ANGST
KNIPSELS met kanttekeningen
DOOR WATER EN VUUR
AFLAATHANDEL
IN DE XXSTE EEUW
In ,,In de Rechte Straat" publiceert
ds. H. J. Hegger een aflaatbrief van
kardinaal Pla Y Deniel, aartsbisschop
van Toledo, Primaat van Spanje en
Apostolisch Commissaris Generaal van
de Kruistochtenbul.
Na een inleiding over het ontstaan
en de geschiedenis van de kruistochten
bul in Spanje deelt kardinaal Pla Y
Deniel mee besloten te hebben een af
laatbrief openbaar te maken en te ver
klaren, dat alle gelovigen, woonachtig
op Spaans grondgebied, of op welk an
der gebied ook dat onder Spaans be
wind staat wanneer zij zich deze
aflaatbrief aanschaffen en de aalmoes
die hieronder vermeld wordt (25
peseta's één gulden vijftig) de
gunsten, voorrechten en bevoegdheden
genieten die er in vervat zijn te weten:
„I. Zij kunnen verdienen
1Een volle aflaat, tweemaal in het
jaar van de geldigheid van deze kruis
tochtenbul, op twee verschillende da
gen, naar eigen keuze, indien zij na ge
biecht te hebben, de heilige Kommunie
ontvangen, of als ze daartoe niet in
staat zijn, het voornemen hebben dit te
doen met de bedoeling om voornoemde
aflaat te verdienen.
2. Een aflaat van 15 jaren, indien zij
op een of andere dag vasten waarop
men niet reeds krachtens kerkelijke be
paling vasten moet, en enige gebeden
voor de Paus verrichten. De bisschop,
de pastoor en ook de biechtvader kun
nen het vasten voor hen die er niet toe
in staat zijn, omzetten in een ander god
vruchtig werk. Aan hen, die de voor
waarden van deze aflaatbrief volbren
gen, wordt bovendien deelname verleend
aan alle godvruchtige werken, die in
deze dagen in de Kerk verricht worden.
3. Degenen, die zich deze aflaatbrief
hebben aangeschaft en binnen het jaar
sterven, ontvangen een volle aflaat in
het uur van sterven, mits zij na gebiecht
te hebben en de heilige Kommunie te
hebben ontvangen (of als ze daartoe
niet in staat zijn, minstens een berouw
vol hart hebben), op godvruchtige wijze
met hun lippen als zij dit kunnen, of an
ders met hun ganse hart, de heilige
Naam van Jezus aanroepen, en gelaten
de dood uit de handen van de Heer aan
vaarden als straf voor de zonde.
Al deze aflaten, uitgezonderd de laatste,
kunnen toegepast worden op de zielen
in het vagevuur.
II. Zij genieten bovendien bijzondere
voorrechten
1. Ten tijde van een interdikt. (Be
doeld is hier het plaatselijk interdikt,
waardoor op een bepaalde plaats, streek
of land elke godsdienstige plechtigheid
of heilige ritus verboden is. C. 2270.
H.J.H.)
2. Elke seculiere of reguliere geeste
lijke mag, als hij de vespers en comple
ten gebeden heeft, onmiddellijk na
twaalf uur 's middags beginnen met de
metten en lauden van de volgende dag.
3. Het voorrecht om zelf een biecht
vader te kiezen, die hen van voorbehou
den zonden of kerkelijke straffen kan
ontslaan.
4. Dispensaties van bepaalde huwe
lijksbeletselen, te verlenen door de Com
missaris-Generaal.
De pastoors, biechtvaders en over het
algemeen de priesters zullen aan de ge
lovigen nauwkeurige inlichtingen geven
over deze gunsten en bevoegdheden.
Bovendien bevat de kruistochtenbul nog
andere vermaarde gunsten, voor welker
gebruik de desbetreffende dokumenten
moeten aangeschaft worden en de ver
dere daarin vervatte voorwaarden moe
ten nagekomen worden.
Dat zijn de volgende privilegiebrieven
1. De aflaatbrief van de overledenen.
Wie zich deze aanschaft, kan na ge
biecht en gecommuniceerd te hebben en
godvruchtig voor een overledene gebe
den te hebben, een volle aflaat voor
deze overledene verdienen. Ditzelfde
kan plaats hebben na aanschaf van een
tweede aflaatbrief.
2. Een privilegiebrief, waardoor facili
teiten worden verleend bij de vervulling
van de vasten- en onthoudingswet.
3. Een privilegiebrief, waardoor facili
teiten worden verleend ten opzichte van
goederen, die men op onrechtmatige
wijze heeft verworven of in bezit heeft.
4. De privilegiebrief voor het houden
van privé-kapellen.
5. Een privilegiebrief ten behoeve van
de wederopbouw van verwoeste kerken,
waarbij een volle aflaat verleend wordt
aan hen, die voor dit doel naar ver
mogen een aalmoes geven en de voor
waarden nakomen, die daarin worden
aangegeven.
De tijd van geldigheid van deze aflaat-
en privilegiebrieven strekt zich uit van
af de plechtige afkondiging van de bul
van dit jaar tot een maand na de af
kondiging in het volgende jaar.
Ter bekrachtiging waarvan wij deze
brieven ondertekenen en zegelen met
onze naam en zegel in Toledo op 25
juli 1959.
Enrique Kardinaal Pla Y Deniel,
aartsbisschop van Toledo.
Algemene aflaatbrief van de kruistocht
voor
Aflaatbrief derde klas.
Aalmoes 25 pesetas."
We horen de laatste tijd nogal eens
spreken over vele veranderingen ten
goede in de kerk van Rome, en we mo
gen ons daar zeker wel over verblijden,
maar dat mag ons niet verleiden om
onze ogen te sluiten voor het feit, dat
óók de geest van Tetzel daar nog rond
waart en gezien deze aflaatbrief nog
zelfs springlevend is.
Uit Onderweg" het weekblad voor
het bisdom Breda knipten wij uit de
rubriek Brabants Commentaar van
G. S. het volgende over het toenemen
de drankgebruik, let wel niet mis-bruik,
maar ^e-bruik, dat optreedt als een ne
venverschijnsel van de huidige wel
vaart. Dat dit in West-Brabant een
ontwikkeling is gaan aannemen, die
zorgwekkend gaat worden, blijkt uit
het aantal zaken, die de Bredase recht
bank te behandelen krijgt n.a.v. artikel
26 ,,het als gevolg van het gebruik van
sterke drank niet meer naar behoren
besturen van een fiets, bromfiets of
auto
„Steevast voeren zij, die hiervoor te
recht moeten staan aan „Ik was niet
dronken". En steevast antwoordt de
rechter „Dat is ook helemaal niet no-
GEESTELIJKE VOLKSGEZONDHEID
Bent U wel eens bang Ach ja, dat zijn we allemaal op zijn tijd. Bang voor
pijn, voor een lastige chef, of misschien voor een spin of een muis.
Toch schuilt achter al deze bangigheidjes het dreigende duister van de angst.
Als volwassen mens hebben we geleerd onze angst te verbergen en zelfs te
vergeten. En als het ons weer bespringt vinden we snel een uitweg, waardoor
we opnieuw kunnen vergeten. Aan de wortel van ons bestaan blijft echter de
afgrijselijke muil van de angst open gesperd en wij weten het.
Angst hoort bij het leven, zoals de ademhaling, de hartslag en de dood. Het
is geen uitsluitend menselijk gevoel. Ook bij dieren vinden we vergelijkbare
reacties. Het biologische karakter van de angst is door diverse waarnemingen
bevestigd. We kunnen bepaalde hersengedeelten aanwijzen, die bij angst spe-
ciale activiteit krijgen en bij prikkeling angstreacties doen ontstaan. Er zijn
chemische stoffen, die angst opwekken en de pharmaceutische industrie produ
ceert steeds betere medicijnen om angst te bestrijden. Sommige lichamelijke
ziekten gaan gepaard met hevige angst, bij andere, toch minstens even ernstige
ziekten, ontbreekt iedere angst en is de patiënt onwaarschijnlijk kalm.
Evenals pijn heeft angst in de natuur de functie van alarmscheier dreigt
gevaar, stel je in veiligheid. Mensen die te weinig angst kennen, leven meestal
niet lang, want ze nemen te veel risico's. Reeds bij de gezonde mens, maar
vooral bij allerlei psychische stoornissen verliest de angst zijn nuttigheid en
wordt een rem voor de volle ontplooiing van de aanwezige talenten. Dan komt
het moment, dat de mens hulp zoekt om zijn angst te verminderen. Deze hulp
wordt gezocht bij de geestelijk verzorger of bij de dokter, vaak ook bij een
secte, een kwakzalver of een moderne tovenaar. Bijna alle moderne afgoden
(welvaart, wellust, vrijheid, communisme, etc.) hebben als doel de angst te
bestrijden, maar het is steeds gebleken, dat er nieuwe angst door werd opge
wekt. De wereldomvattende macht van de angst blijkt ook wel uit het feit,
dat alle godsdiensten, alle politieke partijen en ook de U.N.O. de bestrijding
van de angst beloven. Het is altijd zo geweest en zal ook altijd zo blijven on
danks toekomstfantasieën en utopieën, zoals bijv. het boek „The brave new
world", waarin iedere angst en onlust door een tabletje kon worden bestreden.
Na deze algemene opmerkingen zal ik proberen mijn mening te formuleren
over de specifiek menselijke en religieuze betekenis van de angst. Angst be
sprong de menselijke ziel, toen naast de kennis van het goede ook de kennis
van het kwade was verworven toen de mens besefte, dat hij naakt was toen
hij zich voor God trachtte te verbergen. Angst betekende eenzaamheid, schuld,
strijd, sexuele spanning, dood.
Geeft het Christendom nu een remedie voor onze angst Dat wordt ons
door de ongelovige wel verweten jullie proberen ons eerst bang te maken
en dan smeer je er een vroom zalfje op, dat helpt voor alles. Het geloof is
alleen maar opium om de angst te verdoven, etc. Toch is dit niet juist. De
Christen zal als pelgrim eenzamer zijn, dan de mens van de wereld. Hij zal
wezenlijker weten wat schuld is, zijn strijd tegen het kwaad in en buiten hem
is zwaarder dan het gevecht om het eigen belang van de ongelovige, de sexua-
liteit is moeilijker op te lossen voor degene, die normen aanvaardt en de dood
trachten wij niet alleen te ontwijken en uit te stellen, maar juist te bereiken
op onze weg van heiligmaking. Bij ieder avondmaal gedenken wij de dood van
Christus en ieder jaar tijdens de lijdensweken volgen wij de kruisweg.
Nee, als Christen zullen wij niet zonder angst zijn. Ik zou het zelfs zo willen
stellen wij moeten de bereidheid hebben om angstig te zijn. Niet de vlucht
voor en de camouflage van de angst, maar een kinderlijk in gehoorzaamheid
aanvaarden van angst of leed of pijn indien dit op onze weg gelegd is. Jezus in
zijn doosangst ging voort, omdat Zijn Vader hem de drinkbeker niet ontnam.
Deze houding van aanvaarding wil niet zeggen, dat wij berusten moeten bij
alle angst in de- wereld. Integendeelonze roeping om het kwaad en de ziekte
te bestrijden betekent ook, dat wij de angst moeten trachten te vernietigen in
navolging van Christus. Bij de wederkomst is de overwinning openbaar, Ma-
ranatha.
Ik hoop U te hebben duidelijk gemaakt, dat het Christendom noch een opium
voor de angst predikt, noch een fatalisme. Integendeelhet ongeloof dient
opium toe om onlustgevoelens te verdoven door zijn heldenverering, het accen
tueren van stoflijke bevrediging en het camoufleren van ziekte en dood.
Toch heeft de Christen wel een woord van troost, als zijn middelen om de
angst te bestrijden zijn uitgeput. En dat kan hij doen als predikant, arts of
politicus, maar ook als vader of moeder, vriend of naaste Christus heeft de
uiterste, onverdraaglijke angst getild wij krijgen kracht naar kruis. En wilt
U dan nog een receptLucas 22 44 En Hij werd dodelijk beangst en bad
des te vuriger.
Vlissingen
A. J. BOOM.
Vragen omtrent deze rubriek te zenden aan Ds. A. Elshout, Beatrixlaan 17,
Koudekerke.
dig. Het gaat er om of U zoveel drank
op had, dat U niet meer naar behoren
kon rijden. De een heeft dat na een of
twee biertjes, de andere pas na vijf of
zes".
Als men talloze zaken van dit genre
heeft meegemaakt weet men, dat er al
lerlei omstandigheden zijn, waardoor
sterke drank gedronken wordt. De aan
de drank verslaafde vormt een minder
heid van hen, die het verkeer in gevaar
brengen. Het is de man, die een succes
volle zakentransactie heeft gevierd. Het
is de man, die van een verjaarsfeestje
afkomt. Het is de man, die van zijn
wekelijkse bridge-avond naar huis gaat.
Het is de man, .die even wat familie-
vervolg op pag. 3)
Feuilleton
door
J. BRANDENBURG
Een verhaal uit de bezettingstijd
XXXV
De volgende dagen merkte de familie weinig van hem.
Hij ging stil zijn gang. De verhouding bleef overigens
koel en gereserveerd. Hij werd nooit in de huiskamer ver
zocht en niemand bemoeide zich meer met hem dan strikt
noodzakelijk was.
In de eerste dagen poogde hij nog wel een gesprek aan
te knopen. De meisjes merkten wel, dat hij soms een ge
zochte boodschap had, in de hoop, dat men hem zou uit
nodigen in de kamer te komen. Maar toen dit 'n paar
maal op teleurstelling was uitgelopen en hij bemerkte, dat
hij door de huisgenoten genegeerd werd, waagde hij ook
geen pogingen meer. Hij forceerde geen muur van koel
heid. Met een stom knikje ging hij langs hen heen, wan
neer hij hen in de gang of vestibule ontmoette. En hij
ging, zijn eigen sombere weg.
We hebben het nogal getroffen met die inkwartie
ring, zei mevrouw De Wilde. En De Wilde was het met
haar eens.
Alleen, we zijn onze vrijheid kwijt, je kunt niet eens
meer naar de Engelse uitzendingen luisteren wanneer je
het zelf verkiest, zei hij. Ik wou maar dat hij gauw op
marcheerde.
En die wens deelden allen.
Toen Wim bericht kreeg, dat huize „My Home" in
kwartiering had, schreef hij terug, dat hij de Paasvacantie
dan maar liever in Rotterdam, bij kennissen van Theo
bleef, want hij zag er tegen op met een Mof onder één
dak te slapen.
Mevrouw De Wilde schreef hem een brief terug, waar
in ze hem waarschuwde voortaan voorzichtiger te zijn
met zijn geschrijf, dat hij niet alleen zichzelf, maar ook
anderen in gevaar bracht. Overigens verlangde zijn vader
en zij, dat hij de Paasdagen zou thuiskomen en ze wens
ten niet verder over deze zaak te corresponderen.
En Wim kwam thuis met Theo, en zij betrokken Wims
kamer, die naast die van de Duitse officier was.
Ik bijt liever een stuk van mijn tong af dan dat ik
één woord tegen hem spreek, zei Wim tegen Dina.
Ze knikte. Ze was het volkomen met hem eens.
Pasen 1941
De jubel van het Opstandingsevangelie werd ditmaal
gesmoord door de kreten van een gepijnigd, neergeslagen
en onderdrukt volk, dat zonder bescherming aan de brute
machtswellust van Duitser en N.S.B.-er was overgegeven.
Wim was thuisgekomen met vreselijke 'verhalen over
de Jodenvervolging, die in februari te Amsterdam hadden
plaats gehad. De mensen waren er als beesten vervolgd,
op een hoop gedreven, en geslagen zo maar publiek op
straat en de N.S.B.-ers hadden daarbij fanatiek te keer
gegaan. Ook in het kamp bij Amersfoort werden onge
hoorde gruwelen bedreven. Daar heerste een sadistische
geest en de slachtoffers werden op een uitgezochte we
tenschappelijke manier langzaam eerst psychisch en daar
na physiek vermoord. En de edelsten van ons volk, man
nen van eminente naam werden er ontzien noch gespaard.
Juist zij waren er het slechts aan toe onder de onbeperkte
macht van deze bruten.
Maar ook buiten de overvolle gevangenissen en con
centratiekampen v/erd ons volk dag aan dag getrapt on
der de lompë, ongevoelige Duitse laars.
Mevrouw De Wilde had gepoogd in haar huis de ver
bitterde stemming iets te verzochten. Maar ditmaal faalde
haar fijne intuïtie en het werd een somber Paasfeest.
De Duitse officier, van wien zij weinig of niets meer
gemerkt hadden, zocht op dit hoogtij nogmaals enige toe
nadering met de familie.
In de gang ontmoette hij Dina, hij maakte een buiging
en vroeg of zij nog geschikte lectuur bezat, die hij in
deze dagen op zijn kamer lezen kon.
Stug schudde ze het hoofd en gleed langs hem heen de
huiskamer binnen. Achter zich hoorde ze een diepe zucht
en gemompel. Onhoorbaar ging hij de trappen op naar
zijn kamer.
Ja, ik zal hem nog aan lectuur helpen 'k Zou mijn
boeken dienen te ontsmetten, wanneer ik ze terug kreeg,
mopperde ze tegen haar moeder.
'k Had hem „Gesprache mit Hitler" van Rauschnung
in zijn vingers gestopt, zei Wim boosaardig.
Of „Duitsland zét de klok terug" van Mowrer,
merkte Theo op.
De volgende dag kregen ze niets van de officier te
zien. Zijn oppasser was een paar maal op zijn kamer ge
weest en had de laatste keer enige brieven, die met de
Duitse post waren aangekomen, zijn meester overhandigd.
Verder bleef het stil.
Het gezin vergat de Duitser verder.
Maar op de tweede Paasdag, toen zij uit de kerk thuis
gekomen, zich aan de koffie zetten, werden zij plotseling
opgeschrikt door de knal van een pistoolschot, en het
neerslaan van een zwaar voorwerp op de vloer in de ka
mer van de officier.
Moeder verbleekte en keek haar man aan.
Dat is niet pluis, zei deze.
Hij ging de trappen op en luisterde aan de deur. Maai
er werd niets gehoord.
Hij klopte. Geen geluid
Ze stonden allen op de gang en beraadslaagden fluiste
rend, wat zij moesten doen.
Toen draaide De Wilde resoluut de deur open en zij
stonden voor het lijk van de Duitse officier. Uit een klein
wondje aan de rechter slaap sijpelde bloed, dat op de
biezen mat tot een rood vlekje uitvloeide.
De man lag iets op zijn linkerzij, zijn blanke hand hield
nog krampachtig de greep van zijn pistool omkneld, ter
wijl de linkerhand slap neer lag boven zijn hoofd.
De sombere, melancholische trek, die zijn gelaat ge
stempeld had, was nu, terwijl de doodsschaduwen er reeds
overheen gleden, verstrakt tot een wanhoopsmasker.
Vreselijk, zei De Wilde.
De meisjes beefden en Dina fluisterde, alsof dit hem
van de dood had kunnen redden Had ik hem nu maar
een boek gegeven, hij zag er ook al zo zwaarmoedig uit...
(Wordt vervolgd)
