eeuwóe
^Cerhbode
ltoecswij,zifyih,Q, IN ONZE KERKEN
HEDENESSE
Mijn Ouderling
19c JAARGANG No. 38
9 APRIL 1965
>4^, OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
RedactieDs. W. H. Gispen, Terneuzen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adresLittooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, Baarland
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. W. Kats, Goes Ds. A. G. Kornet, Vlissingen
„ik worstel Dr. P. C. Kraan, Vlissingen Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg
en ontkom" Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
Abonnementsprijs
3,50 per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Men weet het zo langzamerhand wel,
dat dit de titel is van de bij Kok ver
schenen brochure van de hand van
Prof. K. Dijk. Ook is wel bekend, dat
in deze brochure het vraagteken in de
titel als 't ware vervangen wordt door
een uitroepteken. Ja, zegt de emeritus
hoogleraar.
Tijdens en na de lezing van het boek
je ben ik allereerst met mijn gedachten
op een zijspoor geraakt. Helemaal ver
weg van de beantwoording van de
vraagstelling die toch zulk een belang
rijk onderwerp betreftmeer dan één
zelfs. Ik werd namelijk getroffen door
de vele namen die Prof. Dijk naar vo
ren brengt. Heb ik goed geteld, dan
geeft hij ons wel 25 namen van gerefor
meerde en ongeveer een gelijk aantal
hervormde mannenbroeders: alle namen
van overledenen of om met de Prof. te
spreken ,,die van ons heengingen".
Een ogenblik dacht ik op een ere-
kerkhof terecht te zijn gekomen, maar
verbeterde me zelf aanstonds doordat
mijn gedachten naar Hebreën 11/12
uitgingen, dus naar die wolk van ge
tuigen die we rondom ons hebben lig
gen. Zo noemt Prof. Dijks boekje on
bedoeld een aantal van hen die ons zijn
voorgegaan, voorgangers die ons het
Woord Gods gesproken hebben.
Ik schreef over een zijspoor waar
mijn gedachten heen afgeleid werden.
Toch meen ik dat het niet toevallig is
dat deze namen worden genoemd. Het
is niet bijkomstig, want wie zich zó in
stelt, heeft al dadelijk mee dat hij dicht
bij de historie onzer kerken blijft in
haar ontwikkeling van na 1892 nu reeds
ruim 70 jaar.
En dit schijnt me, juist ter beoorde
ling van de ernstige vragen die aan de
orde zijn, wel van gewicht. Er mogen
dan misschien jongeren zijn die zich een
houding geven als zou de geschiedenis
onzer kerken pas met hun bemoeienis
met die kerken een aanvang hebben ge
nomen, zo iets is stellig onjuist. Nu is
het zeker niet zo dat Prof. Dijk zich
door sentimentele gevoelens heeft laten
leiden bij zijn betoog, maar dat hij ge
schreven heeft met zekere weemoed valt
te begrijpen, ja te waarderen. Hij weet,
en met hem meerdere ouderen, van een
mooie tijd te spreken. Een tijd toen één
der mannenbroeders bij de jaarlijkse
rijtoer van Koningin Wilhelmina vóór
haar rijtuig uitreed hij, een Amster
damse Kattenburger jongen was name
lijk Burgemeester van 's lands hoofdstad
en het gejuich was bij zijn voorbijgang
niet minder luid dan bij de Vorstin
zelve.
Een andere mannenbroeder was sleu
telbewaarder van het mausoleum der
Oranjes in kwaliteit van Burgemeester
van Delft en een derde om er maar niet
meer te noemen, was Commissaris der
Koningin van Gelderland.
Nu ben ik nuchter genoeg met Prof.
Dijk om niet te menen dat deze situatie
waar men vandaag tevergeefs naar
zoekt, beslissend zou zijn ter beant
woording van de gegeven vraagpunten.
Het is echter wel van invloed op het
gezichtspunt van waaruit de oudere
generatie de tegenwoordige situatie
ziet, tekent en beoordeelt. Er is steeds
een duidelijke achtergrond tegen welke
men tijd en taak zieteen achtergrond
die ook het schrijven van Prof. Dijk
beïnvloedt. Alweer zeg ik het is inder
daad geen argument te vragen of de
vroegere generatie het dan zo mis ge
had heeft
Zozeer mis dat het nu beslist anders
moet. Wie zijn koers wijzigt, andere
wegen gaat bewandelen, moet dan wel
sterke argumenten bijbrengen.
Men kan niet zo maar zeggen ja,
hoor eens-, we leven nu in een totaal ge
wijzigde wereld en dus.Noch het
heden, noch het verleden leveren op
zich als tijdverschijnsel principiële bij
dragen ter beantwoording van vragen.
Prof. Dijk laat zich hier dan ook niet
door beheersen, maar oordeelt m.i. ob
jectief en eerlijk genoeg. Hij verstaat
niet alleen de kunst van doceren, maar
eveneens van luisteren, hetgeen trou
wens verband met elkaar houdt. Als ik
op bladz. 44 lees Maar ik sluit mijn
ogen en oren niet voor deze ernstige
verdeeldheid dat onze Synode en de
duizenden met haar beslist roepen
geen overwegende bezwaren, en ande
ren, onder wie ook ik, moeten blijven
getuigen wel bezwaren; om Christus'
wil NIET in de Wereldraad, zie, dan
maakt men hierover geen grapjes, maar-
komt men onder de indruk dezer woor
den.
Dan is het wel zo dat men sterke
argumenten moet hebben om tegen het
betoog van Prof. Dijk in te gaan, zoals
men ze ook moet hebben ter weerleg
ging van de uitspraak der synode. Laat
ik iets vertellen over de inhoud van de
brochure Dijk. Hoofdstuk één bespreekt
,,de achtergrond van de titelvraag"
twee de ..koerswijziging in de vele ver
anderingen in ons kerkelijk leven"
drie „in de „omkeringen" in de practijk
van ons leven" vier ,,op confessioneel
terrein" vijf „ten opzichte van andere
kerken" zes „ten opzichte van oecu
menische verbanden" zeven slotop
merkingen. Niemand zal mogen ver
wachten dat ik er hier een uittreksel
van ga geven. Men leze het zelf en
overdenke en bespreke het met anderen.
Wel zou ik willen opmerken, dat we
onderscheiden moeten in hoofd- en bij
zaken, zoals b.v. als de hoogleraar wijst
op het verschil in uitlegging van Jesaja
Velen in onze provincie waren al wel
bekend met het bestaan van „Hedenes-
se". Het is een vormingscentrum, dat
tot voor kort uitging van de Neder
lands Hervormde Kerk. Het is gelegen
in de buurt van Cadzand, en verschil
len groepen, vooral van jongeren, heb
ben met dit centrum al wel eens kennis
gemaakt. Het cursuswerk staat in onze
tijd in het middelpunt van de belang
stelling.
De laatste weken is Hedenes;se wel
bijzonder in het nieuws gekomen, tot
in de nieuwsberichten van het A.N.P.
toe. Als de radio er zelfs over spreekt,
dan is er wel iets aan de hand
Ook de Provinciale Zeeuwse Cou
rant vulde enkele kolommen met mede
delingen er over Nieuwe opzet werk
uniek voor Nederland. Dit naar aanlei
ding van een te Middelburg gegeven
persconferentie.
Op de Particuliere Synode van de
Gereformeerde Kerken in Zeeland viel
namelijk onlangs (17 maart) een be
langrijke beslissing We gaan als Ce-
reformeerden participeren in Hedenes-
se
Tot nu toe was het beheer van He-
densse alleen in handen van de Neder
lands Hervormde Kerk. Toch was het
wel zo, dat aan hét cursuswerk deelne
mers meededen van andere levensbe
schouwelijke richtingen, uit alle sociale
lagen van de bevolking.
U weet wellicht wat de bedoeling is
van het vormingswerk. Het is toerus-
tingsarbeid, vooral voor hen, die ge
roepen zijn of zullen worden, om als
medewerker of bestuurslid leiding te
geven aan allerlei activiteiten. Ook krij
gen groepen van personen in bepaalde
levensverbanden vorming om in hun
bijzondere situatie hun plaats en roe
ping als Christen in deze tijd. beter te
verstaan.
We zouden hier als voorbeeld kun
nen noemen de bijeenkomsten via de
jeugdorganisaties, werkers in de evan
gelisatie, in clubwerk, leerlingen van
middelbare en kweekscholen, vorming
7:14 direct-Messiaans of nieten hij
in de slotopmerkingen schrijft „on
danks de uitnemende colleges exegese,
die in Kampen en Amsterdam gegeven
worden, achten sommige jongeren het
niet meer nodig de tekst van woord tot
woord na te speuren en te ontleden om
toch maar de volle boodschap Gods
aan de gemeente-te kunnen brengen, en
zijn tevreden als zij de centrale gedach
te, en dan heel kort, kunnen vertolken
of een enkel facet, dat zij belangrijk
vinden, kunnen belichten". Misschien
is dit zelfs geen bijzaak en kon dit juist
wel eens met de hoofdzaken in nauw
verband staan.
Ik moet hierbij echter wel opmerken,
dat reeds in mijn- studietijd dit ver
schijnsel zich voordeed. Over Jesaja 7
ben ik als candidaat die de uitlegging
van mijn leermeester Prof. Ridderbos
volgde, na een adventspreek ergens
door een broeder ouderling op straat
tot de orde geroepen
Maar ik neem aan dat het er niet
beter op is geworden. Sommige predi
kanten hebben blijkbaar lak aan de ho
miletiek of predikkunde en beoefenen
de exegese als improvisatie, hetgeen ze
nu niet bepaald is.
Prof. Dijk besluit tenslotte met de
bede, dat God de belijders van een en
dezelfde waarheid dichter tot elkander
brenge en sterker verenige. Een bede,
waar we ons allen wel van heler harte
bij mogen aansluiten.
Laat ik besluiten met te zeggen, dat
deze brochure ook als men van mening
met de auteur verschilt, toch zeer be
haaglijk aandoet, 't Is een hoogstaand
geschrift, hetgeen helaas niet van elk
schrijven over de aanhangige vraag
stukken kan gezegd worden zo is al
thans mijn mening.
Brouwershaven B. WENTSEL.
bedrijfsjeugd. Naast het verwerven van
intellectuele kennis is de toerusting tot
de practijk van bijzondere betekenis.
Centra als Hedenesse blijken in een
behoefte te voorzien, gezien de belang
stelling van verschillende kanten voor
de arbeid.
Nu was Hedenesse dus specifiek
Hervormd. Men had een taak zien lig
gen en die aangepakt.
Maar ook in onze Gereformeerde
Kerken werd de behoefte aan zo'n vor
mingscentrum gevoeld.
De Gereformeerde Stichting voor
Maatschappelijk werk in onze provin
cie heeft zich op deze materie bezon
nen, en daarover aan de Particuliere
Synode gerapporteerd (via de deputa-
ten voor het maatschappelijk werk, Ds
Elshout en Ds Van Wouwe).
Men was tot de volgende conclusies
gekomen Voor onze provincie zijn de
mogelijkheden voor het vormingswerk
bijzonder schaars wegens de excentri
sche ligging. Het opbouwen van een
eigen, specifiek Gereformeerd apparaat,
is zeer kostbaar en moeilijk te verwe
zenlijken. Ook in andere delen van ons
land werd gezocht naar regionale op
lossingen om samen dit werk te doen.
Het centrum Hedenesse bestond
reeds en het lag voor de hand, dat mo
gelijkheden werden onderzocht, die er
bleken te zijn om van deze stichting
gebruik te maken. De brs J. A. van
Bennekom (tweede voorzitter Geref.
Stichting) en L. A. Hartman (direc
teur) hebben van onze kant de „onder
handelingen" gevoerd.
Ook andere groeperingen hadden be
langstelling. En na langdurig overleg is
besloten Hedenesse te maken tot een
oecumenische stichting, waaraan behal
ve de Ned. Hervormde Kerk nu dan ook
de Rooms-Katholieke Kerk, de Gere
formeerde Kerken en de Doopsgezinde
Gemeenten gaan meedoen (met een ge
talsverhouding 6—4—2—1, waaraan
nog twee leden worden toegevoegd, die
representatief kunnen worden geacht
voor de Zeeuwse samenleving).
Uniek heeft men deze opzet al ge
noemd. Maar kan dit eigenlijk wel, is
Jiet niet te breed opgezet Kunnen we
In de Paasweek verschijnt de
Zeeuwse Kerkbode niet.
Het nummer van vrijdag 16 april
zal dus de predikbeurten bevatten
van 18 en 25 april.
De Uitgevers.
XXXIV.
Ja, nu is mijn ouderling toch werke
lijk boos geworden op het huisbezoek.
Boos-worden is op zichzelf iets heel
menselijks. En ook op huisbezoek ont
breekt soms dit puur-menselijk element
niet. Je hebt soms de gedachte, dat dit
bezoek door sommige gemeenteleden
wordt aangegrepen als een gelegenheid
om de boosheid van een heel jaar te
spuien. Ik hoop, dat deze gedachte van
mij te somber is. Een feit is het, dat
soms onder het huisbezoek de gezichten
opklaren. Het gesprek mocht verhelde
rend werken, we konden elkaar vinden.
Bij elk huisbezoek zijn er de twee
partijen de bezochten en de bezoekers.
En de bezoekers liggen onder het di
recte gebod van de Apostel Paulus, dat
ze niet driftig en niet opvliegend mogen
zijn (Titus 2:7). Al heb je een gezicht
als een dreigende onweerswolk tegen
over je, toch moet van je eigen gelaat
de zon stralen en blijven stralen. Je
krijgt opmerkingen te slikken, die de
maag met bitterheid vullen, maar je
moet het toch nog maar zoete koek
vinden. En trachten de goede bedoeling
achter de wrange woorden te ontdek
ken en proberen de goede wending aan
het gesprek te geven. Ga je boosheid
met boosheid beantwoorden, dan wordt
het gesprek misschien heel vlot en knet
teren de woorden over en weer. Met
dit trieste resultaat, dat je in de ont
plof fingsdamp bijna geen adem meer
kunt halen.
Een opziener mag niet driftig en niet
opvliegend zijn. Dit betekent voor mijn
ouderling en mij, dat de oude natuur
er steeds weer onder moet. We zouden
ons toch ook zo graag eens laten gaan.
Moeten we daar nu onze tijd en onze
energie voor geven, dat we nog iets
dragelijks en iets geestelijks uit het
huisbezoek halen O, dit is wel een
ambtelijke ervaring, dat de Here voor
het evenwicht zorgt. Het is van Hem,
dat we na een diepe tuimeling in de
onvoldaanheid door een ander bezoek
weer stevig en prachtig worden opge
richt. Ja, op het huisbezoek leef je van
de verrassingen.
Mijn ouderling werd boos. Dit, naar
we hopen, onder XXXV.
G. S. O.
de vorming, b.v. van onze jongeren,
aan zulk een oecumenisch gezelschap
toevertrouwen
Nu moeten we hierbij op enkele din
gen letten. Het werk van de Gerefor
meerde groep zal afzonderlijk en op
eigen verantwoordelijkheid binnen het
kader van deze Stichting worden ver
richt. De staf van Hedenesse zal daar
toe worden uitgebreid met medewer
kers van verschillende, ook van onze,
levensbeschouwing. Het eigen cachet
van ons werk kan dus worden bewaard
en wij kunnen naar onze opvattingen
werken.
Wel is het de bedoeling de vormings-
arbeid ten bate van de Zeeuwse bevol
king gezamenlijk ter hand te nemen. Dit
zal voornamelijk liggen in de sfeer van
het beroepsgroepenwerk, met cursussen
voor mensen uit de bedrijfswereld en
dienstverlenende beroepen, e.d.
Maar als men hier nu eens dingen
wil gaan doen die rechtstreeks tegen de
Gereformeerde opvattingen indruisen
Wel, men heeft in zulke principiële za
ken aan de bestuursleden het vetorecht
toegekend. Natuurlijk niet aangaande