No* 26
Vrijdag 30 Juni 1939
53e Jaargang
WEEKBLAD VOOR DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND*
UIT HET WOORD*
DADERS DES WOORDS*
ZEEUWSCHE KERKBODE.
REDACTIE: Ds. A. C HEIJ en Ds. A. H. OUSSOREN.
MEDEWERKERS: D.D. W. M. LE COINTRE, F. J. v. d. ENDE, A. B. W. M. KOK, F. STAAL Pzn., A. SCHEELE, R. J. VAN DER VEEN en W. H. v. d. VEGT.
ABONNEMENTSPRIJS: per halfjaar bij vooruitbetaling ƒ2.
Afzonderlijke nummers 8 cent.
ADVERTENTIEPRIJS15 cent per regelbij jaarabonnement
van minstens 500 regels belangrijke
reductie.
UITGAVE VAN DE
PERSVEREENIGING ZEEUWSCHE KERKBODE
ADRES VAN DE ADMINISTRATIE
FIRMA LITTOOIJ OLTHOFF, MIDDELBURG
Berichten, Opgaven Predikbeurten en Advertentiën tot
Vrijdagmorgen 9 uur te zenden aan de Drukkers LITTOOIJ
OLTHOFF, Spanjaardstraat, Middelburg.
TELEFOON 238. GIRONUMMER 42280
ONBELEDEN ZONDEN.
Toen ik zweeg werden mijne been
deren veranderd, in mijn brullen den
ganschen dag.
Psalm 32 3.
David heeft gezondigd, zwaar en verschrikke
lijk David, de man naar Gods hart De achter
grond van Psalm 32 is de donkere geschiedenis
in Davids leven met Bathséba, Uria's vrouw.
David heeft zich schuldig gemaakt aan de
zonde van overspel. Daarop is gevolgd de zon
de van leugen en bedrog, geveinsheid om zijn
misdaad te verbergen. Tenslotte de moord op
Uria.
De ééne zonde werd gestapeld op de andere
en de ééne zonde was nog verschrikkelijker dan
de andere.
Wij weten hoe David zijn best heeft gedaan
om zijn zonde verborgen te houden voor de
menschen. Maar hij heeft ook over zijn kwaad
gezwegen tegenover den HEERE.
Over dat zwijgen voor den HEERE spreekt
hij hier in Psalm 32. Toen ik zweeg werden mijne
beenderen veranderd, in mijn brullen den gan
schen dag
Als kind des Heeren weet David heel goed,
dat hij overtreden heeft. Hij komt er echter niet
toe om met zijn zonde te gaan naar zijn God.
Dat zwijgen heeft dagen, ja maanden geduurd
Hij trachtte zich te handhaven in zijn kwaad.
David trachtte er overheen te leven, hij zette zich
in de zonde vast. Hij probeert alles weg te drin
gen uit zijn hart. Belijden voor den HEERE wil
hij niet, hij wil niet buigen voor God.
En wat zijn de gevolgen van dit zwijgen
Hij moet missen de troost van de gemeenschap
met God. Zijn geweten gaat spreken, zijn con
sciëntie klaagt hem aan.
Doch de onrust binnen in hem brengt hem niet
dadelijk waar hij zijn moet. David blijft strijden
en worstelenhij zwijgt
En ja, overdag gelukt het hem misschien alles
weg te dringen uit zijn gedachten. De arbeid en
de bezigheid geven hem afleiding. Maar de stem
van de ontruste consciëntie laat zich bij een kind
van God niet blijvend en niet ongestraft tot zwij
gen brengen.
Nu David zwijgt, worden zijn beenderen ver
anderd de onrust die hem innerlijk verteert,
heeft tenslotte ook invloed op zijn lichamelijk ge
stel. Hij voelt zich een gebroken man, hij gaat
gelijken op een akker, die door de zomer-zonne-
hitte is verschroeid mijn sap werd veranderd in
zomerdroogten.
En in schrille tegenstelling met zijn uitwendig
zwijgen, komt te staan het leven binnen in hem.
Daar wordt het een brullen den ganschen dag.
Zijn onrustig hart schreeuwt soms luid in hem
op. Innerlijk wordt hij verteerd door de stem van
zijn geweten.
Deze ellende, waarin David verkeert, is de el
lende van de onbeleden zonde. Het zijn de ge
volgen van zijn zwijgen voor den HEERE.
Och neen, ongeloovigen hebben daar zoo geen
last van. God laat hen wandelen in de wegen,
die zij zelf verkiezen.
Maar Gods kinderen vinden in de zonde geen
rust. Het bedreven kwaad blijft staan tusschen
God en ons. Het verstoort de gemeenschap met
God. Dat is een zegen voor Gods kinderen. We
mogen dit zien als een gunst des HEEREN over
ons. Het is Zijn werk, dat de onrust der consciën
tie komt, als we voortleven met onbeleden zon
den.
Wanneer wij niet komen tot belijdenis van ons
kwaad, dan zendt God ons de onrust, de on
vrede. Hij wil ons daardoor uitdrijven tot Hem.
Hij trekt ons daardoor met liefdekoorden, op
dat wij zullen komen tot belijdenis van onze
booze daden.
Wanneer David zijn beenderen voelt veran
deren en den ganschen dag moet brullen, ja dan
rust in dat alles wel Gods hand zwaar op hem,
maar ten diepste is deze kastijdende hand, een
hand der liefde
fcj» x -'rv
Wanneer gij voortleeft met onbeleden zonden,
verbreekt dan toch uw zwijgen voor God. Komt
tot belijdenis. Maakt uw zonden den HEERE be
kend, tracht niet langer te bedekken. Spreekt
eerlijk uit, alles wat er aan zonde in uw leven
geweest is.
Alleen in den weg van belijdenis wil God ver
geven. Hij weet alles wel, maar Hij wil toch, dat
gij Hem alles zegt.
Psalm 32 is een prachtige Psalm. In vs 5 komt
David tot verbreking van het zwijgen. Hij ver
bergt niets meer, maar dan komt hij ook nog in
vs 5 tot de jubelen Gij vergaaft de ongerech
tigheid mijner zonde
De vergeving ligt gereed. Christus heeft vol
daan aan het Kruis
De troost der vergeving zullen wij echter
slechts maken in den weg van oprechte belijdenis.
Psalm 32 is een onderwijzing. David wil ons
leeren van den weg, die wij gaan zullen. Hij
geeft ons hier raad. Open uw oor en luister naar
hemWil toch niet stug gelijk een paard weer
streven, of als een muil door domheid voortge
dreven
Verbreek, o zondaar, uw stilzwijgen voor God.
Gij, die niet smaakt de vreugde in God, gij die
de vertroosting en de vrede des harten, komt
toch tot God en stort eerlijk en oprecht uw hart
uit voor Hem houdt niets achter, tracht niet
langer uw zonden te bedekken. Geef het verzet
tegen God op. Staak toch uw moeite volle en
hopelooze worsteling tegen den HEERE. Leg
voor Hem uw leven bloot in het gebed. Pleitende
op de genade in Christus Jezus, zult gij, na be
lijdenis, smaken de blijdschap der vergeving
Gelijk David na belijdenis het uitjubelde en
Gij vergaaft de ongerechtigheid mijner zonde.
Wissenkerke. A. A. OOSTENBRINK.
JAARVERGADERING „VREDERUST"
6 JULI.
Donderdag 6 Juli a.s. is de Jaarvergadering van
de Vereeniging tot Christelijke verzorging van
krankzinnigen in Zeeland. Ze wordt weer ge
houden op de stichting.
In den bidstond, die aanvangt na aankomst
van den trein uit Zeeland 10.37 te Bergen op
Zoom, hoopt voor te gaan Ds M. Ros te Krab-
bendijke.
Voor de morgenvergadering staat op het agen
dum de openingsrede door den voorzitter Dr J.
J. C. van Dijk en behandeling van huishoudelijke
zaken. In de middagvergadering spreekt Dr P. J.
Waardenburg te Arnhem over De erfelijke on
dergrond van het menschelijk zieleleven.
Uit het verslag over 1938 zij hier een en ander
gememoreerd.
Daarin is opgenomen de schoone toespraak
door Ds Vossers gehouden ter inleiding van het
gebed.
Dan het openingswoord van den voorzitter,
dat opwekte tot ootmoedige dankbaarheid, tot
diepe afhankelijkheid en biddend verwachten in
de stormen van den tijd.
In extenso is ook opgenomen het leerzame re
feraat van Dr G. Brillenburg Wurth over ,,De
biecht in de moderne en in de Christelijke ziels
zorg". Men verzuime niet dit te lezen en beware
dit verslag om het nog eens te kunnen herlezen.
Aan het slot wordt, in een noot, opgemerkt, dat
dit onderwerp breeder behandeling vond in het
boek van Dr Wurth„Practische zielszorg".
Velen zullen zich dit boek misschien niet kunnen
aanschaffen, maar hebben dan in dit jaarverslag
toch al een belangrijk deel daarvan. En niet dan
tot hun schade zullen ze dit ongelezen kunnen
laten.
In het bestuur kwam nog al eenige verandering.
De heer G. v. d. Putte zat van af 1910 in het
bestuur en in het moderamen. Een lange reeks
van jaren diende hij de vereeniging. Nu hij, we
gens z'n hooge leeftijd, zich niet meer herkiesbaar
stelde, nam de vergadering een goed besluit door
hem eerelid te maken. Ds A. Scheele nam in het
moderamen z'n plaats in.
Het aantal afdeelingen bleef 67. Het ledental
daalde weer iets van 3533 op 3510. Verontrus
tend is dit nog niet.
In het medisch personeel kwam geen verande
ring. In functie zijn nog de heeren W. K. Dik-
land, geneesheer-directeur P. de Jonge, pl.v.
J. J. Preuninger en C. Dekker.
De Geestelijke verzorger Ds J. v. d. Vlugt
zegt in z'n verslag, dat hij niet wil voorbijgaan
aan de moeilijkheden, die deze arbeid meebrengt,
maar dat ver boven die moeilijkheden uitgaat de
heerlijkheid van het werk, in den dienst van den
Heere Christus, die ons de armen en ongelukki-
gen in Zijn plaats heeft nagelaten.
Uit het verslag van den geneesheer-directeur
blijkt, wat een staf van verplegend personeel
noodig is tot een goede verzorging. Op 1 Jan.
'38 bestond het uit 67 verplegers en 122 ver
pleegsters.
Het aantal patiënten was op 1 Jan. '38 totaal
872, n.l. 444 mannen en 428 vrouwen. Op 31
December was dit 463 mannen en 430 vrouwen,
totaal 893.
Over de kleeding lazen we, dat, als de familie
niet in de kleeding voorziet, de patiënten ge-
stichtskleeding dragen. Het dragen van eigen
kleeding wordt zooveel mogelijk bevorderd,
vooral bij patiënten, die aan eigen kleeding ge
hecht zijn of die kunnen waardeeren.
Interessant zijn verschillende meedeelingen in
het hoofdstuk „Ontspanning", zoo o.a. dat er
van de patiënten meedoen aan de wandelsport,
en voetbalsport, en aan allerlei spelen, ook dam
men, sjoelen en schaken. Bij een wedstrijd speel
den acht patiënten mee, van wie 6 wonen, 1
remise speelde en 1 verloor. Ook is er een pa-
tienten-muziekcorps, waaraan 17 patiënten mee
werken.
De werkzaamheden van den buitendienst on
der leiding van Dr P. de Jonge breidden zich nog
steeds uit. De voorzorg strekte zich uit over 67
personen, de nazorg over 107. We nemen hier
nog weer eens op de spreekuren. In Goes eerste
en derde Maandag van iedere maand van 34
uur in het Gasthuis aan den Oostwal. In Middel
burg de tweede en vierde Maandag van 1112
in het Gasthuis. Te Zierikzee de tweede Dins
dag van iedere maand van 12 uur in het Wijk-
gebouw van het „Groene Kruis".
Uit het financieel verslag nemen we dezen zin
over dat bij een verpleegprijs van 650.per
jaar, de exploitatie van de stichting een bevredi
gende uitkomst gaf, mede als gevolg van de om
standigheden, dat het aantal in verpleging zijnde
patiënten grooter was dan waarop bij de raming
van inkomsten en uitgaven werd gerekend.
Zoo is er groote reden van dank, dat dit werk
van Christelijke barmhartigheid mocht worden
voortgezet.
We hopen en vertrouwen, dat velen zich weer
zullen opmaken om a.s. Donderdag de Jaar
vergadering bij te wonen.
De Heere blijve deze stichting zegenen.
V.U.-DAG TE ARNHEM 13 JULI.
De Vereeniging voor Hooger Onderwijs op
Geref. grondslag hoopt op Donderdag 13 Juli
a.s. in jaarvergadering saam te komen te Arnhem
in Musis Sacrum. De vergadering begint te half
elf.
Op deze jaarvergadering komen in de morgen
samenkomst aan de orde de openingsrede van
den voorzitter, de behandeling van enkele huis
houdelijke zaken en een rede van den heer C.
Smeenk over „Universiteit en Maatschappij".
We zagen niet vermeld, aan wien ditmaal de
leiding der vergadering is opgedragen. Het vorig
jaar geschiedde dat wel op het agendum. De re
den, waarom dit nu werd nagelaten kunnen we
niet bevroeden.
Voor de middagvergadering staat op het agen
dum een rede van Prof. Dr F. W. Grosheide
over „Voorheen en thans" en een rede van Dr
J. Hoek te 's-Gravenhage over „De populariteit
van de V.U.". Dan zal ook het resultaat van de
busjes-actie door Mevrouw S. Verdam-Okma
aan Dr H. Colijn worden aangeboden. Ds J.
Douma, Em. Pred. te Arnhem spreekt een slot
woord.
Aan deze jaarvergadering gaat Woensdag
avond vooraf een bidstond in de Westerkerk
(Nieuwe Plein), die aanvangt te 8 uur en waarin
hoopt voor te gaan Ds H. L. Both.
Na dezen bidstond is er een gezellig samen
zijn in Musis Sacrum.
Ook dit jaar wordt een wetenschappelijke sa
menkomst gehouden, op Woensdag 12 Juli in
Restaurant Royal.
Daar komen in bespreking een referaat van
Prof. Dr D. Th. Vollenhoven„Proeve eener
ordening van wijsgeerige concepties" en van Dr
J. P. van Rooijen over „Toeval en Voorzienig
heid". Deze referaten zijn aan het Bureau Kei
zersgracht 166, Amsterdam, verkrijgbaar en wor
den na toezending van 1.— (per postrekening
No. 6327 of postwissel) toegezonden.
Autobus.
We hebben bij de directie te Koudekerke ge
ïnformeerd of het mogelijk zou zijn per autobus
op 13 Juli de reis heen en terug te maken en wat
de kosten zouden zijn. Dit bleek mogelijk, wan
neer uiterlijk kwart vóór 5 uur van Koudekerke
werd vertrokken en te 5 uur van de Markt te
Middelburg. In de autobus zijn 31 plaatsen wan
neer die alle bezet worden zijn de kosten 2.75
per persoon. Dit is aanmerkelijk goedkooper dan
wanneer men de reis per spoor zou doen. Een
retour 3de klasse MiddelburgArnhem kost
6.50. Maakt men gebruik van de legitimatie-
kaart, op de laatste bladzijde van het V.U. blad
van Juni, dan reist men tegen het 10-persoons
gezelschap tarief, dat een besparing geeft van
20 en wordt het dus 5.20, wat dan nog
heel wat duurder is.
We willen ons beschikbaar stellen deze zaak
te regelen. Dan moeten we uiterlijk Woensdag
avond 5 Juli de opgaven daarvoor hebben ont
vangen. Later kan niet, opdat in de Kerkbode
van 7 Juli kan meegedeeld of de tocht doorgaat.
Alleen daarin zal het worden vermeld. Het be
drag a 2.75 per persoon zal dan onderweg
moeten worden betaald. Geen geld vooruit stu
ren. Zouden er aan het getal deelnemers een
paar ontbreken, dan zouden de kosten iets hoo
ger worden. We willen afspreken, dat niemand
daartegen bezwaar zal maken, als het maar niet
hooger wordt dan 3.
Allen van Walcheren en Zuid-Beveland, die
willen meegaan, verzoek ik dan een briefkaart
met duidelijke opgave van den naam aan mijn
adres te zenden. In de prijs kan geen verschil
gemaakt worden.
Zijn er 62, die zich opgeven, dan rijden er
twee bussen.
We volgen den hoofdweg van Koudekerke
over Middelburg (Markt), Nieuwland, Goes en
verder.
HEIJ.
RONDOM DEN DOOP.
V.
Wormer's boek.
In ons eerste artikel hebben wij melding ge
maakt van de zesde druk van dit boek.
De volledige titel is„De Kinderdoop be
schouwd met betrekking tot het bijzondere, ker
kelijke en maatschappelijke leven door J. A.
Wormser" thans bewerkt door Ds J. A. Schep.
Het boek is bijna een eeuw oud. De staatkun
dige en kerkelijke situatie was in Wormsers da
gen gansch anders dan tegenwoordig. Dienten
gevolge kan het niet anders of zijn beschouwin
gen over bepaalde toestanden uit zijn eigen tijd
en die geeft hij duidelijk en klaar passen
niet meer geheel op de huidige toestanden.
Om daar een voorbeeld van te geven. Hij ziet
de geheele Nederlandsche natie nog als een ge
doopte natie.
„De natie oorspronkelijk heidensch, is
langs den weg, dien haar historie ons aan
schouwelijk maakt, door God geleid om met
Hem te staan in een verbond, in het ver
bond Zijner genade. Ieder lid der
natie heeft daarvan het
zegel aan zijn voorhoofd
ontvangen in den Doo p."
Deze visie op den feitelijken toestand van ons
Nederlandsche volk wordt hem door Dr J. Koop-
mans zeer kwalijk genomen.
Dr. Koopmans noemt het een fictie om een
volk, een natie christelijk te noemen. Vlak
bij deze fictie ziet hij liggen die andere fictie die
tegenwoordig in Duitschland in de mode is, het
nationalisme, de verheerlijking van ras, bloed en
bodem. Van de eene naar de andere fictie is
maar één stap. Van het spreken over „nationaal
christendom" en „de christelijke grondslagen"
van ons volksbestaan tot de nationaal-socialisti-
sche rasverheffing is maar een schrede volgens
hem. Daarom acht hij Wormser's kijk op het
Nederlandsche volk als een gedoopte natie zeer
beslist gevaarlijk, vooral in onzen tijd.
Nu zullen w ij de Nederlandsche natie niet
meer een gedoopte en christelijke natie noemen.
Niet, omdat wij het met Dr Koopmans eens zijn,
doch eenvoudig, omdat in de eeuw die ons van
Wormser scheidt in het Nederlandsche volks
leven ontzaggelijk veel veranderd is. De feitelij
ke grond om het Nederlandsche volk een ge
doopte natie te noemen, is vervallen. In Worm
ser's tijd was dat niet het geval. Toen waren
werkelijk alle Nederlanders gedoopt. Bij de
volkstelling van 1849, dat was in Wormser's tijd,
gaf niemand zich op als „behoorende tot geen
enkele kerk", bij de laatste volkstelling gaf een
zevende deel van de bevolking zich op als zijnde
zonder kerk. Sedert Wormser's dagen is de ont
kerstening met reuzenschreden voortgegaan.
Zij was er een eeuw geleden ook.
Wormser was waarlijk niet de meening toege
daan, dat het er met onze „christelijke natie"
zoo best voorstond, omdat ieder lid hoofd voor
hoofd gedoopt was. Integendeel. Hij zag aller-
wege in de Kerk en in den Staat de kenmerken
van een schromelijken afval van het Christen
dom, maar, schrijft hij „nog is het christendom
