FEUILLETON*
KERKNIEUWS*
OFFICIEELE BERICHTEN.
de begrooting sluitend te maken. Het zou daar
om zeer toe te juichen zijn, dat de verplichte
collecten niet meer werden opgevoerd, en dat
elke kerk zoo nu en dan eens een collecte meer
voor haar eigen huishouding zou kunnen houden.
Daar ligt veel arbeid te wachten, maar dat sluit
niet uit, ook voor eigen kerk te zorgen, zoodat
deze er niet onder lijdt. Welk een genade, dat
wij weten, dat God regeert en dat Hij zal zor
gen. Hij geve daarom ook bereidwillige harten
om in alle nooden te voorzien.
1931 gaf ons veel goeds, veel zegeningen,
stemme het ons tot dank. Zeker, veel plaatsen
zijn ledig op alle plaatsen werden er uit onzen
kring weggenomen, maar God wilde zich ook
in de onzen verheerlijken.
1931 bracht ook vele moeilijkheden en dikwijls
moest geklaagd worden over een ingezonken
geestelijk leven. Brenge onze tijd verootmoedi
ging in andere donkere tijden kwam er een
geestelijke opleving, geve God ook in onzen
tijd zulk een vrucht, dan zullen wij leeren danken.
Wat 1932 ons zal brengen, wij weten het niet.
De tijden zijn in Gods hand. Leeren wij allen
vertrouwend volgen God doet door de dwaas
heid der menschen heen Zijn Koninkrijk komen
en Hij wil ons gebruiken in Zijn liefde.
Een ieder zij dan in het nieuw-begonnen jaar
op zijn post en God van den hemel doe het ons
gelukken Hij zal het doen, want ook op de
Zeeuwsche Kerken wil Hij in genade neerzien.
Zij dan 1932 een goed jaar voor Kerkbode,
voor kerk, voor allen arbeid, maar bovenal voor
ons geestelijk leven in 's Heeren gunst.
Middelburg. SCHEELE.
IN MEMORIAM Ds. J. GOMMER,
Hij zal genade en eere geven
Aan dit Schriftwoord werd ik herinnerd toen
ik las van de verbazende belangstelling en eer
bied betoond bij het teraardebestellen van wijlen
den WelEerw. Heer Ds. Gommer te Aalten.
Bij vernieuwing werd ik ook herinnerd aan den
zegen die Z.Eerw. uitgedragen heeft in Grijps-
kerke. Hoe eenvoudig maar diep ernstig was zijn
prediking, die getuigde van levenswijsheid en
van innige liefde en hoogachting voor zijn Zen
der, onzen Heiland.
Het welzijn van de gemeente zocht hij, waar
hij wist, dat Jezus hem over haar gesteld had.
Hij droeg de belangen der gemeente op het hart.
Hij wist in elks hart in te komen bij vreugde,
maar droeg ook hartelijk leed met ieders droef
heid en smart. Hij had steeds voor ieder een
troostwoordje, maar als het moest „anders ook
niet", want hij wist ook het operatiemes te ge
bruiken, wel zachtmoedig, waaruit bleek ware
zelfkennis. Hij was getrouw in huis en zieken
bezoek. Met genot bezocht hij oude vrome
menschjes, trachtende van dezen wat te lee
ren in de praktijk der Godzaligheid, maar bij
wie hij ook dikwijls meende den weg Gods be-
scheidenlijker te moeten uitleggen, hetwelk dan
veelal tot troost en sterkte van die zieltjes was.
Ze hadden het nooit zoo begrepen Wars van
schijnvrome praatzucht en zelf zijn tongwetende
te bewaren, was hem de wonderlijke gave eigen
een woordje te ontlokken aan menschen die den
mond steeds gesloten hielden. Met groote tact
wist hij ook met kinderen over de noodzakelijk
heid van bekeering te spreken en ze op Jezus te
wijzen.
Nooit vergeet ik het woordje dat hij bij huis
bezoek aan mijn dertienjarig dochtertje ontlokte.
Het is mij tot nu toe tot troost en sterkte, mij
schamende over de wijze, waarop ik zelf de
eeuwige belangen met mijn kinderen besprak.
Twee jaar daarna moest hij de begrafenis van
dit meiske leiden Zooals het trouwens met alle
weldaden Gods gaat. Hij is niet gewaardeerd
voor hij weg was. Het gros der gemeente echter
waardeerde hem wel. Vooral zijn catechisanten
hadden hem lief. Wijl onze kerk pas als Chr.
Ger. Kerk alhier tot openbaring gekomen was,
en allen steeds in de omliggende kerken gekerkt
hadden, zoo waren onder dezen enkele vooraan
staande broederen die in hun kerk als pilaren
geacht werden en wel wat sterk bewierookt wa
ren. Deze enkelen nu viel het wel wat zwaar
om met hun rijke ervaringen en diepere bevin
dingen zich onder zoon jong predikant te stellen.
Met de vereeniging der Ned. Ger. broederen,
kwam er weer een ander soort bij. Deze broe
ders kwamen van onder de leiding van Ds.
Klaarhamer. Deze bracht „hoewel geen ander
Evangelie", het op meer forsche wijze met veel
gesticulatie en echt reformatorisch. Nu kwamen
zij onder de stille prediking van Ds. Gommer.
Een groot verschilZe wenden er echter wel aan
en wisten Ds. Gommer eerder te waardeeren
dan de eersten. Zoo heeft Ds. Gommer de kerk
van Grijpskerke gefundeerd en gebouwd, wat
vrucht gedragen heeft, tot nu toe.
DE MOLENAAR VAN OOSTWOUD
(HISTORISCH VERHAAL OMSTREEKS 1880)
DOOR
H. KINGMANS.
LXXI.
(SLOT)
Ook het molenhuis ontving nog bezoek van
onbekend gebleven brandstichters op een mor
gen vond Tjaard Evenhuis een hoop turf ver
brand.
Er kwam evenwel geen enkele weifeling. Rus
tig werkte dominé Petersma voort, gesteund door
al zijn menschen.
Het was twee jaar later, toen de vruchten
waren van zijn stuk land gehaald Tjaard
Evenhuis, na in de nabijheid van het stuk bouw
land vertoefd te hebben, zijn woning betrad. Zijn
vrouw zag onmiddellijk, dat hij iets bijzonders
had.
„Tannetje," zeide hij, „ik heb er al meer over
gedacht. Wij moesten ons stuk land maar aan
de schoolvereeniging cadeau doen. Er wordt nu
over bouwen gepraat, maar de grond ontbreekt
en die zal ook niet gemakkelijk te krijgen zijn.
Z.Eerw. dwong eerbied af bij voor- en tegen
standers, door zijn menschlievendheid en God
zaligen levenswandel. Blijve zijn nagedachtenis
onder ons in blijde herinnering voortleven. Leere
de Heere ons onze voorgangeren meer hoogach
ten en zij hij alle Dienaren des Woords tot
voorbeeld
A. GESCHIERE, Mariahoeve.
Grijpskerke, December 1931.
Gaarne ruimden wij plaats in voor dit harte
lijk geschreven stuk. Ook ondergeteekende heeft
Ds. Gommer van zeer nabij gekend in de classis
Zutphen. Wat was hij in Aalten geliefd, in de
classis gezienDe Heere gedenke de zijnen
ook voor de jongere predikanten was Ds. Gom
mer tot een rijken zegen.
Middelburg. SCHEELE.
TWEETAL TE
IJmuiden (vac. W. Seinen):
C. W. Keur te Oudewater.
J. H. Meuleman te Den Ham (O.).
BEROEPEN TE
Castricum (als hulppred.):
Cand. P. B. Lengkeek te Rotterdam.
Pijnacker-Nootdorp: Cand. J. A. Meijer te Niezijl
IJmuiden (vac. W. Seinen):
C. W. Keur te Oudewater.
Schoonoord Cand. K. Meima te Groningen.
Klundert (2de maal): F. Guillaume
te Oosterend (Fr.).
Oudehorne Cand. J. L. Bakker te Santpoort.
AANGENOMEN NAAR
Castricum (als hulppred.):
Cand. P. B. Lengkeek te Rotterdam.
BEDANKT VOOR
Arum: P. Veenhuizen te Oudega (W.).
Ds. J. Tijmes Jzn. heeft wegens vertrek
naar Nunspeet, afscheid genomen van de Geref.
Kerk te Westerlee (Gr.) met een predikatie over
Hebr. 12:1 en 2.
Te Den Haag-Zuid in de vergadering van
den Kerkeraad der Geref. Kerk bracht Dr. S. O.
Los rapport uit over de vraag, of een ambts
drager-weduwnaar, die hertrouwt met een vrouw
van andere Kerkformatie, dient af te treden.
Uit de historie werd aangetoond, dat hiervoor
geen algemeene regel geldt, maar elk geval op
zichzelf beoordeeld moet worden. De Kerkeraad
kon zich hiermee vereenigen.
Ds. C. A. van Nood, predikant bij de
Geref. Kerk te Vorden, zal Woensdag a.s. 25
jaar zijn ambt hebben bediend. Ds. van Nood
werd geboren 25 April 1878, en studeerde Theo
logie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam,
waar hij in 1906 zijn candidaats-examen aflegde.
Den 6den Januari van het volgende jaar deed
hij zijn intrede bij de Geref. Kerk te Blokzijl,
waar hij o.m. veel Evangelisatie-arbeid in de
omgeving heeft verricht. Van Blokzijl vertrok
hij 12 Febr. 1911 naar Harmeien, vanwaar hij
4 Oct. 1914 ging naar Lopik. Den 30sten Jan.
1921 verliet hij deze plaats voor zijn tegenwoor
dige gemeente.
Cand. J. G. Adema, van Leeuwarden,
werd bevestigd als predikant bij de Geref. Kerk
te Opende (Gron.) door zijn voorganger Ds. A.
Adema van Ten Boer, die tot tekst voor zijn
predikatie had gekozen 1 Cor. 3 9, „de prediker
medearbeidende in Gods werk", waarbij hij na
ging dat dit is 1. een verheven taak, 2. een ver
antwoordelijke taak, en 3. een bemoedigende
taak. Toegezongen werd de zegenbede uit Ps.
134. Des middags deed de nieuwe predikant zijn
intrede met een preek over Ps. 121 1 en 2,
„de hulp en verwachting van Boven voor Israels
vromen" hij stond stil bij de volgende punten
1. die verwachting uit zich in een blik van ver
langen, 2. zij daalt neer in het besef van zwak
heid en 3. zij stijgt in de zekerheid van het ver
trouwen.
Cand. W. v. d. Bos, tevoren onderwijzer
te Nijkerk (Gld.) werd als predikant van de
Geref. Kerk te Oude en Nieuwe Wetering be
vestigd door zijn voorganger Ds. J. Brouwer,
em. pred. te Nigtevecht met een predikatie over
Ps. 132 16a „En zijne priesters zal Ik met heil
bekleeden". Hij ging na le. waarmede bekleed
werd en 2e. wie bekleed werden, en paste dit
toe zoowel op den predikant als op de gemeente.
Toegezongen werd na de bevestiging Ps. 134 3.
Aan de handoplegging nam mede deel Ds. R. J.
v. d. Weerd van Leimuiden en Ds. D. Middel-
Dan is men van die zorg tenminste af. Wij kun
nen dien grond best missen."
De stoere molenaarsvrouw gaf eerst geen ant
woord. Zij slikte iets weg. En toen pinkte zij
een traan uit haar oog.
„Vind je het goed, vrouw
„Ik vind het best, Tjaard", zeide zij eenvoudig.
HOOFDSTUK XIX.
De jaren vergleden in regelmatigen cadans.
In West- en Oostwoud kwam een nieuw ge
slacht.
Er veranderde veel in den lande.
Ook in het dorp West- en Oost woud, ergens
in ons vaderland, al heet het in werkelijkheid
anders.
Veel molens zijn verdwenen.
Maar de molen van Evenhuis staat er nog.
En de molenaar is Leendert Evenhuis, de zoon
van Tjaard, die, evenals zijn vrouw, het tijdelijke
met het voor hen heerlijke eeuwige verwisseld
heeft.
Leendert Evenhuis, de ouderling van de Ge
reformeerde Kerk van West- en Oostwoud (heel,
heel oude menschen spreken nog van „de
schuur"), is niet een conservatief man. Hij gaat
met zijn tijd mede. En dies heeft hij in zijn mo
len een electrische maalderij, nog heel iets an
ders dan Heerema wilde hebben, Heerema, reeds
lang ter ziele.
Maar de wieken zijn op den molen gebleven,
koop van Mildam.
's Avonds deed Ds. van den Bos zijn intrede
met een predikatie over Joh. 3 30, „Hij moet
wassen, maar ik minder worden."
Spr. behandelde dit getuigenis van Johannes
in drie punten: le. des Heeren verheerlijking,
2e. des dienaars verootmoediging, 3e. de troost
der gemente.
Necrologie. In 1931 ontvielen aan de
Geref. Kerken in Nederland vier dienstdoende
predikanten: G. Meyer (Marum), G. J. Goede
(Apeldoorn), J. Sybesma (Dedemsvaart) en R.
Smeding (Nijmegen). Van de emeriti-predikanten
overleden de volgende dertien J. B. van Me-
chelen (Rouveen), T. H. Woudstra (Leider
dorp), L. van Wijk (Ede), M. Visser (Oost-
hem), A. van Dijken (Amsterdam-Zuid), J. Bak
ker (Ommen), G. H. Toebes (St. Laurens), H.
J. Kouwenhoven (Leiden), J. Sluys (Staphorst),
H. W. Felderhof (Zevenhuizen), L. R. Hum-
melen ('t Zandt), H. v. d. Veen (Ruinerwold-
Koekange) en J. Gommer (Aalten).
Ons Kerkgezang. In de „Westl. Kerk
bode" maakt Ds. A. H. van Minnen de opmer
king, dat ons Nederlandsch Kerkgezang in
schoonheid en kracht allerminst ten achter staat
bij dat van andere landen.
„Zelfs den buitenlander treft de volheid, sta
tigheid en macht van ons gezang, zooals dat
aangeheven wordt niet maar door een koor,
maar door de gansche gemeente en dan unisono,
d.w.z. éénstemmig ook al hebben alle stemmen
niet dezelfde hoogte, toch is er slechts octaaf-
verschil.
In Engeland zingt ook vaak de gansche ge
meente, maar onder begeleiding van orgel en
koor. Wie vroeger in het koor dienst gedaan
heeft, zingt vaak zijn oude koorstem mede. Nu
lijkt dat mooier, dan het is. Het nadeel hiervan
is, dat ieder lied en elk vers van ieder lied al
toos dezelfde zetting en harmoniseering heeft.
Op den duur wordt dat eentonig. De organisten
hebben zich dan ook streng te houden aan de
eenmaal aangenomen zetting en harmonie.
Daartegenover heeft bij ons éénstemmig ge
zang de organist alle vrijheid van toonkeus en
harmonie en kan daardoor aan ieder vers van
denzelfden psalm een nieuwe frischheid geven,
ja, door toon en harmonie de verswoorden ka-
rakteriseeren
In de „Gereformeerde Kerkbode voor
Noord-Brabant en Limburg" van 27 Nov. j.l.
komt een berichtje voor onder het hoofd „Tus-
schen de Roomschen".
Daarin wordt mededeeling gedaan van het
optreden van een pastoor in een Brabants dorp
tegen den leider van de Zoeklicht-auto van Joh.
de Heer.
Ik neem het volgende er uit over
„Spoedig verscheen de pastoor te midden van
de luisterende schare.
Met de meest mogelijke stemverheffing en
heftig gesticuleerend ried hij z'n parochianen aan
naar binnen te gaan, geen geld te geven, geen
brochures aan te nemen, enz.
Hij vernielde de brochures, die hij te pakken
kreeg en wendde zich tot den leider van de
auto met de opmerking, dat hij zelf zijn men
schen wel van geestelijk voedsel zou voorzien,
daar behoefde een ander niet voor te zorgen, enz.
Een kleine discussie en de auto met evan
gelisten verdween."
En dan staat er „historisch".
Ds. J. P. Tazelaar, emeritus-pred. van de
Geref. Kerk van Weesp, herdacht op den Twee
den Kerstdag j.l. zijn 45-jarig ambtsjubileum.
Algemeen bekend en gewaardeerd is hij voor
al door wat hij heeft verricht ten bate van de
Geref. Zondagsschool, speciaal ook als hoofd
bestuurslid van „Jachin".
Het maandblad „De Zondagsschool" had in
hem een kundigen, trouwen, onvermoeibaren re
dacteur, die op dit blad een stempel zette en
daardoor aan den Zondagsschoolarbeid richting
en stuur heeft gegeven.
Ds. Tazelaar heeft steeds met korte woorden
den toegang weten te vinden tot het hart van
de menschen.
Behalve de Evangelisatie diende hij zoo ook
de belangen der A.R. Partij, der Chr. School
en ook de J. V., o.m. door het schrijven van
vlugschriften. In het belang van de Zending
onder de Joden, waarvoor hij vanwege de Ge
nerale Synode der Geref. Kerken deputaat is
geweest, bewerkte hij verschillende boekjes voor
de jeugd.
Zijn historische zin openbaarde zich door het
schrijven van verschillende biografieën, als van
Rembrandt, De Ruyter, Bilderdijk, Calvijn en
anderen.
zoodat het schilderachtig effect niet verdwe
nen is.
En in de onmiddellijke nabijheid van de molen
staat de school, nu een gebouw van vier lokalen
met vier leerkrachten. De school met den Bijbel
van Oostwoud.
Niet van Westwoud. Want Westwoud, er
worden eenvoudig feiten meegedeeld, heeft zijn
eigen, bloeiende Christelijke school.
Bij die school staat de woning van het hoofd.
En de schoolmeestersche is Marie Evenhuis. Dat
is ook een feit.
De kerk aan den Achterweg is verdwenen.
Dat wil zeggen als kerk. Allerlei organisaties
hebben thans haar vergadergelegenheid in de
geheel verbouwde, oude kerk. En elders op het
dorp staat de groote, nieuwe kerk. Met een
pastorie, die klinkt als een klok.
Dominé Petersma is naar zijn Zender. En zijn
trouwe vrouw, verdreven uit de ouderlijke wo
ning, is in het Vaderhuis met de vele woningen.
Er is een andere predikant gekomen. En nog
een. En weer een.
Want de jaren vergleden.
De predikantsplaats in de Hervormde Kerk is
en blijft modern. Maar eenige ritseling van nieuw
geestelijk leven is er in die kringen toch geko
men. Daarvan getuigt een klein Evangelisatie
lokaal, waarin een Evangelist arbeidt, die op
velerlei terrein samenwerkt met den Gerefor
meerden predikant.
K Ds. Tazelaar mocht op zijn gedenkdag terug
zien op een welbesteed leven, waarin hij voor
velen tot zegen mocht zijn.
K. B. s.
Onder vriendelijke dankzegging berichten wij
te hebben ontvangenvan Diaconaal Hulpbe
toon 166 stuks onderkleeding van de Vrouwen
vereniging „Bid en Werk" 173 stuks onder
kleeding van de Jongedochtersvereeniging „Doet
wel aan allen" enz. 160 stuks onderkleeding.
Totaal 499 stuks onderkleeding.
Wij werden hierdoor in de gelegenheid gesteld
menig gezin van warme onderkleeding te voor
zien.
Het is onze wensch, dat deze vereenigingen
nog vele jaren dit heerlijke werk der barmhar
tigheid mogen kunnen voortzetten.
De Diaconie der Geref. Kerk van Middelburg,
H. v. DRIEL, Voorzitter.
P. SCHOONAARD, Secretaris.
AGENDUM voor de Classicale Vergade
ring op Dinsdag 19 Januari a.s. in de
Gereformeerde Kerk te Ter Neuzen.
Aanvang 9y2 uur.
Het Moderamen voor deze verga
dering bestaat, volgens art. 10
H.R., uit de Brs Ds. Groene-
veld, Praeses; Ds. Post, Scriba;
Ds. Kok, Assessor.
Orde der Werkzaamheden.
1Opening door den praeses der roepende kerk.
2. Nazien en rapport Credentialen.
3. Lezing en vaststelling der Notulen.
4. Behandeling der Ingekomen Stukken.
5. Rondvraag naar art. 41 D.K.O.
In verband daarmede behandeling der Voor
stellen en Instructiën der Kerken.
6. Rapport der verschillende Deputaten.
7. Afdoening van Geldelijke Zaken.
8. Benoemingen Deputaten enz. (zie 8 en 9
art. 11 H.R.).
9. Aanwijzing roepende Kerk. Vaststelling van
datum.
10. Vaststelling Korte Notulen.
11Sluiting.
Namens de roepende Kerk van Hoek,
J. B. VANHAELEN, Praeses.
J. GEELHOED, Scriba.
Hoek, den 4 Januari 1932.
Op den lastbrief voor deze vergadering
dient de opbrengst der navolgende collecten te
worden vermeldEvangelisatie Prov. Zeeland,
Theol. School, Jodenzending.
Tevens wordt gevraagd de volgende collecten
te houden vóór de eerstvolgende classis-verga-
deringJanuari Evangelisatie BelgiëFebruari
Hulpbeh. Kerken Prov. Maart Theol. Fac. V.U.
Classis Zierikzee.
Classis Zierikzee vergadert D.V. op Woens
dag 3 Februari a.s.
Stukken voor het agendum in te zenden bij
den eerstondergeteekende vóór of op 20 Janu
ari a.s.
Namens de roepende kerk van Zierikzee,
De Kerkeraad,
J. VAN LONKHUIJZEN, Praeses.
U. GORTER, Scriba.
Zierikzee, 4 Januari 1932.
CLASSIS GOES, 14 Januari 1932, 10 uur.
1. Opening door de roepende kerk van Nieuw-
dorp.
2. Constitueering der vergadering Praeses Ds.
G. v. Heiningen Assessor Ds. J. Koolstra
Scriba Ds. A. Scheele.
3. Lezing en vaststelling der notulen.
4. Lezing en bespreking der ingekomen stukken.
5. Behandeling der instructies, o.a. van Drie
wegen aanvrage om steun deze 3 mnd.
6. Rapportenaangaande art. 54 K.O. aan
gaande emeriteering.
7. De verschillende deputaten doen verant
woording van hun finantiëel beheer.
8. Emeriteering.
9. Regeling der vacaturebeurten.
10. Rondvraag naar art. 41 K.O.
11. Persoonlijke rondvraag.
12. Lezing en vaststelling der korte notulen.
13. Vaststelling der volgende vergadering.
14. Sluiting.
N.B. Te storten coll.Theol. School, Zending
onder de Joden, Christelijke Radio vereeniging.
Namens de roepende kerk,
Ds. E. BEUKEMA, Praeses.
L. MELSE, Scriba.
Eiken Zondagmorgen luidt de kerkklok. En
dan worden de deuren van de groote, monu
mentale kerk op het marktpleintje geopend. Maar
menschen komen er zoo goed als niet. Meestal
gaat de dominé dan weer naar huis. Dat is ook
een feit.
De jaren vergleden.
Er veranderde ontzaglijk veel.
De burgemeester van West- en Oost woud is
nog een liberaal man. Maar hij heeft in zijn ge
meenteraad o.m. ook te rekenen met anti-revo
lutionairen en sociaal-democraten. Heerema zou
zich, als het kon, in zijn graf omkeeren. Maar
zijn stoffelijk omhulsel is verteerd.
Want de jaren zijn voorbijgegaan.
En er is veel veranderd.
„Maar niet is veranderd de trouw van onzen
God", meent Leendert Evenhuis, de molenaar,
wanneer hij zijn kinderen vertelt van vroeger
dagen.
En de predikant, ook sprekend over het ver
leden, zegt dan„Wij leven in heel andere tij
den. Ook dat is beschikking Gods. Er kunnen
niet steeds martelaren zijn. Maar hun historie
moet gememoreerd, tot leering en vermaan van
het huidig geslacht, dat anders gevaar loopt, de
zegeningen te vergeten. En als dat huidig of toe
komstig geslacht niet trouw blijft, wat God ge
nadig verhoede dan haalt het een oordeel over
zich."
EINDE,
