakten het
mee, dat om de twee minuten de vlieg
tuigen vertrokken. Soms stonden er zes
achter elkaar op dezelfde startbaan om
de lucht in te gaan. En wat een gebou
wen in Chicago op het vliegveld Maar
alles wordt overtroffen door Airport
F. C. Kennedy in New York. Daar zijn
de gebouwen in een grote cirkel ge
plaatst. De vliegmaatschappijen van
heel de wereld hebben er, we zouden
haast zeggen, afzonderlijke paviljoens.
Midden in de cirkel is een immens auto
park. Bussen rijden rondom de cirkel
en zetten je af bij het gebouw, waar je
wezen moet. Je koffers worden met een
vaartje binnengebracht en op de lopen
de band gezet. In een moment ben je
klaar. New Work heeft verschillende
vliegvelden. Wij kwamen van Grands
Rapids op een ander aan dan we moes
ten vertrekken, om in Europa te komen.
Geen bezwaar. Nauwelijks waren we,
gekomen met de United Airlines, gear
riveerd op Newark, of de helicopter
stond gereed om ons, dwars over New
York, naar Airport Kennedy te bren
gen. Twaalf minuten lang dreven we
over de wereldstad, boven de wolken
krabbers, en kregen we een overzicht
van dit mierennest van mensen. We za
gen, tot aan de verre horizon niets dan
huizen, altijd maar huizen. Toen wer
den we neergezet op vliegveld Kenne
dy, nadat we ook nog een tussenlan
ding op een andere Airport hadden ge
maakt. De bus stond klaar. Rappe han
den pakten onze koffers. Met een
vaartje ging de rondtocht langs de ge
bouwen. Gezwind werden we er uit ge
holpen. Binnen enige minuten zaten we
al in gemakkelijke stoelen in het gebouw
van de K.L.M. op het sein van ons ver
trek naar Europa te wachten. Wat een
organisatie en wat een service En al
les heel gewoon. We hebben met ver
schillende maatschappijen gevlogen.
Met die van Canada en van Amerika
en van Nederland. Bij alle drie was het
uitstekend. Ook de verzorging van de
overvloedige maaltijden. Toch vond ik
het het meest afgewerkt bij onze onvol
prezen K.L.M. Prachtig zijn de grote
straalvliegtuigen. Alles tot in de puntjes
verzorgd. U moet echter niet indenken,
dat we in New York, eenmaal bij de
K.L.M. gekomen, maar rustig ons weer
konden afgeven met ons vertrouwde
Nederlands. Het was al Engels, wat de
klok sloeg. Je kunt zo merken, dat En
gels een wereldtaal is. Wil je veel rei
zen, dan moet je echt proberen, deze
taal wat meester te zijn.
We zijn met drie soorten vliegtuigen
gereisd. Met de helicopter, met vlieg
tuigen, die door propellers worden
voortgedreven, en met straalvliegtuigen.
De onrustigste was de helicopter. Het
meest lawaaierig en schommelend. Het
fijnste reizen is met het straalvliegtuig.
Toen we op de heenreis de kusten van
Labrador naderden, kraakte het soms
een beetje. Maar verder ligt het zó vol
komen rustig, dat je nooit een rimpeltje
ziet in het, je voorgezette, kopje koffie.
Men zegt, dat als je een sigaret op z'n
punt zet, deze in een straalvliegtuig rus-
