Uit de wereld van School en Gezin
DOOR WATER EN VUUR
God. ten goede. Zij dragen het
zwaard niet tevergeefsals toor
nende wreekster voor hem, die kwaad
bedrijfs". De ..boeken" gaan open, de
boeken, die Eichmann zelf gevuld heeft
met 6.000.000 doden, als .boekhouder
van de dood".
Zien wij dan zonder angst", veeleer
met heilig ontzag voor Gods zó vaak
gehoonde beloften, het Eichmann-ge-
ding tegemoet als 'n gedeeltelijke, voor
lopige vervulling van 's Eieren toezeg
ging aan Zijn oude volk.
Bidden wij dan ook, dat dit bonds
volk en zijn rechters Mosje Landau en
Izaak Raveeh en Benjamin Halevy het
zelf óók mogen zien
Vergeten we in onze smeking ook
niet de arme ziel van de man, die eens
ZES DAGEN
ZULT GIJ ARBEIDEN
Elke zondagmorgen wordt het ons
voorgehouden zes dagen zult gij ar
beiden en al Uw werk doen. U kunt
echter geen krant of vakblad meer ter
hand nemen of met koppen van letters
springt ze U tegemoet de vijfdaagse
werkweek. Als een niet te stuiten la
wine is ze over ons gekomen en wie
zal haar keren
Hier en daar werd op Bijbelse gron
den verzet aangetekend tegen inkor
ting van de werkweekmen beriep
zich dan op de letterlijke tekst van het
vierde gebod en beschouwde het ge
signaleerde maatschappelijk verschijnsel
als een duidelijk ingaan tegen Gods or
dinantiën. M.i. ten onrechte ik lees
nergens, dat we zes dagen met het
zelfde werk bezig moeten zijn. Er is
zo onstellend veel te doen op kerkelijk,
sociaal, cultureel en politiek terrein, dat
we het slechts kunnen toejuichen als
een deel van de vrijkomende tijd op
deze wijze zou worden besteed. Gij zult
al Uw werk doen en daartoe behoort
ook, dat wij ons door lectuur en studie
verdiepen in vragen van geestelijke
aard en daarnaast de lichamelijke oefe
ning niet van weinig nut achten.
Ik ga nu niet uitvoerig in op het pro
bleem van de vijfdaagse werkweek
slechts terloops memoreer ik, dat een
consequent doorgevoerde vrije zaterdag
voor grote groepen mensen een ver
zwaring van hun taak kan betekenen
ik denk aan het winkelpersoneel, de
vervoersbedrijven, het café- en hotel
wezen, de politie, de artsen en het ver
plegend personeel in de ruimste zin.
Welke enorme gevolgen zullen er uit
voortkomen voor het verkeer, voor de
recreatie envoor het aantal onge
lukken Zijn we er op berekend de
stromen op te vangen, die de grote ste
den zullen verlaten
Vandaag wil ik slechts enkele op
merkingen maken over problemen die
de vijfdaagse werkweek voor de school
oproept. Ik geloof, dat we hier onder
scheid moeten maken, enerzijds tussen
de stad en het platteland, anderzijds
tussen het lager en het voortgezet, spe-
snoefde,,Het idee de dood van zes
miljoen op mijn geweten te hebben, is
een bron van buitengewone voldoening
voor mij. Als het zover is, zal ik la
chend in mijn graf springen".
Het is zéér de vraag of hij de kans
krijgt zelf in zijn graf te springen.
In zijn ,,val" zal zijn lach wel ver
gaan.
Nu reeds heeft hij vergeefs omgezien
naar enig getuige a décharge.
Niet één dorst of wou.
En de Enige, afdoende Getuige a
décharge, die helpen kan straks als
Gods Boeken open gaan
Die ook Eichmann slechts aan te roe
pen heeft in de nood enHij kómt?
D. J. COUVÉE.
Bennekom, 7 april '61.
ciaal het voorbereidend hoger en mid
delbaar onderwijs. Op het platteland,
ook op het Zeeuwse platteland, kent
men de vijfdaagse werkweek al sinds
onheuglijke tijden. Men heeft er nooit
een probleem van gemaakt. Op woens
dagmiddag gaan de kinderen naar
school, op zaterdag zijn ze vrij. Heeft
U ooit iets gemerkt van een grotere
vermoeidheid van deze kinderen, omdat
ze in de week geen adempauze hebben
gehad Dit argument wordt nogal eens
aangevoerd tegen het schoolhouden op
woensdagmiddag. Natuurlijk kennen
alle onderwijsmensen de .vrijdagmid
dagmoeheid", maar dit verschijnsel doet
zich ondanks de vrije woensdagmiddag
ook in de stadsscholen voor. Met de
hand op het hartik kan niet volhou
den, dat de onderwijsresultaten in de
stad beter zijn, omdat de kinderen daar
op donderdagmorgen geestelijk en li
chamelijk verfrist op school komen.
Billijkheidshalve moeten we er ook re
kening mee houden, dat de buitenkin
deren een natuurlijker ontspannings
mogelijkheid hebben dan die van de
grote stad, waar het asfalt dikwijls de
enige uitwijkmogelijkheid is.
In het algemeen lijkt het niet ge
wenst en de woensdagmiddag en de
zaterdagmorgen zonder meer van de
lesrooster te schrappen. De eisen die
maatschappij en voortgezet onderwijs
tegenwoordig moeten stellen verdragen
zich moeilijk met een drastische ver
mindering van het huidige aantal les
sen. Zou de vrije zaterdag ook bij het
onderwijs werkelijk onontkoombaar zijn
en zou op medische of andere gronden
daarnaast de vrije woensdagmiddag
moeten worden gehandhaafd, dan is de
mogelijkheid aanwezig op de overige
dagen de schooltijden wat te verlengen
om op deze wijze toch het benodigde
aantal lessen te halen.
De geduldige lezer die het gepres
teerd heeft de lectuur tot hiertoe vol
te houden zal hebben gemerkt hoe
voorzichtig ik me probeer uit te druk
ken. Naar algemene opvatting zal het
onderwijs op dit punt namelijk niet
moeten voorgaan maar volgen. ,,Von
Kinde aus" redenerende is de vijfdaag
se werkweek niet noodzakelijk. Maal
ais ze algemeen ingang zou vinden,
dan zal het onderwijs er zich niet aan
kunnen onttrekken.
Bij dit alles behoort het belang van
het kind echter voorop te staan. Even
tuele wensen van de onderwijzers, die
als volwaardige leden van de maat
schappij aanspraak zouden kunnen ma
ken op dezelfde privileges als andere
werknemers, mogen hier niet te zwaar
meetellen- En het is verblijdend, dat
blijkens een onlangs verschenen rap
port ook de georganiseerde onderwij
zers zich in deze zin hebben uitgespro
ken.
Bij het v.h.m.o. ligt de zaak m.i. aan
merkelijk moeilijker. Uit de leerlingen
van deze scholen moet het kader wor
den gevormd, dat straks in allerlei po
sities leiding zal hebben te geven. En
het ziet er bepaald niet naar uit, dat in
de toekomst met minder vorming zal
kunnen worden volstaan. Beperking
van de leerstof moet dus voorlopig on
gewenst worden geacht. Ook inkorting
van de lessen tot 40 of 45 minuten zal,
Dinsdagavond. Vanavond vergade
ring van de kerkeraad gehad. Een bui
tengewone. Dat gebeurt wel eens va
ker, maar vanavond was het de gewone
buitengewone, die we elk voorjaar hou
den tot het onderzoek van hen, die zich
meldden voor openbare belijdenis. Een
fijne avond geweest. Ze zijn allemaal
.geslaagd". Niemand had ook maar
enig bezwaar en allen waren dankbaar.
Die dankbaarheid wil ik nog even vast
leggen op papier en vóór ik slapen ga,
wil ik ze neerleggen voor Gods aange
zicht.
Een buitengewone vergadering van
de kerkeraad komt inderdaad wel eens
vaker voor. Er zijn wel eens van die
dingen, die onmiddellijke bespreking
en afdoening vragen en daarom niet
kunnen wachten tot de gewone verga
dering. Het komt nog al eens voor, dat
verdrietige dingen hiervan de oorzaak
zijn, maar soms zijn het ook blijde. Ge
lukkig maar. Want dat er wel eens
verdrietige en moeilijke dingen te be
spreken en te regelen zijn, zal niemand
verbazen, als we ons bewust zijn, dat
de kerk strijdende kerk is en dat de
mensen, die tot haar behoren, zonder
enige uitzondering zondaren zijn. Maar
zo is het toch heus niet altijd. Het zou
vooral jonge broeders in de gemeente,
die tot het ambt geroepen worden, kun
nen afschrikken. Ik zou me kunnen in
denken, dat ze zouden zeggen ..een
leven van zorg en narigheid en altijd
kopzorgen ik denk er niet aan, mij
niet gezien".
Maar zo is het dan gelukkig ook niet.
Gods gemeente op aarde blijft toch nog
iets van verheven en uitnemende
schoonheid. Ik weet niet, of er wel iets
is, dat er mee te vergelijken is. Het zil
verwit en 't goud, dat op haar veed'ren
zit, mag dan niet altijd even sierlijk
pronken, het blijft toch waar „men
vooral voor de hogere klassen, op gro
te bezwaren stuiten.
Wil men de zaterdag vrij maken, dan
zal de taak op andere dagen moeten
worden verzwaard. En vele ouders me
nen nu al, dat een dag van 7 of 8 les
uren, gevolgd door 3 uur huiswerk, van
hun kinderen te veel vergt. Inderdaad,
bij het voortgezet onderwijs zijn we nog
ver van de achturige werkdag verwij
derd.
Voor het voortgezet onderwijs schij
nen de nadelen van de vrije zaterdag
mij voorlopig groter dan de voordelen.
Mocht de ontwikkeling ons toch in
deze richting sturen, dan is de enige
mogelijkheid, dat we trachten op de
resterende dagen de tijd nog produc
tiever te besteden dan tot dusver. Een
niet alleen wetenschappelijke, maar ook
praktisch en didaktisch gerichte leraars
opleiding, waaraan tot dusver nog wei
nig of niets is gedaan, zal ook in dit
opzicht nog wel enkele waardevolle
steentjes kunnen bijdragen.
M. J. A. v. B.
spreekt van U zeer heerlijke dingen".
Dat houdt er ook de moed in en de
opgewektheid, waarmee we altijd ons
werk blijven voortzetten. We strijden
niet voor een verloren zaak. We horen
dat wel eens zeggen ,,de kerk is niets
meer waard, zo hier en daar,leidt ze
nog een slepend en kwijnend bestaan,
maar in feite kunnen we haar afschrij
ven", maar van al dat gejeremieer
moet ik niets hebben.
Dat Christus zijn kerk in stand
houdt, dat zien we elk voorjaar weer,
als jonge mensen hun ja-woord in de
gemeente uitspreken en de toegang ver
krijgen tot zijn heilig avondmaal. Jonge
mensen, die vader en moeder wel eens
zorgen hebben gegeven. Soms was er
een tijd, dat je dacht.,wat moet er
van terecht komen Op catechisatie
waren ze ook niet altijd even gezegge-
lijk en voor de catechismus toonden ze
soms maar een sikkepitje belangstelling.
Op de galerij liet hun gedrag wel eens
wat te wensen over en een „dienaar
van elders" moest wel eens zijn preek
onderbreken, om de belangstelling wat
te scherpen, echter met niet al te veel
effect. Sommigen heb je op huisbezoek
al herhaaldelijk en dringend moeten ra
den, om toch de rechte keuze te doen,
met ook steeds een negatief resultaat.
En dan ineens, dan sta je voor de
verrassing. Dan melden zij zich. Ze
willen en kunnen toch niet achterblij
ven, ze willen meedoen.
Natuurlijk is er onderscheid. Er zijn
er, bij wie het alles zo heel rustig ging.
Van ernstige moeilijkheden hebben ze
echt nooit geweten en op volwassen
leeftijd vinden ze het een heel gewone
zaak, om nu ook met de gemeente het
avondmaal te houden.
Anderen hebben die moeilijkheden
wel gevoeld en het heeft hen ook wel
weerhouden, maar hun keuze is er niet
minder oprecht om. Hoe langer hoe
UIT HET DAGBOEK
VAN EEN PREDIKANT
Feuilleton
door
J. BRANDENBURG
Een verhaal uit de bezettingstijd
XXVIII
Het puin aan de Pompenburgsingel was onderzocht,
lijken lagen er niet meer onder. Er waren veel doden
aan de ziekenhuizen op de Bergweg gebracht, ze moesten
daar maar eens gaan informeren. Er zou wel iets met de
beide mensen gebeurd zijn, want die er gezond uitge
komen waren, hadden meestal hun nieuw adres al wezen
aangeven. Maar van hen was er niets ingekomen.
De jongens fietsten naar Eudokia. Daar werden lijsten
geraadpleegd en hen gezegd, dat er niemand van die naam
was binnengebracht. Er waren enige lijken bij, die nog
niet geïdenticifeerd waren, maar die waren zo onherken
baar verminkt, dat ze die niet konden laten zien. Ze
moesten eerst maar eens bij het gemeenteziekenhuis aan
de andere zijde van de Bergweg gaan informeren.
Ze fietsten heen. En daar kregen ze, gelijk met vele
andere mensen gelegenheid langs opgebaarde lijken te
lopen, die niet geïdentificeerd waren.
Ze waren nog maar pas binnengebracht.
Twee rijen van veertig lijkenAlleen de gezichten
waren te zien. De jongens werden onder geleide van een
verpleegster er langs gebracht.
En daar vond Theo zijn vader en moeder bij
Dood... mompelde hij en meteen zakte hij in elkaar.
Henk was op dinsdagmorgen in Middelburg aange
komen.
Na veel moeite gelukte het hem in de chaos, die er op
geheel Walcheren heerste contact te krijgen met een of
ficier van zijn regiment.
Voorlopig was er niet veel te doen, daar de Fransen de
leiding hadden en niet veel vertrouwen schenen te stellen
in de gevechtswaarde van de Nederlandse soldaten.
Zij werden tenslotte bij een groep ingedeeld en naar
Vlissingen gedirigeerd, waar intussen ook al de sporen
van de „Blitzkriegduidelijk te zien waren. Het .vliegveld
bij Souburg was reeds herhaaldelijk gebombardeerd, de
Apostolische kerk en verscheidene wopnhuizen lagen in
puin en enkele tientallen burgers hadden reeds het leven
er bij ingeboet. De Fransen waren druk bezig het kanaal
van Vlissingen naar Middelburg in staat van verdediging
te brengen. Zware mortieren werden in.stelling gebracht
en met grote voortvarendheid werden overal mitrailleurs
nesten ingegraven en gecamoufleerd op een wijze, die de
Duitsers hen niet zouden verbeteren. De burgers van
Vlissingen waren druk bezig de stad te verlaten. Henk
zag ze met vrachtauto's, handkarren, kruiwagens, kinder
wagens, bakfietsen vertrekken', waarbij de zonderlingste
taferelen te zien waren. Een oud moedertje zat op een
transportfiets, met een jong geitje op haar schoot. Een
jongen, die de fiets reed, manoeuvreerde zó handig door
de chaos, dat hij de hele stroom voorbij gleed. Hij floot
een straatdeun, zoals hij gewend was, wanneer hij zijn
lappen vlees en spek bij de klanten bracht. Het oude
moedertje scheen het volste vertrouwen in de rijvaardig
heid van haar zoon te hebben. Ze zat althans in vol
strekte rust en kalmte op de brede plank, die boven het
voorwiel voor deze speciale gelegenheid was aangebracht.
Een oude man vervoerde op een kruiwagen zijn ega,
die een grote witte lampetkan op haar schoot hield.
In een ijscowagen werd een dame vervoerd. Ze had
haar dikke benen in de gaten gestoken, waarin anders de
grote emmers met heerlijk roomijs hun plaats hadden.
Het belletje, waarmee de venter zijn verkwikkingen aan
de man bracht, tingelde er lustig op los, alsof er geen
onderscheid was tussen ijscowafels en een dikke tante.
Maar niemand merkte de humor op. Ieder was vervuld
van eigen zware zorgen. Henk zag niet anders dan strak
ke, agnstige, zenuwachtige gezichten, en een spanning in
ieders houding deze exodus was er een om des levens
wil
In de haven lag een Engels oorlogsschip voor anker en
de Engelse matrozen hielpen de Franse soldaten aan de
wal met het snelle opwerpen van versperringen en schuil
plaatsen om zich de lastige bommenwerpers van de Duit
sers van het lijf te houden. Op verscheidene plaatsen la
gen wrakstukken van deze bommenwerpers, een bewijs,
dat het Nederlandse afweergeschut hier zijn taak verstond.
Vlissingen was ook paraat tegen de parachutisten.
Reeds een paar maal was alarm gemaakt en juist toen
Henk in Vlissingen aankwam, ging het gerucht, dat er
Duitse parachutisten waren geland in het Nollenbos.
Engelse en Franse soldaten waren er op uitgetrokken
om een speurtocht te houden. Ze kwamen echter onver-
richterzake terug. De witte baretten der Engelse matro
zen staken hel af bij de sombere uniformen der Fransen.
Diezelfde middag zag Henk een Duits vliegtuig bran
dend neerstorten, dicht bij het Nispenplein in het hartje
van de stad. De sirenes loeiden en een ware angstpsy
chose maakte zich van de burgerij meester.
Het werd een onrustige nacht. Van slapen kwam niet
veel. Allerlei alarmerende geruchten deden de ronde. Al
vroeg moest het bataljon aantreden en kreeg order naar
Zeeuws-Vlaanderen te vertrekken. Het moest een voet
mars worden, want vervoermiddelen waren niet beschik
baar. Het heette, dat de Hollanders daar stellingen zou
den betrekken tegen de Duitsers
Het werd vrijdag.
De zwarte dag voor het eiland Walcheren.
De Duitsers vochten voor de Sloedam en de Fransen
hielden ook daar stand tot het alleruiterste. Het was al
vooruit te zien geweest, dat óók Walcheren zou moeten
worden opgegeven. Maar de Franse troepen wilden zo
veel mogelijk van hun leger, dat zij naar Zeeland gezon
den hadden, redden. Daarom moesten de Duitsers door
een achterhoede worden tegengehouden, totdat het me
rendeel gelegenheid had gekregen zich via de veerver-
bindingen van Vlissingen naar Breskens te redden.
Maar de Duitsers hadden haast. Ze richtten hun artil
lerie op de mooiste stad van Nederland, het historische
Middelburg. Hun bommenwerpers vlogen als kleine in
secten over een gave vrucht en het mooie Walcheren
zou binnen één nacht geschonden en vertreden in 's vij-
ands macht liggen. (Wordt vervolgd)
