eeuwóe
3£erkbocle
Een NIET MALS oordeel
Permanente Vacantie.
De
Kerk van vandaag
in de wereld van morgen
19e JAARGANG No. 12
25 SEPTEMBER 196^^
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie: Ds. W. H. Gispen, Terneuzen; Ds. B. Wentsel, Brouwershaven; Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, Baarland
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. W. Kats, Goes Ds. A. G. Kornet, Vlissingen
„ik worstel ^r- P- C. Kraan, VlissingenDs. G. S. Oegema, ArnemuidenDs. D. Ringnalda, Middelburg
en ontkom" Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
Abonnementsprijs
3,50 per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Men is in kerkelijk Nederland bezig
zich zelf en anderen te bekijken. Nu
is daar op zichzelf natuurlijk niets te
gen integendeel, daar is alles zo on
geveer voor. Zich zelf te kennen is no
dig. Dat zeiden de oude heidenen reeds
met hun spreukken u zelf. Dat dit
groepsgewijze gebeurt is ook al niet af
te keuren. Dat de een de ander wat
meer van nabij bestudeert dan gewoon
lijk en de ene richting kennis neemt
van hetgeen de andere partij in den
lande beweegt, mij dunkt, d.i. allemaal
toe te juichen.
Als men nu echter de uitkomst van
de verschillende waarnemingen leest,
staat men toch wel verbaasd over de
vele vertekeningen die men ziet.
Het blijkt wel uitermate moeilijk te
zijn om de werkelijke figuur van de an
dere partij te ontleden. Niet iedereen
kan blijkbaar hetgeen de roomse Ge
rard Brom zo goed deed toen hij de
protestantse dominé in een boekje be
schreef.
Over de verhouding Gereformeerd-
Hervormd is b.v. nog al wat in de pers
gepubliceerd. Onder het opschrift
wat zij van elkaar denken, leest men
dan b.v. „Gereformeerden zijn star en
bij hervormden mag alles.. Om tot
deze conclusie te komen werden niet
minder dan 508 volwassenen geënquê
teerd.
Men spreekt dan van beeld en hete
ro-beeld, hetgeen betekent het beeld
dat men van zich zelf, en van de ander
heeft. Nu is de moeilijkheid hier dat
nauwelijks valt vast te stellen wie men
als maatgevend voor de partijen moet
stellen. Moet ik om het classieke beeld
van een gereformeerd mens me te vor
men de hoogleraren van Kampen en
Amsterdam onder de loup nemen Of
moet ik naar een ouderlingen-conferen
tie in Brabant of Friesland of elders
gaan
Moet ik de individu bestuderen of
naar een vergadering van de Gerefor
meerde vrouwen En anderzijds moet
ik een Hervormde samenkomst ergens
bijwonen Men gevoelt wel hoe moei
lijk dit alles ligt, en dan niet bij één
bepaalde groep, doch bij elke variatie.
Toen Philipsland in opspraak was van
wege 'de weigering van velen om zich
tegen de polio te laten inenten, hoorde
ik in de bus die daar passeerde een
medereiziger tot zijn- buurman zeggen
kijk, daar wonen nu allemaal gerefor
meerden. Ik dacht toen a.u.b. niet ik
voel dit anders aan. Ik vind deze men
sen juist heel ongereformeerd, terwijl
zij op hun beurt voor mijn gerefor
meerdheid geen cent geven.
Niet anders ligt het bij de hervorm
den. De „Vrienden van Kohlbrugge"
b.v. hebben hun jaarvergadering ge
houden op welke o.a. de bekende dr.
Gravemeyer die destijds krachtig heeft
medegewerkt aan de totstandkoming
van de nieuwe kerkorde voor de her
vormde kerk, sprak.
Deze predikant heeft hiervan nu
hartgrondig spijt. Hij heeft zelfs een
tijdlang overwogen om te bedanken
voor de hervormde kerk. Hij zeide op
deze vergadering o.a. „Het nederland-
se volk is op dwaalwegen gekomen.
Het heeft na de verschrikkingen van de
oorlog de weg naar God niet gevon
den. Ook de kerk niet". Dan volgt wat
ik met „een niet mals oordeel" bedoel
te zeggen, „dat de situatie in de her
vormde kerk overeenkomt met de ge
lijkenis van het huis dat met bezemen
gekeerd was na het vertrek van een
boze geest, maar dat zich daarna weer
vulde met boze geesten, zevenmaal er
ger dan de eerste keer. Er kan in de
hervormde kerk maar van alles ge
preekt worden".
Mij dunkt dat dit wel van diepe te
leurstelling bij deze predikant spreekt
een teleurstelling, die we zeker niet met
leedvermaak opmerken, maar begrijpen.
Zo zullen er meer in de hervormde
kerk zijn zo b.v. die broeder die in de
dagen van de kerkvernieuwing tot zijn
gereformeerde maat zei „nu kunnen
jullie met pak en zak zo overstappen
in onze kerk". Deze man was de acht
tien lang vooruitof hij nu nog zo
spreken zou betwijfel ik echter.
En wat oordelen de negen van de
achttien, de hervormde kerk helft, over
het niet malse oordeel van dr. Grave-
En wij hier in Zeeland beleven
helemaal een dynamische tijd. Wij mo
gen ons verheugen in landelijke en
zelfs Koninklijke belangstelling.
Ook al is heel het delta-plan opge
komen uit de onvoorstelbare ramp in
1953. Er wordt voor en over ons ge
dacht in de Technische Hogeschool in
Delft. Dat alles zal Zeeland in de na
bije toekomst een ander aanzien geven.
De geïsoleerde positie wordt doorbro
ken door enorme caissons en splinter
nieuwe verbindingswegen doorbroken.
Het Veerse gat werd een eersteklas
rekreatiegebied. Om nog maar te zwij
gen van de stormachtige ontwikkeling
van de Kanaalzone, die zich ontwikkelt
met een snelheid, die voor een Kerk
haast niet bij te houden is.
Dat weet u allemaal. En waarschijn
lijk weet u het beter dan ik. En u zult
er wel druk over bezig zijn.
Dit alles betekent voor uw provincie
een enorme taak. Hier in Zeeland komt
de Kerk van Christus voor de opdracht
te staan, dat zij de ontwikkeling bij
moet houden. Zelfs vóór moet komen.
Het kan zijn, dat velen van u maar
liever niet teveel denken over al die
veranderingen. Anders gaan ze er toch
maar over piekeren. Misschien bent u
er helemaal niet zo blij mee. Oude tra
dities worden doorbroken. Het ver
trouwde karakter van een besloten ge
meenschap komt in gevaar. Dingen, die
u heilig waren, worden plotseling ge
relativeerd. Alles wordt anders. En het
gaat bliksemsnel.
Hoe moet uw oude vertrouwde Kerk
de stoot opvangen
En als de structuur van het kerkelijk
leven ingrijpend verandert, wat valt er
dan weg Zullen we- het kind niet met
het badwater weggooien
Zullen we de greep op de jeugd niet
verliezen Zal Zeeland niet betrokken
raken in een ontkersteningsproces, zo
als zich dat in veel ontwikkelingsge
bieden voltrekt En hoe zal de ont
moeting verlopen tussen de oude kern
en de nieuwe groep Zal het een con
flict worden of een gesprek
Er zijn vragen genoeg.
En wat voor antwoord valt er in dit
stadium te geven
Ten eerste de Kerk mag niet ten
koste van allen oud blijven. Ze moet
ook niet alles bij het oude laten. Het
is de Kerk, die zich aan moet passen.
Zij moet voor de accomodatie zorgen.
Dat betekent dus, dat we zullen moe
ten zoeken naar nieuwe wegen en nieu
we vormen.
De opdracht van de Kerk is nu een
maal niet beperkt tot het zuiver bewa
ren van de belijdenis, de verkondiging
van het Woord, de bediening van de
sakramenten en het verzorgen van de
armen. Nee, de Kerk moet in een zo
ruim mogelijke zin de gestalte vertonen
van haar Heer Jezus Christus. En als
u zegt, dat het voor alles gaat om de
verkondiging van het Woord, dan moet
u wéten, dat ik het Woord metterdaad
zal moeten verkondigen. Wij zullen de
meyer Ik dacht dat we als gerefor
meerden ook wel naar hem mogen luis
teren al zijn we geen Kolhbruggianen,
een man die men in deze vriendenkring
„grote leraar der kerk" noemt en over
hem spreekt als over „de onheilige hei
lige".
Er is bij de reorganisatie veel ten
gilécfë"~veranderd in de organisatie der
hervormde kerk, maar als het waar is,
en 't is dunkt me waar, dat in de her
vormde kerk maar van alles gepreekt
mag worden, ja dan moge er formeel
een keer zijn gekomen, maar dan is het
materieel nog precies zo gebleven, als
in de dagen van afscheiding en dolean
tie. Dit zal ook die hervormde dominé
II
profetie van Ps 92 waar moeten maken.
Zij zullen in hun ouderdom nog vruch
ten dragen, fris en groen zullen zij zijn.
Dat betekent niet, dat de gemeente
van Christus de grenzen maar verva
gen moet.
En dat we maar moeten meehuilen
met de wolven in het bos. Dat vraagt
de Heer trouwens niet van ons. Hij
zendt ons eerder als schapen temidden
van de wolven. Als die gemeente maar
missionair gericht is. En aan alle kan
ten open vensters heeft.
Aan alle kantenD.w.z. ook ven
sters naar boven.
Waarom is de man Daniël als een
boom blijven staan, terwijl hij midden
in de dynamiek van een wereldrijk
stond
Omdat hij open vensters had naar
Sion. Omdat het lichtende aangezicht
van de Heer zijn visie bepaalde. Hij
kreeg een televisie op de tijd, waarin
hij leefde. En u kent de enorme invloed
van de televisie.
Een gemeente, die dicht bij haar Heer
leeft en die in alle onrust van een nieu
we tijd haar visie op Zijn toekomst niet
verliest, zal de wegen weten te vinden
naar een nieuw religieuze beleven. Naar
een opnieuw fel en intens en blij be
leven van de rijkdom, die ze in Chris
tus bezit. Die nauwe band aan Hem,
zal haar hoe langer hoe meer de ogen
openen voor de waanzin van een ver
snippering in 119 afzonderlijke Kerken
en sekten.
Zij zal méér dan ooit alle nadruk
leggen op gemeente, diakonaal en on
derling dienstbetoon. Zij zal een ant
woord vinden op de problemen van
eenzaamheid en angst, die onze tijd
kenmerken.
En dan zie ik in de snelle ontwikke
ling van Zeeland geen gevaar, maar
een uitdaging.
Een uitdaging van de Kerken of zij
hun plaats in een moderne maatschappij
waard zijn. Wanneer het eigen karak
ter en de eigen tradities van een streek
worden doorbroken, dan worden ze
onderworpen aan een kritische analyse.
In een homogene gemeenschap, waar
in de zeden en de normen al sinds jaar
en dag zijn vastgesteld, dreigt het ge
vaar, dat ook de verkeerde elementen
blijven doorgroeien.
Nu worden straks de kritische vra
gen gesteld. Waarom is dat zo bij u
Waarom denkt u zo
Dan worden vormen en tradities op
hun juiste waarde getaxeerd.
Dan gaan de Kerken zich samen be
zinnen over hun gewoonten, hun vorm
van eredienst, hun liturgie, hun jeugd
werk, hun missionaire taak.
En dan zal tenslotte blijken dat alle
wezenlijke vernieuwing uitgaat van
Hem, die gezegd heeft
„Zie, Ik maak alle dingen nieuw
En Ik zal de Kerk van vandaag
voeren tot de morgen.
Zelfs door de nacht".
W. H. GISPEN.
uit Zaandam die de gereformeerden
daar de mantel uitveegde, niet weer
spreken kunnen. En wij Wat is ons
beeld vergeleken bij hetgeen dr. Grave
meyer zegt
Laten we waken en bidden dat ten
onzent ook niet „maar van alles ge
preekt kan worden". En dat het neder-
landse volk op dwaalwegen is gekomen,
och, dat heeft Kuyper, de zo veel en
vaak gesmade, en dat hebben de man
nen-broeders van voorheen, nooit onder
stoelen of banken gestoken, maar her
haaldelijk gezegd. Maar ja, helaas, als
men tot de vaderen behoort, moet men
het tegenwoordig wel kunnen, maar
daar hier nu niet van. Alleen dit nog
elkaar goed begrijpen schijnt toch wel
een hele opgave te zijn, zelfs dan als
men de leiding des heiligen Geestes
biddend begeert.
Brouwershaven B. WENTSEL.
Hebr. 4:9:
Er blijft dus een sabbatsrust
voor het volk van God.
De blijde dingen van de vakantie zijn
wel de rust en de ontspanning. Dan
heeft de tijd niet ons, maar wij hebben
de tijd. We zijn niet van het werk, we
mogen van ons zelf zijn.
En nu wil de schrijver van de He
breeënbrief ons zeggen, dat niet alleen
over de vakantiedagen, maar over ons
gehele leven een glans van rust mag
liggen. Hij trekt een conclusie dus.
Dit slaat terug op wat hij in de vorige
verzen gezegd heeft. Namelijk dat
Christus voor de Zijnen de rust ver
worven heeft.
We moeten dit begrip rust, in bij
belse zin nemen. Als er staat, dat God
rust, betekent dit, dat God vreugde
heeft over zijn werk. Zo was er eens de
blijdschap Gods, toen de schone, onge
schonden wereld voor zijn aangezicht
lag (Gen. 2:2, 3). En zo is er weer
de blijdschap Gods, dat Hij in Christus
de wereld met Zichzelf verzoend heeft
en dat eens zaligheid en heerlijkheid
uitgestort zullen worden onder een
nieuwe hemel en op een nieuwe aarde.
Er is rust, er is vreugde bij God. O
ja, de Schrift laat ons ook wel een an
dere kant zien. Dat er bij God bewo
genheid is om de ellende en de nood
in onze wereld. Ons leed laat Hem niet
onberoerd. „Gij aanschouwt moeite en
verdriet", Psalm 10:14. En Jesaja zegt:
„In al hun benauwdheid was ook Hij
benauwd". Cap. 65 9a.
Maar achter deze bewogenheid is er
toch de rust van God. Zijn werk zal
eens eeuwige glorie ontvangen. Dood
en verderf en ondergang zullen niet het
laatste woord hebben. Van de troon zal
eens het woord klinken Zie, Ik maak
alle dingen nieuw.
Er is dus een sabbatsrust voor het
volk van God dit wil zeggen, dat
de rust en de vreugde van God hun
rust en hun vreugde mogen zijn. Neen,
tot de vreugde, die God in Zichzelf
heeft, kunnen we nooit opklimmen. Hij
is de Volzalige. Hij is God, en wij zijn
mensen. De afstand die nooit opgehe
ven wordt.
Maar gelovende in Jezus Christus,
mogen we geheel ons leven en alles in
de wereld om ons heen beschouwen als
met Gods ogen, in de rust en in de
vreugde Gods, met de blik van heilige
kalmte en blij verwachten. Uit de ver
zoening met God door Christus is er
de hoop der heerlijkheid, en daarom
kunnen we rustig, daarom kunnen we
blij zijn.
Wie alleen aanmerkt de dingen, die
voor ogen zijn, zal door onrust en zorg
en angst verteerd worden. Dan komt
er de agitatie, het complex van span
ningen. We kunnen soms van het eigen
leven, van het leven van anderen, van
het wereld-leven niets meer begrijpen.
„Een bezeten wereld". De haast, de
vaart, het tempo wordt gecultiveerd.
