OFFICIEELE BERICHTEN.
BOEKAANKONDIGING.
KERKNIEUWS*
GEERT GROOTE
(1340 16 October 1940)
De Voorlooper van de Broeders des gemeenen
levens.
Woensdag 16 October is de geboortedag
van de Groote te Deventer plechtig herdacht.
't Was toen zeshonderd jaar geleden, dat hij
te Deventer het levenslicht aanschouwde.
Hij werd immers 16 October 1340 geboren.
Een plechtige herdenkingsdienst heeft in de
Groote Kerk te Deventer plaats gehad, waarin
de groote beteekenis van dezen prediker in het
licht werd gesteld.
De naam van Geert Groote is ten nauwste
verbonden met de Broederschap des gemeenen
levens.
Mannen die zich geestelijk één met elkander
gevoelden, gingen in één huis samenwonen, om
langs dien weg de geestelijke belangen van het
volk te behartigen door prediking en het geven
van onderwijs.
Dergelijke huizen werden fraterhuizen of broe
derhuizen genoemd.
De broeders hielden zich aan de drie klooster-
regels-armoede, kuischheid en gehoorzaamheid
maar (dit was het verschil met de kloosters)
wanneer men wilde kon men het Broederhuis
verlaten.
In deze huizen leefden geestelijken en leeken
tezamen.
Gods Woord werd onderzocht. Men bad en
arbeidde met elkander.
De één schreef boeken, de ander arbeidde op
het veld.
De beteekenis van deze vereeniging van man
nen ligt in drie dingen.
Ten eerste hielden ze vurige en ernstige predi
katiën tot het volk en verzorgden trouw de zie
len. Het opmerkelijke daarbij was, dat zij hun
preeken niet in het Latijn hielden, doch de lands
taal gebruikten.
In de tweede plaats deden de Broeders veel
tot verbetering van het onderwijs. Talrijke nieu
we scholen werden opgericht.
Tenslotte maakten zij zich verdienstelijk door
den Bijbel en andere goede lectuur onder het
volk te verspreiden.
Op die wijze werd de bijbelkennis, waaraan
bij het volk veel ontbrak, sterk bevorderd.
Ongetwijfeld hebben de Broeders des Gemee
nen Levens den bodem ontvankelijk gemaakt
voor het zaad der Reformatie.
Luther heeft later hun arbeid zéér gewaardeerd.
Hun beteekenis voor de Reformatie is echter
indirect.
Reformatoren in den eigenlijken zin zijn ze
niet geweest.
Ze bleven leden van de Roomsche kerk en
tastten haar dwalingen niet aan.
Vooral hun streng zedelijk leven heeft goeden
invloed gehad.
Sedert sterft hij de wereld geheel af en ziet
hij de ijdelheid van al 't aardsche.
Drie jaar brengt hij dan biddend en meditee-
rend in een klooster door.
In het kloosterleven vindt hij echter zijn levens
ideaal niet.
Het priesterambt acht hij zich niet waardig.
Zonder de wijding als priester gaat hij als
diaken dan het geheele land door en spreekt in
de taal des lands zijn bezielend woord. Onver
schrokken bestraft hij als boetprediker in zijn
predikatiën de zonden niet alleen van de z.g.
leeken, maar ook van de geestelijken.
In Deventer, waar hij zich vestigt, ontwikkelt
zich een opgewekt geestelijk leven.
Rondom zich verzamelt hij een aantal personen
die met hem vroom willen leven en tot zegen
van het volk werkzaam willen zijn.
Bij de bedelmonniken stond hij niet hoog aan
geschreven.
Zij ergerden zich aan zijn grooten invloed en
werkten hem zelfs tegen.
In 1383 werd het prediken hem verboden.
Geert beriep zich op den paus, maar stierf,
vóórdat de beslissing was gevallen, in 1387 aan
de pest.
De penningmeester van het pensioenfonds, de
nu ontslapen heer J. H. Kok, deelde mede, dat
het bezit van dit fonds bedraagt 111.326,49,
wat hij met de daartoe benoodigde bescheiden
aantoonde. Veel zal in dezen actieven broeder
voor de School en hare verzorging worden ver
loren. Hij deed zijn arbeid steeds uit volle liefde
voor haar welzijn.
Zeer lezenswaardig is het verslag van het
College van Hoogleeraren over den cursus 1939-
1940, waaruit D.V. volgende week het een en
ander zal worden overgenomen en daarbij moge
dan gevoegd een woord over de finantiën der
Theol. Hoogeschool.
K. B. S.
Per abuis werd de vergadering van de Classis
Tholen aangekondigd tegen Woensdag 11 No
vember. Dit moet natuurlijk zijn 13 November.
W. G. F. v. HERWIJNEN, h.t. Scriba.
Classis Goes.
De vergadering van de kerken in de Classis
Goes zal D.V. worden gehouden op Donderdag
14 November.
Stukken voor het agendum te zenden aan on-
dergeteekende vóór 1 November.
Namens de roepende kerk van Kruiningen,
J. KOOLSTRA.
Stukken voor het agendum der op 13 Nov.
samenkomende Classis Middelburg der Geref.
Kerken, te zenden s.v.p. vóór 30 October aan
Ds J. E. Visser te Domburg.
Namens de roepende kerk van Westkapelle,
J. E. VISSER, Praeses.
L. DEKKER, Scriba.
Middelburg. VERGADERING van den
Kerkeraad-Smal op Donderdag 17 Oc
tober 1940, des avonds 7 uur, in de con
sistoriekamer der Hofpleinkerk.
Praeses Ds Oussoren.
Aanwezig 24 broeders.
De notulen worden na lezing vastgesteld.
Ingekomen Stukken
Op een schrijven van de kerk te Zaamslag zal
een antwoord worden gezonden.
Een dooplid onttrekt zich schriftelijk aan het
opzicht van den kerkeraad.
Een mededeeling van het overlijden van een
broeder en een zuster.
Een schrijven van den kerkeraad te Vlissin-
gen over leden dier kerk, die verzoeken met ons
Avondmaal te mogen vieren.
Een schrijven van Ds Kelder zal worden be
antwoord.
Hierna volgen rapporten van Sectie I en II.
De Commissie voor Doopaanvragen enz., rap
porteert, dat 1 doopattest is aangevraagd, 5 at
testaties zijn ingekomen en de doop voor één
kind wordt begeerd en één doopattest is inge
komen.
De stemming voor Ouderlingen en Diakenen
zal plaats hebben op Maandag 21 Oct. en Dins
dag 22 Oct., telkens des middags van 12 tot 1.30
uur en des avonds van 6 tot 7 uur in de consis
toriekamer van de Hofpleinkerk.
Rondvraag. Sluiting.
24 en 31 October geen vergadering. 7 Novem
ber Kerkeraad-Breed.
DE KERKERAAD.
KORTE NOTULEN van de vergadering
van de Cl. Axel op Dinsdag 15 Octo
ber 1940 te Terneuzen.
Art. 1. Namens de roepende kerk van Hoek
opent Ds F. Pijlman de vergadering op de ge
bruikelijke wijze. Hij spreekt de blijdschap uit
over 't voor 't eerst aanwezig zijn van dé afge
vaardigden van de kerk van Breskens.
Art. 2. Door een Commissie uit de vergade
ring worden de credentiebrieven nagezien. Alle
kerken blijken wettig vertegenwoordigd. De kerk
van Breskens vaardigde door omstandigheden
naast een ouderling een diaken af. Hem wordt
keurstem verleend. De kerk van Breskens heeft
een Instructie.
Art. 3. Het Moderamen neemt zitting. Het
wordt gevormd door Ds Post, praeses Ds Tie-
mens, scriba Ds Kok, assessor.
Art. 4. De notulen van de vorige vergadering
worden gelezen en onveranderd vastgesteld en
geteekend.
Art. 5. Ingekomen Stukken
a. Acta van de laatstgehouden Part. Synode,
te Goes gehouden.
b. Enkele bezwaarschriften van broeders te
gen de eventueele institueering van de kerk te
Zoutespui. Deze stukken zullen later op de ver
gadering behandeld worden.
c. Schrijven van br. M. te T. Voor kennis
geving aangenomen.
Art. 6. Rondvraag Art. 41 K.O.
a. Behandeld wordt het voorstelVerzoek
van de kerken Axel en Zaamslag tot instelling
van de ambten te Zoutespui.
De bezwaarschriften worden gelezen.
Het voorstel en de bezwaarschriften worden
besproken.
De Classis, erkennende de noodzaak tot in
stitueering van de kerk te Zoutespui, besluit het
voorstel aan te houden tot de volgende of een
vervroegde Classicale vergadering en adviseert
de kerken van Axel en Zaamslag deze zaak met
de ingekomen bezwaren zoo spoedig mogelijk
met elkander te bespreken.
b. De kerkeraad van Breskens verzoekt een
consulent. Ds Tiemens wordt aangewezen. De
kerkeraad van Breskens vraagt vacaturebeurten,
één beurt per maand. Verzoek wordt ingewilligd
en deze zaak geregeld.
Art. 7. Afdoening geldelijke zaken.
Br. Michielsen brengt verslag uit. Hij wekt op
de opbrengst van de collecten voortaan op tijd
te verzenden en verzoekt een gift van de kerken
voor den arbeid in Rijn-Pruisen en Westfalen.
Art. 8. Rapport Zending.
Ds Tiemens brengt verslag uit. Er is nog geen
contact met het Zendingsveld.
Art. 9. Besloten wordt het Archief der Clas
sis tijdelijk te Zaamslag te deponeeren.
Art. 10. Benoeming deputaten.
De deputaatschappen worden geregeld.
Art. 11. Ds Potma deelt mede, dat hij de
Classis heeft vertegenwoordigd op den Zondag,
waarop de kerk van Breskens werd geïnstitueerd.
Art. 12. Roepende kerk voor de volgende
vergadering: Terneuzen. Datum: 21 Januari '41.
Aanvang 9.30 uur. De plaats van vergaderen zal
door de roepende kerk worden vastgesteld in
verband met de dan geldende tramregeling.
Art. 13. Korte Notulen worden gelezen en
goedgekeurd.
Art. 14. Sluiting van de vergadering.
Namens de Classis,
A. B. W. M. KOK, h.t. assessor.
Zaamslag, 15 October 1940.
Timotheüs, geïllustreerd Weekblad.
Uitg. La Rivière Voorhoeve, Zwolle.
Nu dit tijdschrift z'n 46sten jaargang begon,
willen we daarop nog weer eens bijzonder de
aandacht vestigen om het aan te bevelen. Het
neemt een eigen plaats in en doet dat met eere.
Er is op gewezen, dat we in den a.s. winter veel
tijd zullen hebben voor lezen. Dan moet er ook
goede lectuur zijn Timotheüs geeft die.
De inhoudsopgave van het eerste nummer la
ten we hier volgen.
Muziek van L. Mens Blijf bij mij, Heer
Indrukken Hoofdredacteur: 'n Opmerkzaam hart;
„Mijn boog" VervolgverhaalDe verdwenen
erfgenaam door K. Jonkheid Weekoverpein-
zingen Oude en nieuwe dingen door Ds Barkey
Wolf De Wilde Vogels en Gods Net door
Ds Straatsma Twee Psalmen voor onzen tijd
door Prof. Dr Joh. de Groot De Ster van
Bethlehem Het geloof een wonderlijke kracht
De blankzetting voor Leiden door Mevr.
Kuyper-van Oordt Ze venhonderd vijfti-jarig
bestaan van Zutphen Gij staat op Uw gezond
heid door Dr R. A. B. Oosterhuis Aandacht
voor het persoonlijk leven Briefwisseling
Hoofdredacteur. Het nummer is rijk geïllustreerd,
omslag in twee kleuren.
HEIJ.
VERANTWOORDING van LIEFDEGAVEN.
Met vriendelijken dank ontvangen voor de School-
zending, van de kinderen der Chr. School te Koude-
kerke (hoofd dhr. Ruitenbeek) 17.50.
Ds. HEIJ.
VEREENIGINGSLEVEN.
De Geref. M.V. „Wees een Zegen" te St. Laurens
vergadert 17 October 1940 om 7.30 uur.
Gel. Bel. Art. 16 No. 28, 19e jaargang. „Van de
eeuwige verkiezing Gods", Jeanette v. d. Hofstede.
Opvoedkunde. B. en B. No. 40, 20e jaargang. „Moe
ders hoofd en hart", Bets Sanderse.
Proza Saar Hillebrand, Gré Boon, Mina Hillebrand
Geref. Meisjesvergadering „Nunia", Middelburg.
Afdeeling I.
Vergaderen 's Zaterdagsmiddags in de zaal van Dhr.
den Boer van 2.303.30 uur n.m.
B. G. „Het Heilig Avondmaal" door Rettie Geuze.
Memoriseeren door Marietje Joosse, Leuntje Joosse
en Leida Volmer.
Afdeeling III.
Bespreking Bijb. Gesch. Vrije bijdrage door Neeltje
Goedbloed en Jannie Cornelisse.
Geref. Meisjesvereeniging „Meisjesroeping", M'burg.
A. R. „De sociale quaestie I" (No. 22 van de 19e
jaargang) door Mien de Rijke.
Bijdrage Grietje Jobse.
Geref. Meisjesvereeniging „Meisjesplicht"M'burg.
O. T. „Jesaja", 17e jaargang no. 11 door Mien Ton.
Bijdrage van Janny de Schipper.
Stemmen voor presidente.
RING VLISSINGEN.
Vergadering op 24 October consistorie Geref. Kerk
te Koudekerke. aanvang 7.30 uur.
„Christendom en Cultuur" door Koudekerke.
„De beteekenis van ons Bondsorgaan" door Souburg
De J. V. op G. G. ,JSpr. 833a" te St. Laurens
vergadert op 20 October.
B. G. „Jezus veroordeeld door het Sanhedrin"
(Matth. 26 5768) door vr. W. Davidse.
Na de pauze V.G. „Het huiselijk leven" door vr.
P. Sanderse.
Geref. Knapenvergadering „Benjamin" te St. Laurens.
vergadert op 20 October 7 uur.
Gew. Gesch. 27. „Het gebed in de gelijkenis", vr.
L. Gideonse.
K. G. 10. „In Zwitserland", vr. L. Boon.
Geref. Knapenvergadering „Timotheüs", Koudekerke.
1. B. G. „Handelingen 8:2640" door C. Melse.
2. K. G. „De bloedbruiloft" door C. Roelse.
3. VoordrachtJ. Filius.
4. Improvisatie G. Ruitenbeek.
Geref. Jongelingsvereeniging Herman Faukeel".
Vergadert Zondagavond 7 uur in de Noorderkerk.
S. S. 37. „Het antitheocratisch koningschap" door
L. Willeboordse.
Vrij onderwerp door vr. W. Verstraate.
Geref. Jongelingsver. „Sola-Fide^'Middelburg.
N.T. Schets 17. „Melaatschen gereinigd", A. Louws.
A. R. Art. 15b. „De Overheid en het misbruik van
Gods naam" door J. Provoost.
Gereformeerde Knapenvergadering „Samuël", M'burg.
Afdeeling II.
Bijb. Gesch. „Jacob bij Laban", vr. I. v. 't Spijker.
Ten onrechte wordt Geert Groote vaak be
schouwd als de stichter van deze Broederschap.
De stichter is hij niet geweest.
Geert Groote heeft voorbereidend werk ge
daan, zoodat we hem den voorlooper van de
Broeders des gemeenen levens kunnen noemen.
Hij gaf den stoot.
Later heeft de stichter Floris Rodewijns de
lijnen verder getrokken en de eigenlijke organi
satie gegeven.
Geert Groote werd uit aanzienlijken stand ge
boren en ontving zijn eerste onderricht in de
Kapittelschool te Deventer.
In zijn jeugdjaren valt de vreeselijke pestepi
demie in zijn geboortestad.
In 1350 bezweëk zijn moeder aan de pest, ter
wijl er goede grond is om aan te nemen, dat ook
zijn vader in hetzelfde jaar aan de pest is ge
storven.
Wanneer we bedenken, dat gedurende dien
tijd de toestanden in zijn stad verschrikkelijk wa
ren, mogen we wel aannemen dat dit op het
gemoed van den tienjarigen jongen een diepen
indruk heeft gemaakt.
Toch heeft hij daarna nog jaren lang als een
wereldling geleefd.
Op vijftienjarigen leeftijd werd hij als student
ingeschreven te Parijs, waar hij niet alleen de
scholastieke theologie bestudeerde, maar zich
ook toelegde op de studie der medicijnen, oeco-
nomie en astronomie. -
Door de rijke inkomsten, die hij genoot, kon
hij onbekrompen leven en helaas valt er in dezen
tijd weinig te bespeuren van een zoeken van God.
Petrus Horn deelt mede, dat hij tijdens zijn
verblijf te Praag reeds zóózeer in de banden der
zonde verstrikt was, dat een heremiet uit Praag
hem in een visioen met vurige ketenen gebonden
zag.
Toen dit visioen Geert Groote werd verteld,
maakte dit wel eenigén indruk op hem, maar tot
echte levensverandering kwam het bij hem niet.
Thomas a Kempis verhaalt dat Geert te Keu
len openbare spelen bijwoond^. Een onbekend
man sprak hem toen aan en zeide tot hem
„Wat staat ge hier naar deze ijdele dingen te
zien Gij moet een ander mensch worden".
Vroeger meende men dat deze vraag zulk een
diepen indruk op Geert gemaakt heeft, dat hij
tot inkeer en bekeering kwam.
Nadere geschiedvorsching heeft echter bewe
zen, dat ook deze mededeeling van geen beslis-
senden invloed is geweest.
Toen hij eens te Deventer ernstig ziek was
stelde een priester hem den eisch, dat hij van zijn
boeken over de tooverkunst afstand zou doen.
Geert Groote weigerde echter, zoodat de
priester heenging zonder hem de genademiddelen
der kerk toe te dienen.
Toen hij meende dat zijn einde naderde, werd
hij echter ongerust en liet de tooverboeken op
den Brink te Deventer verbranden. Hij ontving
daarop het laatste oliesel, maar herstelde kort
daarop.
Deze gebeurtenis schijnt wel eenigen invloed
op zijn leven gehad te Lebben, maar de beslis
sende crisis kwam pas in het jaar 1374.
In dat jaar is zijn ontmoeting met den nomen
prior van het Kasthuizerklooster Munnikhuizen
bij Arnhem van ingrijpende beteekenis.
Na zijn bekeering waren Paulus en Augustinus
zijn liefste lectuur.
Klein dacht deze Groote van zichzelf.
Als een nieuwe Johannes de Dooper drong hij
op boete en bekeering aan en wees zonder op
houden op den eisch van Gods gebod.
Zijn devies was „De wortel van uw studie
en de spiegel van uw leven moeten allereerst de
Evangeliën zijn, want zij bevatten het leven van
Christus".
Zoo is Geert Groote de invloedrijke opwek
kingsprediker geweest en is hij 't waard, dat zijn
geboortedag dankbaar dit jaar herdacht wordt.
KOK.
BEROEPEN TE
GrootegastA. Bos te Hoogersmilde.
Verschenen zijn de Handelingen der hon
derdste vergadering van de Curatoren der Theol.
Hoogeschool van de Geref. Kerken in Neder
land, gehouden 8 en 9 Juli 1940 _te Kampen.
Na de opening der vergadering heeft Ds Kei
zer, de assessor, eerst een woord van dankbare
herinnering gesproken in verband met het over
lijden van den president-curator Ds J. L. Schou
ten en diens secundus Ds W. Breukelaar, terwijl
ook werd herdacht de arbeid van de oud-curator
Ds D. Koopmans. Ook zij hier niet vergeten de
arbeid van den overleden curator voor Utrecht
Ds H. Kaajan.
Aanwezig was voor de le maal Prof. Dr J. H.
Bavinck. Voor Friesland-N. nam zitting Dr J. H.
Kroeze en voor Noord-Holland Ds H. S. Brou
wer.
Als moderamen is gekozen Dr G. Keizer, prae
ses Ds H. H. Schoemakers, assessor Ds F. C.
Meyster, scriba en Ds H. Meyering, sub-scriba.
Van de ingekomen stukken mogen vermeld het
schrijven van het studentencorps F. Q. I. met>;
dank voor beschikbaar gestelde gelden voor hét
houden van lezingen en tevens het verzoek voor
den volgenden cursus een gelijk bedrag te mogen
ontvangen.
Van Mr G. H. A. Grosheide over den eigen
dom der gebouwen van de Theologische Hooge
school te Kampen. Van den Minister van Justitie
betreffende de naamsverandering in Theol. Hoo
geschool, onder mededeeling dat daarvan door
Z.Ex. nota werd genomen.
Van den hypotheekbewaarder te Zwolle in
zake toepassing der naamsverandering in dien
van Theol. Hoogeschool, als antwoord op het
verzoek om inlichting, dat deze naamsverande
ring geschieden kan door de overschrijving in de
openbare registers. De daartoe verschuldigde
rechten bedragen 4.50. Deze zaak was reeds
in orde gebracht.
De penningmeester dhr. G. Ph. Wielenga
moest mededeelen, dat tengevolge van het oor
logsgeweld en brand te Rotterdam zijn kantoor
aldaar vernietigd is en dat daarbij vele stukken
uit het archief der Theol. Hoogeschool zijn ver
loren gegaan. De oudere archieven waren ge
borgen in de kluis te Kampen en zijn dus geluk
kig bewaard. O.a. is de lijst der contribuanten
verloren gegaan. Daarom kunnen verschillende
posten slechts bij benadering worden vastgesteld.
Het tekort is 4500,— of 4000,— meer dan
verleden jaar. De collecten brachten minder op
1500,en de contributies 1000,en de
bouw van de brandvrije kluis brachten ook kos
ten mee. De voorloopige begrooting is vastgesteld
op 40.000,
Het verslag van den bibliothecaris Ds K. J.
Cremer is te breed van omvang om het in ons
blad over te nemen, maar toch zij meegedeeld,
dat hij zijn werk met kracht voortzet. 2192 boe
ken werden uitgeleend. Ook andere bibliotheken
vroegen boeken aan, wat o.a. blijkt uit het vol
gende „over één boek bestaat onzekerheid. Dit
boek werd uitgeleend aan de zoo droevig ge
ruïneerde Prov. Bibliotheek van Zeeland te Mid
delburg. Het beteekent hier echter geen onregle
mentair verzuim. En gelukkig betreft het een
werk, dat, zoo het in vlammen opging, heel ge
makkelijk te vervangen is".
412 boeken zijn als geschenken ontvangen,
waarvoor een warm woord van dank.
De bibliothecaris uitte ook nog enkele wen-
schen, die naar we hopen, in de toekomst zullen
in vervulling gaan.
Voor het jaar 19401941 werd tot Rector
aangewezen Prof. Dr K. Schilder en tot pro-
Rector en Secretaris van het college van hoog
leeraren Prof. Dr S. Greijdanus.
De colleges en examina zullen D.V. worden
bijgewoond voor de Kerstvacantie door de cu
ratoren de Groot en Meyster voor de Paasch-
vacantie door de curatoren Diemer en Duursema
en daarna voor de Groote-vacantie door de cu
ratoren Keizer en Schoemakers.
Voor de overdracht van het rectoraat werden
aangewezen de curatoren van Groningen, Fries
land N. en Z., Drenthe, Overijssel en Gelderland.
De voorgestelde series lectionum wordt vast
gesteld.
