eeuwóe
3£erkbocle
Achttien of Vierenzestig
SYNODALIA
18e JAARGANG No. 11
20 SEPTEMBER 1963
„Ik worstel
en ontkom"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redacteur: Ds. W. C. van Hattem, Herengracht 15, Terneuzen, Telefoon (0 1150) 22 48.
MedewerkersJ. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, Baarland
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. A. Koning, Woerden Dr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. J. v. d. Leek, Kapelle Ds. P. van Til, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo
Ds. B. Wentsel, Brouwershaven.
Abonnementsprijs
3,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
12 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 12 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Naar de aard der liefde, mag veronder
steld worden, dat er veel voor het werk
van onze predikanten gebeden wordt.
Maar worden de andere ambten niet
vaak vergeten
Deze winter zullen ook de ouderlingen
en diakenen er weer op uit trekken.
Hoe zullen zij worden ontvangen
Wanneer wij allen voor hun werk bid
den, zullen zij daardoor bemoedigd worden.
GEMEENSCHAPPELIJKE
KERKDIENSTEN
De derde week van de vergadering
der synode zette in met de bespreking
over gemeenschappelijke kerkdiensten.
Aanleiding tot deze bespreking was een
aantal bezwaarschriften uit de kerken
en van prof. dr. K. Dijk en ds. P. D.
Kuijper te Zeist met het doel de uit
spraken van Apeldoorn (1961/62) die
in dezen genomen waren te wijzigen.
In het kort kwamen de bezwaren hierop
neer, dat door gemeenschappelijke dien
sten met Nederlands Hervormden men
hoe orthodox een plaatselijke ge
meente ook zijn mocht men toch de
mogelijkheid had opengesteld tot het
houden van diensten met kerkformaties,
waarin de belijdenis van de Christus
der Schriften niet wordt gehandhaafd.
De kern van de zaak is dus eigenlijk
dit, dat de bezwaarde kerken achter de
plaatselijke gemeente het kerkverband
ziet staan, waarin wel degelijk vrijzin
nige prediking getolereerd wordt. Door
met een bepaalde Hervormde gemeente
wel tot het houden van dergelijke dien
sten over te gaan pellen wij dus eigen
lijk een dergelijke gemeente uit het
kerkverband los, zo werd opgemerkt.
Andere bezwaren, die tijdens de dis
cussie naar voren kwamen vonden hun
oorzaak niet zozeer in het besluit van
Apeldoorn, als wel in de toepassing
hiervan door verschillende kerken. De
meerderheid van de synode was name
lijk van mening, dat de besluiten van
Apeldoorn wel alle garanties boden te
gen het al te lichtvaardig houden van
dergelijke diensten. Er waren voldoen
de zekerheden aangebracht, zo mochten
deze diensten slechts het resultaat zijn
van een door beide kerkeraden gevoerd
gesprek en moest de classis zich hier
over uitspreken. Al te veel werd dit
naar de mening van de synode wel eens
als een formaliteit gezien en kwam het
voor, dat in plaats van dat een gemeen
schappelijke dienst het einde van een
gesprek was, men met deze diensten
begon.
De commissie, die over deze aange
legenheid had te rapporteren, viel in
twee stukken uiteen, de ene helft van
de commissie, was van mening, dat
Apeldoorn voldoende garanties bood en
dat daarom geen revisie van het besluit
van Apeldoorn noodzakelijk was. De
andere helft der commissie wilde het
besluit van Apeldoorn aanvullen, in zo
verre dat onze kerken alleen zullen sa
menwerken in gemeenschappelijke kerk
diensten met kerken, waarin de belijde
nis van de Christus der Schriften ge
handhaafd wordt.
In de discussie bleek, dat de halve
commissie, die het laatste voorstelde
practisch alleen stond, daar de synode
van mening was, dat we niet achter
Apeldoorn behoorden terug te gaan en
dat het de verantwoordelijke taak is van
onze kerken om gemeenschap te zoeken
met de Christus belijdende kerken in
eigen plaats ook al zouden bezwaren in
te brengen zijn tegen het kerkverband
waartoe zij behoren. Wat namelijk als
bezwaar naar voren gebracht werd, dat
een plaatselijke Hervormde gemeente
niet los te denken is van het Hervorm
de kerkverband, achtte men toch ook
te slaan op de andere kerken, die even
min los te denken zijn van hun kerk
verband.
Na een langdurige discussie werd
dan ook met 47 tegen 5 stemmen be
sloten om niet achter Apeldoorn terug
te keren, maar om wel nogmaals te be
nadrukken, dat geen gemeenschappe
lijke diensten gehouden mogen worden
zonder dat er een voorafgaand gesprek
tussen beide kerkeraden geweest is en
in dit gesprek de eenheid in geloof en
belijden duidelijk geworden is en dat
ook de classis alvorens tot een derge
lijke dienst toestemming te geven zich
hiervan moeten hebben vergewist.
ZEEUWS PLEIDOOI.
Dinsdagmiddag zal de geschiedenis
ingaan als de Zeeuwse middag" toen
voerde namelijk broeder A. Schout als
rapporteur van Commissie II het woord
over de predikantstraktementen en de
kindergelden. Uit de kerken waren een
aantal brieven op de synodetafel gelegd
met betrekking tot de predikantstrakte
menten en de stijging van het salaris
peil in het sociaal-economisch leven. Na
een gedegen studie kwam de commissie
tot het voorstel, dat daarom een stijging
van 27 noodzakelijk was over de
periode verlopen sedert de synode van
Apeldoorn, waar als richtlijn voor het
minimumtractement 6500,— was aan
gegeven. Deze 27 beslaat een perio
de van vier jaar, namelijk van 1961
1965, tot nu toe is er een stijging in het
sociaal-economisch leven geweest van
17 terwijl de regering voor het vol
gend jaar 7 in het vooruitzicht ge
steld heeft en voor het jaar 1965 heeft
de commissie voorzichtig op 3 ge
schat. Als resultaat hiervan werd voor
gesteld om het minimumtractement van
6500,— op 8250,— te brengen. Ook
de twintig één-jaarlijkse verhogingen
dienen herzien te worden en wel zo, dat
deze van 100,— op 125,— gebracht
worden.
We mogen wel zeggen, dat het voor
stel van Commissie II als een steen in
een rimpeloze vijver neerplonste, met
als resultaat vele rimpelingen en spat
ters, er werd dan ook wel het een en
ander gezegd. De praeses verzocht aan
de predikanten om zich zo veel moge
lijk buiten de discussie te houden. Hoe
wel het wel eens moeilijk is voor domi
nees om hun mond te houden, kwamen
dan ditmaal toch vele ouderlingen aan
het woord. Door één van hen werd nog
een tegenvoorstel gedaan, namelijk een
verhoging van 10 maar met een
hogere jaarlijkse toeslag.
Broeder Schout beantwoorde de spre
kers in een magistrale rede, waarin
ouderling en statenlid elkaar beurtelings
afwisselden. Hij vestigde er de aan
dacht op, dat de predikanten jarenlang
onderbetaald zijn en dat kommiezen en
hoofdkommiezen een beter inkomen
hebben. Het minimum zoals nu is voor
gesteld zal tot gevolg hebben, dat een
predikant met 20 dienstjaren in een
kleine gemeente ongeveer komt aan het
inkomen van het hoofd van de school
in diezelfde gemeente. Dit is een zaak,
die we moeten durven aanpakken en
dit geldt niet alleen van de minimum-
tractementen, het zijn slechts richtlijnen
voor minimumtractementen, lager moet
het niet, hoger mag zeker als het kan.
Ook de andere tractementen, die sedert
Apeldoorn gelijk zijn gebleven of enigs
zins verhoogd, zullen naar evenredig
heid verhoogd behoren te worden. De
spreker had met zijn betoog de volle
aandacht van de synode en besloot met
de wens uit te spreken, dat hij wanneer
er gebeden werd om arbeiders in de
wijngaard des Heren uit te stoten niet
langer de wrange bijgedachte hoefde te
hebben maar betalen doen we ze niet.
Na hem vroeg nog even br. de Rooij
uit Jutphaas het woord om met een en
kel citaat de woorden van br. Schout
te onderstrepen. Hierop werd het voor
stel in stemming gebracht en met slechts
twee stemmen tegen aangenomen.
In verband met de rijkskinderbijslag-
regeling hadden de synode vragen be
reikt, ook over dit onderwerp rappor
teerde broeder Schout. Tot nu toe be
taalden vele kerken een kindergeld uit,
terwijl dit jaar verschillende predikan
ten een uitkering van rijkswege ontvin
gen. De commissie stelde voor, dat de
kerkeraden de plichten premiebeta
lingen en de rechten van de predi
kanten innen van de premie zou
den overnemen. Waartegenover de pre
dikanten -ongeacht of zij meer dan
14.000,— tractement ontvangen
door de kerkeraad voor elk kind tot 16
jaar 42,— per maand ontvangen en
voor kinderen boven 16 jaar ƒ46,50
per kind, dit laatste eventueel tot 27
jaar en dubbel bij studerende kinderen.
Dit voorstel werd met algemene stem
men aanvaard. Ingang van deze rege
ling 1 januari 1964. Wat de bestaande
kindergeldregelingen betreft, was men
van mening, dat die gehandhaafd kon
den worden voor de eerste twee kinde
ren, waarvoor geen yitkeringen van
rijkswege gedaan worden.
EVANGELISATIE.
Helaas ,was dr. Ozinga nog door
ziekte verhinderd om zijn rapport over
het Evangelisatierapport persoonlijk te
verdedigen. Jammer, want dominee
Ozinga zat er goed in en had er ge
degen studie van gemaakt. Nu kon wel
het rapport van deputaten worden goed
gekeurd, maar kon niet dieper worden
ingegaan op enkele zinsneden uit het
rapport Ozinga, waarin hij stelde, dat
het vaak zo moeilijk voor ons is om zo
te spreken en zo te schrijven dat de
verschijning van onze Here Jezus Chris
tus inderdaad voor anderen zichtbaar
wordt. Naar zijn mening is veel van ons
verkondigingswerk afgestemd op hoor
ders, die verondersteld worden over al
die informatie te beschikken, die nodig
is om de spreker te volgen. De hieruit
te trekken conclusie, dat het evangeli
satiewerk met alle kracht en middelen
moet worden voortgezet nam de synode
gaarne over. Maar een diepere bespre
king van de door dr. Ozinga gesigna
leerde feiten zal hard en hard nodig
zijn, wij hebben immers een woord voor
de wereld
VROUW IN HET AMBT.
Tenslotte nog een greep in de syno
dale grabbelton en we halen een brief
van de classis Hoofddorp er uit met het
verzoek een uitspraak te doen over de
plaats van de vrouw in de dienst der
kerk. Prof. Nauta bracht namens Com
missie II hierover rapport uit. De me
ning van de commissie was dat ge
zien het feit, dat ten aanzien hiervan
in onze kerken verschil van mening be
staat en er een toenemende aandrang
zich laat bemerken om de vrouw althans
tot het ambt van diaken toe te laten -
er inderdaad alle reden is om deputaten
te benoemen met de opdracht een on
derzoek in te stellen over de plaats van
de vrouw in de dienst der kerk en hier
over een rapport uit te brengen. De
synode kon met dit voorstel wel accoord
gaan en zo zal op één der volgende sy
noden dit rapport verwacht kunnen
worden. Een half jaar voordat het ech
ter op de synodetafel komt, zal het rap
port aan de kerken moeten worden toe
gezonden.
Vele andere zaken kwamen in deze
derde week ook aan de orde, o.a. emi
gratie, kerken in Zuid-Amerika, rapport
Kerkopbouw enzovoorts, wellicht dat
wij een andere maal nog eens hierop
terugkomen. We willen nu met het bo
venstaande volstaan, het is maar een
greep uit het vele werk dat de synode
verricht, tot nu toe zijn 255 stukken aan
de orde geweest, maar wij hopen dat
deze greep van grote stukken een in
zicht geeft in de arbeid die verricht
wordt.
Vermelden wij nog, dat er ook deze
week weer gasten op de synode waren:
prof. Kromminga uit Grand Rapids en
de predikanten Muller en Moesker uit
Brazilië. Ten aanzien van de laatste
merkte de deputaat br. Warnaar op,.
dat het wel heel bijzonder was, dat op
de dag, waarop de zelfstandigwording
van de Braziliaanse kerken in onze sy
node besproken werd de pionier van
Carambeï, ds Muller, zijn opvolger, ds
Moesker, en de beroepen predikant van
Carambeï, uw redacteur in de synode
aanwezig waren. v. H.
We kunnen ons indenken, dat een
theologisch student of candidaat met
trouwplannen zijn gedachten eerder
laat uitgaan naar een meisje van 18,
dan naar een dame van 64. We kunnen
ons evenzeer indenken, dat alle kerke
raden zich dit kunnen indenken. We
kunnen ons daarom niet indenken, dat
wanneer een candidaat ergens op be
roep preekt en hem de vraag gesteld
wordt of hij voor 18 of 64 voelt dit zal
slaan op de leeftijd van zijn toekomstige
echtgenote. Het zou kunnen zijn, dat
sommige kandidaten vol van het toe
komstige huwelijksgeluk bij het verne
men van deze vraag eerder denken aan
de leeftijd van de vrouw hunner keuze
dan aan iets anders. Een verkeerd ant
woord zou hier wel eens het gevolg
kunnen zijn. Daarom willen we gaarne
onze candidaten een goede raad mee
geven, opdat ze deze vraag goed kun
nen beantwoorden.
Het is al weer enige tijd geleden,
haast schreven we ,,lang geleden", want
we leven snel, dat er zich achttien man
nen aandienden, die als hun mening te
kennen gaven, dat de gescheidenheid
van de Hervormde en Gereformeerde
Kerken niet langer geduld kon worden.
Deze achttien, kortweg DE 18 ge
noemd, richtten zich met een oproep tot
de hervormde en gereformeerde, kerk
volk en belegden ook een congres. Hier
na zijn ze voorlopig uit het ge
zicht verdwenen, maar arbeiden onver
droten verder aan de door hun begeerde
eenwording. Velen met hen begeerden
deze eenwording, maar waren van me
ning, dat het op deze wijze niet moest,
omdat zij de mening zijn toegedaan, dat
slechts ware eenheid mogelijk is, waar
geen zoals prof. dr. de Gaay Fort
man het uitdrukte Christuslooche-
nende prediking mogelijk is. En tot de
18 behoren ook enkele vrijzinnige pre
dikanten.
Verontrust over deze gang van za
ken, alsook door enkele andere zaken
binnen ons kerkelijk leven stelden en
kele predikanten een „Getuigenis" op
waarin zij van hun verontrusting blijk
gaven. Met hen waren meerderen ver
ontrust niet omdat zij geen eenheid
begeerden, verre van dat, maar omdat
zij een ware Christelijke eenheid be
geerden en begeren en naar hun
mening gevraagd, zetten zij gaarne hun
handtekening onder het Getuigenis. Het
waren 64 namen, die er onder stonden
en zo waren ,,DE 64" geboren. Na hun
„Getuigenis" verdwenen de 64 ook uit
het gezicht, zij wilden geen groep vor
men, zij getuigden slechts van wat hen
op dat moment verontrustte. Verder zijn
ze weer gewoon aan hun arbeid in de
kerk des Heren gegaan en ook zij bid
den om de eenheid van die kerk.
Tot zover dit stukje kerkgeschiedenis.
Het blijkt echter een staart te hebben
tot in het beroepingswerk, waarin som
mige kerkeraden vragen bent u voor
18 of 64. Waarmee ze bedoelen te zeg
gen ben jij een man, die progressief-
gereformeerd of reactionnair is, ofben
jij glad verkeerd of gewoon gerefor
meerd, dit naar gelang van de instelling
van de kerkeraad.
Maar hoe ook ingesteld, een foute
instelling blijft het. Want het gaat in
de kerk des Heren niet om 18 of 64,
maar het gaat om de Here Jezus en die
wordt én door mensen van de 18 èn tot
ben wier namen onder het getuigenis
stonden gepredikt.
Je kunt sympathie hebben voor de
18 of voelen voor wat de 64 schreven,
maar als je de Here Jezus niet predikt,
dan breng je stenen voor brood. Hoe