eeuwóe
3£erkbocle
Het Gereformeerd
Sociologisch Instituut
De Stem der Afrikaanse Kerken
19 JULI 1963
18e JAARGANG No. 3
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redacteur: Ds. W. C. van Hattem, Herengracht 15, Terneuzen, Telefoon (0 1150) 22 48.
MedewerkersT. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, VlissingenDs. M. V. J. de Craene, Baarland
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. A. Koning, WoerdenDr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. J. v. d. Leek, Kapelle Ds. P. van Til, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo
"ik wo"teln Ds. B. Wentsel, Brouwershaven.
en ontkom"
Abonnementsprijs
3,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
12 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 12 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
We denken eigenlijk veel te weinig aan
de moeders. Zij krijgen de kinderen thuis
in deze weken. Dat geeft vaak allerlei
problemen. Maar ook afgezien daarvan
staan zij juist vaak voor een moeilijke taak.
Onze God zegene hen in hun gezinnen.
Van de Stichting Gereformeerd So
ciologisch Instituut ontvingen wij het
jaarverslag over 1962 met het verzoek
om er in onze kerkbode aandacht te
willen besteden. We geven hier gaarne
gevolg aan, daar we van mening zijn,
dat de arbeid van deze Stichting brede
belangstelling verdient.
Onderzoekingen.
In het jaar 1962 kwamen verschillen
de onderzoekingen gereed onder andere
het reeds in 1960 aangevangen onder
zoek naar de structuurveranderingen in
Nederland. Een onderzoek, dat werd
uitgevoerd in opdracht van de synodes
der Gereformeerde- en Christelijke Ge
reformeerde Kerken en die der Gerefor
meerde Gemeenten. Het resultaat van
dit onderzoek is thans voor ieder toe
gankelijk in het uit drie delen bestaande
rapport „Veranderd Getij".
Het' eerste deel bevat in hoofdzaak
een analyse van de demografische ont
wikkeling van de gereformeerden en
veronderstelde toekomstige ledentallen;
in het tweede deel wordt een inventari
satie en een analyse van de bestaande
ontwikkelingsplannen in Nederland ge
geven, terwijl het derde deel zich con
centreert op de gevolgen van de be
schreven structuurveranderingen voor
het kerkelijk leven. Het is een uitermate
leerzaam en boeiend rapport geworden,
dat we van harte ter lezing willen aan
bevelen.
Andere onderzoekingen die in 1962
gereed kwamen zijn verricht ten behoe
ve van de Evangelisch Lutherse Kerk
van Amsterdam, een onderzoek naar
het verloop en de spreiding van het le
dental. Een zelfde onderzoek vond
plaats voor de Gereformeerde Kerk van
Rotterdam Centrum. Er kwamen voorts
nog gereed een vooronderzoek ten be
hoeve van de Stichting Buurthuis Apel
doorn, een onderzoek naar de behoefte
aan een bejaardencentrum voor een
Protestants-Christelijke Bejardencen-
trum te Haaften en een onderzoek voor
de Christelijke Gereformeerde Kerk te
Veenendaal.
Wat gebeurt er thans.
Momenteel zijn onderzoekingen gaan
de onder de Schippersbevolking. Het
gaat hier om een terreinverkenning be
treffende de kerkelijke, sociale en so
ciaal-culturele situatie van de opvaren
den en hun gezinnen in de Nederlandse
Binnenscheepvaart. Het vooronderzoek
is inmiddels afgesloten en onder de ti
tel „Schippers in de stroom" versche
nen. Deze arbeid werd verricht in sa
menwerking met het Katholiek Sociaal
Kerkelijk Instituut en het Sociologisch
Instituut van de Ned. Herv. Kerk.
In opdracht van de Ned. Geref.
Jeugdraad wordt een vooronderzoek in
gesteld naar de factoren die van belang
zijn voor het niet deelnemen aan het
jeugdverenigingsleven.
Generale Deputaten voor Evangeli
satie gaven de Stichting opdracht een
vooronderzoek in te stellen naar de
Evangelisatiemethoden in verschillende
plaatsen.
Verschillende onderzoekingen en
werkzaamheden zijn in voorbereiding.
Contacten met de kerken.
Over de contacten met de het G.S.I.
steunende kerken deelt het verslag mee:
„De contacten met de drie het G.S.I.
steunende kerken waren in het afgelopen
jaar zeer gunstig. Misschien als bewijs
van de goede verhoudingen kan genoemd
worden de ook in het verslagjaar weer
iets groter geworden financiële bijdragen
van de kerken aan het instituut, al moet
hierbij vermeld worden, dat het door de
onderscheiden synodes aanvaarde streef
bedrag nog lang niet is bereikt, althans
bij de Gereformeerde Kerken en de Ge
reformeerde Gemeenten. Bij de Christe
lijke Gereformeerde Kerken lag de si
tuatie aanmerkelijk gunstiger, mede om
dat het „Deputaatschap" van deze ker
ken „voor overleg met het G.S.I.", de
ontvangst van vier cent per lid garan
deert.
Het reeds in 1961 als gevolg van de be
staande financiële moeilijkheden gelegde
contact tussen het G.S.I. en verschillende
deputaatschappen en organisaties uit de
Gereformeerde Kerken is in het afgelo
pen jaar verstevigd.
Uit dit contact zijn verschillende op
drachten tot het verrichten van onder
zoekingen voortgekomen en ook voor de
toekomst biedt dit contact op dit punt
zeker perspectieven.
Van de verschillende deputaatschappen
moet met name het deputaatschap Kerk
opbouw genoemd worden, waarmee een
meer frequent contact bestaat. Een van
de stafleden bezoekt regelmatig de ver
gaderingen van de sectie Onderzoek en
Planning van dit deputaatschap, zodat
we steeds van de door dit deputaatschap
verrichte werkzaamheden op de hoogte
zijn.
Op verzoek van de Synode van de Ge
reformeerde Kerken van 1961 is er een
regelmatig contact tussen een achttal
deputaatschappen en instellingen, geor
ganiseerd door het deputaatschap Kerk
opbouw. Ook aan het G.S.I. is het ver
zoek gericht aan dit overleg deel te ne
men, aan welk verzoek gaarne is vol
daan, omdat dit voor het instituut tevens
een goede gelegenheid is contact te on
derhouden met alle belangrijke sectoren
van het kerkelijk leven.
De voorzitter van het bestuur vertegen
woordigt het G.S.I. in het z.g. voorzit
terscontact, terwijl één der stafleden
steeds aanwezig is in het z.g. functiona-
rissencontact".
In de vaart der volkeren.
Lang is Afrika gebleven het donkere
werelddeel. Met de intrede van het ko
loniale tijdperk zet dan een gigantische
ontwikkeling in.
'n Werelddeel wordt dan openge
legd, geografisch, politiek en econo
misch. De kaart van Afrika werd steeds
feller gekleurd. Ook de laatste witte
plekken verdwenen.
Nog in 1910 bezat Frankrijk 34
Engeland 31 Duitsland 8 België
8 Portugal 7 Turkije 3
Italië en Spanje ieder 2 en twee
zelfstandige landen, Liberia en Abessy-
nië de rest, 5 van het land.
De beide wereldoorlogen hebben ook
dit werelddeel op z'n grondvesten doen
schudden. Afrika is wakker geworden.
De koloniale machten van weleer heb
ben afgedaan. Portugal voert nog zwak
ke achterhoede gevechten. Maar ook
dat rijk loopt ten einde.
Haast in een duizelingwekkende vaart
zijn de volkeren opgestoten in de rij van
de vrije natiën en steeds dringender
klinken hun stemmen in het koor van
de volkeren.
Afrika bezint zich op de eigen krach
ten. De grote conferentie van afrikaan-
se staten in Addis Abeba toonde aan
de wereld het nieuwe politieke gelaat
van dit werelddeel.
Kerken vinden elkaar.
Het is een groot ding, dat in deze
ontwikkeling de kerken van Afrika niet
achter blijven. Ook hun stem wordt
gehoord.
Andere instituten.
Ook met andere instituten voor so
ciologisch onderzoek heeft men contact,
hierover lezen we
„Met de andere levensbeschouwelijke
onderzoek-instituten, te weten het Socio
logisch Instituut van de Nederlandse
Hervormde Kerk, het Katholiek Sociaal-
- KerkefijE Instituut en het Humanistisch
Instituut voor Sociaal Onderzoek, werd
ook in het verslagjaar regelmatig contact
onderhouden, zowel over gezamenlijk
uitgevoerde onderzoekingen als over an
dere aangelegenheden.
De pogingen om de reeds jaren bestaan
de samenwerking meer te formaliseren
zijn in 1962 bijna voltooid aan het einde
van het jaar waren het nog slechts for
mele handelingen die de instituten van
de oprichting van de „Centrale voor
Sociaal-W etenschappelijk Onderzoek'
scheidden. De oprichting van deze Cen
trale zal, naar mag worden aangenomen,
gunstige resultaten hebben zowel voor
de samenwerking van de instituten zelf
als voor de positie van deze instituten
ten opzichte van de buitenwereld. De
samenwerking is zodanig geconstrueerd,
dat de autonomie van de afzonderlijke
instituten niet wordt aangetast".
Kennisname van dit verslag, waaruit
overigens, nog veel meer leerzaams valt
te putten, maakt ons duidelijk, dat dit
Instituut voor de kerken van grote
waarde is. De onderzoekingen door het
G.S.I. verricht geven de kerken de ge
legenheid om tijdig de juiste koers te
bepalen in het veranderend getijd van
de huidige samenleving. De samenle
ving, waarin wij verkeren is bezig, soms
zeer snel bezig, een andere te worden,
waar dit niet of te laat gezien wordt,
daar kunnen de gevolgen catastrofaal
zijn. We zouden daarom het G.S.I.
kunnen vergelijken met de loods, die
wijst op de onbekende ondiepten en
stroomversnellingen. Een loods, die niet
voorschrijft en niet voorschrijven wil,
wat de kerk moet zeggen, maar die wel
vertelt, wie de mensen zijn en in welke
verbanden zij leven, aan wie zij haar
boodschap heeft te brengen. Moge dit
ons allen voor ogen staan, wanneer een
enkele maal onze gave gevraagd wordt
voor het G.S.I., het Gereformeerd So
ciologisch Instituut. v. H.
Meer dan ooit zagen de jonge afri-
kaanse kerken de noodzaak van samen
werking en eenheid. In Kampala, de
prachtige hoofdstad van Uganda von
den zij elkaar en deze ontmoeting was
een hoopvol teken van de toekomst van
deze kerken.
Het grote thema dat in Uganda tel
kens weer doorklonk was „de vrijheid
en de eenheid van de kerk".
Het moet een groot moment geweest
zijn toen de conferentie herinnerd werd
aan de grote zendeling David Livingsto
ne, die de kerken van het Westen eens
opriep om Afrika te helpen. Zijn appèl
in gehoorzaamheid aan zijn grote Zen
der is gehoord. Hij opende de ogen van
het Westen voor de ontstellende ziekte-
nood en de enorme schuld die het Wes
ten droeg in de slavenhandel. Hij heeft
het geweten dat alleen in Christus het
licht zou dagen over dit donkere we
relddeel.
In zijn voetstappen heeft de zending
in Afrika dwars door dit werelddeel
heen de zendingsposten gesticht als
evenzovele centra van christelijke acti
viteit.
Thans is het zover, dat de afrikaanse
kerken gaan ontdekken hun eigen ver
antwoordelijkheid in de ene opdracht
om te prediken in woord en daad. Zij
willen in hun werelddeel centraal plaat
sen het kruis van hun Meester. Zij zien
het als hun taak hun volkeren in de
duizelingwekkende problemen van de
opbouw te confronteren met het evan
gelie van dat kruis, in welk teken ook
Afrika alleen zal kunnen overwinnen.
In Kampala klonk telkens weer de
oproep aan de kerken om zich te blijven
Wegens vacantie zal het nummer
van 2 augustus
niet verschijnen.
In het nummer van 26 juli zal der
halve de predikbeurten worden op
genomen van de zondagen 28 juli
en 4 augustus. Correspondenten wil
len hiermede wel rekening houden.
bezinnen op de opdracht van Hem, „Die
ook Afrika bedoelde toen Hij Zijn dis
cipelen wees naar de einden der aarde".
In de strijd om de vrijheid willen de
kerken getuigen van Hem, in Wien zij
de echte vrijheid vonden, een vrijheid
waarin zij niemands knecht meer zijn.
Reeds zijn er kerken die zendelingen
uitzenden over de grenzen van het eigen
land. Het zal een toetsteen zijn van hun
geloof en liefde in hoever zij gehoor
zaam worden aan de grote opdracht om
hun wereld in te gaan met het getuige
nis van de ene Naam.
In de kringen van de conferentie
leefde hier en daar enige bezorgdheid
om de verbondenheid met de wereld
raad der kerken. Het antwoord dat de
conferentie daarop gaf, was typerend
voor vele jonge kerken. „Wij zouden
willen dat onze broeders, die zo be
zorgd zijn weten dat in ons hart geen
vrees is. Wij willen afrikaanse kerken,
zijn, niets meer en niets minder. Maar
wij willen onszelf niet isoleren. Wij wil
len gaarne mee optrekken in de grote
beweging naar eenheid en vernieuwing,
samen met hen die de wereld tegemoet
treden in Zijn Naam."
Afrikaanse kerken en de zending.
De kerken ginds blijven uitzien naar
missionaire hulp in welke vorm ook.
Maar men stelt daarbij duidelijk twee
voorwaarden. Deze hulp mag de afri
kaanse kerken zelf niet hinderen in het
bereiken van hun grote ideaal te wor
den zelfstandige kerken met eigen ver
antwoordelijkheid. En deze hulp zou
niet meer mogen meewerken aan het
doen voortbestaan van de verdeeldheid
der kerken, die men daar heel sterk ziet
als een gevolg van de verdeeldheid der
westerse kerken.
Op deze conferentie schroomde men
het zelfonderzoek niet. Over de worste
ling van deze jonge kerken om echt
Kerk te mogen zijn ging een ontdek
kend licht op.
Ook nu weer werd de klacht gehoord
dat het christendom nog steeds is een
godsdienst wezensvreemd aan de vol
ken van Afrika. Het evangelie heeft de
oppervlakte van veler leven aangeraakt.
Maar het probleem is hetzelfde als in
Corinthe. Vele christenen in Afrika
wandelen op twee wegen. Velen hebben
met vreugde het licht van Jezus Chris
tus gezien, maar de oude tradities en
de macht van de afgoden houden nog
velen in hun ban.
Ligt hier de schuld bij de zending,
die niet de diepte van het afrikaanse
hart en de nood daarvan peilde Of
was het evangelie teveel verpakt in het
westerse omhulsel, zodat het wezens
vreemd bleef aan de afrikaanse geest
Dit is het conflict in het hart van vele
christenen en zolang dat conflict niet is
overwonnen in de totale overgave aan
de Heer der Kerk zal de kerk in Afrika
niet in staat zijn haar opdracht voluit
te vervullen.
In Kampala hebben de kerken belij
denis gedaan van hun zwakheid. Zij
hebben daar ook samen belijdenis ge
daan van hun geloof in de Heer der
Kerk, Die in de zwakheid van Zijn ker
ken Zijn kracht volbrengen wil.
Kampala was een ontmoeting van de
afrikaanse kerken midden in de maal
stroom van dit werelddeel.
Die ontmoeting moge teken zijn van
Hem, Die in dat werelddeel ook voor
deze volkeren wil zijn de Rots der
eeuwen.
J. van der Linden.
