Weekblad voor de Gereformeerde Kerken in Zeeland.
Tweede Blad.
No. 16.
Vrijdag 29 April 1932.
46e Jaargang.
ZEEUWSCHE KERKBODE
REDACTIE t Ds. A. C. HE IJ TE KOUDEKERKE en Ds. D. SCHEELE TE MIDDELBURG.
MEDEWERKERS: D.D. L. BOUMA, W. M. LE COINTRE, F. J. v. d. ENDE, A. B. W. M. KOK, J. VAN LONKHUIJZEN, F. STAAL Pzn., A. SCHEELE en R. J. VAN DER VEEN
ABONNEMENTSPRIJS: per halfjaar bij vooruitbetaling ƒ2.—.
Afzonderlijke nummers 8 cent.
ADVERTENTIEPRIJS t 15 cent per regel bij jaarabonnement
van minstens 500 regels belangrijke
reductie*
UITGAVE VAN DE
PERSVEREENIGING ZEEUWSCHE KERKBODE
ADRES VAN DE ADMINISTRATIE:
FIRMA LITTOOIJ OLTHOFF, MIDDELBURG
Berichten, Opgaven Predikbeurten en Advert en tien tot
Vrijdagmorgen 9 uur te zenden aan de Drukkers LITTOOIJ
OLTHOFF, Spanjaardstraat, Middelburg.
TELEFOON 238. GIRONUMMER 42280.
DE V.U. EN DE VROUW.
1. Verleden.
Het was op 21 October 1930.
In de Koningszaal van Artis te Amsterdam
hielden de Directeuren der Vereeniging voor
Hooger Onderwijs op G. G. een receptie ter
gelegenheid van het 50-jarig bestaan der Vrije
Universiteit.
Vele lange toespraken werden gehouden.
Eén korte, slechts bestaande uit zes volzinnen.
Deze ééne korte redevoering vloeide van
vrouwenlippen.
In de beperking betoonde Mevrouw S.
VerdamOkma zich een meesteres op het ter
rein der welsprekendheid.
Volzin 3 luidde
„De weldaden in de V. U. aan ons volk
geschonken, zijn van groote beteekenis, ook
voor ons, vrouwen".
Toen werd door deze spreekster namens
eenige dames aan H.H. Directeuren een bedrag
van 8000 als feestgave aangeboden ter vrije
beschikking in het belang onzer Hoogeschool.
Dit koninklijk dankoffer is vervolgens door
Dr. Colijn overgedragen aan professor Wille,
ten behoeve van de bibliotheek der V. U.
2. Heden.
Het is voorjaar 1932.
Het „Verleden" heeft diepen indruk gemaakt
op vele Calvinistische vrouwenharten.
De nieuwe lente komt nu met een nieuw geluid.
Een poëtische echo op de muzikale gedachte,
die tot uiting kwam in volzin 3 van Mevrouw
Verdam.
Met jubelend hart mag ik U dit lente-lied
zingen in bloeiende klanken, vol levensbeloften
„Voorspoedig is geboren
„Een Vrouwen-Comité.
„Ik heb mijn hart verloren
„En werk er graag toe mee
„Dat 't kind tot wasdom rijpe
„In groei- en levenskracht
„Om 't ideaal te grijpe(n)
„Waartoe 't is voortgebracht".
(Wijze: „Op, broeders, op gezongen...")
Commentaar: Er is opgericht een Vrouwen-
Comité tot versterking van de Medische- en de
Wis- en Natuurkundige Faculteit der Vrije Uni
versiteit, genaamd „V. U.-Plan 1937".
Door dit Comité worden de Calvinistische
vrouwen in Nederland uitgenoodigd eendrachtig
te bewijzen dat de V. U., naar het woord van
Mevr. Verdam, van zooveel waarde is ook voor
onze Christenvrouwen en moeders.
„V. U.-Plan 1937" wil daartoe bewerken, dat
deze Christenvrouwen door middel van busjes
een kapitaal zullen sparen dat in October 1937,
bij de herdenking van den honderdsten geboorte
dag van den stichter der V. U., Dr. A. Kuyper,
aan Directeuren zal worden aangeboden ten
behoeve van de Medische- en de Wis- en
Natuurkundige Faculteit. Zelf sparen moet voor
onze vrouwen het uitgangspunt zijn, hoewel
ook de bijdragen van anderen niet versmaad
zullen worden en men zelfs in speciale gevallen,
b.v. op visite- en feestavondjes, het busje kan
laten rondgaan.
De organisatie is krachtig ter hand genomen.
Er bestaat een Eere-Comité met 24 leden.
Zeeland is daarin vertegenwoordigd door
Mevrouw C. A. van AndelBruyne te Mid
delburg.
Dan is er een „Algemeen Comité" van meer
dan 50 dames, daartoe vanuit Amsterdam aan
gezocht, onder wie voor ZeelandMevrouw
PouwerPouwer en Mevrouw Goedbloed
Lucasse beiden te Goes en Mevr. Ringnalda
Rotteveel te Middelburg.
Deze drie dames hebben een „Provinciaal
Comité voor Zeeland" opgericht, waarin zij zelve
zitting moesten nemen en tot toetreding bereid
vonden Mevr. BeukemaSikkel te Nieuwdorp,
Mevr. DronkersLucasse te Veere, Mevr.
MazijkHooyhaas te Sluis en Mejuffrouw Staal
te Colijnsplaat. Er is besloten dit Comité nog
uit te breiden met dames uit Zeeuwsch-Vlaan-
deren-Oost, Tholen, Schouwen en St. Filipsland.
Mevr. Beukema treedt als presidente op.
Adres van het Comité is bij de le secreta
resse Mevrouw PouwerPouwer, Oostsingel te
Goes.
3. Toekomst.
Dit Prov. Comité voor Zeeland zal D.V. 5
jaar lang een belangrijke actie gaan voeren in
ons gewest.
Het zal beginnen allerlei inlichtingen te ver
strekken aan het Secretariaat van het Algemeen
Comité, dat dan in alle plaatsen van onze pro
vincie dames kan benoemen, die zullen worden
aangesteld tot plaatselijk „Hoofd".
Deze „Hoofden" zullen zich zoo noodig of
gewenscht laten bijstaan door helpsters.
Zij hebben tot taak gezinnen te zoeken, waar
de vrouwen bereid zijn door middel van busjes
voor het bewuste doel te sparen.
In de grootere plaatsen van onze provincie
zullen plaatselijke Commissie's in het leven ge
roepen worden. Ook onze Zeeuwsche vrouwen
zullen dus een heerlijke gelegenheid krijgen om
uiting te geven aan haar liefde voor onze V.U.
Wij hopen dat onze kloeke Zeeuwinnen aan
de andere provincie's een schitterend voorbeeld
zullen geven van activiteit, spaarzin en mede
werking.
Gaarne waren wij bereid te voldoen aan het
verzoek van het Provinciaal Comité om in het
publiek, in onze Calvinistische Zeeuwsche Pers,
tot steun op te wekken.
De God, Die aan ons volk zooveel zegenin
gen schonk in onze voormannen, bekwame onze
vrouwen om mede door deze sympathieke actie
van hare dankbaarheid te doen blijken.
Middelburg. D. RINGNALDA Jr.
Magelang, 2 Maart 1932.
Amice,
De arbeid onder de Chineezen in Magelang
zelf wordt gezegend. De samenkomsten worden
steeds drukker bezocht en we zijn erg dankbaar,
dat God ons een paar Chineesche medearbeiders
gegeven heeft, die met veel toewijding onder de
Chineezen werken.
De een is de goeroe Diong en een andere is
Chew, een Chinees, die een administratie-kantoor
heeft en in zijn vrije uren en Zondags uitne
mende diensten verricht. De goeroe Diong gaat
er steeds op uit om de Chineezen te bezoeken
zijn vrouw evenzoo niet minder dan 530 be
zoeken heeft die vrouw in 1931 afgelegd. En
des Zondags komen dan de Christen-Chineezen
en vele van de andere Chineezen, die uitgenoo
digd werden bijeen, ongeveer 60de eerste
Zondag van de maand spreek ik de tweede
Zondag gaat de goeroe voor en de heer Chew
spreekt de beide andere keeren. Dit geldt dan
de Maleische samenkomst 's avonds is er dan
nog een samenkomst van Chineezen, waar door
de goeroe in het Chinees gepreekt wordt. Die
Maleische samenkomst is nu ruim een jaar aan
de gang in het begin waren er 20 tot 30 hoor
ders nu is dat meermalen 60 aan 6 volwas
senen en 6 kinderen kon in die samenkomst de
H. Doop worden toegediend. Er gaat onder de
Chineezen in deze plaats wat om
Op de laatste Kerstfeestviering van de Holl.-
Chin. School en die van de Chineesche gemeen
te waren meer dan 1000 Chineezen bijeen, en
sedert dien zijn er weer enkelen, die geregeld
de samenkomsten bezoeken.
Ge begrijpt dus, dat we erg blij zijn met het
besluit van den Kerkeraad van de Holl. Ge
meente om een kerkje te bouwen voor de Chi
neezen zooals ge weet gaat de arbeid onder
de Chineezen uit van de Hollandsche Kerk te
Magelang vierduizend gulden werd aan bijdra
gen bijeengebracht, nu zal er nog een bedrag
van 8000.geleend worden en voor dat be
drag van 12000.hopen we een mooi kerkje
en goeroe-woning te kunnen zetten aan den
achterkant van het Hospitaalterrein, dat nog
behoort tot de Chineesche Kamp. Wat zullen
we blij zijn, als dat kerkje geopend wordt en
we in dat kerkje een sprekend getuigenis zullen
hebben van den voortgang van het werk onder
de Chineezen en we dan ook een plaats zullen
hebben, waar de Chineezen durven binnen te
gaan. Het zal van twee kanten te bereiken zijn;
de eene kant is voor de Nikodemussen dat is
een stille kant, waar men ongemerkt schier het
kerkje zal kunnen bereiken aan deze Nikode-
muskant is ook een ingang van het Hospitaal
terrein, waarover men evenzoo dat kerkje zal
kunnen bereiken. Nu zijn er wel Chineezen, die
eenige belangstelling hebben, maar niet in ons
vergaderhuis durven te komen het ziet er ook
niet zoo mooi uit, het erf er omheen is in dezen
regentijd wat modderig de witte muren zien
van onderen er uit alsof ze geverfd zijn, maar
als ge wat naderbij komt, ziet ge, dat het op
gespatte modder is en de pogingen om het er
netjes te laten uitzien zijn niet zoo eenvoudig
als gij misschien wel denkt. Toch zit de ver
gaderruimte Zondagsmorgens vol. En het is pret
tig om er te spreken.
Op het primitieve, van enkele oude planken
samengeflanste podium, staat een even primi
tieve spreekstoel, waarin een glas koude thee
met veel suiker voor den spreker, wanneer hij
wat last mocht krijgen van een droge keel. Naast
het preekstoeltje staat een orgel, door de Chi
neesche Gemeente zelf gekocht, maar waarop
stevig getrapt moet worden om er eenig geluid
uit te krijgen. Enkele leden van de Holl. Ge
meente hebben zich bereid verklaard om de
beurt als organist dienst te doen, zoodat het ge
zang der Chineesche Gemeente eenige begelei
ding vindt. Het is moeilijk om iets in het Ma-
leisch te laten zingen, wat de Chineezen begrij
pen we hebben een psalmboek van Schroder,
dat goed verstaanbaar is voor Amboneezen en
Menadoneezen, maar onduidelijk voor Chinee
zen, wier Maleisch plat is andere liederboeken
zijn weer om andere redenen ongeschikt, zoodat
onze armoede aan kerkliederen in de Chineesche
samenkomsten wel groot is. Heel de arbeid onder
de Chineezen is nog zoo echt in het beginstadi
um er zijn geen geschikte liederen, geen ge
schikte formulieren voor het Avondmaal en den
Doop (althans die voor Chineezen verstaanbaar
zijn). We hebben geen geschikte vergaderplaats
en als ondanks dat alles toch de samenkomende
Chineezen in aantal toenemen, dan spreekt dat
te meer voor de belangstelling en is het wel tijd
om bijzondere aandacht aan de Chineezen te
schenken. Temeer nu van verschillende zijde
aandacht geschonken wordt aan de Chineezen.
Van 5 kanten worden in Magelang pogingen
gedaan om bij hen ingang te vinden.
Onder hen werken de Roomschen, het Leger
des Heils, de Apostolischen, de Adventisten en
de Gereformeerden. De Roomsche Kerk verza
melt ze in het kerkgebouw, waar ook Europe
anen en Javanen en Amboneezen enz. in een
dienst samenkomen taalverschil is daar geen
bezwaar, zoo dikwijls de kerktaal het Latijn
voor Chineezen al even onbegrijpelijk is als voor
de anderen. De Apostolischen hebben een eigen
kerkje, een vriendelijk kerkje, waar telkens een
Hollandsche onderofficier voorgaat in het Ma
leisch die daar samenkomen zijn enkele Chi
neesche families, die indertijd door Sadrach ge
wonnen zijn groei zit er in die kring heel wei
nig. De Adventisten vergaderen in een huis,
waarvoor ze een bord geplaatst hebben met het
opschrift„Jezus Betoel", d.w.z. „de echte Je
zus". Alle andere prediking brengt naar hun
zeggen slechts een valsche Christus in hun
onaanzienlijk huisje, gelegen aan een kampoeng-
weg, die langs het ziekenhuis loopt, komen
slechts enkele Chineezen somen. Het Leger des
Heils heeft meerdere invloed en er zijn in Ma
gelang meerdere Chineezen, die reeds „onder de
vlag zijn doorgegaan,, welke handeling de Heils
soldaten verrichten inplaats van te doopen.
Dan werkt hier ook de Pinkstergemeente, die
aanvankelijk wel eenige ingang had in Magelang,
zooals vroeger in Temanggoeng, een arbeid, die
ik niet erg waardeeren kan, vanwege de metho
den, die vaak meer op beroering van het zenuw
leven gericht zijn, en meer waarde hecht aan
wonderlijke gebeurtenissen, dan aan de eenvou
dige prediking van het Evangelie. Waar men
zoo van alle kant aan komt zetten op de Chi
neesche bevolking in Magelang, daar is het wel
tijd om den arbeid onder h?n ctevig te vatten.
We zijn nu ook begonnen te werken onder
de Chineezen in Temanggoeng veel hulp heb
ben we daarbij van den Heer Chew.
Zondagavond was het weer een avond van
spanning in den arbeid onder hen. We hadden
besloten andermaal een poging te wagen wat
Chineezen te vergaderen in Temanggoeng. De
voorbereidende maatregelen liepen alle vlot van
stapelwe kregen een mooi leegstaand huis,
waarin een goede vergaderzaal was, en waar
heel wat hoorders zouden kunnen samenkomen.
Een beetje lastig is het dan om zoo'n vergader
zaal voldoende toe te rusten met alles wat voor
zoo'n samenkomst noodig is.
We moesten stoelen huren, lampen huren,
maar tegen een laag prijsje was dit alles wel
te krijgen en koelies zijn er genoeg, die alles
daarheen konden brengen. De goeroe-indjil van
Temanggoeng had voor alles goed gezorgd
voorts waren er strooibiljetten gedrukt, waarop
met duidelijke letter stond aangegeven, dat de
Heer Chew en ik zoo en zoo laat zouden komen
om op de aangegeven plaats te spreken over
„den weg der Zaligheid".
Toen we er 's avonds heenreden, verkeerden
we in spanning of er Chineezen gehoor zouden
geven aan onze uitnoodiging en er leefde ee^
stil gebed of God zelf de harten der Chineezen
wou neigen om de samenkomst bij te wonen.
Eindelijk waren we op de bestemde plaats
het was bij half zes half zes zou de samen
komst beginnen, maar er was nog niet veel, dat
wees op een groote samenkomst. De stoelen
stonden er, een Javaan was bezig de lampen
aan te steken, en voorts was er de Javaansche
goeroe-indjil van Temanggoeng, die mee nieuws
gierig was welke Chineezen er zouden komen.
Hard liep het nietdaar kwam iemand, wie
zou het zijnHet was een der Javaansche
broeders van Temanggoeng, die als belangstel
lende welkom was, maar daar was het nu van
avond niet om begonnen. Mijnheer Chew liep
al eens weg naar den achterkant van het ge
bouw en ik kon niet rustig blijven staan de
spanning was te groot. Telkens keek ik naar
den ingang, ik had de menschen er wel in wil
len trekken, die daar voorbij liepen, maar ze
liepen allen voorbij. We troostten elkaar door
op te merken„straks als het wat donkerder
is, dan zullen ze wel komen. Ze zijn nu te
bang misschien moesten we den tijd van sa
menkomst ook wat later zettenwe moeten
beginnen als het heelemaal donker is, enz. enz."
Maar in onze harten leefde toch een ietwat
onrustig gevoel zouden we onverrichter zake
weg moeten gaan Zou de weg naar de Chi
neezen gesloten Indien het zoo niet gaat, hoe
moeten we het dan aanpakken
Zie, daar kwamen een paar Chineesche vrou
wen en een Chineesche man binnen, hoe geluk
kig voelden we ons. Nu zou althans de koem-
poelan doorgaan.
We wachten nog een oogenblik, nog een
oogenblik en toen 10 minuten over zessen be
gonnen we het was 40 minuten over tijd,m aar
we konden nu toch beginnen met het kleine
groepje. De heer Chew zou eerst spreken. Hij
begon met gebed en gezang maar aangezien
er niemand was, die het vers kende, ik ook niet
(hij had het aan de een of andere Chineesche
liederenbundel ontleend), begon hij alleen te
zingen. Nu hij zong goed en het was een lust
om hem te hooren zingen van den dierbaren
naam van Jezus, die gekomen was om zondaren
zalig te maken.
Na een korte inleiding begon hij te spreken
over den weg der zaligheid. Met genoegen luis
terden we naar dezen Chinees, die met zooveel
klem sprak over de Heere Jezus. Daarna sprak
ikik zou spreken over Lukas 1810, „de
Zoon des menschen is gekomen om te zoeken
en zalig te maken wat verloren is".
Ik begon met gezang ik las voor de Malei
sche vertaling van „Heer, al maak mij Uwe
wegen, door Uw Woord en Geest bekend",
deelde mee, dat ik regel voor regel zou voor
lezen en verzocht te probeeren mee te zingen.
Er waren enkele Christen-Javanen en de heer
Chew en zijn zoontje, die de wijs ook kenden
en zoo konden we het zingen van dit vers tot
een goed einde brengen. Het was intusschen
goed donker geworden en begunstigd door de
duisternis waren er nog enkele Chineezen na
elkaar binnen komen sluipen. Er zaten er nu
20 een mooi koppeltje voor een begin. En
voor dat groepje menschen sprak ik over bo
vengenoemde tekst. En het was heerlijk dat te
mogen doen. Dan voelt een Zendeling, dat hij
nu het werk doet, waarvoor hij gekomen is.
Wat hebben we in de week niet een hoop be
slommeringen over administratie er moeten
boeken en schriften en pennen en inkt enz. zijn
voor de scholen, of men moet de school be
zoeken, werkzaamheden verrichten van school
opziener of rapporten klaar maken, enz.
Zeker ander werk ook daar zijn de catechi
saties, de samenkomsten met de goeroes-indjil,
de onderwijzers, de colporteurs, de samenkom
sten der gemeente, maar wanneer er weer zoo'n
nieuwe vergadering is, waar menschen komen,
die er nog vreemd tegenover staan, die nog
buiten staan, en men kan dan trekken, lokken,
bewegen tot binnenkomen, bewegen tot geloof,
dan is dat wel een werk, waarin een Zendeling
veel geniet. Dan is de spanning van zooeven
vergeten, dan is dat gedrukte gevoel over een
mogelijke mislukking weg, dan is opkomend
gevoel van moedeloosheid verdwenen, dan is
alle pijn weg, en men juicht, dat er weer ge
boren is een koempoelan.
Met hartel. gr.
1.1.
A. MERKELIJN.
HET CONCEPT-HUWELIJKSFORMULIER
DER CHR. GEREF. KERK IN AMERIKA.
Zooals men zich herinnert, heeft de Synode
van Arnhem 1930 het gewijzigde Huwelijksfor
mulier voorloopig aanvaard.
„Voorloopig" omdat wijzigingen in de for
mulieren alleen van kracht kunnen worden, wan
neer daarover met die buitenlandsche kerken,
welke met de onze in correspondentie staan en
dezelfde formulieren hebben, overleg is gepleegd.
(Art. 166 Arnhem. Art. 242 Gron.)
We gelooven niet mis te zien, wanneer dit
overleg niet louter een hoffelijkheid beteekent,
