Jaarboek
alluna
Rapport Oorlogsvraagstuk
dertiende jaargang No. 48 Weekblad van de Gereformeerde Kerken in Zeeland vRÏJDAG 30 ME1
ZEEUWSE KERKBODE
Berichten en opgaven Predikbeur- Hoofdredacteur: Dr C. Stam, Westwal 2, Goes, Telefoon 2563. Abonnementsprijs: ƒ3,— per half-
ten tot Dinsdagsmorgens te zenden Redacteuren: Ds D. J. Couvée, Ds A. Koning, Ds Y. J. Tiemersma, Drs A. Verschoor. jaar (bij vooruitbetaling).
aan de drukkers Littooij Olthoff,Afzonderlijke nummers 12 cent.
Spanjaardstraat 47, Middelburg. Drukkers: Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg, Telefoon 2438, Giro 42280 Advertentiën 12 cent per mm.
Een van de belangrijke vragen, waar
over de Generale Synode een oordeel
had te geven, betrof het oorlogsvraag
stuk.
Tegenwoordig is dit nog al in gesprek.
Er zijn protesten tegen vestiging van
raket-basis, omdat men het gebruik van
atoomwapenen radicaal afwijst. Hoe ver
men nu de synode daarin wilde betrek
ken, kan hier buiten beschouwing blijven.
Van haar kant heeft de synode de gren
zen van haar taak terdege in acht ge
nomen.
Het is goed, dat het rapport van de-
putaten met het commissie-rapport, al
gemeen verkrijgbaar is gesteld. Alle le
den der Kerk kunnen er nu kennis van
nemen. Dat is inderdaad nodig, want er
zal over dit rapport wel gesproken en
geschreven worden.
Door middel van het Zeeuws Dagblad
zult U wel begrepen hebben, dat er in
de Geref. kerkbode van Delft harde no
ten gekraakt zijn over rapport en synode
beslissing. Plet kan zijn nut hebben, om
nog eens letterlijk over te nemen, wat
de heer I. Keekstra de Delftenaren voor
zette. Hij schrijft dan:
„Toen ik de uitspraak van de sy-
„node las, heb ik mij in gemoede af
gevraagd of ik gek was of de synode.
„De puntsgewijze leuterende uitspraak
„van professorendom en suppoosten-
geleerdheid heeft zich wel volledig in
„het betoog verloren. De vraag rijst,
„in hoeverre de synodeleden met hun
„godgeleerde adviseurs exponenten
„zijn van een wauwelende middelmaat,
„die van toeten noch blazen weet.
„Wie maar enigszins op de hoogte
„is met de verschrikkelijke gevolgen,
„welke een atoomoorlog met zich mee
brengt, kan niet anders dan huiveren
„voor het nameloze leed, dat over onze
„evennaaste zal komen. Een kerk die
„vandaag zwijgt, is morgen apert
„schuldig aan 't gebod, dat wij onze
„naaste zullen liefhebben als onszelf."
Tot zover de heer Keekstra.
Ik neem aan, dat hij bij uitstek des
kundige is op het gebied van toepassing
van atoom. Zijn gave om zich behoorlijk
uit te drukken, lijkt me niet zo erg ont
wikkeld. Wat hij schrijft is toch ver be
neden de maat en zégt overigens weinig.
Alleen, hij heeft zijn hart eens „ge
lucht" over de synode, blijkbaar onder
handgeklap van Ds. J. C. Jonkers van
Delft, die een m.i. héél onjuiste toepas
sing van Jona bij Ninevé er aan toe
voegt.
Blijkbaar hebben deze schrijvers nogal
de beschikking over „explosieve stoffen",
zodat in vredestijd een hele synode het
moet ontgelden.
Wat heeft de synode nu gedaan?
Zij heeft aanvaard het rapport, dat
begint met een omschrijving van roe
ping en taak der overheid, waaronder ook
valt de bescherming tegen de kwaden, en
in bepaalde gevallen de verdrijving van
de kwaden. Vandaar de plicht tot in
standhouding van een leger. Tegenover
anti-militairistische propaganda moet de
Kerk de jongeren onderwijzen en wijzen
op de plicht tot gehoorzamen inzake
landsverdediging enz.
Dat wisten we al, kunt U zeggen.
Het is echter zó, dat deze dingen
voortdurend „onder vuur" genomen wor
den door verdedigers van de vrede. Daar
om is dit geen overbodige zaak. Daarbij
kan het voorkomen, dat de overheid op
aarde zó onder daemonische invloeden
handelt, dat gehoorzamen onmogelijk is.
Echter, dit is zeker geen reden, om ten
I.
opzichte van overheidsmaatregelen in
's lands belang, in een rechtsstaat, een
afwijzende houding aan te nemen.
Het rapport wijst er verder op, dat in
de volken-rechtelijke verhoudingen de
toestand nu zó is, dat een staat maar
niet onbeperkt en naar willekeur van
machtsmiddelen gebruik kan maken. Hoe
meer het volkenrecht tot ontwikkeling
komt, en de Veiligheidsraad een macht
ter beschikking zal hebben, waarvan naar
algemeen geldend recht gebruik kan wor
den gemaakt, hoe beter het is. De Kerk
heeft een taak, in deze van voorlichting
te dienen en dit recht onder de volken
voor te staan.
Dan komt de kwestie van de toepas
sing van atoom. Vreselijknooit
doen.zeggen sommigen. Ook al. zou
een volk er toe overgaan, nooit toepas
sen. Dan liever alle risiko's „nemen",
dan zulk. een, in de gevolgen, funeste
handeling.
Zij, die in hoofdzaak hun gevoel la
ten spreken, zullen zich in deze redene
ring wel kunnen vinden.
Maar, bij zulk een gevoelsreaktie ver
geet men als regel, zich in te denken,
wat er gebeuren kan, wanneer een e.v.
tegenpartij vrij spel heeft.
Als een overheid een volk prijs geeft
aan de willekeur van anderen, hoe zal
die overheid dat tegenover God moeten
verantwoorden? Dit punt komt bij de
gevoelsreaktie feitelijk nooit ter sprake
en dat bewijst een gemis aan ernst!
Buiten het geval van Japan heeft men
geen ervaring van atoomoorlog. Inder
daad is de uitwerking van die bom in
1945 ontzettend geweest. Maar.heeft
men er wel eens bij stil gestaan, koevele
mensenlevens door die bom gespaard ble
ven? Wanneer de vernietiging niet bo
ven Duitsland gewoed had als de laatste
maanden van de oorlog, dan had het
Nazi-dom het nog niet opgegeven, en
aan de millioenen slachtoffers nog vele
anderen toegevoegdIn Japan was het
zeker niet anders gegaan. Allen, die te
rugkeerden uit de kampen, zouden wij
nooit teruggezien hebben zonder die bom.
Talloze soldaten hadden hun bloed nog
moeten geven. Nu heeft men, na ernstig
overleg, gezegdennu een voor
beeld in Japan zelfwat er kan gebeuren,
als zij hun goddeloos bedrijf niet laten
varen! Dat heeft geholpen. De beslissing
kwam.
Ik tel de gevolgen waarlijk niet licht.
In Rotterdam heb ik bombardementen
genoeg van nabij meegemaakt. Atoom
kan nog veel erger gevolgen hebben. Elke
ingreep in oorlogstijd is gruwelijk. In
deze gebroken wereld zal helaas dit
kwaad niet kunnen uitgeroeid worden.
Kijk maar naar jongens-ruzie op
straat, naar felle polemiek in de pers,
naar haat en nijd in huwelijk en familie
leven
Nu is het best mogelijk, dat zo'n ra
ketbasis, hier en ginds aangelegd, een
ander een teugel aanlegt, waardoor hij
in toom gehouden wordt. Deze kant van
de zaak mag men ook niet uit het oog
verliezen.
Hierbij behoeft geen sprake te zijn
van een agressieve geest, die een gevaar
betekent voor een ander.
Wanneer Europa en de wereld in 1940
beter klaar geweest waren, zou de ge
schiedenis wel een heel ander verloop
gehad hebben. Wanneer de volken, ook
ons eigen volk, uit de fouten van het
verleden willen leren, dan geeft dat re
den tot erkenning van overheden, die de
onderdanen willen beschermen terwijl
het nog tijd is.
Wat het rapport betreft, daarover vol
gende week verder. C. St.
Het nieuwe jaarboek voor 1958 is weer
verschenen. Liefst 480 bladzijdenWel
een bewijs, dat er rondom ons kerkelijk
leven heel wat de vermelding waard is.
Het jaaroverzicht, door Ds F. C.
Meyster verzorgd, moet U zelf lezen.
Dan krijgt U bewondering voor de fijne
manier, waarop deze bekende figuur over
kerkelijke zaken weet te schrijven.
De gegevens uit de gemeenten zijn zo
veel mogelijk bijgewerkt. Medewerking
van de Kerken is hier een eerste vereiste.
Het Kerkelijk Bureau kan zonder die
hulp van alle kanten dit voortreffelijk
werk niet klaar krijgen. Wij gaan daar
nu niet over spreken.
Uit de tabel van „ingekomeiien" bij
onze Kerken en die vertrokken, valt op,
dat van art. 31 het aantal ingekomenen
416 bedroeg in 1956daarentegen zij, die
gingen, waren 147 in getal. Alzo een
Wanneer men dan ook de Schriften
raadpleegt in spreken èn zwijgen over
de kerkelijke practijk van die eerste tijd,
wie zou dan, zónder kennis van de latere
kerkhistorie, rechtstreeks uit die bijbelse
gegevens kunnen afleiden ónze kerkera
den met hun „diakenen", óns „beroe-
pingswerk", ónze classicale vergaderin
gen, ónze provinciale en generale lands-
synoden, ondanks 't wat breder Dor
drecht van 16181619, nooit echt oecu
menisch. 8)
Met de bijbel in de hand zou men iets
beters, iets grootsers hebben verwacht
dan die allerwegen verbrokkelde kerk.
v Hoeveel van ons „gereformeerd" kerk
recht zou misschien nooit zelfs maar zijn
bedacht, ware 't niet uit reactie op het
Middeleeuwse Rome, dat, als 'n steeds
meer ontaarde moeder, haar kinderen
had tot wanhoop gebracht.
De forse poging de scheef gegroeide
plant weer recht te buigen is slechts ge
deeltelijk gelukt en kan de misgroei niet
geheel ongedaan maken.
Elke reformatie verraadt de sporen
van vroegere deformatie, en doet vanzelf
de slinger van de klok verder doorslaan,
dan wanneer het uurwerk altijd op de
juiste plaats was blijven staan.
Ook Scheiding en Doleantie ontkwa
men niet aan dit euvel.
De laatste o.m. in de overschatting van
het recht der plaatselijke kerken, begrij
pelijk om destijds het „synodale juk" te
kunnen afwerpen, maar gevaarlijk voor
de nu bekende toekomst, waarin het mo
gelijk bleek dat één of andere nauwelijks
volwassen dominee soms 'n halve ge
meente en 'n heel kerkgebouw aan de
wettige kerk ontfutselde.
En dat zou dan „naar de Schrift"
mogelijk moeten zijn
Hoeveel goddeloze eerzucht van plaat
selijke autoriteitjes verbergt zich achter
de schone schijn van het recht der plaat
selijke kerk.
beduidend aantal meer van teruggekeer
den, dan van uitgetogenen.
Ten opzichte van de Herv. Kerk vin
den we deze getallenverhoudingover
gekomen 1354, vertrokken 1424, alzo
enkele meer verdwenen dan verschenen.
Uit de Chr. Geref. Kerk kwamen er
meer naar ons toe, dan er van ons gin
gen; 251 en 183. Uit de R. Kerk kwa
men 115 zielen en 66 gingen er naar toe.
Deze getallen wijzen er op, dat trouwe
kerkelijke arbeid nodig blijft, zal de
meerdere kerkelijke rijkdom blijven spre
ken.
Er is vanzelf veel meer uit het jaar
boek te halen. B.v. over het aantal ge
meenten, predikanten, mededelingen van
de zendingsterreinen, enz. Men neme het
jaarboek, voor de prijs van 3,50 (ing.)
of ƒ4,10 gekartonneerd. Een eresaluut
aan de werkers van het Kerkelijk Bureau
bij deze verschijning en aan de uitgevers
Oosterbaan le Cointre, N.V., Goes.
C. St.
(Slot)
Hoeveel plaatselijke pausjes dekken
zich met de zuivere leer van „Christus
alléén Hoofd der kerk," om zélf 'n rol
te kunnen spelen, die ze niet eens aan
kunnen.
De „zuiver-Schriftuurlijke" kerkorde
is nooit zo zuiver-Schriftuurlijk als de
dravers menen.
Tijdelijk-bepaald, antithetisch zich af
zettend tegen bepaalde misstanden be
hoeft ze, méér nog dan de veel beter
doordachte belijdenis, telkens correctie,
die pas kan aantonen of het ons nu ernst
is met Christus alléén Hoofd van Zijn
kerken.niet wij
„De Gereformeerde institutaire vorm
is volstrekt niet enkel positief uit de
Heilige Schrift genomen, maar tevens
antithetisch door de afdwaling der hiër
archie beheerscht", schreef Kuyper in
zijn Encyclopaedic.10)
8) Men noeme toch het z.g. apostel
convent van Hdl. 15 geen „synode" of
zelfs maar 'n „meerdere" vergadering
van alle kerken. Eer is het 'n saamkomst
van énkele apostelen en oudsten, niet in
generaal comité. Paulus en Barnabas be
geven zich tot „de apostelen en oudsten
te Jeruzalem naar aanleiding", over één,
zeer bepaalde vraag. Wel „ontvangt de
gemeente" hen. Maar alleen de aanwezige
„apostelen en oudsten vergaderden om
deze aangelegenheid te overwegen."
(Hdl 15:6.) Twee apostelen spreken en
naar hun oordeel wordt te Jeruzalem be
sloten voor geheel Syrië en 'Cicilië, die
geen enkele „kerk" vertegenwoordigd
zagen!
Hoeveel „onderhouders" van art.
31 lazen dit art. ooit, gezwegen van be
studeerden het? Hoeveel „bezwaarden"
foeteren tegen de „Vervangingsformule",
zonder die ooit eens werkelijk te toetsen.
Vraag eens naar één enkele uitdrukking
daaruit
10) a.w. III blz. 263.
Sommigen in de gemeente
