eeuwóe
3£erkbode
ALARMEREND OUD NIEUWS
WAAR HET OM GAAT
IN DE A.S. HERVORMINGS-COLLECTE
26 OKTOBER 1962
17e JAARGANG No. 17
„Ik worstel
en ontkom"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Redacteur: Ds. W. C. van Hattem, Herengracht 15, Terneuzen, Telefoon (0 1150) 22 48
Medewerkers J. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen Ds. M. V. J. de Craene, Baarland
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. A. Koning, WoerdenDr. P. C. Kraan, Vlissingen
Ds. J. v. d. Leek, Kapelle Ds. P. van Til, Middelburg Drs. J. Vlaardingerbroek, Ermelo
Ds. B. Wentsel, BrouwershavenMej. F. A. Groot Nibbelink, Grijpskerke
Mevrouw C. van Zwedenvan Alkemade, Middelburg.
f v
Abonnementsprijs
3,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
12 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 12 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
Als .laatste nieuws" op theologisch
gebied hebben sommige dagbladen in
de afgelopen dagen een nogal alarme
rend berichtje opgenomen over de door
tocht van de Israëlieten door de Rode
Zee. Alarmerend althans voorzover het
de ..kop" van dit bericht betrof, waarin
de vraag gesteld werd of Mozes de
Israëlieten niet door de Rode Zee voer
de. Geenszins alarmerend echter wat de
inhoud betreft, die daar op neer komt
hoe in een nieuwe bijbeluitgave van
Joodse zijde in de Verenigde Staten de
mogelijkheid wordt geopperd dat de
Israëlieten niet door de Rode Zee, maar
door een moerasachtig gebied tussen de
Rode Zee en de daarboven gelegen me
ren getrokken zou zijn. Wat dit laatste
betreft kunnen we alleen maar zeggen,
dat ze in Amerika nogal vrij laat tot
deze ontdekking gekomen zijn, zo laat,
dat deze gegevens niet ten dienste ston
den aan de maker van het spektakel
stuk en kassamagneet der bioscopen,
dat onder de naam ,,De Tien Geboden"
reeds enkele jaren het filmminnend pu
bliek weet te boeien. De ontdekking dat
we hier met een moerasachtige uitloper
van de Rode Zee te doen kunnen heb
ben vernietigd met één slag het fraaie
beeld, dat de heer de Mille van deze
doortocht geschapen heeft Israëlie
ten die langs spuitende waterfonteinen
hun weg door de zee vinden.
We zijn dan ook van mening, dat dit
bericht nooit in een dergelijke sensatio
nele en alarmerende opmaak de wereld
in zou zijn gestuurd, indien hier niet het
gezag van de heer de Mille en zijn
medefilmproducenten op het spel zou
staan. Wij hebben tenminste nog nooit
een bericht als frontpagina-nieuws ont
dekt, waarin sprake was, dat het gezag
van de Bijbel door sommige weten
schapsmensen werd aangetast.
De wortels van dit bericht liggen dan
ook niet in een verontrusting over de
aantasting van het gezag der Schrift,
maar in de aantasting van een beeld,
dat men zich mee onder leiding van
een filmproducent van deze door
tocht gevormd heeft. Daarom verschijnt
er wanneer in de kanttekeningen van
een bijbelvertaling op de mogelijkheid
van het doortrekken van een moerassige
streek gewezen wordt er plotseling een
alarmerend krantenbericht, omdat dat
gene aangetast wordt, wat miljoenen
mensen zich op het witte doek hebben
laten voortoveren als de doortocht dooi
de Rode Zee. Dat er buiten Amerika
reeds lang met deze mogelijkheid werd
gerekend, wordt zelfs bij de klakkeloze
overname van een dergelijk bericht van
de telex niet stilgestaan. Toch zou het
goed zijn indien men eens bij de diver
se redacties overwoog, dat Amerika
theologisch gezien ver achteraan
komt en dat daar als nieuw" wordt
aangekondigd, wat hier reeds jaren te
voren werd aangenomen.
Wat betreft de doortocht door de
Rode Zee (Schelfzee) lezen wij in de
in 1954 verschenen „Atlas van de Bij
bel" van Grollenberg en de bekende
bijbelgeograaf van Deursen, dat geolo
gisch onderzoek ten noorden van Suez
en de archeologische gegevens der ver
schillende ruïnen het waarschijnlijk ma
ken, dat ten tijde van de uittocht de
huidige Bittere Meren in verbinding
stonden met de Golf van Suez, dat er
voorts twee ondiepten waren, zodat
door een sterke oostenwind inderdaad
het water van de ondiepten kon weg
vloeien. Ook wijzen de schrijvers er op,
dat de naam Schelfzee beter door Riet
zee vervangen kan worden en dat deze
tegelijkertijd zowel de tegenwoordige
Golf van Suez als de uitloper daarvan
naar de Bittere Meren kan aanduiden,
temeer daar het woord voor „zee" en
„meer" in het Hebreeuws hetzelfde is.
In de in 1956 verschenen „Commen
taar op de Heilige Schrift" schrijft dr.
J. Schoneveld
„Mogelijk strekte de Schelfzee zich toen
verder naar het N. uit, en vormde ze,
vooral bij vloed, één geheel met de Bit
termeren. De plaats van de doortocht is
wel te zoeken in de omgeving van het
huidige Suez".
Wij kunnen ons niet herinneren dat
wij naar aanleiding van deze citaten van
toch onverdachte zijde enige alarmeren
de krantenberichten gelezen hebben,
integendeel zeker de „Atlas van de Bij
bel" werd enthousiast ontvangen. Maar
dat was dan ook in 1954 voordat de
heer de Mille zijn spektakelstuk ten
tonele voerde. En sedert het werkstuk
van de heer de Mille moet het vaststaan
dat de Israëlieten door de diepe zee
trokken. Men heeft het nu immers met
eigen ogen gezien
Daarom is dit bericht toch alarme
rend, want het bewijst hoe men meer
bij de beelden van het scherm leeft dan
bij het onderzoek van Gods Woord.
Het bewijst dat de Bijbel voor velen
schuil gaat achter het gebruik dat film
producenten er van gemaakt hebben en
niet alleen filmproducenten. Hebben we
niet met hetzelfde symptoom te maken,
wanneer op de vraag van wie de woor
den stammen „zij zoekt zichzelve niet"
in alle ernst geantwoord wordt„van
Johan. Bodegraven" of „dat is de zin
spreuk van 4 X Z.N." (Historisch
Het bovenaangehaalde krantenbe
richt behoeft dus wat de inhoud betreft
zeker niemand verschrikt te doen vra
gen waar we heen gaan. Mogelijk dat
sommigen van mening zijn. dat hierdoor
het wonder in het gedrang dreigt te
komen. Dat is echter geenszins het ge
val. Het wonder van de doortocht blijft
er even groot door. Het is dit wonder
dat God op zijn tijd zijn volk droog
voets een pad baant. Het is het wonder,
dat Hij op het kritieke moment een
oostenwind geeft die een veilige door
tocht mogelijk maakt, en dat Hij nadat
Zijn volk is doorgetrokken de wateren
weer laat terugvloeien. Het is het won
der van die God. in wiens hand alzo
alle schepselen zijn, dat zij tegen Zijn
wil zich niet roeren of bewegen kunnen
(Zondag 10).
Het is werkelijk niet alarmerend,
wanneer op grond van geologische en
archeologische ontdekkingen geconclu
deerd wordt, dat de doortocht moet
hebben plaats gehad in dat gedeelte van
de Rode Zee, dat oudtijds een verbin
ding vormde met de Bittere Meren en
dat ten dele bij oostenwind en laag tij
kon droogvallen. Het wonder wordt er
heus niet minder om
Het is echter wel alarmerend, dat dit
als alarmerend frontpagina nieuws
wordt opgedist, niet omdat het gezag
van de Bijbel op het spel zou staan,
maar omdat deze conclusies in conflict
komen met wat men er zelf van denkt
of wat men zelf (op het scherm) gezien
heeft.
Gelukkig hebben niet alle kranten dit
bericht klakkeloos overgenomen, zo
hebben wij het bijvoorbeeld in „Trouw"
niet gevonden. Maar alarmerend is het
dat nü na „de Tien Geboden"
alarm geslagen wordt, terwijl er prak
tisch geen blad alarm slaat, wanneer er
theorieën verkondigd worden, die wél
alle gezag van de Schrift aantasten.
Zelfs werken, die dergelijke theorieën
aan de man proberen te brengen wor
den dan meestal klakkeloos aanbevolen.
Daarom menen wij dat de alarmeren
de opmaak van dit bericht niet voort
spruit uit een heilige, maar zeer onhei
lige verontrusting „nu kunnen we zelfs
de Mille niet meer geloven".
v. H.
Dinsdagavond. Toch mooi werk, om
zielen te leiden. Wat maakt het rijk en
tegelijk ook klein. Het is vast en zeker
het mooiste werk, dat God op aarde
aan een mens te doen geeft, maar wij
mogen er ons niet in verheffen. Voor
enige grootheid is hier zeker geen
plaats. Als God ons een rijke en blijde
dag gegeven heeft, dan kunnen wij al
leen maar danken.
In Noord-Brabant en Limburg wonen
buiten de Noord-Westhoek van Bra
bant ongeveer 20.000 gereformeerden te
midden van ruim 1 miljoen veertig duizend
rooms katholieken. Dat is: 1,9 procent
van de bevolking.
In de aanstaande collecte nu gaat het
om die 1,9 procent en om die 1 miljoen
veertigduizend anderen. Want hier in het
zuiden is het beslist onmogelijk te leven
alsof die „anderen" er niet zijn.
Dag in dag uit toch wordt elke gerefor
meerde geconfronteerd met „die ander"
met het gelóóf van die ander met de kérk
van die ander met het levenspatroon van
die ander. Daarom moet ook elke gerefor
meerde zich die invloed bewust worden
die invloed verwerken en tegelijk beant
woorden.
Ja élke gereformeerde apart.
Maar ook elke gemeente van gerefor
meerden apart
En nu gaat het in die collecte juist om
het interne gemeenteleven van de gerefor
meerden in het zuiden en tegelijk om het
missionaire leven van die kerken.
Waarlijk om beiden tegelijk
Want deze twee zijn hier niet uit elkaar
te halen.
Dank zij de bijna anderhalf miljoen „an
deren" en die 1,9 procent daartegenover
Daarom gaat het in de collecte om
a. de opvang en de bewaring van hen, die
immigreren naar Noord-Brabant en
Limburg.
De trek naar het zuiden neemt steeds
meer toe. De industrialisatie, de toe
nemende voorziening in prot. christelijk
onderwijs, en de nog heersende lande
lijke rust van het Brabantse en Lim
burgse land lokken velen naar het goe
de land „aan de overzijde van de grote
rivieren".
Allen nu, die komend uit een milieu,
waarin het gereformeerde levenspa
troon een gewoon facet is zullen op
gevangen moeten worden, wanneer zij
naar het zuiden verhuizen, en hun le
ven gaan leven in een omgeving, waar
in de rooms-katholieke kerk domineert.
Daarom is een hecht, goed functione
rend kerkelijk leven en apparaat waar
lijk een levensvoorwaarde
b. de instandhouding en uitbreiding van
het aantal geïnstitueerde gemeenten.
Als ergens in ons land het stichten van
gemeenten belangrijk is, dan wel in het.
gebied ten zuiden van Rijn en Maas.
Het combineren van kleine groepen tot
één gemeente is hier feitelijk een on
ding. Omdat de afstanden zo groot zijn.
En toch is het gebeurd omdat het nog
niet anders kón. Maar in wezen is het
noodzakelijk om overal waar een
groep gereformeerden woont zo
spoedig mogelijk over te gaan tot het
stichten van een eigen kerkgelegenheid
(dat dus in feite een wijkgemeente of
kerk-in-wording is).
Wie nu het jaarboekje 1962 doorbla
dert, ontdekt vreemde zaken
Een kerk-gemeente in Noord-Brabant
en Limburg omvat vele burgelijke ge
meenten en dorpen. Venlo bijv. strekt
zich uit over 35 plaatsen en dorpen,
Heerlen omvat 15 dorpen, Roermond
weer 35, Breda telt er 17, Valkens-
waard doet het met 19 en
Zo kunnen wij doorgaan.
Dit nu is niet goed
Daarom heerst er vreugde als er weer
ergens een predikantsplaats geformeerd
wordt of een kerkgelegenheid ontstaat.
Daarom spuit de vreugde in Oss om
hoog, omdat
c. de tweede predikantsplaats gevormd is
en slechts wacht op de dominee.
In de collecte gaat het daarom ook om
Ik heb het als eens eerder gezegd,
dat er groot onderscheid is onder de
schapen, die ons zijn toevertrouwd.
Er zijn er, die zich maar moeilijk la
ten leiden. Elk schaap is waarlijk niet
even volgzaam. Nee, zij zullen zich niet
van de kudde afscheuren, want als 't
er op aankomt, willen zij de eenzaam
heid ook niet, je hebt heus niet bang te
zijn, dat zij weglopen, maar in de kud-
Uden. In een gebied zo groot als Wal
cheren ongeveer (kijkt u eens in het
jaarboekje, hoeveel gemeenten daar een
predikant hebben wordt straks een
tweede gemeente geïnstitueerd.
Dank zij de financiële offers, via de
Hervormingscollecte jaarlijks bijeenge
bracht. In 1946 geen enkele gemeente
in die streek in 1962 de tweede ge
meente komt tot stand. Door immigra
tie en evangelisatie ontbloeiden zij in
dit deel van ons land.
Maar nü moeten die gemeenten ook in
stand gehouden worden. Daarvoor is
die collecte mee nodig
d. het opvangen, onderwijzen en het in
corporeren van hen, die tot onze ker
ken overkomen.
Uitbreiding en bewaring evangelisatie
én gewoon ambtelijke gemeenteverzor
ging gaan in het zuiden volkomen in
elkaar over. In bijna elke kerk doen
met Pasen en Pinksteren mensen be
lijdenis, die oorspronkelijk niet tot ons
hoorden. Het Kerkblad van Noord-
Brabant en Limburg verklapt elk jaar
weer dat gebeuren, wanneer de lijsten
met jonge nieuwe belijdende lidmaten
gepubliceerd worden
e. het uitbreiden van christelijke arbeid
scholen, verenigingen, enz.
In Heerlen zal volgend jaar begonnen
worden met de bouw van het le Prot.
Ziekenhuis voor Limburg in Sittard
bloeit het Baandert-project (gemeente
centrum en school). Uden heeft sinds
vorig jaar zijn christelijke lagere school
Eindhoven ziet uit naar het Gerefor
meerde Bejaarden Centrum voor het
zuidenen zo wordt de lijst elk
jaar langer.
Ook om deze belangen gaat het in die
collecte. Want niet alleen moeten deze
dingen er zijn, maar ze moeten ook in
stand blijven
f. het uitbouwen en instandhouden van
het jeugdwerk onder niet-kerkelijke
jongeren.
In Limburg en Brabant bestaat jeugd
werk, dat langzaam maar zeker groeit.
Langzaamomdat hier problemen
voorkomen, die boven de rivieren niet
zo sterk leven (bijv. de verhouding met
de r.k. kerk en het r.k. werk). Zeker:
omdat dan hier, dan daar kinderen ge
lokt worden door het werk, dat ver
richt wordt. Een greep uit het jaarrap
port aan deputaten laat zien in Heer
len ong. 40 kinderen in Geleen 44
in Treebeek 44 en in Heusden zijn het
15 kinderen Eindhoven bereikt 70
jongeren. Allen uit buiten-kerkelijk mi
lieu afkomstig. En daarnaast in vele
plaatsen op de gewone gereformeerde
jeugdclubskinderen uit niet-gerefor-
meerde gezinnen. Het groeit dus
Het moet veel beter groeien. Als er
maar krachten aangesteld konden wor
den. Daar gaat het om
g. Het groeit en het ritselt.
Venlo wacht op de evangeliste Eind
hoven op de 6e predikant Valkens-
waard op het gereed komen van het
nieuwe kerkgebouw Uden op zijn do
minee Geleen op de tweede herder.
Er zijn verlangens. Voor 180.000,
kunnen die verlangens omgezet worden
in realiteiten. Vorig jaar bleef voor
f 35.000,aan verlangens onvervuld.
En dit jaarWij weten het niet.
Wij hópen, dat de verlangens tot wer
kelijkheid zullen kunnen worden.
Waar het om gaat in de a.s. collecte
U weet het nu
Geeft daarom uw gave om Christus'
wil.
de. in de gemeenschap maken zij nog
wel eens kromme sprongen. En daar
heb je soms last mee. Je kunt ze ook
maar moeilijk gewennen aan de gedach
te, dat zij naar de schaapskooi moeten.
Die gedachte lijkt hun wel vreemd.
En daar zullen zij toch vertrouwd
mee moeten worden. Van enige doperse
mijding en wereldvreemdheid willen wij
niet weten. Ik houd van christenen, die
midden in het leven staan. Wij hebben
het leven, dat God ons geeft, dankbaar
te aanvaarden en te gebruiken ook. Ik
denk aan die oude broeder, bij wie de
uit HET DAGBOEK
VAM EEN PREDIKANT
