eeuwóe
3£erkbocle
Gods tuin in bloei
En nu verder
VX
__J
r
18e JAARGANG No. 41
8 MEI 1964
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redactie Ds. W. H. Gispen, Schagen Ds. B. Wentsel, Brouwershaven Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg.
Correspondentie-adres Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, Baarland
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. W. Kats, Goes Ds. A. G. Kornet, Vlissingen
„ik worstel Dr. P. C. Kraan, VlissingenDs. G. S. Oegema, Arnemuiden Ds. D. Ringnalda, Middelburg
en ontkom" Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo.
r
Abonnementsprij s
3,50 per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Feitelijk zou ik het hele rapport van
broeder Saptyanta hier willen afdruk
ken. Hij vertelt ons zulke belangrijke
dingen van de situatie in een deel van
het terrein der Zuiderzending Blora-
Bodjonegora. En wat ik nu ga doen is
een uitlichten van dat wat wij treffend
vinden. Dat is het zelfde wat wij vaak
doen met een brief van de Apostel Pau-
lus wij halen er mooie teksten uit, die
ons bijzonder aanspreken, maar verge
ten, dat het veel waardevoller is om
een hele brief eens achter elkaar te
lezen.
Wat ik hier doorgeef is ontleend
aan een stuk dat negen bladzijden ge
typte folio's beslaat. Ik kan u de ver
zekering geven, dat wij in Middelburg
en uw classicale deputaten dit stuk met
stijgende belangstelling en op sommige
punten met ontroering hebben gelezen.
Met ontroering hebben wij er kennis
van genomen, dat in Djodjogan en vele
andere plaatsen er heel wat broeders
en zusters zijn die een kommervol be
staan lijden. Daardoor is men genood
zaakt een soort knollen te eten, blade
ren en andere dergelijke dingen, die
anders niet als voedingsmiddelen door
deze mensen worden gebruikt, want de
prijs voor mais (niet eens meer rijst
dus) en gedroogde oebi is onbetaalbaar
geworden voor de dèsa-man. Daarom
is men genoodzaakt van zijn bezittingen
te verkopen om in leven te blijven.
Als er maar regen kwam en er kon
weer geplant worden, dan zou het nog
niet zo erg zijn voor de mensen in de
désa's, maar wanneer er in het geheel
niets geplant kan worden, hoe kan er
dan gezorgd worden voor de dagelijkse
levensbehoeften. U begrijpt, dat het le
zen van deze dingen ons niet onberoerd
kan laten in onze welvaart hier.
Maar als ik dan daarbij verneem
wat deze mensen ondernemen voor de
zaak van het Koninkrijk Gods, dan kan
het niet anders of er worden snaren
geraakt in iedere christenziel. Ze zijn
in hun armoede bezig om een fonds te
vormen voor kerkbouw in Tuban, waar
onder ook Djodjogan ressorteert.
Weet u hoe ze dit doen In de eer
ste plaats door dat ieder lid een toe
zegging doet voor een regelmatige bij
drage, verder door een maandelijkse
collecte. Maar dan doordat men twee
derde van het kaartengeld van de Poli
kliniek „Siloam" hiervoor bestemd.
Verderop staat dan, dat die polikliniek
lekker loopt. Per dag worden er een
100 a 120 mensen geholpen door 2
hoofdverplegers, 1 vroedvrouw, 1 ad
ministrateur en 1 bode. Die hoofdver
plegers zijn al gepensioneerd, maar zij
wilden dadelijk na het intreden van
hun pensioen hun krachten en energie
blijven geven voor de verdere ontwik
keling van de polikliniek.
Ze klutsen het hele leven daar maar
wat door elkaar blijkbaar, kerk en me
dische dienst en stellen de surplussen
ten bate van de kerkbouw. De vierde
bron voor kerkbouw is 10 van de
winst van de T.E.M. (Economisch pro
ject ,,Maranatha")Dat ,,Maranatha"
is een coöperatie voor het sparen en uit
lenen van gelden. Dus ,,Maranatha" is
de naam voor een soort Middenstands-
bank. In 1960 hadden zij 35 leden met
een kapitaal van 20.000 Roepia's en nu
zijn er al 40 leden en het kapitaal is
gestegen tot 72.798,95 Roepia's. Die
veertig leden hebben besloten dat 10
van de winst ter beschikking gesteld
wordt van de kerkbouw. Een vijfde
bron is de opbrengst uit bepaalde werk
zaamheden voor de regering.
Ik moest, toen ik dit las, even denken
dat het hier, rond Tubaner echt op
begint te lijken, dat ze Gezang 51 daar
niet alleen met de lippen, maar ook met
het hart zingen ,,Maak mijn uren en
mijn tijd tot Uw lof en dienst bereid".
Hun liefde maakt hen ook economisch
vernuftig.
Want, tot nu toe, hebben ze al Rp.
75.579,27 bijeengebracht. Maar ze heb
ben van dit bedrag al Rp. 63.987,50
besteed voor de aankoop van een stuk
grond, bakstenen en ander materiaal.
Roepia's kunnen immers, evenals
onze guldens, net als kippen in de rui
gaan, al hun veren verliezen en zelfs
doodziek worden. Maar stenen en te
gels en goed djari-hout zijn, na enige
jaren van wachten, nog dezelfden.
Wij kunnen werkelijk dit lesje nog
wel van die Javanen leren.
Er staat dan onder dit stukje: ,,de
gemeente van Tuban is maar een kleine
gemeente, maar de wil om op eigen
benen te staan is sterk. En wij mogen
dankbaar zijn voor het feit, dat de pre
dikant voortdurend bezig is om de men
sen aan te sporen en om ze hun plicht
en verantwoordelijkheid te doen ver
staan jegens de gemeente". Die naam
van de dominee Tjiptojoewono moeten
wij maar onthouden. Niet dat wij hem
hier gaan beroepen, maar wij zijn er
blij mee, dat hij een van die mensen is,
met wie wij als partners in het zen
dingswerk mogen samenwerken.
Weet U wat die Tjiptojoewono zoal
moet presteren des zondags Hij cate
chiseert in Tuban en in vijf kringen
rondom. Verspreid over die kringen
heeft hij 29 volwassen mannen, 20 vol
wassen vrouwen, 23 jongens en 24
meisjes, en dan nog 5 jongemannen en
jonge vrouwen wekelijks te catechise
ren. Hij reist op zijn bromfiets al die
kringen in de week af. Eén er van ligt
53 km van zijn woonplaats verwijderd
en vele ongeveer 10 tot 20 km. Hij
preekt zo mogelijk des zondags in deze
kringen. Dus zeker 3 a 4 keer per zon
dag. Het wordt ook eigenlijk te gek en
men heeft ook besloten om een tweede
predikant voor Tuban te beroepen.
Aangaande vruchten op het werk ci
teer ik het volgende
De Zending De activiteiten op dit ge
bied vertonen in het ressort van Tuban
vele vruchten. Het is inderdaad verheu
gend. Dit blijkt uit de nieuw gegroeide
kringen buiten de stad en uit de vele
doopaanvragen van nieuwelingen. Deze
mensen, die eerder de Javaanse mystiek
en de Javaanse geheimleer aanhingen zijn
nu volgelingen van de Here Jezus gewor
den en hebben daarmee het christelijk ge
loof aanvaard.
Er is goede grond voor om te verwach
ten dat de Zending hier in de toekomst
nog meer vruchten zal opleveren, gezien
de vele mensen, die de toetreding tot het
christelijk geloof reeds aan het overwegen
zijn en die dan ook regelmatig de samen
komsten komen bezoeken. Temeer nog
kunnen deze vruchten verwachtworden, als
er spoedig een tweede kracht bij komt, die
zich intens met de zorg voor dit werk zou
kunnen bezig houden.
.Onze meeste vergadering, de gene
rale synode, ditmaal van Groningen-
Lunteren, is gesloten en voorbij, 't Viel,
naar zijn zeggen, de praeses, Dr. Kunst,
niet mee om naar een steêvaste gewoon
te, ditmaal een saamvattend slotwoord
te geven. Hij achtte dit zelfs niet moge
lijk. Ik denk wel, dat geen der synode
leden hem dit kwalijk heeft genomen
ook dat niemand dit zal doen, gelet op
.de veelheid en verscheidenheid der ver
handelde zaken. Maar ik zie in deze
verklaring nog iets meer. Ze is stellig
niet als een testimonium paupertatis,
een bewijs van onmacht, van gebrek
aan inzicht op te vatten. Veeleer wijst
de verklaring van de praeses die wel
bewezen heeft terdege goed in de za
ken in te zitten, op iets anders van
groot belang, 'k Zou zijn verklaring zo
willen vertalen dat hij ons wilde zeg
gen, dat het in feite eigenlijk nog geen
tijd was voor een slotwoord, omdat de
synode weliswaar gesloten werd, maar
als het er op aan kwam in den lande
(mag ik het wat sarcastisch zeggen?),
nog zou worden voortgezet. De beraad
slagingen werden in Lunteren welis
waar beëindigd, doch zouden in het
Tot op heden zijn er in de dorpen van
het gebied van Tuban nog allerlei neven
stromingen actief, zoals mystiek, verschil
lende soorten van bijgeloof, het bezoeken
van heilige plaatsen en geheimleer enz.
Een gelukkige omstandigheid is, dat onze
regering streng vasthoudt aan het beginsel
van de „Pantja Sila" (de 5 zuilen) grond
slag van onze staat, waarvan de eerste is
de erkenning van de éne God. In verband
daarmee omvat het schema voor de na
tionale opbouw ook de geestelijke en men
tale opvoeding wat ons werkelijk steunt
en ook mogelijkheden biedt voor het ver
breiden van de boodschap van het Evan
gelie.
Want tengevolge daarvan zijn fanatieke
Islam gebieden, die eerder gesloten leken
voor de zending, gezien de belemmeringen,
die er bestonden, thans naar het zich laat
aanzien, opengegaan voor de Evangelie
verkondiging. En de regeringsinstanties
zullen zeker hulp en bescherming bieden,
zo er ergens in deze gebieden reactie of
tegenstand mocht ontstaan tegen de Evan
gelieverkondiging.
In regeringsverband heeft ook de afde
ling van de Parkindo (Christelijke Partij
van Indonesië) te Tuban een zetel in de
Gewestelijke volksvertegenwoordiging en
in het nationale front enz.
Bovendien is ook de predikant van Tu
ban lid van de Gewestelijke Volksverte
genwoordiging, namelijk in de categorie
der Geestelijken.
De aanwezigheid van christelijke ver
tegenwoordigers in deze Volksvertegen
woordigende lichamen is van veel beteke
nis voor de Evangelieverkondiging en het
christelijk getuigenis.
U zult hiervan niet zo maar alles be
grepen hebben, maar zoveel is u wel
duidelijk, dat de tuin Gods daar in bloei
staat.
De vergadering van de Zuiderzen
ding in april j.l. heeft daarom ook een
geanimeerd karakter gedragen toen wij
deze zaken hebben besproken en be
sluiten hebben genomen om ook voor
wat ons betreft mee te doen.
Het wonder van Gods werk in de
harten der mensen komt door zulke be
richten ons weer zo duidelijk voor de
geest staan. Het aanstaande Pinkster
feest bepaalt ons immers bij dit inko
men van de Heilige Geest in de harten
en bij deze bouw van de kerk als een
woonstede Gods, door Hem die gezegd
heeft, dat Hij alle macht heeft ontvan
gen in de hemel en op aarde. Dat be
tekent toch immers ook. dat Hij be
schikking heeft over alle hemelse krach
ten en deze op aarde doet werken tot
redding der mensen.
Moge ook de vrucht wezen van het
lezen van dit artikel dat onze harten
bereid zijn om uit onze welvaart te ge
ven samen met hen, daar ginds, die uit
hun armoede geven, omdat ze hun har
ten aan de Here hebben gewijd.
Middelburg Ds. P. VAN TIL.
midden' der kerken voortgang moeten
vinden. Ik kan me hiermee goed ver
enigen vooral omdat er stof te over is.
Ik schrijf hier even een twaalftal onder
werpen af zoals deze door het Comité
Zeeuwse Gereformeerde ouderlingen-
conferenties" op uitnemende wijze wer
den geordend. We krijgen dan een heel
lijstje
De doop van geadopteerde kinderen;
de doop van pleegkinderen gezins
vorming leeruitspraak Assen vraag
Lippenhuizen/Hemrik betreffende
Partij van de Arbeid Gemeenschap
pelijke kerkdiensten plaats en taak
der diakenen in de meerdere verga
deringen pluriformiteit en oecume-
niciteitherstel kerkelijke eenheid
frequentie viering H. Avondmaal
het oorlogsvraagstuk en het beroe-
pingswerk.
Welgeteld zijn dit een twaalftal on
derwerpen waarbij dan het ene uiter
aard meer gewicht in de schaal legt dan
het andere, doch. waarvan de princi
piële aanpak van welhaast ieder onder
werp inspanning genoeg vraagt.
Men kan zicli van deze onderwerpen
niet met een Jantje-van-Leiden afma
ken. Men kan er zich ook niet zo maar
zonder meer een mening over vormen
PINKSTERNUMMER
KERKBODE.
Volgende week zal de Kerkbode in
vergrote uitgave verschijnen.
Dit in verband met het feit, dat op
vrijdag 22 mei in de Pinksterweek
geen Kerkbode verschijnt.
In het nummer van vrijdag 15 mei
worden dus de predikbeurten op
genomen van 17 en 24 mei.
Vriendelijk verzoek aan onze cor
respondenten hiermede rekening te
houden.
De Uitgevers.
daar zijn de onderwerpen te zwaar
voor. Een praeses ergens kan niet elk
der onderwerpen in bespreking geven
en dan conclusie trekken, 't Kan niet
als op een forum dat ieder zijn gedach
ten maar eens zegt en de forum-presi
dent een eind-indruk geeft van het ge
sprokene. Zo ging en gaat het op een
synode ook niet toe. Aan hetgeen op de
synodale tafel komt gaat terdege studie
vooraf, althans bij de meeste onderwer
pen. De veelheid kan wel eens oorzaak
geven tot zekere haast, zodat een uit
spraak wat onduidelijk lijkt te zijn, zo
als bij de verklaring over de vraag Lip
penhuizen/Hemrik. Ik moge hier ter
loops opmerken, dat het toch wel on
gehoord brutaal is van de Protestantse
werkgroep binnen de P.v.d.A. nu nog
net te doen alsof de synode toch geen
bezwaar tegen het lidmaatschap van de
P.v.d.A. zou hebben. Men kan nu het
synodale bedoelen toch wel doorheb
ben. Trouwens dit heeft prof. Nauta
zijnerzijds reeds opgemerkt door te ver
klaren dat hem gebleken was dat voor
aanstaande leden van bedoelde partij
heus wel hadden begrepen wat de be
doeling was. Maar de heer Kleijwegt
weet het zeker niet.
Ik meen intussen dat ook dit weer
wijst op het juiste inzicht van de prae
ses. We zijn nog niet klaar met de di
verse gerechtende maaltijd is heus
nog niet gaar. We moeten verder en
dat in de kerkelijke weg.
De synode komt met vragen zelfs
met een brochure. Best, maar wat doen
we daarmee Ik wil er bij voorbaat blij
mee zijn alleen moet een en ander niet
worden bijgezet bij het verschralings
rapport. De synode bedoelt tot een ker
kelijk gesprek te komen en niet te vol
staan met kranten- en kerkboden-ge-
schrijf, hoe vreugdevol men dit ook
moge doen.
Ds. Kuiper drong aan op samenspre-
king van predikanten in klein verband
in verschillende classes. Ouderlingen
conferenties kunnen hierin nuttig mee
werken. Mannen- en misschien ook
vrouwenverenigingen helpen, maar
hoofdzaak blijft dat de kerkeraden hier
gaan meespreken. En niet deze alleen,
maar binnen het kerkverband. M.i. zijn
de classes de wel het meest geschikte
organen om voorlichting te geven, om
dat daar allerlei krachten aanwezig zijn
die men kan inschakelen om het juiste
inzicht te winnen. Mét anderen die in
gelijke geest schreven, ben ik van me
ning dat dit de meest veilige weg is
om ongelukken te voorkomen.
Of ik daar dan bang voor ben? Neen,
maar het gaat wel over iets meer dan
bijzaken. Men merkt dit als op de
vraag koersverandering de antwoor
den verschillen. Dr. Dijk zegt ja dr.
van Minnen en dr. Rietveld beiden
neen. Deze doctores theologiae zijn
achtenswaardige personen, en hun ant
woord de overweging waard, maar van
meer betekenis is ongetwijfeld het ant
woord der kerk in hare organen.
Met instemming las ik hetgeen ds.
Nierop schrijft in ander verband welis
waar, maar toch toepasselijk op het
geen we hier neerschreven. Ds N. ver
werpt de voorslag van ds. Kuitert in
zake een eventueel driemanschap dat
de kerken moet bewerken en vraagt
dan ,,zou het nu in tegenstelling met
