De Zending vraagt met grote klem om Uw bijdrage
aan de geestelijke welvaart van de miljoenen,
die Christus nog niet kennen!
t erf.
De Miljoenen-nota van de Zending
DOOR WATER EN VUUR
langs cén weg minder weerstanden op.
De voorbeelden zijn voor het grijpen
Chr. Nat. Vakverbond. Chr. Boeren
en Tuindersbond. de beide N.C.R.V.s,
de Chr. Middenstandsbond, de Prot.
Chr. Onderwijzersvereniging, om van
de Ned. Chr. Vrouwenbond nog maar
te zwijgen. Er is echter één sector in
het maatschappelijk leven, waar de ge
scheidenheid nog welig tiert. En dat is
het is pijnlijk maar waar het ter
rein van het onderwijs.
De moeilijkheden liggen meer bij de
besturen dan bij de docenten. Zoals ge
zegd. reeds sinds 1854 hebben de on
derwijzers. hoe zeer ze kerkelijk en po
litiek ook gescheiden mogen leven, één
Vereniging. Maar op het vlak van de
besturen-organisaties is er nog een bon
te schakering. Zelfs insiders raken de
draad wel eens kwijt als ze het verschil
moeten aangeven tussen Schoolraad.
C.V.O.. G.S.V. en C.N.S. En dat is
in deze wereld van afkortingen waarlijk
geen wonder.
Een korte aanduiding van de beteke
nis dezer initialen is dus niet overbo
dig. De Schoolraad geeft sinds 1890
aan de aangesloten scholen adviezen op
juridisch en administratief terrein de
wetskennis van Mr. Hangelbroek, sinds
1929 directeur van het Bureau, is tot
over onze grenzen bekend. De Vereni
ging voor Chr. Volksonderwijs, even
eens van 1890, verricht dezelfde dien
sten voor in hoofdzaak Hervormde
scholen de Doleantie van 1886 is aan
deze separatie niet vreemd geweest. Het
Gereformeerd^ Schoolverband, daterend
van 1906, vormt een bindmiddel tussen
de scholen van de Gereformeerde ge
zindte in de ruimste zin Prof. Dijk is
na jarenlange dienst dezer dagen afge
treden als voorzitter. En de hoogbejaar
de Ver. Voor Chr. Nat. Schoolonder
wijs. opgericht in 1860. heeft geen bin
ding aan een bepaalde kerkelijke deno
minatie. maar tracht via haar inspectie,
haar orgaan cn andere publicaties be
sturen en personelcn van advies te die
nen bij benoemingen, als ook bij de pe
dagogiek, methodiek en didactiek in
engere zin.
Deze vier organen houden hun eigen
jaarvergaderingen, hebben hun eigen
communicatiemiddelen, bestrijken voor
een deel hetzelfde terrein, maar werken
in de bontgeschakeerde hof van het
Chr. onderwijs naast elkaar, terwijl het
contact zich bepaalt tot vriendelijke ont
moetingen op hoogtijdagen. In een tijd
waarin allerwege naar efficiency wordt
gestreefd is dit bepaald geen verheu
gend verschijnsel, ondanks alle respect
dat we willen opbrengen voor historisch
gegroeide situaties.
Maarhet daghet. al is het dan
niet in het oosten Het bovenbedoelde
respect voor de historie verbiedt ons
met met één pennestreek alle onder
scheidingen weg te vagen en alle Chr.
scholen in één smeltpot te fuseren. We
zijn niet revolutionair maar plegen on
der een vlag te varen die tegen de re
volutie protesteert. Men kan zich ech
ter afvragen of het verantwoord is in
een tijd waarin het sein al meer op rood
en dus op onveilig komt te staan
in streng gescheiden organisaties te blij
ven denken, leven en werken.
We weten allen hoe kwetsbaar juist
het terrein van het Chr. onderwijs is.
Beginselen mogen we nooit overboord
gooien we houden evenwel ook wel
eens voor beginselen wat in wezen
slechts traditionele gehechtheden zijn.
Maar als God wil cn ik geloof stel
lig dat God het wil zal eerlang toch
iets zichtbaar worden van het streven
..elkanders aangezicht te zien", dat
laatste dan niet in de vijandige zin
waarin de Bijbel het soms gebruikt.
De mogelijkheid bestaat, dat reeds
volgend jaar C.V.O., G.S.V. en C.N.S.
een gemeenschappelijke vergadering be
leggen om ook naar buiten duidelijk te
tonen, dat zij elkaar niet als bijna-
vreemden voorbijlopen. Misschien zal
ook op het terrein van de eigen inspec
tie enige co-ordinatie mogelijk zijn
wanneer op een dorp soms drie ver-
Donderdagavond. Een belangrijk ge
sprek gehad met die jonge broeder. Het
ging natuurlijk over de dingen, die ons
vandaag aan de dag bezig houden. In
principiële belijndheid was hij niet sterk,
maar zijn warme hart deed mij goed.
Wij hebben elkaar wel verstaan, geloof
ik. Ik heb tenminste van hem begrepen,
wat hij bedoelde en waar hij heen wil
de. ik hoop. hij van mij ook. En elkaar
verstaan is een heel ding.
Ja, hoe gaat dat als je tegenwoordig
eens echt met iemand aan het praten
komt. Dan gaat het natuurlijk over de
dingen van de dag. Over het koude
weer cn dat wij tot eind mei de kachel
nog stoken, daar raak je ook 'n keer
over uitgepraat en Alexander de Grote
en Florus V staan ook niet meer zö
in het centrum van de belangstelling.
Het ging dus over de kerkelijke be
wogenheid van onze dagen. Wat op
zichzelf een prettig iets is. afgedacht
van alle bezinning hierover. Ik mag dat
wel. dat er iets is, waarover te praten
valt en dat ons bezig houdt. Die ge
moedelijke en gezapige rust brengt ons
ook niet verder. Wij horen dan wel
eens van ontevredenheid en onrust en
op het eerste horen mogen die woorden
een onaangename klank hebben, tevre
denheid en rust heeft ook z'n bedenke
lijke kant. Wij kunnen ook zö rustig
worden, dat wij in slaap vallen, maar
dan is het niet te best. Nu. daar hebben
wij dan op 't ogenblik geen tijd voor.
Mijn jonge broeder had een bepaalde
kijk op de situatie. Hij stond noch aan
de ene. noch aan de andere kant en
wilde dus van het z.g. gevaar van
groepsvorming niet weten. Wat ik al
aanstonds als een winstpunt incasseer
de.
Maar de zaak van de eenheid stond
hij wel voor. Om praktische redenen
was hij lid van de gereformeerde kerk.
Je moet toch ergens lid van zijn. want
anders hoor je nergens bij en als je ge
reformeerd bent opgevoed, breek je niet
zo gauw met het verleden. Een mens
verliest z'n nestharen niet zo licht.
Trouwens, waarom zou je ook naar een
schillende inspecteurs de scholen bezoe
ken rijst de vraag of hier geen verspil
ling van mankracht aanwezig is. En
zouden we ook op het terrein van de
publicaties niet tot samenwerking kun
nen komen Wat elk van de drie ge-
nemdc instanties thans aan materiaal
doorgeeft naar de scholen is in verre
weg de meeste gevallen ook voor de
twee andere organen bruikbaar. Wie
weet, wat uit een dergelijk bescheiden
begin verder kan groeien Wie gelo
ven haasten niet. Samcnlijmen is ge
makkelijk maar niet duurzaam naar
elkaar toe groeien vordert tijd en ge
duld. God geve. dat ons die tijd nog
gelaten wordt en beware ons voor een
periode van tirannie en onderdrukking,
waarin wc naar elkaar zouden worden
geslagen.
Middelburg J. A. van Bennekom.
andere kerk toegaan. Een andere is ze
ker niet beter en je moet toch ergens
onder dak blijven.
Maar hij had goede hoop voor de
toekomst. Er komt leven in de brouwe
rij. Daar komt nog wel eens een tijd,
dat wij wat vlotter worden en dat wij
elkaar wel vinden. Voor hem lag het
hoofdmoment in de liefde. God liefheb
ben en de naaste is het grote gebod en
dan moeten Gods kinderen zeker elkaar
liefhebben. En dan moet dat ook tot
gevolg hebben, dat wij elkaar vinden.
Hij zag zelfs in niet al te verre toekomst
ook eenheid met de rooms katholieken.
Waarom niet Zij hebben ook God lief
en dan moeten wij ook hen liefhebben.
Vraag 80 van de Catechismus kunnen
wij wel missen. Wij zeggen wel. dat zij
op verscheiden punten dwalen, maar
dat zeggen zij van ons. Maar dat hin
dert niet. Als je elkaar liefhebt. moet je
wat van elkaar kunnen verdragen cn
dan moet je niet aldoor op eikaars fou
ten zitten te hakken. Dan zou er immers
niet één gelukkig huwelijk kunnen zijn.
Het behoeft wel geen breed betoog,
dat ik het niet in alle dingen met hem
eens kon zijn. Liefde is een schoon ding
maar er zal toch ook accoord moeten
zijn, overeenstemming. Want anders
bega je zelfs met de liefde nog onge
lukken.
In het huwelijk meen ik inderdaad,
dat liefde onmisbaar is, maar er zullen
toch ook enkele dingen moeten zijn.
waarover je het samen eens bent. Het
moet ook ..passen" en als er op tenmin
ste enige belangrijke punten geen over
eenstemming te bereiken valt. dan is het
maar beter, dat de geliefden elkaar
maar vriendelijk groeten en daarna uit
eengaan. Daar is al een hoop narigheid
van gekomen, dat men op basis van
..wij hebben elkaar toch lief" het ver
bond maar alvast sloot. Zij zouden dan
verder wel zien.
Ik meen. dat het in de vragen, die
ons op 't ogenblik bezig houden, onge
veer net eender staat. Hier is ook liefde
een schoon ding, maar met liefde alleen
komen wij er niet. Het gaat niet aan te
zeggen ..wij hebben elkaar toch lief"
en dan alvast op deze grondslag het
verbond maar sluiten. Zelfs niet met de
..vrome" toevoeging ..liefde is toch een
gave Gods", want met deze vroomheid
in de mond heb ik in het leven ook wel
eens ongelukken zien gebeuren.
Daarom moeten wij met de kreet
,.God wil het, God wil het" ook wat
voorzichtig zijn. De tijd van de kruis
tochten ligt al zo ver achter ons. laten
wij er maar niet meer mee beginnen.
Wat het huwelijk aangaat heeft, meen
ik. de oude Bavinck ons er met klem
op gewezen, dat het moet .passen" cn
dat het anders maar beter is. er niet
mee te beginnen. Het zal goed zijn. dat
wij ons in onze tijd aan deze wijze en
voorzichtige raad houden.
Maar aan de andere kant heb ik toch
ook mijn jonge broeder kunnen ver
staan en deed vooral zijn warme hart
mij goed. Want dat het het grote ge
bod is, God en de naaste lief te hebben,
daar kon ik mij in vinden cn dat dit
zeker voor Gods kinderen insluit, dat
zij voor het minst elkaar liefhebben,
spreekt ook voor zichzelf.
Zonder liefde bereiken wij zeker
niets. Dat gebeurt op het terrein van
vrijen en trouwen ook wel. Menige
moeder, die haar dochters graag ,,aan
de man" ziet is op dat punt wel eens
,,Waar blijft het geld zucht de
huismoeder, die zo nu en dan wat koopt
cn dan weer ontdekt, dat ze bijna niets
meer uit te geven heeft.
Wij maken ons daarover niet zo druk
meer als vroeger, want we vertrouwen,
dat er wel weer geld door onze handen
zal glijden. We ontvangen de miljoenen
en wc geven die met elkaar ook gemak
kelijk uit. Niet ieder houdt het kasboek
precies bij.
Dat doet de zending wel. Wc zijn
allemaal bang, dat er een gulden van
de zending in verkeerde handen komt
dan kon die gulden beter in onze
eigen handen gebleven zijn We
hebben een aantal vertrouwde finan
ciers voor de zending, aan wie we de
gelden overdragen en die er goed voor
zullen zorgen. Zij dragen een grote
verantwoordelijkheid en leggen daarom
ook verantwoording af aan de kerke
lijke vergaderingen. U moest eens zien
hoeveel papier er voor een begroting
van de Sumak-commissie of van de
Paruba-commissie nodig is.
Voordat die begrotingen klaar zijn.
is cr heel wat gekorrespondeerd. gead
viseerd. vergaderd cn besproken plan
nen opgesteld en gewijzigd. Maar dan
kan er ook iets gebeuren. Daar komt
iets uit. als de zendingsmensen verga
derd hebben. Vooral als ze vergaderd
hebben in landelijk verband.
Naar dat gemeenschappelijke, dat
landelijke is het door allerlei omstandig
heden na de oorlog steeds meer heen-
gegroeid. Naast het werk, dat onder
leiding van de Generale Deputaten
staat (vooral de opleiding in Indonesië
en hier), is er zoveel gemeenschappelijk
werk gekomen, dat daarvoor de Raad
teleurgesteld. Dat zij eerst dacht ,,dic
twee zouden nu zo wondergoed bij el
kaar passen, waarom kunnen zij het nu
samen niet eens worden". Maar zij mo
gen elkaar blijkbaar niet en daarmee
houdt alles op.
Daar hebben wij in het kerkelijk le
ven nu zo langzamerhand ook wel het
een en ander van beleefd. Dat er. zou
men zo zeggen, toch heus wel overeen
stemming was te bereiken, dat er. wat
de belijdenis aangaat, de inhoud er van
en het functioneren cn het beleven er
van toch echt geen onoverkomenlijke
hinderpalen zijn. maar dat het toch
maar niet vlotten wil. omdat blijkbaar
de liefde ontbreekt.
En als de liefde oprecht is, dan kun
nen cr soms wonderen gebeuren. Dan
sta jc er soms van te kijken en je zegt
hoe is 't mogelijk
Nog eens dat warme hart bij mijn
jonge broeder deed mij goed en zijn
liefde wil ik niet doven.
Zeker, er moet overeenstemming zijn
in allerlei belangrijke zaken en wijsheid
en voorzichtigheid blijft geboden, maar
verder wie weet. wat de liefde werkt.
Wij vieren straks het Pinksterfeest
en wij bidden, of de Geest maar krach
tig onder ons wil wonen. Die Geest
moet ons leiden en Hij moet ons ware
liefde leren.
Dan blijven wij ook voor ongelukken
bewaard, want oprechte liefde laat niet
gauw los.
Dan kunnen wij ook nog wel wat
van elkaar hebben.
De liefde houdt elkaar vast cn zoekt
elkaar.
En de liefde hoopt alle dingen.
K.-B. v. d. L.
van Samenwerking met verschillende
belangrijke commissies van voorberei
ding en advies de handen vol werk
heeft cn de handen vol geld moet heb
ben.
Een kleine rekensom. Voor het ge
mak rond ik de getallen maar af. De
Zuider-Zending heeft ongeveer ll/\
van de zendingskosten van alle Gere
formeerde Kerken in Nederland samen.
Als u nu weet dat voor 1962 door de
Zuiderzending zal worden besteed een
bedrag van 194.000, dan is het
duidelijk, dat het totaal naar de drie
miljoen loopt.
De begroting van de uitgaven van de
Zuiderzending ligt 37.600,— hoger
dan die van 1961. Dat is gelukkig. Dat
is het bewijs, dat er heel wat gebeurt
cn dat God het werk zegent met voor
uitgang. Het hogere bedrag is een ver
horing van het gebed der kerk.
Wij zouden dus 20 met de bijdra
gen uit de kerken omhoog moeten. Dat
is inderdaad de bedoeling, maar het
leek de deputaten verstandiger, om deze
verhoging voor Noord-Brabant te be
perken tot ongeveer 15 en dan vol
gend jaar weer 15 of meer Dan zal
de begroting weer hoger komen.
Waar blijft het geld dan
De eerste 1,75 die u geeft is voor
het Zendingsblad, dat u van de grote
en kleine gebeurtenissen in onze zen
ding op de hoogte wil houden. Daarna
komt pas de bijdrage zelf. Laat me het
dan zo mogen zeggen Van elk tientje
dat u geeft gaat 2.60 naar het terrein
Blora. Het komt er en ze doen er veel
mee. 2.40 komt in de Generale Zen-
dingskas. Opleiding docenten, biblio
theek, cursussen, theol. scholen in Ma
kassar. Djokja en Karoeni. Zendings
centrum enz.
Twee gulden van elk tientje is voor
de Raad van Samenwerking, die zorgt
voor de lectuurproductie en -versprei
ding in alle gebieden waar we komen,
die ook zorgt voor heel de medische, de
sociaal-economische en de onderwijs
dienst. daarbij de Chinezen-zending.
Als U wist. wat er in Zuid-Sumatra
in beweging gekomen is. dan zou U
daarvoor alleen al een tientje over heb
ben. Nu vraagt de zending nog maar
ongeveer 70 cent van elk tientje. Vol
gend jaar kon dat wel eens meer zijn.
En Makassar moet er nog wat van mee
hebben ..Sumak-commissie"
Je zou het werk in de Paruba-gebie-
den pionierswerk kunnen noemen, hoe
wel er al lang en veelsoortig zendings
werk bestond. Toch moet het in veel
opzichten nog van de grond komen.
Onze ..waarnemers" zwermen uit en
werken hard. doen veel nieuwe ervarin
gen op. Dit gaat wat worden en zal
telkens de begroting aanmerkelijk doen
stijgen. Nu gaat er 1.60 heen. later
meer.
Nu heb ik nog 70 cent over van de
tien gulden en ik heb nog te zorgen
voor het aandeel van de pensioenen en
voor de kosten van het thuisfront. Dat
zal zowat net gaan. U zorgt mee.
Wij gaan zondag bijzonder denken
aan de zending en er voor bidden. God
schakelt ons bij Zijn verhoring in wij
zullen de verhoring mogelijk maken
door van Gods gaven te geven. Dat
kan niet moeilijk zijn.
Ds. D. C. TIEMENS.
Voor Zeeland is deze verhoging onge
veer 7%.
Feuilleton
door
J. BRANDENBURG
Een verhaal uit de bezettingstijd
LXXXV
Ik ben alleen maar bedroefd om jullie, niet voor me zelf.
Maar laat de rouw niet juiiie harten overmeesteren. Met
mij is alles immers goed. Ik moest deze laatste uren zo
vaak denken aan het vers van Van Eden, dat Theo eens
voor me opzei, vooral die laatste woorden ..Of toch
de goede herder kwam en 't arme lam nu mede nam in
Zijn vertrou'lijke armen". Ik weet dat zo mijn dood zijn
zalJezus de goede Herder komt mij halen in Zijn ar
men.
Waarom zal ik dan nog bang zijn Vader, ik dank u.
dat gij mij steeds de goede weg gewezen hebt. In de
gevangenis heb ik daarvan eerst de grote waarde leren
inzien. Gij hebt me laten dopen, bij de Bijbel opgevoed,
gezorgd voor Christelijk onderwijs cn bij de Kerk mijn
jonge leven laten opgroeien. Ik heb honderden en hon
derden gebeden van u gehoord, vader, cn in mijn cel
heb ik er zo heel vaak aan gedacht.
Moeder, ook u met vele, vele kussen mijn dank voor
alles wat ge mij gegeven hebt. Ik heb u met al mijn
kwajongensstreken vaak verdriet gedaan, dat weet ik.
Wat was ik opvliegend en koppig vaak. Weet u nog.
dat ik die goeie oude dominé Volkers in geen maanden
de hand heb willen geven, omdat hij mij op de catechi
satie eens ten onrechte van iets beschuldigde Wat
heeft u daar een verdriet van gehad, moederkc. Maar
dat is allemaal voorbij, U hebt het thuis voor ons altijd
zo heerlijk gemaakt. Mocderke. treur nu niet te veel,
u hebt de anderen nog. Dina cn Gerda. ook jullie een
laatst vaarwel en bedankt voor al je liefde. Vergeef wat
ik jullie ooit misdeed in mijn koppigheid en opvliegend
heid. Theo dank voor al jc trouwe kameraadschap.
Groet mevrouw Vcrscndaal en zeg haar. dat ik heel
veel aan dominé te danken heb gehad. Groet de beken
den op het dorp, mijn leraren en schoolmakkers. Geef
een deel van mijn boeken aan Theo Vader krijgt mijn
horloge cn Henk mijn vulpen Dina mijn viool cn
Gerda mijn boekenkast.
Lieve moeder, de rest is voor u. Maar doe mijn laatste
wil cn houd het niet te veel in uw bezit. Deel het weg,
wat ge niet speciaal voor uzelf behouden wilt. Hecht er
niet te veel aan Laat het verleden u niet teveel vast
houden; het aardse gaat voorbij, maar het eeuwige blijft.
U hebt me dat zelf geleerd in mijn prille jeugd. Ik dank
er u voor, moederkc. In mijn gevangenis heb ik er de
grote waarde van ondervonden. Hoe had ik dat alles
moeten dragen zonder het geloof, waarin gij mij hebt
opgevoed
En nu, voor het laatst, vaarwelik heb geen berouw
over wat gebeurd is, alleen vraag ik u vergeving voor
het verdriet, dat ik er mee veroorzaakt heb. Maar ik
kon niet anders, vader, ik werd innerlijk gedrongen.
Eens zult u dat ten volle begrijpen kunnen.
En nu. het is zo vreemd zo gezond afscheid te moeten
nemen en te bedenken, dat ik dit uur, waarop ik nu
schrijf, morgen niet meer opnieuw beleven zal. Toch
doet het mij niet zoveel pijn meer. Ik zal morgen om
deze tijd in de hemel zijn God zal mij bij Zich nemen.
O. dat doodt alle smart. En straks zullen wc elkaar
daar allen weerzien. Denk daar maar veel aan. Allen
gedag, tot weerzien hier boven, waarheen ik jullie voor
ga. Ik heb op dit ogenblik al maar dat laatste vers van
Psalm 17 in mijn gedachten. Dat is wonderlijk, dat geeft
me zon rust. Dag allemaal van jullie liefhebbende
WIM.
De Wilde las de brief bij stukken en beetjes. Hij kon
telkens niet verder. En toen hij gelezen had, begon hij
van voor af aan. tot de regels cn de zinnen in zijn hersens
gegrift stonden.
Toen nam zijn vrouw de Bijbel en las het laatste vers
van Psalm 17 Maar ik zal Uw aangezicht in ge
rechtigheid aanschouwen, ik zal verzadigd worden met
Uw beeld, als ik zal opwaken
Maar het gaf De Wilde geen troost.
Zijn opstandig hart vertelde hem. dat dit alles ook had
gekund na een voldragen leven. Waarom moest zijn jon
gen nü worden weggerukt, vermóórd
En bij de opstandigheid kwam de haat tegen de moor
denaars.
Terwijl de drie vrouwen achter bleven in de scheme
rige kamer, liep hij naar buiten, de bongerd in. Een kille
huiver doorvoer zijn leden.
En terwijl het al maar donkerder werd en de laatste
fletse weerschijn van de stervende dag in het Westen
wegzonk, leunde hij tegen de post van de schuurdeur
Toen hij na een uur thuis kwam, had zijn vrouw het pak
kleren opengemaakt cn zag hij hoe haar blanke hand het
goed streelde.
December bracht zijn gewone, koude, donkere dagen.
Mistige morgens en regenachtige avonden druilden over
het bladerloos Beveland.
Mevrouw Versendaal was met haar kinderen bij de
bewoners van ..My Home ingetrokken. De Duitsers,
blijkbaar nog niet verzadigd van haar leed, waren beslag
komen leggen op de pastorie. Het huis werd betrokken
door soldaten, die het al spoedig uitwoonden, alsof het
een kazerne was.
Op 24 december, juist de dag vóór Kerstmis, kwam het
officiële bericht, dat dominé Versendaal op 11 december
in Duitsland in het concentratiekamp aan een „ingewands
ziekte" was overleden.
Al dertien dagen geleden.
Hij, die nooit ziek was geweest.
Het dorp rouwde op die droeve Kerstmis.
Het bericht had een ban op het gehele dorp gelegd.
De Engelenzang werd op die Kerstdag meer uitgesnikt
dan uitgejubeld.
Catechisanten van twintig jaar weenden als kleine kin
deren.
(Wordt vervolgd.
UIT HET DAGBOEK
VAN EEN PREDIKANT
