geweest- is in vele Herv. kringen de zon
debok, die de woestijn moet worden inge
zonden als eerste voorwaarde om binnen te
trekken in het land der belofte: Een Hoede-
makeriaansch-christelijke Staat!
Sinds de bevrijding van het Duitsche ge
weld, is het offensief tegen die fatale anti
these begonnen en het wordt tot op, heden
voortgezet. Ook de Amsterdamsche predi
kanten hebben om hun overgang naar de
S. D. A. P..te rechtvaardigen, gemeend dat
zij ook hier tot den aanval moesten over
gaan. Zij doen dat op een wijze en met een
eigenaardige formuleering, die ons noodza
ken terwille van beginselklaarheid deze na
der te sondeeren op haar waarheidsgehalte.
Trouwens op dit punt dit merkwaardige
offensief tegen de antithese - moet klaar
heid komen. Dit moet ten einde toe uit ge
discussieerd worden, want we dienen te we
ten waarom het hier gaat.
Helaas is het meeste, rond de antithese
geschreven, mist en nevel. Ik mag wel zeg
gen, dat ik met aandacht zoo ongeveer alles
gevolgd heb, wat er aan critiek op de anti
these is gepubliceerd, maar tot op den hui-
digen dag is het mij nog niet duidelijk wat
men daarmede nu eigenlijk bedoelt.
Deze onzekerheid mag niet voortduren.
W£ij hebben geen behoefte aan misverstan
den te vermenigvuldigen. Diejzijn er al ge
noeg. Wij moeten weten op wat punt we
elkander bestrijden en of ons inzicht strookt
met de Schrift. Dit geldt ook van het offen
sief tegen de antithese in de politiek, waar
mede ds zeven Amsterdamsche predikanten
zich ook solidair verklaren. Naar onze over
tuiging is dit het meest fatale punt van de
heele reeks dwalingen, waarvan de Amster
damsche predikanten slachtoffer zijn. Wordt
dat offensief tegen de antithese niet gestuit,
dan zal dat met name voor de C. H. Unie
verlammend en ondermijnend werken.
Wij willen daarom nader bij dit principi-
eele punt stilstaan en de ernstige beschuldi
gingen overwegen.
De vraag is zeer urgent: Zijn deze dingen
al zoo?
M. N. J. H.
0NZE VRIJE UNIVERSITEIT IN
OORLOGSTIJD.
Professoren en studenten één groote
haard van illegaliteit.
Midden in den Kerkstrijd, die zooveel
onverkwikkelijks heeft, is'het een verade
ming zoo nu en dan iets verkwikkends te
mogen lezen. Wat in den kerkelijken strijd
thans zoo benauwt, dat is, dat er van d'e
zijde der vrij gemaakte broeders van alles
bijgesleept wordt, dat er niets mee te maken
heeft. Zoo wordt de politiek er bij gehaald
en de A. R. partij. In een huiveringwekkend
dreigend en fel artikel in de „Reformatie"
van 17 Aug. '45 schrijft bijv. Ds. den Boeft
o.a. dit neer: „Ook in onzen politieken strijd
zullen we ons alleen door Christus laten bin
den en niet door een stelletje leiders, die
ons binden daar, waar Christus ons vrijlaat."
Benauwende verwarring van kerk en po
litiek. Ook de V. U. wordt keer op keer er
bij gesleept met de haren. Zoo betoogt Dr.
Schilder in het nummer .van 7 Sept. dat er
in het kerkelijk conflict een wil is om de-V.
U. niet af te vallen. Cursief gedrukt staat er
dan: „Die wil voert de kerken naar den af
grond".
Jammerlijke verwarring van Kerk en Uni
versiteit. De gevolgen van zulk schrijven
zullen niet .uitblijven. Helaas zullen vele vrij
gemaakte broeders er" de dupe van worden
'en aan deze machtige stichting van Kuyper
hun steun onttrekken. Zoo0gaat men om met
Ds. Veenhof te spreken: „In Kuypers lijn".
Temidden van veel kwaad dat van onze
V. U. gezegd wordt en nog gezegd zal wor
den, zijn wij in de gelukkige omstandigheid
U iets verkwikkends van haar te zeggen. In
deze week is de eerste Jaarvergadering in
vrijheid weer gehouden te Amsterdam.
Wat zij in den bangen tijd der bezetting
geweest is o.a. voor de zhak van het aard-
sche vaderland is nog veel te weinig bekend.
Alleen daarom al verdient zij den steun en
de liefde van alle christenen, ja van alle goe
de Vaderlanders. Wij kunnen U daarvan
iets mededeelen. Een student in de wis- en
natuurkunde, de heer H. J. Benus uit Assen,
schreef daarover in de „Nieuwe Drentsche
Courant" van 8 en 9 Juni 1945 het volgende
onder den titel
De V, II. in oorlogstijd.
Achter den datum 6 Febr. 1943 zal men
thans in een oorlogsoverzicht kunnen lezen:
„Studentenrazzia's". Wat dit voor de slacht
offers zelf beteekende is veelal bekend. Niet
altijd bekend is het ^prachtwerk, verricht door
illegale studentenorganisaties, die zoowel de
materieele als de studiebelangen van de on
dergedoken studenten verzorgden. Speciaal
de Vrije Universiteit heeft hierin onder volle
medewerking van de professoren, een bui
tengewoon goed figuur geslagen.
Wist u dat er vanaf genoemden datum
tot vlak voor de algeheele capitulatie stevig
clandestien gestudeerd is? Dank zij de pro
fessoren kon praktisch elk tentamen „zwart"
worden afgelegd, des noods schriftelijk.
Zelfs is er een tijd geweest, dat de betrok
ken Hoogleeraren voor tentamina e.d. door
geheel Nederland waren te „oirtbieden".
Dat er ook voor beginnende studenten
werd zorg gedragen wil ik gaarne met mijn
eigen ervaringen aantoonen.
Het meerendeel der geslaagden voor
eindexamen H.B.S. en Gymnasium viel van
af 1943 onder de toen ingestelde tewerkstel
ling in .Duitschland en was derhalve ge
dwongen te verdwijnen. Maar hoe en waar
heen? Om bovendien een levensideaal waar
aan een universitaire studie verbonden is te
benaderen, leken de moeilijkheden haast on-
overkomenlijk.
Met 't doel althans iets in de goede rich
ting te werken, trachtten verscheidene jon
gens in den tijd na het afsluiten van hun
school-periode, aan de Vrije Universiteit te
Amsterdam eenige studie-inlichtingen en
dictaten te bemachtigen. Altijd zal ons de
dag bijblijven waarop we voor het eerst
werden toegelaten tot het prachtige V. U.-
laboratorium in de Lairessestraat, waarvan
prof. dr. J. Coops directeur was en is, en
dat zich voor ons ontpopte als een centrum
van illegaliteit.
Je werd de kamer van prof. Coops bin
nengeloodst; daar verdween na eenig pra
ten je stamkaart tusschen een lange rij soort-
genooten en je p.b. ging na een kort tele-
phoontje twee verdiepingen lager en kwam
na eenigen tijd ve-randerd terug, met het ge
volg dat je een paar jaar ouder of jonger
was geworden, zoodat ^je buiten den zooge-
naamdep „arbeidsinzet" stond. Tot slot werd
voorloopig een slaapplaats voor je ingericht
op één van de practicumkamers. Zoo' kwa
men er meer jongens. Later werden we vol
gens een lange lijst onderduik-adressen bij
burgers ondergebracht.
De moffen hadden toentertijd reeds een
groot gedeelte van het lab. gevorderd, het
geen de spanning en de veiligheid van al
het „zwarte" verhoogde. Tot eind Aug. van
dat jaar werd door de eerste-jaars slechts
een practicum gevolgd, onder leiding van
Dr. E. van Dalen. Begin Sept. werd op ini
tiatief van prof. Coops een volledig college
programma in elkaar gedraaid, waardoor de
praktijk met theorie afwisselde. Om redenen
van veiligheid werd het meerendeel der col
leges buiten het lab.-gebouw gegeven. Nim
mer vergeten we de prettige en leerrijke les
sen die we van de verschillende leerarep
ontvingen op de onmogelijkste tijden en
plaatsen. Nu eens 's morgens op een leeg
gehaalde slaapkamer ergens vierhoog-ach-
tér, dan weer 's avonds in een moderne flat
woning, meestal vrijwillig afgestaan. Altijd
werd een groot schoolbord meegesleept.
Voor verschillende vakken kwamen gesten
cilde dictaten uit, voor die jongens die te
afgezonderd zaten om colleges te volgen.
Hef, aantal tentamina dat afgenomen is,
na het sluiten van de Universiteit is zeer
groot.
Ook de andere faculteiten bleven niet
achter. Zoo werden b.v. in de juridische en
literaire eenige honderden tentamind clan
destien afgelegd. Vooral bij prof. Dr. J.
Oranje en prof. Dr. P. A. Diepenhorst. Prof,
Oranje (een van de vertrouwensmannen
der regeering) maakte o.a. een tocht door
Duitschland onder het mom van't bezich
tigen van eenige fabrieken. In werkelijkheid
bezocht hij vele studentenkampen, wees de
jongens op hun plichten en had o.a. een on
derhoud met wijlen Dr. H. Oolijn. Mede
hierdoor begon daarna een groote vlucht van
jongens uit Duitschland naar Nederland,
waar ze hartelijk ontvangen en veelal in ille
gaal werk „weggewerkt" werden.
Zoo werd prof. Sizoo op een ochtend om
half zes uit zijn bed getrommeld door twee
gitzwarte en doodvermoeide studenten die 36
uur ondier een wagon hadden gezeten en juist
uit Duitschland te Amsterdam waren aan
gekomen. Slechts in de theologische facul
teit werden naast tentamina ook examens
afgelegd.
(Wordt vervolgd).
De volgende week het slot.
M. N. J. H.
GEESTELIJKE VERZORGING VAN
POLITIEKE GEVANGENEN.
Aangewezen door de Gen. Synode in haar
zitting van 13 Augustus 1945 als deputaat
voor de geestelijke verzorging der politieke
gevangenen, verzoek ik de Kerken in Zee
land, dringend mij ten spoedigste de volgen
de vragen te beantwoorden:
a. Is er in Uw omgeving een kamp van po
litieke gevangenen?
b. Is er in deze kampen geestelijke verzor
ging? Zoo ja, op welke wijze?
c. Worden de daar zich bevindende leden
der Geref. Kerken geregeld bezocht door
een of meerdere predikanten?
d. Acht gij de geestelijke verzorging onvol
doende?
e. Zijt ge van oordeel dat een algemeene
regeling moet worden getroffen, waarbij
een predikant zich geheel aan dezen ar
beid tijdefijk wijdt?
f. Hebt gij nog bijzondere wenschen be
treffende dezen arbeid?
Gaarne zie ik zoo spoedig mogelijk deze
vragen beantwoord.
U bij voorbaat dankend,
Dr. N. J. HOMMES, Dep.
STICHTING VOOR PUBLICITEIT EN
VOORLICHTING DER GER. KERKEN
IN NEDERLAND.
Mag ik als lid dezer Stichting voor Zee
land aan alle collega's of kerkeraden vra
gen, mij zoo spoedig mogelijk, uit iedere
plaats waar een Geref. Kerk is, een naam
van een broeder op te geven, die van harte
bereid is onze Geref. Kerken te dienen in
dezen moeilijken tijd?
Bedoeling is dat deze broeder als corres
pondent onzer Stichting optreedt en-plaatse
lijk zorgt voor geregelde lectuurverspreiding,
waarin aan de broeders en zusters uiteen
gezet wordt de Schriftuurlijkheid en de be-
teekenis der leerbeslissingen onzer Synode.
Gaarne zie ik dat ik de volgende week
van alle plaatsen een naam heb.
Dan kan deze arbeid in Oct. aanvangen.
M. N. J. H.
INGEKOMEN VRAGEN.
De volgende week hoop ik een begin te
maken met de beantwoording van eenige
vragen. Wij moeten voortdurend worstelen
met de harmonie tusschen aanwezige copie
en plaatsruimte.
M. N. J. H.
