m
eeuwóe
^C&rkbode
Oecumenische KRABBELS
v.
Van de wijde, ruige Heide
16e JAARGANG No. 30
20 JANUARI 1961
„Ik worstel"
en ontkom
OFFICIEEL WEEKBLAD TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
MedewerkersJ. A. van Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, VlissingenDs. D. J. Couvée, Bennekom
Drs. A. Elshout, Koudekerke Ds. W. C. van Hattem, Terneuzen Ds. A. Koning, Oud-Vossemeer
Dr. P. C. Kraan, Vlissingen Ds. J. v. d. Leek, Kapelle Ds. P. van Til, Middelburg
Mej. F. A. Groot Nibbelink te Grijpskerke Mevrouw C. van Zwedenvan Alkemade, Goes
J. Wattel, Gapinge.
Abonnementsprijs
3,per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
12 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 12 ct.
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, Tel. 2438
Giro no. 42280
v.
De voorgestelde basis van de
Wereldraad van Kerken.
„De Wereldraad van Kerken is een
gemeenschap van kerken, die onze
Heer Jezus Christus als God en Hei
land aanvaarden." Zo luidt de basis
formule van de Wereldraad van Ker
ken.
Een formule, die zolang als deze be
staat kritiek heeft uitgelokt, enerzijds
omdat er teveel in gezegd zou worden,
waardoor de Wereldraad op zou gaan
in een geloofsgemeenschap, die in feite
toch geen echte geloofsgemeenschap
was, getuige het feit, dat ieder vrij was
zijn eigen interpretatie aan deze for
mule te geven. Dit is ook een bezwaar
wat van Gereformeerde zijde altijd is
ingebracht, dat door deze basis ieder
gesprek over de inhoud der belijdenis
bij voorbaat uitgesloten was men ac
cepteerde elkaar immers als kerken, die
Jezus Christus als God en Heiland
aanvaardden Anderzijds en met
name het rechtzinnige deel binnen de
Wereldraad van Kerken zelf was
men van mening, dat deze basis te vaag
was en te weinig gaf, waardoor teveel
onrechtzinnige elementen deze Raad
binnenkwamen. Voornamelijk dit laat
ste bezwaar heeft er toe geleid, dat men
zich op de vergadering van het Cen
traal Comité, die afgelopen zomer in
St. Andrews, Schotland, gehouden
werd, bezonnen heeft op de basis en
een gewijzigde basis voorstelde, die dit
jaar op de derde assemblee, die in New
Delhi gehouden wordt, bekrachtigd zal
moeten worden.
Deze voorgestelde basis luidt
,,De Wereldraad van Kerken is een
gemeenschap van kerkendie de Heer
Jezus Christus overeenkomstig de Hei
lige Schrift als God en Heiland belij
den en die daarom hun gemeenschap
pelijke roeping gezamenlijk willen ver-
Wan ouds klaagt men over na-lopers.
Men klaagt ze aan de fladderaars.
Met voorbijgang van soms alle overige
dominees geven zij aan één, hoogstens
twee bepaalde predikanten zó sterke
voorkeur, dat zij, indien hun favorieten
's zondags niet aan bod zijn, eenvoudig
verstek laten gaan. ,,DT was vandaag
weer niks", verzuchten zij dan bij ster
ke koffie en misschien slappe radio.
In steden meer dan in dorpen kwam
en komt dit euvel voor.
De gloednieuwe ster trok soms wel
twee jaar achtereen zoveel kijkers, dat
liet in zijn dienst niet maar propvol was,
maar trap-vol. Dat betekende in Rot
terdam althans, dat zelfs op élke trede
van de hoge kanseltrap twee fleurige
kinderen zaten, vrolijk, niet zozeer van
wege vaders uitverkorene, als wel om
dat zij uitverkoren waren als pages te
tronen, de één nóg hoger dan de ander,
op zó plezante plaatsen van daar een
zeldzaam panorama te genieten over al
die honderde hoofden, die zelfs de pa
den vulden En dan dat opperst ogen
blik, wanneer de grote man de preek
stoel naderde en al die kleinen éven
moesten oprijzen, om de door hun
ouders verheerlijkte leraar door te la
ten. Zijn togamouw streek langs hun
krullekop. Even werden zij er stil van.
Dan, als het fenomeen zich opsloot
achter het kanseldeurtje en het groen
gordijn, schikte de jeugd zich weer gie-
vullen, tot eer van de ene God, Vader,
Zoon en Heilige Geest".
We zouden geneigd zijn te zeggen
dat is een hele stap in de goede rich
ting. Maar het is de vraag of het oude
bezwaar niet blijft gelden, een kwestie
waarop o.m. prof. van der Woude uit
voerig is ingegaan.
Wanneer we echter de reacties van
vrijzinnige zijde lezen, dan blijkt, dat
men aan die kant allesbehalve te spre
ken is over de voorgestelde wijziging,
zo hebben de Doopsgezinde commissies
voor Geestelijke Belangen en Geloofs-
bezinning zich na een speciale verga
dering tegen deze wijziging uitgespro
ken. En ook in Evangelisch Lutherse
kring gaan stemmen op tegen het voor
stel, zo schreef prof. dr. C. W. Mön-
nich in een artikel in het Ev. Luth.
Weekblad
,,In de praktijk was duidelijk genoeg ge
worden, dat men de basisformule niet
als belijdenis mocht hanteren, en daar
om kon ze weinig kwaad. Maar in deze
nieuwe uitbreiding wordt de toon on
zuiver, het nuchter-pragmatische karak
ter wordt met mooie theologische ter
men bemanteld en daardoor pijnlijk ver-
stichtelijkt. Dat maakt naar mijn smaak
de voorgestelde wijziging een verdrieti
ge zaak".
Het valt op dat prof. Mönnich
spreekt van een basisformule, die wei
nig kwaad deed, waarmee hij precies
wijst op het bezwaar dat wij tegen deze
basis hadden. Ze deed weinig kwaad
aan de vrijzinnigheid maar daarom ook
bitter weinig goed. Nu deze basis ech
ter positief gaat worden spreekt prof.
Mönnich van een verdrietige zaak.
In Remonstrantse kring heeft het
voorstel heel wat beroering veroorzaakt,
eerst verscheen een artikel van prof. dr.
H. J. Heering in het Remonstrantse
Weekblad, waarin hij tot de conclusie
komt dat, afgezien van de vraag in hoe
verre het oude dogma van de drie-een-
chelend neer en speurde met vonkende
pretoogjes in het rond, zoog op drop
of perpermunt, stootte elkaar aan als
ze iets ,,geks" zagen, gniffelden en
luisterden, misschien het slechtst van
alle hoorders naar de stem van de on
zichtbare man. (Mijn vrouw zegt wel
nee de kleinsten zaten muisstil, eer
biedig, hoog-vereerd Enfin, dat is
dan haar kijk op deze guirlande van
cherubijnen
Aan het eind van de veelal lange
dienst herhaalde zich dan het kinder
protocol op de kanseltrap alles schoof
op zij of werd door de koster reeds
meedogenloos naar omlaag gehaald,
om de gevierde prediker nogeens eer
biedig door te laten. Of echter aan de
schone zin van hetlaat de kinderen
tot Mij komen, was voldaan
Ik zóu ouderen, die zelf in hun prille
jaren op de preekstoeltrap zulk een
,,trapvolle" dienst hier of daar hebben
doorgebracht, graag willen interviewen:
wat zag, wat dacht, wat belééfde u
Ja, ook misschien toch nog van de
„schitterende" preek Is er soms
iemand onder mijn lezers of lezeressen,
die mij dat kan weergeven
Met de intree -of liever met het
binnenrijden van de fiets, werd het na
lopen allengs een na-rijden. Hele pelo
tons jonge wielrijders verplaatsten zich
's zondagsmorgens nu eens naar dit,
heid en van de twee naturen nog bruik
baar en verstaanbaar is, de (huidige)
basisformule functioneert en dat de
Wereldraad alle vrijzinnige hulp nodig
zal hebben om naar zijn eigen opzet en
roeping te kunnen blijven werken. Prof.
van Hoik, over deze zaak schrijvende
gewaagt van een afschuwlijk dilemma
waarvoor de Remonstrantse Broeder
schap en alle andere vrijzinnigen zich
nu geplaatst zien. Prof. van {doek stelt,
dat hij het streven van de Wereldraad
om tot een andere basis te komen hele
maal niet onbegrijpelijk of onlogisch
vindt, wat hij echter wel onlogisch
vindt is dat niet-rechtzinnige groepe
ringen zich met dit „conservatisme"
zouden verenigen. Tegelijk en daar
komt ons oude bezwaar weer naar vo
ren merkt prof. van Holk op dat de
Remonstrantse broederschap de We
reldraad niet zal behoeven te verlaten
omdat zij tot de oude leden van de
Raad behoort en daarom de nieuwe ba
sisformule niet zal behoeven te onder
tekenen. Maar het is hem zo toch niet
naar de zin „Mij is niet naar de zin,
dat de Broederschap in de Wereldraad
wordt geduldZelfs wanneer
ik de grote betekenis van het oecume
nisch werk en ons delen daarin hoog
aansla, dan nog heb ik een bittere
smaak van onwaarachtigheid in mijn
hartProf. van Holk stelt dan ook
de vraag of bedanken voor de Wereld
raad niet het enige is wat overblijft,
maar ook dit is moeilijk „Zouden wij
bedanken, dan is terugkeer vrijwel uit
gesloten - blijven wij ook nu nog, dan
zullen wij onhoudbaar verder gesleept
worden van compromis tot compromis
afschuwelijk dilemma
We zijn blij dat prof. van Holk het
zo voelt en dat hij weinig van verstop
pertje spelen houdt achter termen die
elk op zijn manier opvult We hopen
dan ook dat de voorgestelde formule
ring de nodige klaarheid zal verschaf
fen en dat ook de rechtzinnigen met
prof. van Holk aanvoelen we kunnen
niet van compromis tot compromis.
Want de kerk leeft niet bij het compro
mis maar bij de belijdenis van de enige
Zaligmaker.
Terneuzen v. HATTEM.
dan weer naar dat kerkgebouw, waar
hün ster op zou gaan. Hoe verderweg,
hoe verleidelijker. Was er in 'n bepaal
de kerk lang vóór de dienst geen bin-
nenwringen meer aan, geen nood de
wielerploeg greep de „kar" en racete
naar de ster van tweede grootte om
nog net op tijd, buiten adem, een adem
benemende preek elders staande te be
luisteren.
Later werd dit „na-lópen" nóg eens
gemoderniseerd, nóg eens versneld, niet
het oprijden van de autoNu .is er
geen houden meer aan. Beroemde van
Oosterzee er zich op, dat er tien of
meer équipages buiten voor de St. Lau
rens op de deftige kerkgangers binnen,
buiten stonden te wachten, thans is het
hier en daar een dubbele file van glan
zende automobielen, één, twee straten
lang, van heinde en ver, die der „we
reld" zelfs getuigen van de „gezocht
heid", de beroemdheid, de geliefdheid
van de jongste aan het kerkelijk firma
ment hoog geklommen zon.
Van tjokvol, trapvol binnen, werd
het straat-vol buiten.
Wat zullen we hiervan zeggen
Voetius, naar ik meen, achtte het na
lopen niet afkeurenswaardig. Ik herin
ner mij zijn argumenten niet. Mogelijk
was de onderbewuste, dat hij 't niet zo
erg vond zélf nagelopen te worden.
Misschien dat mee daarom professor
Popma in zijn catechismusverklaring
hem zulke demonische vegen uit zijn
pan heeft toebedeeld.
Op gevaar af, dat ook ik van deze
of gene 'n veeg uit de pan krijg, wil ik,
nu élk na-lopen steeds weer m.i. wat
eenzijdig wordt berispt, er toch ook
eens iets goeds van zeggen.
Iets goeds
Kan dat
Natuurlijk verdedig ik allerminst dat
rondgefladder van enkelen, die hun
eigen herder en leraar miskennen, in
dien niet verachten en altijd uit zijn op
het „neusje van de zalm". Soms meer
neus dan zalm
Ieder die de één overdadig prijst ten
koste van de ander, is zelf geoordeeld,
zéker geen fijnproever, eer misschien
een ongevoelig mens. Zonder twijfel
handelt hij niet in de Geest van Chris
tus. De partijdige Korinthiërs lijken
haast nog verkieslijk boven dergelijke
instabiele zwervers, die vandaag dwe
pen met ds A., morgen met ds B. en
zo het hele alfabet rond. Zij schaden
niet alleen zichzelf, maar ook hun ge
zin, hun parochie.
De auto is bezig om de band aan
eigen kerk en dominee al losser te ma
ken, indien maar niet totaal stuk. Moest
men vroeger als na-loper er nog iets
voor óver hebben om door weer en
wind de begeerde redenaar na te jagen,
vandaag is het in ons regenlandje per
beschuttende auto zoveel plezieriger
instrument naar het begeerde wild. Ik
ducht dan ook op dit punt de vrije
zaterdag. Menigeen is nu al dikwijls
met heel het gezin aan het eind van de
week keer op keer absent. Hoe zal het
straks gaan, met nóg meer gelegenheid
om telkens weer enkele dagen van huis
te zijn en al of niet de dienst des Heren
waar te nemen, althans steeds minder
in eigen gemeente
Doch nu de andere kant.
Is het nu werkelijk énkel kwaad,
wanneer met name jongelui een extra
band bespeuren aan een bepaalde pre
dikant
Het mooist is het vanzelf, wanneer
dat hun eigen dominee is en zij dus gre
tig „kerken" onder zijn prediking.
Maar, indien zij veel meer „aanslui
ting", „begrip" gevoelen bij een ander,
juist in de jaren van ontwaken, dan
waag ik het niet het tijdelijk na-lopen
zonder meer af te keuren.
Zou het juist voor de nog niet ge
rijpte jeugd niet zelfs een gevaar kun
nen inhouden om, min of meer ge
dwongen, zondag aan zondag, ochtend
en avond, steevast te móéten luisteren
naar een prediking, die hen onbevre
digd laat
Luisteren zij nog ooit
Of worden zij al dover Gaan zij
geestelijk dood
Ik neem het niet op voor napraters,
uitgesproken lastpakken, onwijze criti
casters, die het bij niemand kunnen vin
den. Veeleer denk ik hierbij aan se
rieuze zoekers, die nóg niet gevonden
hebben óf aan pas-ontwaakten, die men
in hun jeugdig élan niet remmen moet.
Het kan niet enkel kwaad zijn, wan
neer jonge mensen vooreerst eens aan
een bepaald herder herder óók op
de kansel of aan 'n bepaald soort
prediking, min of meer „hangen". Laat
zeDwang schaadt in het geestelijk
leven altijd.
Het wil mij voorkomen, dat het nog
altijd beter is, dat zij graag naar de
kerk gaan, dan dat zij zich keer op
keer „vervelen",-terecht of zelfs ten
onrechte.
Ik schreef óók terecht. Want ook
dat kan. Er wórdt naar het oordeel óók
van „bevestigde" gelovigen, hier en
daar langs en over de hoofden en har
ten der jongeren, van de kinderen, heen
gepreekt. Er wórdt nu en dan ee# ca-
techismus-uit-één-zet-ting geleverd, die
'slechts ont-zet.
Ik ken een plaats, waar, in een niet
tot onze kerken behorende gemeente,
een predikant staat, naar wie ook an
deren, om het zacht te zeggen, zelfs met
de beste wil slechts heel moeilijk kun
nen luisteren. Toch komt daar tot he
den uit traditie en bijgebrachte afkeer
tegen „andere" kerken ook de jeugd
getrouw op. Vraag niet hoevelen er
slapen, ook geestelijk. In zulke preken
wordt de zuivere waarheid gebracht,
en tegelijk om het léven gebracht.
Zou het niet een bewijs van honger,
A?"
Na- B p e n Na- r 8/ tB e n