Merkwaardig verschijnsel
Jfxelaria
tiende jaargang No. i Weekblad van de Gereformeerde Kerken in Zeeland vrijdag 2 juli 1954
ZEEUWSE KERKBODE
Hoofdredacteur: Dr C. Stam, Westwal 2, Goes, Telefoon 2563.
Berichten en opgaven Predikbeur- Redacteuren: Ds D. J. Couvée, Ds Y. J. Tiemersma, Drs A. Verschoor. Abonnementsprijs: ƒ2,75 per half-
ten tot Dinsdagsmorgens te zenden Medewerker: Ds H. Veldkamp, Veldweg C 260i, Telefoon 884, Hattem. jaar (bij vooruitbetaling).
aan de drukkers Littooij Olthoff, Afzonderlijke nummers 12 cent.
Spanjaardstraat 47, Middelburg. Drukkers: Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg, Telefoon 2438, Giro 42280 Advertentiën 10 cent per mm.
Billy Graham
Ongeveer geen krant, die niet over hem
schreef. De foto van deze sympathieke
jongeman is vrijwel onder aller oog ge
komen. Een brochure, pas over hem uit
gekomen, wordt een „best-seller", en gaat
met duizenden uit. En dan die samen
komst in Amsterdam
Over de middagsamenkomst spreken
we nu maar niet. Dat was toch begrijpe
lijk, dat predikanten graag de gelegenheid
aangrepen, om naar deze evangelist te
luisteren. Zo zijn ze meer opgekomen, als
er een buitenlander verscheen, die van
zich deed spreken.
Maar, die avond-bijeenkomst, waar de
tienduizenden binnenstroomden. In dit
geval geen sport-demonstratie, maar een
vingerwijzing in de richting van Evange
lie en Kerk.
Het is alles zo wonderlijk.
Men kan er moeilijk een verklaring
voor vinden.
Is het, omdat Londen een voorbeeld gaf
van avond aan avond massale saam verga
dering
Of, omdat Graham uit Amerika komt,
gefotografeerd is met Eisenhouwer, de
Bijbel in de hand? Hier blijft de verkla
ring achterwege.
Voor een enkel jaar wisten we toch van
zijn bestaan niet af. Nu hebt U maar op
school te vragen aan ied're leerlingwie
is Billy Graham? en het antwoord komt,
vlotter dan bij menige examen-opgaaf.
Voor dit merkwaardig verschijnsel
staan we. Het is goed, om er eens op te
wijzen. Zó maar ineens dringt zich het
onverklaarbare aan ons op. En, als wij
nu nader gaan vragen, of de invloed van
Billy Graham, en de inhoud van zijn spre
ken, ons achteraf duidelijk maakt, wat of
dit wil zijn, dan staan we nog even ver
legen.
Want, dit spreken miste toch ten enen
male dat geweldig fascinerende, door emi
nent taalgebruik, stoute uitbeelding of
verrassende mededeling. Dit alles „zat" er
juist niet in. Het heeft „de Athener", die
persé iets nieuws moet horen, teleurge
steld laten heengaan. Het heeft de kerk
mens in de meest eenvoudige termen te
horen gegeven, wat hij door de Evangelie
verkondiging rijker, èn vaak aangrijpen
der, ontvangt
Toch wordt voor geen Evangeliever
kondiging zó de massa bij elkaar ge
bracht. Ligt hier mogelijk wat in? Dat
'n Ontdekking.
Wat kennen wij ons eigen land toch
slecht.
Zelfs de provincie waarin wij wonen.
Daar ben ik reeds negen jaren Zeeuw
en ontdek voor 't allereerst in mijn leven
dat alleraardigste Nieuwdorp op Zuid-
Beveland
Natuurlijk kende ik allang de Frans
beweeglijke emeritus van die plaats, col
lega Beukema, die beweert 'n Groninger
te zijn, maar wiens Parijse baard en tem
perament dit nadrukkelijk lijken te weer
spreken. Doch over zijn standplaats had
ik nooit verder gepeinsd dan dat ik de
mij onbekende Nieuwdorpers in gedach
ten had gelukgewenst met deze onmis
kenbaar levendige prediker, die ook in de
vergaderingen van de kerkeraad vermoe
delijk wel enig leven in de brouwerij zal
hebben gebracht.
Wat 'n alleraardigste kerkeraad trof ik
daar 's morgens vóór de dienst. Niet één
begrafenisgezicht, zoals hier of daar in
Europa één of andere zwaarwichtige
ambtsdrager zich wel eens geroepen voelt
te zetten op Zondag vlak vóór of nog
meer soms na de preekIk voelde er
mij dadelijk thuis. Al geloof ik wel, dat
de hulpvaardige, kwieke scriba daarin
geen gering aandeel heeft gehad. Kort
gezegd: er was sfeer, niet van oud A.
of B., maar van de vrolijke opgang naar
Gods huis.
wij toch even door de Amerikaanse re
clame-methode ons lieten pakken, waarbij
nieuwsgierigheid en zóveel meer ook nog
meegeteld hebben?
Stel U voor, een voorbereiding voor
een Evangelieverkondiging als voor cleze
bijeenkomst in AmsterdamAdvertenties
in alle bladen. In de kolommen van de
pers reeds van te voren de oproep: gaat
daar heen! Spandoeken als: Vrijspraak
voor duizendengebedsbijeenkomsten
om de sfeer voor te bereiden, enz. Als
van dit alles iets aanwezig was, dan zou
den we zien, dat de aandacht eerder ge
trokken werd dan nu. Daarmee is niet ge
zegd, dat we er maar toe moeten over
gaan. Het wordt alleen hier ter vergelij
king even opgemerkt.
Geen critisch de Kerkbode van te vo
ren inkijkenwie hebben we morgen
Geen veroordeling van te voren, dat het
wel weer niet veel zal zijn, als we b.v. de
dominee juist op Zaterdagmiddag even
tegenkomen. Hebt U wel eens nagedacht
over de voorbereidingstijd van Billy Gra
ham, die zó van 't vliegveld zo vlug als
het maar kon naar de kerk gereden werd
Of, wordt het element „voorbereiding"
bij dergelijke gevallen niet aan de orde
gesteld
Er was een lang van te voren halsrei
kend uitzien naar zijn komst. Niet, om
dat het Evangelie in ons land zo schaars
geworden is, dat niet.Maar ja, iets
dergelijks moet je nu eenmaal meege
maakt hebben. Mogelijk dat hier ook iets
in zit voor sensatie.
Er ligt wel een héél groot onderscheid
tussen de wijze van voorbereiding voor
de Evangeliedienst, en de organisatie van
zulk een demonstratie. Juist hier hebben
we allen van deze revival-prediker wat
kunnen leren. Want, hij wees met nadruk
naar de kerk, de plaats waar God verder
met ons wil handelen. Bijbel en Kerk,
Graham heeft ze op de voorgrond gescho
ven. Hij zelf de handwijzer, de kerk, de
plaats, waar God het wonder van Zijn
genade uitwerkt. In deze bewogen oproep
lag ongetwijfeld iets heel sympathieks.
Herman Zaiss sprak eens, in een kerk
gebouw, dat het daar soms zo „vervelend"
kon zijn
Inderdaad, voor die keer, waarbij we
hem beluisterden, waren we dat roerend
met hem eensVan dergelijke „tira
des" bij Billy Graham geen spoor. Veel
eer de indruk, dat deze jongere graag al-
Toch zou er die ochtend wel enige re
den tot bedruktheid zijn geweest.
Immers had het heel de voorafgaande
nacht geonweerd, gekletterregend, soms
met slagen alsof alle kerktorens in de om
trek tegen elkaar werden gesmakt. Ik zelf
vreesde daarom, dat ik niet de enige zou
zijn, die weinig geslapen had, maar juist
daarom misschien de enige die wakker
bleef onder de preek, 'n Mens moet nu
eenmaal volgens de dokters zijn slaap
hebben. En waar zal iemand zijn tekort
aan slaap met minder tijdverlies inhalen
dan in de kerk?.... schijnen vroegere
geslachten, toen alles „veel beter" was
onder de preek van twee uur te hebben
gedacht. Ik vreesde dus de oude tijd in
Nieuwdorp voor 'n keer te zullen zien
herleven, behalve dan wat de lengte van
de preek betreft.
Maar net als in de consistorie viel het
in de kerk reusachtig mee. Het aantal uil
tjes dat geknapt werd kan ik op de vinger
van mijn éne hand tellen en dat, terwijl
er die ochtend werkelijk enig algemeen
slaapgebrek moet zijn geweest.
Bovendien had de Almachtige reeds
die Zaterdag en daaroverheen nogeens in
de nacht 'n diepe greep in menige Beve-
landse portemonnaie gedaan door zijn
slagregens en hageljacht. De schade, lees
ik net, loopt in de milloenén! Bij het rij
den door het anders zo liefelijk landschap
had ik al hele bietenlegers vernield, ver-
ranseld gezien, dat het wel leek of er
armetierige spruitplanten voorover ge
knikt stonden. En de vlasakkers hadden
len zag in de nabijheid van de Redder.
Natuurlijk blijven bij deze algemene
aansporing tot kerkgaan, de vragen open
staan. Wat is voor Graham de kerk Ziet
hij „het leger" precies gelijk als de kerk,
waar Woord en Sacrament worden uit
gereikt? Er ligt wel iets in zijn opmer
king, dat het niet juist zou zijn, om de
kerken, zoals zij zich nu naast elkaar ver
tonen, en elk een eigen sfeer bestrijken,
zo maar bij elkaar te voegen. Maar, daar
mee is de zaak in feite nog maar nauwe
lijks aangeroerd.
Zo is er meer te noemen. Maar, wat
blijft, dat is de hartstochtelijke opwekking
naar het huis des Heren, tot het lezen
van het Woord des Heren, tot een dage
lijkse practijk als kind des Heren.
Het „methodische" waarop dit „tot de
Heer kcm^n", in zulke samenkomsten ge
schiedt, heeft onze sympathie niet. Er zal
dan ook gewacht moeten worden, of er
inderdaad sprake is van bekering tot
Evangelie en Kerk, en een leven met het
Evangelie.
Duidelijk kwam naar voren, dat er een
belangrijker vraag is, dan onze eis aan de
kerk. Wie zijn we zelf als kerk-lid E11
hoe dragen we onze verantwoordelijkheid
voor anderen Deze dingen worden in de
Evangeliebediening zeker even stellig,
ènbeter geaccentueerd, aan de orde
gesteld/
Ik las een verslag van een meisje, uit
ons land afkomstig, thans verblijvend in
Engeland. Zij had Billy Graham daar ge
hoord, en in Bouwen en Bewaren gaf zij
als haar indruk, dat het voor Nederland
niet die invloed zou hebben, gelijk in En
geland. Dit meisje kon dat wel eens juist
gepeild hebben. Naar wat zo in deze week
in het land te horen viel, wordt het toch
wel als „uiterst eenvoudig" gekwalici-
ceerdnu de bekoring van het massale
wat gaat kalmeren.
Eén ding zullen we goed onthouden:
de Evangelieprediking van elke Zondag is
belangrijker. In opdracht van God komt
dan Zijn beslissend Woord tot de ge
meente. Daarvan moet ieder weer door
drongen worden. Als er geweest zijn, die
door deze samenkomst weer ontdekten,
wat zij vlak naast zich verwaarloosden,
dan kan dit winst betekenen.
De oproep tot Bijbel en Kerk weer
klonk. De kerk neme haar over, werke
haar uit in een bezielende prediking van
het Evangelie, met het vuur van de Geest,
Die in de kerk kwam wonen. Daar ge
beurt Gods grote wonderwerk.
Hoe dieper wij hiervan overtuigd wor
den, des te meer worden wij ons ook onze
verantwoordelijkheid bewust. Prediker èn
hoorder! C. St.
iets van het Galilese meer bij storm. Ach,
wat zag het er uit!
Toen dan ook die plasregens in de
nacht als zich legende waterbakken over
het reeds geteisterde land heen vielen,
vreesde ik dat de stemming van de één
of andere verliezer niet erg verheven zou
zijn. 'n Mens is maar 'n mens.
En dat is nu het machtige in het leven
van dit nauwelijks 150 jaar oude dorp:
ieder gaat er nog naar de kerk, ieder!
Laat het bij sommigen slechts 'n gewoon
te zijn. Doch daar opeens werd daar ook
ieder geconfronteerd met de Levende
God, die geen verantwoording aflegt van
hetgeen Hij doet met Zijn gewas op Zijn
aarde en die ochtend in ieders hart con
troleerde wat er van aan is, wanneer wij
Christenen ons zo vroom slechts „rent
meesters" noemen in Zijn dienst over
Zijn goed. Ja, dan valt het op zo'n Zon
dag tussen al die verregende akkers en
boomgaarden niet mee om te bezitten
als niet-bezittende
Misschien ook daardoor bleven we zo
wat allemaal wakker. Slechts '11 hoogst
enkele offerde zich zelf op ter veroot
moediging van de man op de kansel, zo
als die sloot werker uit mijn eerste ge
meente, die tot mij zeiik probeer het
met iedere dominee bij zijn intree. Maar
jij hebt me toen ook niet wakker kunnen
houden. Dus wacht ik met kerkgaan maar
weer tot de volgende intree van de vol
gende dominee.
Om klein onder te worden zo iets op
rechts te mogen horen zonder 'n druppel
eau bénite de Cour. Ongezouten, zeggen
wij Nederlanders.
Wel heb ik ook elders dorpen gekend,
waar 's Zondags practisch ieder nog naar
'n kerk gaat. Ik weet niet hoe het er nu
is. Maar wie voor het eerst bijv. in Vee-
nendaal tegen kerktijd de straten zwart
ziet van in 't zwart geklede mensen, die
langs elkaar heen en tegen elkaar in naar
de vier verschillende kerken stromen,
komt onder de indruk van dit zeer kerkse
volk. Maar ik betwijfel of het er nog zó
algemeen is, gelijk ik het nog in de be
zettingstijd meemaakte.
Doch hier in Nieuwdorp bestaat het
vandaag nog anno 1954!
Stel u voor 'n vierkant dorpsplein,
waaraan wonen de dominee, wat notabe
len en winkeliers.
En midden in dat mooie plein met zijn
plantsoen en groot geboomte '11 oude kerk
en die kerk niet de Hervormde of de
Roomse, zoals overal elders in Nederland,
maar de Gereformeerde, de Afgescheide
ne
Hoe is het mogelijk?
De „kleine" kerk in de kom en de „gro
te" aan de rand
Ik wed het is uniek in ons land.
En nu laat ik mij door mijn gastheer,
scriba br. Chr. Melse, vertellen, hoe dit
onmogelijke mogelijk is geworden.
Door samenwerking tussen de afge
scheiden dominee van Utrecht Scholte en
koning Willem II.
Nog al vrijmoedig had dat amechtig
groepje afgescheidenen, net ontkomen
aan boeten en achtervolging, aan het li
berale (u weet dat betekentvrijheidlie
vend) gemeentebestuur gevraagd om
midden op het dorpsplein 'n kerkgebouw
te mogen zetten. Natuurlijk nul op het
request. Student Steketee, te preken in
Nieuwdorp, hoort dit, vertelt het zijn
leermeester Scholte bij zijn terugkeer in
Utrecht. En Scholte klimt dadelijk in zijn
pen voor 'n verzoekschrift aan zijn ko-
ning.
En toen de koning in de briefschrijver
één van zijn vrijwilligers herkende die
aan de tiendaagse veldtocht had deelge
nomen, was de zaak beslist.
De liberale burgemeester kreeg 16 Juli
1841 opdracht om geheel gratis zoveel
grond van het dorpsplein af te staan aan
de Afgescheidenen voor de bouw van 'n
kerk, als zij zelf begeerden. En, zoals dat
in sprookjes gaat: de liberale burgemees
ter kreeg bevel om in eigen persoon dit
waarlijk koninklijk besluit aan de kerke
raad te gaan meedelen.
Ziet ge hem al binnenkomen?
En ziet ge de broeders afgescheidenen
elkaar aankijken na zijn vertrek?
En dan naar God kijken in het gebed?
Zo staat daar in Nieuwdorp de Gere
formeerde Kerk midden in 't dorp.
Op de mooiste plek.
En heel niet gescheurd, zoals helaas
in Axel.
Ik noem dit alles 'n ontdekking.
En ik wens de zachtmoedige ds Aal-
bersberg evenals ik van oorsprong 'n
Rotterdamse jongen geluk met zijn
onverdeelde gemeente en zijn blijmoedige
kerkeraad. D. J. C.
N.S. Hebt U allemaal net als ik per
radio Billy Graham gehoord?
Hoe simpel.
Niets nieuws.
En juist hoe fris!
En hoe bezield
Dat is het, collegae!
En hoe natuurlijk!
Hoeveel aangrijpender nog moet het
zijn, wanneer deze Apollos niet telkens
geremd wordt door 'n tolk, hoe uitne
mend ook.
Sympathiek ook, dat hij de fotografen
onder het spreken niet meer verdroeg.
Maar wat wéten de mensen ook van het
spreken, 't Gevoeligst en het zwaarste
werk.
N.S. II. Tijd om brieven te beantwoor
den heb ik zelden. Maar ik ben dankbaar
voor de bewijzen van instemming met wat
ik schreef over ds William Veder en „De
andere kant". C.
