de Verkiezing Gods
DE GOEDE BELIJDENIS
Jffxefcrria
i. l b i) l jaakc.axi, xo. Weekblad van de Gereformeerde Kerken in Zeeland k u uac. maaki1956
MEDITATIE
ZEEUWSE KERKBODE
Berichten en opgaven Predikbeur- Hoofdredacteur: Dr C. Stam, Westwal 2, Goes, Telefoon 2563. Abonnementsprijs: ƒ3,per half-
ten tot Dinsdagsmorgens te zenden Redacteuren: Ds D. J. Couvée, Ds A. Koning, Ds Y. J. Tiemersma, Drs A. Verschoor. jaar (bij vooruitbetaling).
aan de drukkers Littooij Olthoff,Afzonderlijke nummers 12 cent.
Spanjaardstraat 47, Middelburg. Drukkers: Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg, Telefoon 2438, Giro 42280 Advertentiën 10 cent per mm.
Jezus zeide tot hem: „Gij hebt het gezegd"
Matth. 26.
We zijn in de weken voor Pasen. Geleid door de preken betrachten
we het lijden en sterven van Jezus Christus.
Het lijdensevangelie staat in deze weken in het middelpunt.
Dit maakt deze weken in zekere zin tot een aparte tijd. Vóór veel
jónge mensen is deze tijd zeer bijzonder een aparte tijd. Zelfs een on
vergetelijke, een beslissende tijd. Want in de lijdensweken van dit jaar
zijn ze bezig zich voor te bereiden op het ogenblik, waarin ze in het
openbaar belijdenis van hun geloof zullen afleggen. Daar is het hart
vol van. Ze moeten met verschillende vragen klaar komen, niet uit een
boekje, maar uit hun hart. Ik noem er één,,Als je belijdenis doet
moet je het goed doen". Dat is waar. Maar deze vraag kan van het
lijdensevangelie verwijderen. Je kunt niet „goed" belijdenis doen zonder
in geloof naar Jezus te kijken. Hij deed het goed. Hij beleed, gehoor
zaam aan Zijn opdracht, volmaakt, dat Hij de Christus was, de vol
komen en Enige Verlosser. Hij deed dat met de woorden„Gij hebt
het gezegd". Dit betekentIk ben de Christus. Hij wist, wat deze
belijdenis Hem kosten zou de wrede dood aan het kruis. Hij kende
het risico. Toch deed Hij het. Hij kwam er voor uit Wié Hij was en
van Wien Hij was. Hij deed dat voor ons en in onze plaats. Daar moet
je naar kijken en dat mag je geloven, als je belijdenis gaat doen. Jezus
deed goed belijdenis van Zichzelf en van Zijn roeping, zondaren zalig
te maken. Hij deed dit zoals Zijn Vader het eiste. Nu ga jij, die be
lijdenis wilt doen niets van jezelf belijden. Je gaat belijdenis doen van
Jezus, dat Hij de Christus is, jouw Verlosser. Je gaat zeggen, dat je
niets van je zelf verwacht, maar alles van Jezus. Wat je zelf betreft
zeg je alleen, dat je behoort tot hen, die het voor hun leven en sterven
alleen van Jezus verwachten. Je zegtMaar Petrus dan Petrus viel,
omdat hij het van zichzelf verwachtte en wilde laten zien wat hij kon.
Belijdenis doen is zeggen, wat Jezus kan, ook met jou, door Zijn
Woord en door Zijn Geest. Dat Hij kan maken, dat jij er voor uitkomt
wié jij bent, een gelovige en van Wien jij bent, van Jezus.
Jezus Uw verzoenend sterven blijft het rustpunt van mijn hart.
Dat is de goede belijdenis.
B. o. Z. v. d. S.
Het vraagstuk van de verkiezing zal
wel altijd in gesprek blijven, zolang de
Kerk in deze bedeling verkeert. Door de
eeuwen heen lokte het onderwerp critiek
uit. Men heeft gesproken van een koude
en harde leer, waarbij velen worden over
geslagen, terwijl anderen het voorrecht
van het leven krijgen. De voorstelling, die
men dan van God maakt, is allerminst ge
schikt, om ook maar iemand voor Hem
en Zijn dienst te winnen.
Nu is onze dogmatische litteratuur on
langs verrijkt met de studie van Prof. Dr
G. C. Berkouwer, overde verkiezing-
Gods. Een boekwerk van ruim 400
bladzijden. Wanneer wij andere dogma-
ti'eken opslaan, dan vinden we bijna ner
gens zulk een uitgebreide behandeling van
deze belangrijke stof. Men begrijpe goed,
het is een studiewerk. Vandaar allerlei
vaktermen, die voor niet-theologisch ge
schoolden het niet gemakkelijk maken, om
zich de inhoud van dit werk eigen te ma
ken.
Het zou anders de moeite lonen, wan
neer men een geruime tijd voor het on
derzoek van dit werk wilde uittrekken.
Dan wordt het wonder van de verkiezing
U dichterbij gebracht. Prof. Berkouwer
gaat uit van Psalm 65. God verkiest en
doet naderen, om te wonen in Zijn voor
hoven. Dan zal de prediking der verkie
zing moeten leiden tot de lofzang der ge
meente, die in Gods huis wordt bijeen
gebracht. Want, het doel der verkiezing-
isZijn verheerlijking.
Daarvan uitgaande, moet de gedachte
vervallen, alsof er van willekeur bij God
sprake is. Er is een geweldig onderscheid
tussen de gedachte van een vrijmachtig
God, Die over 't leven beschikt en het
buigt naar Zijn wil, dan wel een God,
Die willekeurig ingrijpt. God heeft Zich
orde en doel gesteld. En Hij dwingt het
leven in die richting en zal Zijn doel be
reiken. De beschuldiging van willekeur
ziet niet het verband der gebeurtenissen,
stoot zich aan het optreden van God en
miskent Hem in Zijn diepste bedoelin
gen. Het beeld, dat Paulus in Rom. 9
gebruikt van de pottenbakker en het leem,
leert ons hoe vrijmachtig, als Souverein,
God beschikt over de mens. Deze laatste
is niet een speelbal in de macht van een
grillig lot, maar is onderworpen aan de
bedoeling des Heren, wat er van het le
ven moet worden. Deze bedoeling wordt
alleen in de weg van het Kruis verstaan..
In en door het Evangelie van Jezus Chris
tus gaat het wonder van de verkiezing
alleen open. Wie daarbuiten over de ver
kiezing handelt, miskent de God der
Openbaring en komt tot een verkeerde
voorstelling.
Het spreekt vanzelf, dat aan de verkie
zing in Christus ruime aandacht wordt
besteed. Sinds Barth is dit onderwerp
sterk naar voren gekomen. Hier wordt
een bewogen pleidooi geleverd voor de
Openbaring van de raad Gods in Christus.
I11 Christus komt de verkiezende God naar
ons toe. En, tot wie Hij komt, die zal
zich niet van het Evangelie verwijderen.
Zo werkt God Zijn verkiezing uit in het
Evangelie van Christus, dat ten leven
roept.
Daarom heeft ook de prediking alles
met de verkiezing te maken. In en door
de prediking vertoont zich de God van
erbarmen, en de prediking stelt de mens
voor de grote verantwoordelijkheid aan
gaande de weg, die hij inslaat, nadat hij
het woord der waarheid heeft ontvangen.
Evangelieverkondiging isopenen èn slui
ten van het Koninkrijk der hemelen. Het
is een machtig werk, waardoor het geheim
der verkiezing in dit leven wordt ont
sluierd.
Tegenover de verkeerde gedachte: wie
verkoren is, komt er toch, en wie er bui
ten staat, voor hem helpt het toch niet,
staat dit betekenisvolle, dat Gods verkie
zing werkt in de tijd, in de geschiedenis,
door de Openbaring des heils in Christus.
Wie het Woord hóórt en aanneemt, wie
door het Woord komt tot de ontdekking-
van eigen leven, en vlucht tot God, die
mag overtuigd worden, dat in die ver
schillende stadia het werk van de verkie
zing aan de gang is.
Zo is de leer der verkiezing bij uitstek
geschikt, om de zekerheid des heils te be
werken.
We hebben hiermee slechts enkele on
derwerpen genoemd, die in genoemde stu
die een uitvoerige bespreking ontvangen.
Verder kunt U er uit leren, wat er in de
loop der eeuwen over dit dogma is te doen
geweest, en hoe ook in de jongste tijd
over dit vraagstuk is gedacht en geschre
ven.
We komen onder de indruk van de rijk
dom der Godsopenbaring, waaruit hier
deze leer naar voren gebracht wordt. On
getwijfeld wordt dit boek, naast andere
studies over dit onderwerp, het standaard
werk, dat de leer van de verkiezing Gods
behandelt op een wijze, waar wij dankbaar
voor mogen zijn. C. St.
l) Uitg. J. H. Kok, N.V. Kampen.
Geen bloemlezing en
geen stokpaardjes.
Vierderlei hield het levend program der
eerste Christengemeente ons voor bij het
zoeken naar de weg omhoog: godsdien
stig onderwijs, gemeenschapsleven, bre
king van het brood en gebed. En als re
sultaat 'n dagelijks groeien uit het ver
wonderde volk, dat haar omringde.
Aldus saamgevat, geeft het '11 vrucht
bare aanwijzing voor het leven der kerk
naar binnen en naar buiten, ook voor hare
(apostolische) organisatie.
Daarmee is tegelijk de gang van ons
betoog bepaald.
Wij handelen nu eerst over het gods
dienstig onderricht in prediking en cate
chisatie, welke destijds nu en dan zullen
zijn saamgevallen, doch thans elk afzon
derlijk onze aandacht vragen.
De preek!
Zou er ooit '11 tijd zijn geweest, waarin
daarover zóveel werd gepraat, ge-enquê-
teerd, geschreven en gestreden? Veel
stemmig klinkt al luider, maar ook steeds
verwarder klacht. Slechts de klaagtoon
schijnt gemeen.
De één roept: zó moest er gepreekt
worden'11 Ander wil 't precies zó niet
Vul nu zelf voor dat „zó" uw eigen wens
of stokpaard inmeer bevindelijk, meer
dogmatisch, meer exegetisch, meer prac-
tisch, meer sociaal, meer psychologisch,
meer voorwerpelijk, meer letterkundig,
meer getuigend, meer exemplarisch, meer
heilshistorisch ófjuist omgekeerd en
nog lang niet alles is hier uitgestald uit
de ganse wirwar van strijdige meningen
dynamisch en filmisch behoren tot de
jongste modetermen. Nee toch: het spel
in de Kerk is 't nieuwste.
Het zal wel ieder duidelijk zijn, dat
mijn artikel geen keus gaat doen of be
oogt de grootst gemene deler van al deze
elkaar soms verdoemende inzichten, aan
te bevelen.
Naar het mij voorkomt ligt de fout van
vele hoorders en misschien ook van som
mige predikers hierin juist, dat zij 'n
entweder oder, het één óf het ander
forceren.
Men begeert of gééft dan 'n prediking,
die óf dogmatisch óf on-dogmatisch, sterk
bevindelijk óf strak-voorwerpelijk, ver
haaltjes-film óf heilshistorisch, literair óf
praat-maar-toe zal zijn, met uitsluiting
van vrijwel al het overige. Doch wanneer
men als allereerste eis aan de preek toch
in élk geval mag stellen, dat ze inhoud
hebben, dan als tweede daaraan gelijk:
dat zij afwisselend zij. Zó afwisselend als
aanleg, kennis, leeftijd, ervaring, het mi
lieu der luisteraars is, maar ook vooral
zo sterk gevarieerd als Gods Woord zelf!
Zou met name dit laatste niet wel eens
al te zeer uit het oog verloren worden
Al te veel houdt ieder er '11 soort bloem
lezing op na. De één van „mooie" teksten,
'n ander van „zware", dogmatische, inge
wikkelde, historische teksten. Terwijl
eerst wie in de loop van zeg enkele jaren
zoveel als mogelijk is, de ganse Schrift
in al haar verscheidenheid laat spreken,
aan dit alzijdig Boek der boeken recht
laat wedervaren en ongezocht door na
tuurlijke variatie zichzelf en zijn gemeen -
te voor verveling behoedt.
Omdat de één streng-logisch (of wat
hij daarvoor houdt!), sterk-verstandelijk,
bepaald leerstellig is aangelegd, eist hij,
week aan week beslist dogmatisch onder
richt, terwijl zijn buurman, die 'n uitge
sproken gevoelsmens is, al wat naar leer
stelligheid riekt, verfoeit en éven eenzij
dig, het volmaakt-omgekeerde verlangt.
Beide typen vergeten de behoeften van
heel de gemeente èn de wijd-gemoduleer-
de Stem des Heren zelfHet doet den
ken aan de dwaze schilder, die Gods veel
kleurige natuur zegt weer te geven in én
kel hard blauw, of énkel grijs of noem
maar andere dolle eenzijdigheden op.
God heeft voor elk en elke leeftijd en
omstandigheid iöts bruikbaars, iets af-
doends. Het komt er slechts op aan Hem
niet in de weg te staan, doch alle gaven
door te geven
Te meer, nu ons „gehoor" voor '11 be
langrijk, indien niet het grootste deel be
staat uit kinderen, jonge meisjes en vrou
wen, die mét 'n hele groep jongens saam,
niet bepaald logisch of extra-verstandelijk
zijn ingesteld en daarom reeds door 'n
wekelijks al te zeer redenerende preek
niet bevredigd kunnen worden.a)
Zo gebeurt het, dat hetzelfde sermoen,
dat de één haast minacht, de ander tot
dwepen toe vervoert, zonder dat men ook
maar éven de oorzaak voor zulk dwepen
of minachten bij zich zelf zoekt, in eigen
bekrompenheid.
Wat wij weer zullen moeten gaan be
grijpen is, dat onze aanleg en behoeften,
door de onuitputtelijke Schepper Zelf zo
ontworpen en geschapen, sterk uiteenlo
pen, en bij elkander èn door de prediker
als gelijkberechtigd moeten worden er
kend.
Zo mogelijk nóg meer komt het er op
aan weer in te zien dat Gods Woord zelf
zo variabel is, dat élke tekst een eigen
behandeling eist. Dat 'n leerstellig woord
leerstellig móét behandeld worden, doch
evenzeer 'n gemoedelijk woord niet dog
matisch mag gemaakt en 'n historisch
Schriftgedeelte juist weer verhaald, ver
teld moet worden, of, zoals Paulus 't
deedvoor ogen geschilderd. 2)
1) Prof. dr. G. Heymans in zijn Psy
chologie der vrouwen zegt: „Wij hebben
dus, naar het mij voorkomt, niet het min
ste recht, het vrouwelijk denken minder
waardig te noemen. Maar het verschilt in
hoge mate van het mannelijkeen heeft
dienovereenkomstig andere voordelen en
andere gebreken dan dit. Bij geringere
strengheid heeft het grotere rijkdomhet
voegt zich volledig naar de oneindig ge
compliceerde curve des levens, terwijl het
mannelijk denken slechts kan trachten
deze door rechte, hoekig saamkomende
lijnen, in te sluiten. Aldus toont het nog
maals, ook wanneer het zich op andere
doeleinden richt, zijn verwantschap met
het geestelijk werk van de kunstenaar,
a.w. 4de dr. bl. 196.
2) Ik denk bijv. aan 'n preek over de
ontmoeting van Maria Magdalena en Je
zus op de Paasdag, waarbij volgens zekere
criticus het „leerstuk" van de rechtvaar-
digmaking door het geloof behandeld had
moeten worden
Die arme eerste lezers, die er „hoog
stens" de opziekende liefde van Jezus
„uit" konden „halen".
Waar haalt men de onzin toch vandaan.
Preek dan rechtstreeks over zulk 'n
„stuk" uit 'n tekst in de brief aan de Ro
meinen.
Doch wie de Magdaleense, van zeven
duivelen bevrijd, te schilderen heeft, zoe
kend naar haar Verlosser, Die haar het
allereerst heeft opgezocht, die spreke over
de uitzinnige liefdezodat elke vrouw, eik-
kind het grijpen kan. Zo zijn er ook al-