3£erkbocle
Op de grens
r
18e JAARGANG No. 31
21 FEBRUARI 1964
„Ik worstel
en ontkom"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redacteur: Ds. W. C. van Hattem, Herengracht 15, Terneuzen, Telefoon (0 1150) 22 48.
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, Baarland
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. A. Koning, Woerden Dr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo Ds. B. Wentsel, Brouwershaven
Ds. G. van Wilgenburg, Middelburg Ds. A. G. Kornet, Vlissingen Ds. W. Kats, Goes
Ds. D. Ringnalda, Middelburg.
Abonnementsprijs
3,50 per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
15 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 15 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Met dit nummer van onze Zeeuwse Kerkbode staan wij in zekere zin
aan een denkbeeldige grens. Het afscheid van ds. Van Hattem als redac
teur van de Zeeuwse Kerkbode en de entrée van de nieuwe leiders.
De Zeeuwse Kerken hebben ons als uitgevers het recht toegekend zelf
de keuze te doen inzake redactie en medewerkers. Een keuze, die uiteraard
niet gemakkelijk is, omdat met velerlei factoren dient rekening te worden
gehouden. Een keuze die natuurlijk ook slechts tot stand komt, na consul
taties en .voeling-nemingen" met verschillende personen die ons regionale
kerkelijk leven goed kennen. Een eerste vereiste van een Kerkbode-
redacteur is dat het schrijven hem in 't bloed zit, dit graag doet en geen
wekelijkse last voor hem betekent. Een tweede vereiste is, dat hij aan
slaat" bij de lezers en zijn geestelijke producten weet te verkopen. Deze
,i beide eigenschappen bezit ds. Van Hattem. Met zeer veel enthousiasme
i1 heeft hij zich aan zijn taak gegeven. Nimmer deden wij een tevergeefs
beroep op hem. Belden wij hem in de prille ochtenduren of bij het scheiden
van de dag, altijd was hij bereid onmiddellijk de zaak te beoordelen, waar
over wij hem advies vroegen. Er zijn ook zgn. ,,raak-vlakken" waar de
..uitgever" de redactie" raakt. Nimmer gaf dit tot enige moeilijkheid aan
leiding. Zq is het dan, dat wij node ds. Van Hattem zien vertrekken naar
verre streken.
Ditmaal kwamen wij niet tot overeenstemming. Namelijk toen wij hem
dringend verzochten in ons goede vaderland te blijven.
Zijn toezegging van tijd tot tijd een bijdrage te leveren voor de Kerk
bode vanuit Brazilië is reëel. Op een man als Van Hattem kun je aan en
wanneer hij dit toezegt, dan doet hij dit ook.
Ds. Van Hattem, en ook natuurlijk Mevrouw Van Hattem, het ga U
wel.
U staat niet op de grens van twee werelden. De Kerk houdt niet op
bij de grens van ons land. Moge God Uw arbeid in Brazilië evenzeer
zegenen als Hij dit deed in ons lage land bij de zee
Andermaal stonden wij dus voor de moeilijke beslissing wie moet ds.
Van Hattem opvolgen. Rekening houdend met het feit dat onze predikan
ten steeds tijd te kort komen en een éénhoofdige leiding van een kerkbode
veel tijd vraagt zal onze kerkbode voortaan worden geleid door een
Redactie-Raad die uit drie personen bestaat. Wij geven in alfabetische
volgorde weer wie dat zijn. Ds. W. H. Gispen, nu nog te Schagen, maar
over enige tijd predikant te Terneuzen, ds. B. Wentsel te Brouwershaven
en ds. G. van Wilgenburg te Middelburg. Iets over deze keuze. Als uit
gevers zijn wij verblijd, dat genoemde predikanten hebben toegestemd in
de Radactie-Raad zitting te nemen. Financiël is het geen ..lucratieve"
functie. Daarom temeer zijn wij dankbaar hen bereid te hebben gevonden
gezamenlijk de ,,last" van de Kerkbode te- torsen. Ds. Gispen is een pre
dikant, die het schrijven in het bloed zit. In vele periodieken heeft hij reeds
zijn geesteskinderen gepubliceerd. Hij zal onderwerpen aansnijden die
tot nu toe niet of zelden in de Kerkbode werden gepubliceerd. Tevens
geeft het voldoening, dat hij ,,Zeeuws-Vlaanderen", soms wel betiteld
als het ,.Over-Jordaanse". vertegenwoordigt en daarmede een traditie
voortzet. Ds. Wentsel van Brouwershaven is bij onze lezers reeds bekend.
Wij weten, dat zijn pittige, recht-op-de-man-af-artikelen bij onze lezers
worden gewaardeerd. Het is ook niet voor het eerst dat hij leiding krijgt
in een Kerkbode. Tarenlang deed hij dit reeds in de Classis Barendrecht.
Met hem is ook Noord-Zeeland in de Redactie vertegenwoordigd.
Ds. Van Wilgenbu'rg kent ook het klappen van de zweep. Journalistieke
arbeid is ook hem niet vreemd.
Aardig is misschien te vermëlden, dat hij samen met ds. Oegema. nu
te Arnemuiden, de Redactie-Staf voerde over een kerkelijk orgaan in het
land van Aalten ,,De Achterhoek". Met de benoeming van ds. Van Wil
genburg is ook de traditie hersteld, dat de in Redactie ook de kerk van
Middelburg, Zeelands hoofdstad, is vertegenwoordigd.
Tevens maken wij van de gelegenheid gebruik nog een nieuwe mede
werker aan te kondigen en wel ds. D. Ringnalda die de kerken van de
Classis Middelburg gaat dienen als Evangelisatiepredikant. Ook hem
heten wij van harte welkom. Het Evangelisatiewerk kent geen grenzen
meer en is zo wijd als het volle leven van onze twintigste eeuw. Vandaar
ook de in zekere zin onbegrensdheid van de door hem te verzorgen rubriek.
Ook ds. Ringnalda verdiende op journalistiek gebied reeds zijn sporen,
de ouderen onder ons zullen zich zijn schrijven wel herinneren.
Al met al kunnen wij schrijven dat onze Kerkbode een periode van
vernieuwing tegemoet gaat, waarvan de lezers alleen maar profijt kunnen
trekken. Onze Kerkbode is het enige Christelijke regionale orgaan dat
heden in Zeeland verschijnt. Moge deze Zeeuwse stem nog lange tijd
worden gehoord. Wij kunnen U verzekeren, dat haar stem in den lande
met aandacht wordt gevolgd.
Met dit woord trekken de uitgevers zich weer terug en laten de kolom
men over aan redactie en medewerkers.
Moge de Almachtige hun arbeid zegenen
De Uitgevers.
Dit wordt dan het laatste redactioneel
artikel van onze hand in de Zeeuwse
Kerkbode. Het laatste redactioneel arti
kel en dat betekent, dat we onze mede
werking aan de kerkbode met dit artikel
nog niet beëindigen. Van tijd tot tijd
hopen we nog eens iets van ons te laten
horen. Maar met de wekelijkse rubriek
is het nu uit. Anderen zullen op deze
plaats u wekelijks op de hoogte houden
van hetgeen er op het kerkelijk erf ge
schiedt. En dat zijn zaken, die instem
ming van de lezers hebben of waarmee
ze het in het geheel niet eens zijn. Zo
hebben wij in de loop van ons redacteur
schap vele brieven mogen ontvangen
die van instemming getuigden en ook
brieven waaruit bleek, dat men het niet
met de schrijver eens was. Toch was
het altijd zo, dat de brieven van instem -
mers in de meerderheid waren. Al
tijd, behalve in één geval. En dit ene
geval betreft het besluit van de Gene
rale Synode ten aanzien van de vraag
van de kerkeraad van Lippenhuizen-
Hemrik over het lidmaatschap van de
Partij van de Arbeid. Ondanks onze
toelichtingen hierop blijkt, dat er nog
zeer velen zijn, die menen, dat de sy
node de deur naar de doorbraak heeft
opengezet. Daarom willen we in dit
laatste artikel nog eenmaal op deze
synode-uitspraak terugkomen, omdat
met deze uitspraak het beeld van onze
kerken in het geheel van de samenleving
getekend is. Voorop willen we echter
stellen, dat de synode allerminst de deur
naar de doorbraak heeft opengezet. De
synode heeft er namelijk van. gewaagd
dat het een kwaad is, dat de heerschap
pij van Chrtistus niet op alle terreinen
des levens erkend wordt, dat dit kwaad
bestreden moet worden en de wens uit
gesproken, dat door de getrouwe predi
king van Gods Woord aan dit kwaad
paal en perk gesteld wordt. De synode
heeft zo niet alleen een uitspraak ge
daan voor het politiek leven, maar voor
het gehele leven, dat aan de heerschap
pij van Christus onderworpen behoort
te zijn. Nu moet men niet zeggen, dat
hier een vaag antwoord gegeven is,
maar de synode heeft hier een duidelijke
richtlijn gegeven niet alleen voor het
politieke leven, maar voor heel het le
ven. Een richtlijn waarmee de kerken
kunnen werken. Waar men als ambts
dragers iets mee doen kan. Immers in
hoeveel van onze gezinnen komt uit in
differentisme een zogenaamd neutraal
dagblad En hoe staat het met de chris
telijke organisatie, en hoe liggen de
sympthiën ten onzent van de V.V.D.
en de Partij van de zogenaamde Vrije
Boeren Wanneer we over de door
braak gaan spreken, dan hebben we
niet alleen met de Partij van de Arbeid
te maken, dan krijgen we met een heel
complex van factoren te maken, ook
met die factor, dat men bijvoorbeeld
voor het gemak zijn kinderen naar een
openbare school stuurt in plaats van
naar een christelijke school. Dit zijn fei
ten, die helaas voorkomen bij hen, die
van oudsher in een gereformeerd milieu
zijn opgegroeid en die weten, dat de
Here Christus erkend moet worden op
alle terreinen des levens. En nu heeft
de synode een uitspraak gedaan, waarin
aan de kerkeraden en aan de gemeente
leden gezegd wordt, dat het om deze
erkenning van de Here Christus gaat.
Zij heeft niet gezegd vooruit maar, ga
je gang en nu geeft het niet meer. Maar
waarom dan zo vragen velen, waarom
dan heeft die synode niet stelling ge
nomen tegen de Partij van de Arbeid,
en waarom heeft men dan niet al dat
andere ook veroordeeld Waarom heeft
men niet meer gezegd Omdat de sy
node niet meer kon en niet meer mocht
zeggen. Dit vanwege de plaats onzer
kerken in de wereld. We zouden name
lijk de Gereformeerde Kerken kunnen
vergelijken met een huis, waarin steeds
meer vensters open gaan en door die
vensters klinkt het evangelie van de
Heere Jezus Christus naar buiten. Wij
hebben immers een woord voor de we
reld, en dit woord luidt nietJe mag
geen lid zijn van de P.v.d.A., maar het
luidt Jezus neemt de zondaars aan. Dit
woord is het Evangelie van Gods gena
de, dat uitgaat tot iedereen, ook tot le
den van de Partij van de Arbeid en tot
communisten, vrijdenkers en vrijmetse
laars. En nu hoort zo iemand dat woord,
zou dan iemand durven zeggen ja, ge
moogt wel lid van de kerk worden, ge
moogt wel met ons aan één tafel de
dood des Heren gedenken, maar dan
moet ge eerst uw lidmaatschap van de
Partij van de Arbeid opgeven Daar
tegenover zouden wij graag wel eens
willen spreken met hen, die altijd in de
Geref. Kerken opgegroeid, voor de
doorbraak kiezen. Het komt ons name
lijk vreemd voor, dat zij dit doen van
wege de erkenning van Christus op allé
terreinen des levens, het komt ons voor
dat hier vooral ten aanzien van het
stemmen op V.V.D. en Boerenpartij het
lezen van een neutrale krant en het be
zoeken van de openbare school meer
materiële motieven een rol spelen. Hoe
het echter zij, we zitten met het feit,
dat onze kerken niet enkel en alleen
meer bestaan uit mensen, die van ge
slacht op geslacht binnen de gerefor
meerde kerken zijn opgegroeid, maar
ook uit hen, die Gode zij dank, uit de
wereld tot de Here Jezus gekomen zijn
en dat er door onze open vensters nog
velen naar binnen kijken. En wij mogen
die mensen niet in de weg gaan staan,
wij mogen tussen hen en de Here Jezus
niet een bordje plaatsen verboden voor
leden van de Partij van de Arbeid.
Want Jezus nodigt ze allen, die ver
moeid en belast zijn.
En omdat Jezus allen nodigt en wij
deze nodiging hebben leren doorgeven,
daarom kunnen de kerken niet meer zo
spreken als bijvoorbeeld dertig, veertig
jaar geleden. Dat wil niet zeggen dat
zij iets anders bedoelen dan toen, maar
wel dat zij meer dan voorheen de na
druk zullen moeten leggen op de kern
van de zaak. En die kern is de erken
ning van Christus op alle terreinen des
levens.
En dan heeft men zich in alle levens
terreinen waarop men zich begeeft af te
vragen of het om de Here Jezus gaat
en de dienst aan Hem of om het eigen
belang. D.at heeft men niet alleen te
vragen als men Partij van de Arbeid
lid wil worden, maar ook als men voor
de neutrale Z.L.M. kiest of voor een
partij die tegen het wettig gezag met
revolutiemethoden ageert zoals de Boe
renpartij, dat heeft men zich ook af te
vragen als men op de V.V.D. gaat
stemmen of een neutraal dagblad in huis
neemt of zijn kinderen naar een open
bare school stuurt. Dat heeft men zich
zelfs af te vragen als men trouw op een
christelijke partij stemt, want die is ook
met een gewoontelidmaatschap ten dode
opgeschreven. Immers in christelijke
partijen en organisaties gaat hef er niet
om dat we als christenen er lid van zijn,
maar dat we op christelijke wijze lid
zijn, dat wil zeggen dat we gericht zijn
op de erkenning van de Christus. Zo
zullen onze christelijke organisaties en
partijen bloeien.
De kernvraag waar het om gaat is de
vraag of wij met ons doen de Here die
nen en Hem erkennen, ook met ons
spreken der Kerk. Het is nu eenmaal
een feit, dat naar de Gereformeerde
Kerken geluisterd wordt, een bewijs
daarvan is de reactie van de VARA
geweest op het voorstel van de synode
om over de gewraakte T.V.-uitzending
,,Zo is hetvoor de VARA tele
visie een uiteenzetting te doen geven
door de kerken. Een ander feit, dat U
misschien niet bekend is, is dat des zon
dags 2,8 van de Nederlandse bevol
king zijn weg vindt naar de diensten die
belegd worden door de Ned. Herv.
Kerk, terwijl daartegen over 3,1 in
een Gereformeerde kerkdienst zit. Waar
zo naar onze kerken geluisterd wordt,
daar is het zaak, dat de kern waar het
om gaat zonder bijgeluiden niet alleen
in de kerken, maar ook tot de wereld
gezegd wordt.
We zijn dankbaar dat daarom onze
synode zó en niet anders gesproken
heeft. We zijn dankbaar dat we tien
jaren deze kerken hebben mogen die
nen. Kerken, die een woord voor de
wereld hebben, en die tevens begrijpen,
dat woorden ook daden zijn. Zo brach
ten de Gereformeerde Kerken in het
vorig jaar alleen meer op voor het We-
relddiaconaat dan alle andere kerken en
de actie Wilde Ganzen" van het IKOR
samen. De Gereformeerde Kerken to
nen levende kerken te zijn, kerken ook