KERKNIEUWS*
OFFICIEELE BERICHTEN.
BOEKAANKONDIGING.
een overschatting van de beteekenis van getal en
organisatie. Te weinig hebben wij in onze poli
tieke activiteit geleefd uit het besef, dat alles en
iedereen in onze christelijke politiek gemist kan
worden behalve Jezus Christus.
Nu de periode van staatseere waarschijnlijk
voor langen tijd voorbij is, zullen onze oogen
wellicht meer opengaan voor de geheel eenige
en onmisbare plaats van Jezus Christus in onze
politiek.
Dit zal ongetwijfeld de qualiteit van onze po
litiek ten goede komen.
Evangelie en politiek sluiten elkaar niet uit.
Het is juist omgekeerd, de politiek heeft meer
dan ooit behoefte aan het Evangelie. Waar de
politiek haar eigene zoo zware verzoekingen en
gevaren heeft, heeft zij meer dan ooit noodig de
regenereerende krachten van het Evangelie.
Daarom in deze benauwende en dreigende da
gen geen politicophobie, geen vrees voor en
vlucht uit de politieke activiteitDaarmede be
wijzen we onszelf en ons volk geen dienst. Den
besten dienst daarentegen bewijzen we het door
een politiek, waarin het Evangelie de stemvork is.
Veel zal er wellicht veranderen in den vorm
van onze activiteit, maar wat ook wordt weg
gevaagd, een politiek, afgestemd op het Evan
gelie, zal de storm der tijden doorstaan. Voor
zulk een politiek hebben Groen en Kuyper ge
streden. Voor de heerlijkheid van zulk een poli
tiek hebben zij ons de oogen geopend. Wij be
hoeven ons voor het gewaad van een christelijke
politiek in hun geest niet te schamen. Zeker, als
we daarmede op de straat en de markt van het
leven komen, zal het vuil worden en besmet. Dit
erkennen we ootmoedig. Maar iets anders weten
we ook. God zal ons beschermen en verdedigen
als wij ook met ons politiek gewaad gaan tot
Hem, Wiens bloed reinigt van alle zonden. Van
Epaminondas, de bescheiden en zelfverloochende
Thebaansche vrijheidsheld uit de vierde eeuw
vóór Christus wordt verhaald, dat hij maar één
mantel had, met welken hij op straat verscheen.
Moest die mantel gewasschen worden, dan kon
Epaminondas niet op straat komen vóór hij zich
weer met den gereinigden mantel bedekken kon.
Dit zij ons tot exempel. Wij treden ook nu in
deze verwarrende tijden naar buiten, op straat
en op de markt van het leven in ons politiek
gewaad.
Wij willen dien mantel der christelijke politiek
dragen als een toga.
Dat kan met eere, mits we bereid zijn hem
voortdurend te laten reinigen door het Evangelie.
Zoo wordt het Evangelie niet gesmaad door de
Politiek en de Politiek wordt heilige ernst. Daar
voor gaan nu bij velen de oogen weer open.
N. J. HOMMES.
GEREFORMEERD PROTESTANTISME.
I.
,,Het grootste kenmerk van het Gereformeerd
Protestantisme van den tegenwoordigen tijd is
de omwenteling, welke zich overal volstrekt in
den zin van een sterkere accentueering van het
Gereformeerd bewustzijn, welke zelfs in de Lu-
thersche wereld haar parallellen heeft."
Aldus lees 'k in een artikel van den inmiddels
overleden professor Hadorn van Bern uit het
jaar 1930.
In dezen oorlogstijd, nu onze kranten ongeveer
over niets anders schrijven dan over de omwen
teling, die zich op politiek, economisch en sociaal
gebied bezig is te voltrekken, gelooven wij bijna
onze oogen niet als wij lezen van een omwente
ling die zich binnen het Gereformeerd Protestan
tisme voltrekt in dezen goeden zin, dat het Gere
formeerd bewustzijn herleeft in breeden kring.
Het is nog slechts tien jaar geleden, dat prof.
Hadorn dit schreef. Hij zag deze herleving van
het Gereformeerd bewustzijn in breeden zin. Om
ons land, begon het, met de worsteling van Kuy
per tegen het theologisch- en burgerlijk libera
lisme.
En sinds de vorige wereldoorlog kwam ook in
Duitschland opleving. Kuyper vond in Duitsch-
land in het Rijnland, en in Zwitserland belang
stelling. Zijn geschriften werden daar gelezen.
Er verscheen in de Duitsche taal een boeiende
levensbeschrijving van Kuyper van de hand van
Dr Kolfhaus, dominé te Vlotho. 2e dr. 1925. Het
boekje is opgedragen aan Dr H. Bouwman, des
tijds nog professor in Kampen, „in oprechte ver
eering en dankbaarheid".
In het inleidend woord schrijft Dr Kolfhaus
o.m. mijn eenvoudige wensch met de uitgave van
dit boekje was „ons Duitsche evangelische volk
van een man te vertellen, die zich in zijn kerke
lijke en politieke arbeid bewust onder de heer
schappij van zijn hemelsche Koning heeft gesteld,
en die al zijn wonderlijke, natuurlijke talenten in
dienst van dit ééne doel heeft gesteld op het
gansche rijke menschenleven beslag te leggen
voor den Christus Gods". Als prediker zoo
vervolgt Dr Kolfhaus en theoloog, als jour
nalist en politicus, als universiteitsstichter en ba
nierdrager van de kerk heeft Kuyper geleefd uit
den wortel van zijn schriftgeloof.
„Ik heb geschreven in de hoop, dat ons volk
in zijn tegenwoordigen toestand iets moge leeren
uit de worstelingen van dezen grooten Nederland-
schen christen en staatsman en dat ons eigen ge
loof moge sterken met de ervaringen van deze
eminente persoonlijkheid uit één stuk. Voor alles
moet deze levensbeschrijving aan mijn zeer ge
liefde Gereformeerde Kerk (in Duitschland) zeg
gen, dat de geloofsovertuiging van het Gerefor
meerd Protestantisme ook thans nog levend is en
de kracht bezit om een sterke kerk te vormen en
aan een heel volk staal in de aderen te gieten."
Ook in Zwitserland kwam herleving van het
Gereformeerd bewustzijn, en herleving van de
Calvijn-bestudeering. In 1917 werd daar een
theologische studievereeniging van jong-Gerefor-
meerden opgericht met als doel Calvijn-studie.
Leider werd de bekende Pfarrer Dr R. Grob te
Zifrich, de stad met een oude Gereformeerde
traditie, de stad van Zwingli en Bullinger. Het
orgaan van deze jong-Gereformeerde beweging
is de „Reformierte Schweizer Zeitung".
Om te doen zien, hoe ernstig deze Gerefor
meerde activiteit zich aansluit bij het historisch
gewordene, vermeld 'k nog, dat deze beweging
staat op den grondslag van de tweede Helocti-
sche confessie (minder bekend onder ons, omdat
het een Zwitsersche Gereformeerde belijdenis
is) en op den grondslag van den ons zeer goed
bekenden Heidelb. Catechismus en de Dordts'che
Leerregels. Het laatste is een specifiek Neder-
landsch belijdenisgeschrift. Het is merkwaardig,
dat de Zwitsersche bond van jong-Gereformeer-
den dit Nederlandsche belijdenisgeschrift mede
als grondslag heeft aanvaard.
In Duitschland bestaat een „Gereformeerde
Bond voor Duitschland" met als orgaan de „Re
formierte Kirchenzeitung (Gereformeerd Kerk
blad) onder leiding van den bovengenoemden Dr
Kolfhaus.
Deze bond houdt zich bezig met de verzorging
van de Gereformeerde belangen binnen Duitsch
land en ook met het versterken van zwakke
Gereformeerde kerkjes. Maar vooral met de zorg
voor de beoefening van de theologie op Gerefor
meerden grondslag. Hij onderhoudt drie Gerefor
meerde studentenconvieten, soort „hospitia" als
wij goed zijn ingelicht. Voorts heeft de bond in
1927 een Theologische School te Elberfeld ge
sticht.
Opzettelijk zijn we dit artikel begonnen met
deze verwijzing naar Gereformeerde actie in het
buitenland. Wij Nederlandsche Gereformeerden
loopen gevaar te meenen, dat Nederland alleen
maar Gereformeerden telt. En dat aan de over
zijde van onze landsgrenzen geen enkel Gerefor
meerd mensch meer te bekennen is. Zoo staat
het Gode zij dank niet. Al zijn de Gereformeer
den, die werkelijk bij de Heilige Schrift willen
leven in aansluiting aan de historische belijdenis,
niet talrijk wanneer we gaan vergelijken met de
groote massa die onverschillig staat tegenover
Christus en zijn Kerk, toch doet het goed te
zien, dat ook in andere landen mannen en vrou
wen zijn, die willen leven uit de Gereformeerde
belijdenis en die werken voor de herleving van
de Gereformeerde overtuiging.
Het Jaarboek van onze kerken kan trouwens
iedereen leeren, dat onze kerken in „correspon
dentie" staan met drie Schotsche Gereformeerde
Kerkengroepen en met een kerk in Wales (En
geland). Verder met twee Geref. Kerkengroepen
in de Vereenigde Staten, met twee Zuid-Afri-
kaansche en een kleine Duitsche Geref. Kerken
groep. Reeds daaruit valt af te leiden, dat wij
het Gereformeerd Protestantisme niet uitsluitend
in ons vaderland mogen zoeken. Al is door Gods
goedheid in ons land de Gereformeerde Kerk tot
'n zeer krachtige ontplooiing gekomen, ook bui
ten ons land leven en arbeiden Gereformeerden.
Brouwershaven. J. MEESTER.
DRIETAL TE
Katwijk a. d. Rijn J. G. Aalders te Leimuiden.
K. Meima te Neede.
D. Roest te Opperdoes.
TWEETAL TE
Katwijk aan Zee J. C. Gilhuis te Mijdrecht.
M. de Goede te Breukelen.
BEROEPEN TE
SantpoortDr W. G. Harrenstein, em.-pred.
te Santpoort.
Enkhuizen P. Veenhuizen te Den Helder.
Langerak Cand. A. Veldman te Utrecht.
AANGENOMEN NAAR
HolwerdA. Kuiper te Onnen (Gron.).
f Ds F. Staal Pzn.
Hedenmorgen kwam binnen het berichtin
Jezus ontslapen Ds F. Staal Pzn. Onverwacht is
deze broeder door den Heere geroepen uit den
strijd tot het ware leven.
Ds Staal is geboren te Kapelle 28 April 1863
en mocht dus bereiken den leeftijd van 77 jaar.
Reeds als jongeling openbaarde hij lust in de
vreeze des Heeren en op zijn geboorteplaats heeft
hij op alle terrein meegewerkt tot doorbreking
van het licht des Woords. Voortgesproten uit
een vroom geslacht, vervuld met liefde voor
's Heeren kerk, was het niet te verwonderen, dat
in hem de begeerte leefde den Heere te mogen
dienen in het Woord in het midden der uitge
leide kerken. Straks wordt de weg geëffend en
God bracht hem naar Kampen en na zeer voor
spoedige studie deed hij intrede te Geesteren-
Gelselaar 29 November 1891. Zeker is dezen
Zeeuw bijgebleven de trek naar de Schelde-
eilanden, want 30 Juni 1895 deed hij intrede te
Colijnsplaat, waar hij de Geref. Kerk heeft ge
diend tot 4 September 1938, toen hem eervol
emeritaat verleend werd.
In enkele jaartallen kan alzoo zijn leven en
ambts-bediening samengetrokken, maar zoo is
het niet met zijn arbeid, die diepe sporen achter
liet. De op het oog zoo rustige pastor had een
warm gemoed en vurige liefde voor 's Heeren
dienst en kerk. V/at hij geweest is voor Colijns
plaat en de Classis Zierikzee kunnen de tot oor
deel bevoegden verklaren. In gansch Zeeland
was hij een bekend man. Jaarlijks verscheen hij
als afgevaardigde ter Particuliere Synode. Vele
deputaatschappen werden hem opgedragen. Zoo
was hij o.a. deputaat ad Art. 49 K.O. en werd
hij gezien bij examina met de in Zeeland bekende
D.D. Bouma, van der Kooy en Van der Veen,
waarbij later Groeneveld. Maar zijn liefste werk
was dat voor de Zending. Hij heeft gebeden,
geworsteld, gewerkt voor de uitbreiding van den
arbeid te Magelang, want het ging hem om de
komst van Gods koninkrijk ook in Indië. In den
kring der Zendingsdeputaten kon hij pleiten met
liefde door de kracht des geloo/s, die hem stimu
leerde. Ook daar heeft hij als scriba eerst en
later als voorzitter goede leiding gegeven en het
was hem eene blijdschap, dat hij nog op breeder
terrein voor de Zending werken mocht in den
kring der Generale deputaten.
Bij het sterven van Ds F. Staal Pzn danken
de Zeeuwsche kerken Hem, Die in dezen broe
der zooveel geschonken had en bidden zij van
Hem troost en sterkte voor zijn weduwe en kin
deren, die zooveel in hem missen zullen.
De in September j.l. uitgestelde 51e Cen
trale Diaconale Conferentie der Geref. Kerken
in Nederland zal nu gehouden worden op Don
derdag 17 October a.s. in de Geref. Kerk aan
de O. L. Vrouwestraat te Amersfoort.
K. B. S.
Vergadering van de Classis Tholen D.V. op
Woensdag 11 November a.s.
Stukken voor 't agendum aan ondergeteekende.
W. G. F. v. HERWIJNEN, h.t. Scriba.
Rilland-Bath, 9 October 1940.
Serooskerke (W.). KORT VERSLAG van
den Kerkeraad, gehouden 3 Oct. 1940.
Opening. Notulen.
Ingekomen Stukken: 1. Handelingen der ge
houden Part. Synode. 2. Maandblad Bijbelge
nootschap. 3. Ouderlingenblad.
Kerkelijke stand. GedooptJohannes Gerar-
dus Stroo. Vertrokken S. Meijers Sr. naar Mid
delburg Leunis Riemens en Eliz. T. Riemens
Langejan naar Rotterdam Wed. J. de Visser
Melse naar Meliskerke. Met doopattest naar
Grijpskerke D. C. Louwerse naar Vrouwepol
der S. Melse naar Souburg Jac. Sinke naar
Middelburg Jans de Visser naar Gapinge Wil-
helmina Boone. Ingekomen uit MiddelburgJ.
Adriaanse en Cor. Suz. Adriaanseden Hollan
der uit Souburg B. Mollema en T. Mollema
Jellema met 1 gedoopt kinduit Beekbergen
Cornelia LouwerseJobse.
Rapporten van bezoek aan de J.V. afd. A.
door br. de Wolf. Van huisbezoek in 12 gezin
nen. Verslag van de gehouden Voortgezette
Class, vergadering.
Diaconale zaken worden behandeld.
Rondvraag. De Praeses verzoekt 13 Oct. vrij
te zijn van predikdiensten. Wordt toegestaan.
Gevraagd zal worden Cand. Leenhouts.
Dankzegging. Sluiting.
DE KERKERAAD.
„Vrouwen V.U.-huIp."
Het is misschien wel prettig, dat onze spaar-
sters weten hoeveel de lichting in Febr. en Sept.
heeft opgebracht.
In Febr. was de inhoud van de busjes ƒ213.32.
Ondanks de vernieling van 28 busjes op 17
Mei was de September-opbrengst 227.94, dus
meer dan in Februari.
De directeuren der V.U. zullen dat weten te
waardeeren, want in dezen tijd is er meer kans
op achteruitgang dan op toeneming der inkom
sten, terwijl vermeerdering dringend noodig is,
gezien het groote tekort en de groote beteekenis
van onze Geref. Universiteit in onze dagen.
Hartelijk dank
M. HUIZENGA—BIJLENGA.
Classis Axel.
Aan het Agendum van de vergadering in bo-
yengenoemde Classis op 15 October, D.V., half
te Terneuzen, is toegevoegd „een verzoek van
jde kerk van Axel tot instelling van de ambten
te Zoutespui".
Namens de roepende kerk van Hoek,
F. PIJLMAN Jr.
AGENDUM van de vergadering der Classis
Zierikzee D.V. op Woensdag 16 Oc
tober. Aanvang kwart vóór tien, te
Zierikzee.
11. Opening door de roepende kerk van
'Colijnsplaat.
r 2. Nazien der geloofsbrieven door de afge
vaardigden van Bruinisse.
3. Constitueeren der vergadering. Modera-
menDs A. A. Oostenbrink, Praeses Ds J.
Meester, Assessor Ds F. J. v. d. Ende, Scriba.
4. Peremptoir examen door Cand. H. v. d.
Berg, beroepen predikant van Scharendijke. Het
ëxamen is als volgt geregeld: na het preekvoorstel,
Exegese O.T. Genesis 1 en Amos 3 door Ds
V. d. Ende.
Exegese N.T. 1 Korinthe 1 en 2 door Ds Leene
Dogmatiek door Ds Meester.
Ethiek door Ds Voorneveld.
Kerkgeschiedenis door Ds Oostenbrink.
Ambtelijke vakken door Ds Venema.
Kerkrecht door Ds Veenstra.
Symboliek door Ds Veenstra.
Inhoud H.S. door Ds Unger.
5. Vaststelling der notulen.
6. Ingekomen Stukken.
7. Instructies van de kerk van Scharendijke:
„Moet er ook iets gedaan worden vanwege de
Classis aan de totstandkoming der vereeniging
van de Gereformeerde met de Christ. Gerefor
meerde Kerken
8. RapportenParticuliere Synode, Kerk
visitatie.
9. Rondvraag naar art. 41 D.K.O.
10. Regeling der vacaturebeurten.
11Algemeene rondvraag.
12. Vaststelling persverslag.
13. Aanwijzing van de roepende kerk en tijd
der volgende vergadering.
14. Sluiting na dankgebed door den Assessor.
Namens de roepende kerk van Colijnsplaat,
H. VEENSTRA, Praeses.
A. DE WIT, Scriba.
N.B. Ieder afgevaardigde wordt verzocht een
vleeschbon mee te brengen.
Uit het September-nummer van „De Wande
laar"*
„Die zichzelven blijven" zoo luidt het we
zouden haast zeggen symbolische onderschrift
bij de foto van Jaap Doeser, die een Nunspeetsch
boerenpaar afbeeldt en waarmee dit nummer al
dadelijk goed begint.
Wat de maand September buiten voor moois
te zien geeft (en dat is heel watwanneer de
natuur een tweede, late bloeiperiode beleeft, be
schrijft Dra. M. Barendrecht-Hoen op smakelijke
en tegelijk instructieve wijze.
A. Cocquyt vertelt ditmaal allerlei wetens
waardigs over enkele oogstgebruiken, die in som
mige deelen van Belgisch Vlaanderen en Brabant
nog in eere gehouden worden en over de typi
sche gezegden hieraan ontleend.
Over de vele veronderstellingen, die reeds ge
opperd zijn naar aanleiding van den vogeltrek,
komt H. A. Visser aan het woord. De tegen
woordige waarnemingen hebben o.a. door mid
del van ringonderzoek de fantastische bewerin
gen over de treksnelheid en de hoogte, waarop
trekkende vogels vliegen, op verrassende wijze
weerlegd.
Uitgaande van een bekend Duitsch raadseltje,
dat gaat over een boom met dertien takken
iedere tak heeft vier twijgen en iedere twijg zeven
blaren, komt Dr. A. C. de Koek op de verdee
ling van het jaar, gebruik makend van de oudste
bekende gegevens en onderwerpt de beteekenis
van de namen der maanden aan een onderzoek.
HEIJ.
VERANTWOORDING van LIEFDEGAVEN.
Middelburg. Gevonden in mijn brievenbus een en
veloppe bevttende twee gulden „Uit dankbaarheid van
een belijdeniscatechisant van Dr Hommes". Brs diake
nen zijn hiervoor zeer erkentelijk.
F. DAMEN, Kassier Diaconie.
Wagenaarstraat 6. Gironummer 329748.
ZENDING.
Middelburg. Ontvangen van André Tazelaar uit
het busje 4.57 Adrie, Marie, Jan, Hermien en Willy
270y2 centen Catechisatiebussen 33.85 Busje fa
milie Le Cointre 6.Voor al deze giften mijn har-
telijken dank.
W. P. WATTEL, Penningmeester.
VEREENIGINGSLEVEN.
De Geref. Vrouwenvereeniging Febête St. Laurens
vergadert D.V. 16 October a.s. des namiddags 3 uur
in de consistorie der Geref. Kerk.
Onderwerp „Lucas 1 en 3118" door zr A.
KoningKoomans.
Bijdrage zr W. Jansenvan Kesselen.
Geref. Meisjesver. „Het ontluikend leven", St. Laurens
G.G. „De voetwassching" door Cornelia Lorier.
Na de pauze voor de leidster.
Geref. M.V. ,,'t Mosterdzaadje" te Koudekerke, Afd. B
Oud Test. Schets 55. B. en B. 21 Aug. 1936 door
Jo Bakker.
Vad. Gesch. Schets 40, 17e jaargang No. 31 door
Cath. Aarn. Hd.
MemorisatieA. Dekker.
Bijb. Gesch. „Het Heilig Avondmaal", Rettie Geuze.
Memoriseeren door Marietje Joosse, Leida Volmer,
Leunt je Joosse.
Geref. Meisjesvergadering „Nunia", Middelburg.
Afdeéling II.
(Meisjes van 1416 jaar.) Vergadering in de con
sistorie Hofpleinkerk (boven) na den morgenkerk
dienst.
Afdeeling III.
Vergadert Zaterdagmiddag van 3.304.30 uur
Zaaltje Den Boer.
InleidsterSaartje Meliefste.
Na de pauze stemmen voor een Secretaresse en een
Bibliothecaresse en Penningmeesteresse.
Geref. Mcisjesvcreeniging „Meisjesroeping"M'burg.
Vergaderen Donderdagavond van 78 uur.
N.T. „Gethsemané", No. 46 v. d. 19e jaargang
door B. v. d. Broeke.
Bijdrage door Mien Hendrikse.
Geref. Meisjesvereeniging „Meisjesplicht"M'burg.
Consistorie Hofpleinkerk 's Zondags na kerktijd.
Kerkgesch. „Vereenigd met Chr. Ger.", 18e jaar
gang '38 door Cor Geldof.
Bijdrage Cor Corbijn.
Geref. Meisjesver. „Meisjesvreugd"Middelburg.
N.T. „Van Gethsemané naar Golgotha", 19e jaar
gang no. 48 door Stien van den Berg.
Bijdrage Koos Dronkers.
De Geref. Mannenver. „Onderzoekt de Schriften" te
St. Laurens vergadert D.Vop Zondag 13 October,
's avonds 7 uur in de consistorie der Geref. Kerk.
Inleiding Geestelijk leven „Roeping en Wederge
boorte" in te leiden door br. M. v. d. Broeke. Voor
lectuur zie Mannenblad Jan.-Maart-Mei. Het Bestuur.
J. V. „Dr. Lützen Wagenaar", Middelburg.
Zondag 13 October 1940, 7 uur.
G. B. 29. „Van het onderscheid der ware en valsche
kerk", vr. J. Pouwer.
Varia vr. H. M. Kingmans.
Na de pauze Huishoudelijke zaken.
Geref. Jongelingsver. „Sola-Fide"Middelburg.
G. B. Art. 17. „Van de wederoprichting des geval
len menschen" door M. Walraven.
M. O. Schets 2. „De regeling van den arbeidstijd"
door W. Walraven.
Geref. Jongelingsvereeniging „Herman Faukeel".
Vergadert 's Zondagsavonds 7 uur in de Bogardzaal.
G.B. 5. „Waarvan de H. Schrift haar autoriteit en
aanzien heeft", A. H. Verstrate.
V. G. 13. „Willem I kiest de zijde van het Neder
landsche volk", J. Joosse.
Gereformeerde Knapenvergadering SamuëlM'burg.
Afdeeling II.
Vergadert eiken Zondagmiddag van 45 uur in de
consistorie der Noorderkerk.
Bijb. Gesch. „Jacob in ballingschap", J. v. 't Spijker.
Vad. Gesch. door den leider.
Afdeeling III.
Bijb. Gesch. „Izaks geboorte", H. Mandenmaker.
Vad. Gesch. „Naar de revolutie" (17841795), vr.
C. Meliefste.
