CALVIJN
Vlaamse Gaai
Weekblad van de Gereformeerde Kerken in Zeeland
van de
MEDITATIE
Adeldom Verplicht!
ZEEUWSE KERKBODE
VEERTIENDE jaargang No. 51
Berichten en opgaven Predikbeur
ten tot Dinsdagsmorgens te zenden
aan de drukkers Littooij Olthoff,
Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Hoofdredacteur: Dr C. Stam, Westwal 2, Goes, Telefoon 2563.
Redacteuren Ds A. Koning, Ds J. B. van Mechelen, Ds A. Schippers, Drs A. Verschoor
Medewerker: Ds D. J. Couvée, Bennekom.
DrukkersLittooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg, Telefoon 2438, Giro 42280
VRIJDAG 19 JUNI 1959
Abonnementsprijs3,per half
jaar (bij vooruitbetaling).
Afzonderlijke nummers 12 cent.
Advertentiën 12 cent per mm.
■BI'BMMB—I
II.
Calvijn in Genève.
Er liggen een paar jaar tussen zijn
vertrek uit Parijs in 1533, en zijn ver
blijf in Genève in 1536. Het was het
jaar, waarin zijn eerste uitgave van de
institutie tot stand kwam. Op 26-jarige
leeftijd maakt hij de voorrede klaar op
dit werk, als 27-jarige geeft Calvijn
het boek uit.
De omvang was heel wat kleiner dan
de institutie die wij kennen. De laatste
uitgave, die hij er van bewerkte, dateert
van 1559.
Het was een bijzondere leiding, dat
Calvijn in 1536 te Genève kwam. Hij
was voor familie-zaken in Parijs ge
weest. Op zijn terugreis naar Bazel had
Calvijn voor één nacht logies bespro
ken te Genève.
Farel, een predikant uit Genève,
hoorde dat Calvijn in de stad was. Da
delijk gaat hij er heen. Met klem van
redenen wil hij de grote hervormer
overtuigen, dat hij in Genève moet blij
ven.
Daar had Calvijn nooit aan gedacht,
en hij wees het voorstel van de hand.
Farel van zijn kant bleef aanhouden
en hij liep een beetje „warm". Ten
slotte dreigde hij Calvijn met de straf
Gods, wanneer deze toch zijn eigen zin
zou doorzetten.
Naar men zegt werd Calvijn tot tra
nen toe bewogen. Eindelijk gaf hij zich
gewonnen om in Genève te komen ar
beiden.
Het ging er om, de hervorming in de
stad dóór te zetten, en het dagelijks
leven gunstig te beïnvloeden. Calvijn
heeft zich daar dadelijk toe gezet,
't Pausdom moest openlijk worden af
gezworen, en het leven worden gesteld
onder de tucht van het evangelie.
Later heeft Calvijn er wel eens over
gesproken, dat hij aanvankelijk wel wat
„kras" geweest was. Het duurde maar
een paar jaar of er kwam een konflikt
met de overheid. Dit had de verbanning
van Calvijn tengevolge, evenals van
Farel.
Als predikant bij de franse vluchte
lingengemeente in Straatsburg heeft
Calvijn toen vruchtbaar werk gedaan.
Hij werkte aan kommentaren op ver
schillende Bijbelboeken en heeft verder
gedacht aan de psalmen voor de ge
meentezang. In die tijd valt het huwelijk
van Calvijn met Idelette van Buren,
weduwe van een wederdoper. Slechts
tot 1549 bleef deze huwelijksband be
staan. Toen werd zijn echtgenote hem
door de dood ontnomen.
In Genève werd het er niet beter op
na het vertrek van Calvijn. Er ontstond
verwarring en er was geen leiding. Zo
als het meer gaat, dat „leiding" pas
echt gewaardeerd wordt, wanneer men
het „mist", zo ging het ook in Genève.
Er werd druk geroepen dat Calvijn
moest terugkeren. Het duurde tot 1541
éér Calvijn aan die roep gehoor gaf.
Nu stond hij sterker tegenover af
wijkende stromingen. Spoedig wordt
een Kerkorde ingevoerd, waarin men
o.a. het pleidooi kan vinden voor het
kerkelijk doktorenambtVerder wordt
de kerkelijke tucht geregeld. Calvijn's
ideaal was een theokratische stad van
Genève te maken. Alles onderworpen
aan de wil Gods Hij heeft dit niet
kunnen verwezenlijken. In het huidige
Genève is er van dit ideaal van Calvijn
niet erg veel overgebleven, om het maar
zacht te zeggen.
Op het punt van de sabbatsviering
was Calvijn anders dan de puriteinen.
Een tochtje te paard kon er op door,
mitsde dienst van God er geen
schade door leed. Dit laatste was in
Calvijn's gedachtenwereld heel belang
rijk. Welk een plaats neemt de dienst
van God in
Calvijn had meer avondmaalsbedie-
ning gewild dan 4 keer per jaar. In dat
opzicht wilde hij terug naar de oude
Kerk. Trouwens, in de liturgie vond
men bij Calvijn verschillende elemen
ten, die aan het verleden herinnerden.
Hoe kan het anders.
Dat is onder ons nog zo. Komt
iemand b.v. uit Boskoop of Aarlander-
veen, dan hoor je al héél gauw bij ons
deden wij het zó.Dacht u dan, dat
de hervormers zo maar radikaal hun
verleden konden kwijt raken Geen
sprake van.
Als iemand blijk gaf van verachting
van de eredienst, dan moest hij tot ver
andering komen. Voor elk avondmaal
moesten de leden der gemeente bij Cal
vijn komen. De schapen dus naar de
herder toe, om te vernemen, of men
met vrucht het avondmaal kon houden.
Op die manier wilde Calvijn dat de
Kerk haar invloed op het leven zou
krijgen. Intussen spreekt het wel van
„scherp bewind", dat een 76 personen
werden verbannen om van andere von
nissen maar niet te spreken. Zo moest
een man bij een gelegenheid op de
markt, geknield, om vergeving vragen.
Het zal wel even weinig uitgehaald
hebben als de strenge boetedoening in
de oude Kerk. Maarmen was nog
al fel in die dagen.
De kwestie Servet wordt wel té sterk
tegen Calvijn uitgespeeld. Was de man
maar bij de medicijnen gebleven, en de
studie van het menselijk lichaam. Daar
had hij goed verstand van. Maar, het
„theoloogje spelen" schijnt alle eeuwen
door aanwezig te zijn geweest. Servet
tastte de drieëenheid aan, en dat mocht
naar oud recht van vele eeuwen niet
geduld worden. Daarom werd hij in
Frankrijk al gezocht.
Jammer genoeg kwam hij naar Ge
nève en liep daar in de val. De over
heid heeft hem laten terechtstellen. Cal
vijn pleitte voor een mildere straf dan
verbranding, maar hij heeft niet ver
kondigd, dat men geestelijke bewegin
gen niet op deze wijze mag straffen.
Daarin was hij kind van zijn tijd. Dit
is geen verontschuldiging of goed pra
ten, maar een nuchter in het licht stel
len van de feiten.
Op de prediking heeft Calvijn zich
erg toegelegd. Hij preekte hele Bijbel
boeken door, ging een volgende keer
verder, waar hij de laatste keer was
gebleven. Op die manier wilde Calvijn
de Bijbelkennis bevorderen. Een preek
trant, waar je tegenwoordig wel eens
van hoort, waarbij de prediker het over
de tekst zelf zo min mogelijk heeft, zou
de goedkeuring van Calvijn niet hebben
gekregen. Hij wilde door het Woord
het volk onder de indruk van God
brengen, en de gemeente moest de Kerk
verlaten, terwijl deze overtuiging ging
spreken wij zijn het verkoren volk van
God.
Daarnaar moesten zij zich gedragen
in het dagelijks bestaan, waarmee het
genoemde kerkelijk toezicht op het le
ven samenhing.
Een volgende keer zien wij naar de
laatste periode van Calvijn's leven en
werken. C. St.
Zoals ik al van te voren liet weten,
is de Vlaamse Gaai een wispelturig
dier. Terwijl hij met het ene bezig is,
komt het andere hem al voor de geest.
Ik had beloofd iets te schrijven over
het Klimroos- en Ridderwerk. Intussen
ging de tijd door en allerlei dingen
vroegen de aandacht.
Ik kreeg zo de tijd, tussen alle be
drijven door, eens na te denken over
mijn journalistieke bezigheden. Indien
U vraagt, hoe dat mogelijk is, dan moge
U bedenken, dat ik als een van mijn
bezigheden, de opdracht heb om het
ziekenhuis in Terneuzen te bezoeken.
Als men dan zo alleen achter het .stuur
zit zonder tegenliggers en zonder men
sen, die men passeren moet, dan schie
ten er soms velerlei dingen door je
LI alleen heb Ik gekend uit alle geslachten
van het aardrijkdaarom zal Ik al uw
ongerechtigheden aan u bezoeken.
Amos 3 2.
Merkwaardig deze boodschap Gods aan Israël
De HERE noemt alle geslachten, wat hier vrijwel synoniem is
met volken, 'k Denk aan de machtige, geleerde en kunstzinnige
Egyptenaren het weelderige Babel de strijdbare Meden en Per
zen de wijsheid van verre oosterse volken de schoonheid-zoeken
de Grieken het Romeinse wereldrijk een keur van volken met
onderscheiden voortreffelijke begaafdheden.
En toch niet deze, alleen Israël heeft de HERE gekend, dat is
in liefde gekend, tot bepaalde eervolle dienst verkoren. ALLEEN
ISRAEL Hoe bestaat het Stamvader Abraham werd geroe
pen van de overzijde der rivier, waar ook in zijn ouderlijk huis de
afgoden werden gediend. Het jonge volk Israël vinden we als
zwartgeblakerde slaven in Egypte, waar ze vanwege hun harde
dienst zuchtten en schreiden, mat van ellende.
Dat onbeduidende, ja weerstrevende volk heeft de HERE op
gezocht door wonderen bevrijd aan hen heeft Hij zich geopen
baard aan hen Zijn wet gegeven de Messias, de Heiland der
wereld, beloofd
Hoe moest dan dit volk zich geven aan de dienst des Heren.
Maar wat deden ze Ogenschijnlijk is het een weeldetijd.
Jerobeam II is in het buitenland geëerd en geducht. Maar de beel
dendienst van Bethel was de HERE een terging. De heerszucht
der rijken de uitbuiting der sociaal-zwakken, die soms om een
kleinigheid tot slaaf werden verkocht, schreide ten hemel.
En dat alles deed Israël zonder blikken of blozen overtuigd,
dat zij toch Gods verkoren volk waren Ze maakten van hun
verkoren-zijn een rechtstitel, waardoor ze zich gevrijwaard waan
den voor straf. Ja, brutaal wensten ze de nadering van Gods groot
gericht. Hij stond immers aan HUN zijde
De DWAZEN 1 Heel hun conclusie is fout. God rekent juist
andersom Adeldom verplicht God laat, juist als HERE, God
van het Verbond, boodschappen U alleen heb ik gekend uit allé
geslachten van het aardrijk, DAAROM zal ik AL uw onge
rechtigheden bezoeken. Heilig volk zondigt niet goedkoop
Hoe duur is dan wel onze verantwoordelijkheid Gods Geest
bracht ons bij Jezus' kribbe en kruis het geopende graf en de ere
plaats aan Vaders rechterhand: bij Pinksterfeest en zendingsbevel.
Hoe zwaar is dan onze verantwoordelijkheid Wees heilig, want
Ik ben heilig Hoe moeten wij dan bidden en worstelen, opdat we
Zijn gebod houden en dit gebod is, dat we GELOVEN in de
naam van Zijn Zoon Jezus Christus èn elkander liefhebben im
mers het bewijs van onze overplaatsing uit de dood in het nieuwe,
eeuwige leven.
Yerseke.
J. E. BOOY.
hoofd. Een van die dingen is Wat
moet een kerkbode eigenlijk zijn
Naast allerlei andere dingen en zelfs
naar mijn gedachte vóór alle dingen
een orgaan om de leden der kerk op
de hoogte te houden en mede te laten
leven in het kerkelijk gebeuren van het
gebied, dat het orgaan bestrijkt. Dus
voor een redacteur in de classicale sec
tor ligt hier een terrein voor de streek,
die hijzelf overziet.
Daarin ligt vermoedelijk ook wel een
van de aantrekkelijke kanten van een
kerkbode, want plaatselijk nieuws heeft
voor de bewoners van een plaats en
voor die van de streek altijd een waar
de, die boven de absolute waarde uit
gaat. Ik voor mij zie daar tenminste,
wat mijn portie betreft, een taak liggen.
Maarnu ben ik op de Particu
liere Synode ook geweest. Dat is in
onze classis niet zo'n bijzondere onder
scheiding, want als we alle koppen tel
len, kunnen we net mensen genoeg
krijgen op de primus- en secundusplaat
sen te bezetten. (Onder „mensen" ver
stond ik, per ongeluk men wil dit
naar ik hoop mij niet te zwaar aanreke
nen alleen domineesouderlingen
en diakenen zijn er gelukkig nog in
overvloed.)
Hierdoor hoorde ik dan, dat er wel
genoeg redacteuren zijn, maar te weinig
lezers. Dat is natuurlijk, voor al wat
met deze kerkbode verbonden is, een
nare zaak. Daar moesten we eigenlijk
allemaal onze Zeeuwse zaak eens een
handje bij kunnen helpen. We zouden,
ik spreek hier nu maar eerst voor onze
classis, bijvoorbeeld eens een ideeën
bus voor deze zaak kunnen openen.
Wie heeft er een goed idee om onze
classis te helpen aan tenminste 100
abonné's. (Dat is een getal, dat ik van
de praeses der Particuliere Synode
hoorde als noodzakelijk voor het voort
bestaan.) Ik wil zelf dan eens beginnen.
Misschien vindt U het niets, maar dan
komt U met een beter voorstel. Om dus
te beginnen, zouden we moeten zorgen,
dat we het nodige nieuws hebben.
Vooral nieuws, dat van meer dan plaat
selijk belang is, maar toch ook plaatse
lijk nieuws kan belangrijk zijn. Ik denk,
dat velen in Zeeland benieuwd zijn
naar de vorderingen van de kerkbouw
van Zoutespui, het lief en leed van onze
jeugdorganisaties, vrouwen- en man-
nenorganisaties gaat ons toch ook altijd
ter harte, of zouden we ons minder in
teresseren voor de zorg, die besteed
wordt om onze ouden van dagen een
goed onderdak te bezorgen. Ik doe zo
maar een greep.
Er is wel eerder een poging gewaagd
om deze dingen via een centraal adres
onder de aandacht te brengen, maar dat
is niet zo goed gelukt, hoorde ik. Zou
den we 't zó kunnen proberen Doch,
eilaci, als dit op deze manier zou geluk
ken', dan zijn we er nog niet, want dan
hebben we nog maar een basis gelegd.
Er moeten nog mensen komen, die het
lezen.
Wat denkt U van dit Als U uit
de kerk komt, en U hebt het net niet
over de preek, dat kan toch gebeuren,
maar U hebt het over het weer of over
de stand van het gewas of dergelijke,
dan zoudt U aan Uw gesprekspartner
