RAPPORT
Rome Reformatie vi.
Weekblad van de Gereformeerde Kerken in Zeeland vrijdag 24 april 1959
Oecumeniciteit
en Pluriformiteit
MEDITATIE
RIJKDOM
ZEEUWSE KERKBODE
VEERTIENDE jaargang No. 43
Berichten en opgaven Predikbeur
ten tot Dinsdagsmorgens te zenden
aan de drukkers Littooij Olthoff,
Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Hoofdredacteur: Dr C. Stam, Westwal 2, Goes, Telefoon 2563.
Redacteuren: Ds A. Koning, Ds. H. Pestman, Ds Y. J. Tiemersma, Drs A. Verschoor
Medewerker: Ds D. J. Couvée, Bennekom.
Drukkers: Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg, Telefoon 2438, Giro 42280
Abonnementsprijs: ƒ3,per halt
jaar (bij vooruitbetaling).
Afzonderlijke nummers 12 cent.
Advertentiën 12 cent per mm.
Door de generale synode van Leeu
warden werden op 27 sept. 1955 in één
van haar zittingen deputaten benoemd,
die over het bovenvermelde vraagstuk
te zijner tijd zouden rapporteren. Daar
bij moesten verschillende, bij haar in
gekomen vragen en opmerkingen wor
den beantwoord.
Persoonlijk heb ik alleen de eerste
opzet en de verdeling van het werk
kunnen meemaken. Daarna moest ik,
wegens ziekte, deze arbeid loslaten.
Dr L. Praamsma trok overzee naar
Canada, zodat er wijziging kwam in de
kring der deputaten.
Dr P. G. Kunst werd praeses, scriba
br. A. Kuiper. Verder namen aan de
arbeid deel dr F. L. Bakker, prof. dr.
G. C. Berkouwer, prof. dr. A. D. R.
Polman en ds E. N. van Loo. Het resul
taat van hun arbeid hebben deputaten
neergelegd in een rapport, waarvan dr
P. G. Kunst de samensteller was.
Om het belang van de zaak gaan wij
de inhoud van dit rapport bespreken.
Het gaat over het „wereld-omvatten
de", de Kerk in de wereld, en verder
over de vraag van de verschillende vor
men, waaronder de Kerk zich in deze
wereld voordoet. Dit ter toelichting van
de twee vreemde namen, die boven het
rapport staan.
Het is begrijpelijk, dat onze Kerken
zich met deze vragen moeten bezig hou
den. Wij kunnen wel zeggen, dat sinds
de tweede wereldoorlog heel dit pro
bleem naar voren komt en ook om een
beantwoording roept.
Dat het, vlak na de oorlog, met de
verhouding tot de oecumenische raad
in ons land niet erg mooi verlopen is,
kunt u lezen in het rapport op bl. 9.
Dat verhinderde echter niet, om het
groot belang van de zaak der oecumene
te blijven zien.
Er is wel kontakt tussen vele geref.
kerken in de wereld maar wanneer
het onderling overleg en verkeer daar
toe beperkt blijft, dan zijn er grote de
len van de bewoonde wereld, die buiten
onze gezichtskring blijven.
Het rapport behandelt vrij breed de
geschiedenis inzake het vraagstuk van
de oecumene onder ons. Het blijkt, dat
sinds 1946 er geen synode voorbijging,
waar de zaak niet aan de orde is ge
weest. Naast de wereldraad van ker
ken zijn er ook andere bewegingen, die
zich graag van de bijstand onzer Ker
ken willen voorzien.
Temidden van de veelheid van Ker
ken blijft de belangrijke vraag naar ,.de
éne Kerk". De simplistische oplossing,
die hiervoor in sommige kringen gevon
den is, kan moeilijk erkenning ontvan
gen. Hoe moeten wij met de Kerk, in
de verschillende landen, soms ernstig
gedeformeerd, en toch nog onder de
volken het evangelie brengend
Het is een uitnemende gedachte van
deputaten geweest, om aan de vraag
van de Kerk afzonderlijke aandacht te
besteden. Uit het Nieuwe Testament
wordt naar voren gebracht, hoe de een
heid in de veelheid moet spreken en
hoe er ernstig werd gewaarschuwd te
gen diepgaande scheuringen.
Uitgangspunt moet blijven de open
baring in het Nieuwe Testament aan
gaande het wezen der Kerk, terwijl elke
oecumenische vraag daaraan moet on
derworpen worden.
De vraag van de pluriformiteit wordt
in verband met de Ned. Gel. Bel. be
sproken, met name de artikelen 27—29.
Het reformatorisch beginsel, dat de
breuk met Rome als plicht stelde, was
ruim in de waardering van de Kerken,
die het evangelisch geloof belijden in
de verschillende landen.
Calvijn, Farel, Beza. a Lasco, de Brés
en Datheen worden hierbij vermeld. Bij
de breuk in het protestantse leven dach
ten zij er niet aan, uit te gaan van de
gedachte waar - vals. Wat dan altijd
betekentwij zijn de ware Kerk, en de
andere zijn de valse. Dit is in het rap
port de overweging waard. Er is in ons
land wel eens een Calvijn ten tonele
gebracht, die niet de Calvijn uit zijn
werken was, maar gezien door de bril
van een ander. Inzake het kerkprobleem
kan men in de tijd van de hervorming
veel leren, dat voor onze dagen van
veel belang is.
Deze twee gedeelten, over de Kerk
en de pluriformiteit, maken het rapport
al waardevol.
Het is te hopen, dat wij daarbij ons
allen geroepen weten tot Bijbelse en
theologische bezinning.
Wanneer wij hier naar deputaten
willen luisteren, dan zal dat zeker ten
goede komen aan ons inzicht bij de be
langrijke vragen, die aan de orde zijn.
Wij zullen dan straks meeleven met de
synode, wanneer deze samenkomt en
bij de behandeling van dit rapport.
Wij krijgen in hoofdstuk 6 een over
zicht van de geref. kerken in Neder
land en de oecumenische beweging. Het
is bekend, dat er veel te doen is geweest
over de basisformule, die de wereldraad
heeft gesteld. U vindt hierover in het
rapport een oriënterende bespreking.
Dan volgt in hoofdstuk 7 een bespre
king van de oecumenische organisaties,
waarbij de behandeling van de gege
vens over de wereldraad een ruime
plaats innemen. Er wordt ook melding
gemaakt van de beslissing der geref.
kerken in Indonesië, om tot de wereld
raad toe te treden, terwijl de verant
woording over deze aansluiting wordt
opgenomen.
Daarna worden besproken de
I.C.C.C. (International Council of
Christian Churches), en de World
Presbyterian Alliance (W.P.A.). Bij
beide bewegingen hebben onze Kerken
geen aansluiting gezocht. De eerste be
weging sluit volstrekt allen uit, die bij
de wereldraad behoren, en is niet uit
sluitend kerkelijk. De tweede beweging
laat vrijzinnigen in volle rechten toe,
zodat deze aansluiting niet zonder be
zwaar zou zijn.
Eindelijk volgen nog een paar bij
lagen, bespreking van enkele Kerken in
het buitenland, terwijl tenslotte de voor
stellen worden vermeld, die bij de sy
node zullen worden ingediend. Maar,
daarover moeten wij een volgende keer
maar handelen. C. St.
(slot)
De vraag of de „nieuwe theologie"
in het r.k. denken een wettige plaats
kan innemen, houdt vele roomse ge
leerden bezig en heeft natuurlijk ook
van onze zijde bijzondere belangstelling.
Zoals gezegd zijn er felle bestrijders,
die heel deze nieuwe beweging als puur
„modernisme" kerkelijk veroordeeld
zouden willen zien. Deze kritiek is
vooral beducht voor een onderschatting
van de betekenis der menselijke rede
Zal de nieuwe theologie"
een kans krijgen
en voor een inruilen van de objectieve
waarheid voor een subjectieve waar
heid. Men is bevreesd dat de vaste be
gripsvorming van het verstand verdron
gen wordt door de wisselende benade
ring van de waarheid door de intuïtie.
Dit alles hangt samen met het beeld
dat men zich vormt van de mens en
van de plaats die de rede in dit mens
beeld inneemt. Is de mens in de eerste
plaats een redelijk wezen, dat zich door
Er zijn echter nog vele dingen, die Jezus gedaan
heeftindien deze één voor één beschreven wer
den, dan zou, naar ik meen, de wereld zelf de
boeken, die geschreven werden, niet kunnen
bevatten.
Joh. 21 25.
Wanneer we zo het bovenstaande slot van het Evangelie naar
Johannes lezen, dan vragen we hem onwillekeurig ,,Kom nu,
Johannes, nu overdrijft U toch wel een beetje. Plaatst Uw Evan
gelie nu eens ergens tussen de boeken van een grote bibliotheek,
tussen boekenseries van vele delen en probeer het dan eens de
volgende dag terug te vinden het is in de menigte van lectuur, die
het mensdom dagelijks produceert, geheel verdwenen".
Lijkt Johannes niet een beetje op die candidaat, die bij de intrede
in zijn eerste gemeente beweerde, dat de Universiteit hem zoveel
had meegegeven, dat hij zijn hele leven wel stof te over had om
over te preken Een wijze onder zijn verhoor hoopte voor hem,
dat zijn gemeente dat over een half jaar nog kon bevestigen. Gaat
Johannes zich hier niet te buiten aan een overdrijving, die hij niet
meer waar kan maken
Ja, inderdaad, naar de letter genomen wel. Wanneer Jezus' leven
en Zijn werken in haar geheel beschreven zouden worden, dan
zou er al lang, voordat de wereld vol was een grens bereikt zijn.
Maar zo bedoelt Johannes het ook niet. Johannes doet niet mee
met de mensen, die alleen maar overdrijven kunnen om hun woorden
kracht bij te zetten, maar die het niet waar kunnen maken, omdat
zij innerlijk zo leeg zijn als het maar kan. Johannes wil ons ook
hier niet aan het meten en tellen zetten hij wil met ons dieper
hij wil ons aan het denken zetten. Immers het gaat in het leven
van de Here Jezus niet om dingen, die wij alleen maar registreren
moeten, vastleggen op papier en dan tevreden zijn. Dan zouden
we spoedig klaar zijn.
Maar het gaat er om, dat we Jezus' woorden en daden peilen
op hun diepe heilsbetekenis, en dan raakt geen geslacht uitgedacht
en moegeschreven over Zijn werk. Zo zegt Dr. Bouma het in zijn
korte verklaring van deze tekst en dat is ook de bedoeling van
Johannes' schrijven de lezers aan het nadenken zetten over alles,
wat het Evangelie biedt. Het is niet genoeg, om na lezing van het
Evangelie te zeggen ziezo, dat weten we weer. Het is niet vol
doende om na de cyclus van feestdagen te menen dat was alle
maal bekende stof en nu moeten maar eens wat meer onbekende
teksten uit de Bijbel behandeld worden. Wie zó spoedig klaar is
met het Evangelie van de Here Jezus, die is er in feite nog helemaal
niet aan begonnen die kan zijn armoede niet duidelijker demon
streren, dan op deze manier.
Johannes heeft Jezus gedurende 3 jaar meegemaaktHem aan
't werk gezien, Hem horen spreken en Johannes heeft vermoedelijk
beter geluisterd, dan welke andere discipel ook. Johannes heeft er
een heel leven overheen laten gaan, voordat hij op hoge leeftijd
zich aan het schrijven van zijn Evangelie zet. En dan nog gevoelt
hij, hoe hij tekort schiet om alles in haar volle diepte te omvatten
dan nog voelt en belijdt hij, dat hij nog maar heel weinig gezegd
heeft, ook al heeft hij juist het meer in de diepte gezocht, dan in
de veelheid van feiten. Johannes gevoeltJezus' doen en spreken
is niet uit te putten.
En dat behoeft Johannes ook niet alleen te doen. Hij mag zijn
evangelie-boodschap toevertrouwen aan de kerk der eeuwen en
laat die kerk der eeuwen dan Johannes' werk maar voortzetten.
En de kerk is aan het werk gegaan geleerden en eenvoudigen
hebben nagedacht over de boodschap van Gods genade in Jezus
Christus schrijvers hebben het te boek gesteld. Neen, alle com
mentaren, meditaties en preken hebben de wereld nog niet vol-
gemaakt, maar dit is toch wel de eindconclusie van alle denken en
schrijven er is geen einde aan.
Bent U ook al zóver Zo ja, dan hebt U iets begrepen van het
„O diepte des rijkdoms" van Paulus. Dan bent U rijk, rijk in Uw
Heiland.
Baarland.
A. VELDHUIJZEN.
verstandsoverwegingen moet laten lei
den Of is de mens een met de historie
wisselend wezen, in andere tijden tel
kens anders en spelen naast het ver
stand vooral ook de wil en de intuïtie
een rol
Wanneer dat laatste het geval is,
kan men dan nog wel van een onver
anderlijke waarheid blijven spreken
Daarover maakt men zich bij zijn kri
tiek op de „nieuwe theologie" uitermate
bezorgd.
Nu staat het vast, dat volgens di
verse pauselijke uitspraken, ook uit de
jongste tijd, Thomas van Aquino als
DE leraar der kerk moet worden be
schouwd. M.a.w. deze middeleeuwse
theoloog zal toonaangevend blijven
voor de R.K. leerontwikkeling. De
vraag komt dus op of de „nieuwe theo
logie" een afwijking van Thomas is.
Als men haar dat verwijten kan, valt
zij automatisch onder de kerkelijke ver
oordeling. Maar nu doet zich het merk
waardige feit voor dat juist de verte
genwoordigers van de nieuwe richting
tot geen prijs van Thomas zouden wil
len afwijken. Zakelijk zijn ze het ge
heel met hem eens. Het is volgens hen
maar de vraag hoe met de erfenis van
de middeleeuwen moet worden omge
gaan.
Het kan toch niet om een slaafse na
volging van Thomas te doen zijn. Dat
kan de bedoeling van de pauselijke uit
spraken niet zijn. Reeds paus Leo XIII
■gaf in dit opzicht veel vrijheid.
Laat de theologie van Thomas rich
tinggevende norm zijn, men kan in de
lijn van Thomas blijven en tegelijk de
.katholieke waarheid op een moderne
