Weekblad voor de Gereformeerde Kerken in Zeeland.
42e Jaargang.
Vrijdag 30 November 1928.
No. 48.
RedactearenDs. P. VAN DIJK te Serooskerke (W.) en Ds. A. C. HEIJ te Koadekerke.
Persvereeniging Zeeuwsche Kerkbode.
UIT HET WOORD.
WELVAART.
Kerkelijk en Geestelijk Leuen.
De Groslijst.
De Java-Soemba-film.
ZEEUWSCHE KERKBODE
Vaste medewerkersD.D. L. BOUMA, P. J. v. d. ENDE, B. MEIJER, P. STAAL Pzn., en R. J. v. d. VEEN.
Abonnementsprijs! per kwartaal by vooruitbetaling f 1,
Afzonderlijke nummere 8 oent.
Advertentieprijs! 15 oent per regelbij jaarabonnement van
minstens 500 regels belangrijke reduotie.
UITGAVE VAN DE
Adres van de Administratie:
Firma LITTOOIJ OLTHOFF, Middelburg.
Beriohten, Opgaven Predikbeurten en Advertentiën tot Vrijdag
morgen 9 uur te zenden aan de Drukker# LITTOOIJ Sc OLTHOFF
Spargaarddtraat, Middelburg.
TELEFOON 2 3 8. GIRONUMMER 4 2 2 8 0.
Geliefde, vóór alle dingen wensch
ik, dat gij' welvaart en gezond zijt,
gelijk uwe ziel welvaart.
3 Joh. vs. 2.
De belangstelling in anderer welvaart is
een algemeen menschelijk verschijnsel.
Onder alle volken alle beschaafde
volken althans is het gewoonte, dat men
elkander, bij elke ontmoeting, naar zijn wel
stand vraagt.
Mag daarbij de eisch der beleefdheid vaak
ook al grooter rol spelen dan het wezenlijk
interesse voor eens anders welvaart er
ligt dan toch de erkenning in, dat dit inte
resse niet behoort te ontbreken.
En ook zóó blijft het een der vele getui
genissen van den eisch Gods in de tweede
tafel der Wet„Gij zult uwen naaste lief
hebben", die, ondanks onszelven en alle ver-
Wording onzer verhoudingen, gemeene ge
nade nog in ons leven in stand hield.
't Zou daarom wel te verwonderen zijn,
zoo niet ook op dit punt de bizondere ge
nade Gods in onzen Heere Jezus Christus,
in zijn volle recht en heerlijkheid herstelde
wat gemeene genade als betamelijk doet er
kennen.
Doch dat doet ze inderdaad.
Let op den merkwaardigen groet, waar-
meê de Apostel Johannes zijn brief aan zijn
bizonder geliefden Gajus aanvangt
Hij beweegt zich geheel en al om Gajus'
welvaart.
En wat ons daarbij in de eerste plaats
treft, is dat de Apostel niet alleen aan Gajus'
g e e s t e 1 ij k, maar ook aan zijn u i t e r-
1 ij k welvaren denkt.
En dan in den ruimsten zin genomen
zóó, dat hij niet slechts in Gajus' gezond
heid belang toont te stellen, maar óók in al
wat hem overigens in zijn uitwendig, aardsch
bestaan wedervaart.
Want in het „dat giji welvaart en gezond
zijt" zegt de Apostel niet tweemaal het
zelfde, maar denkt hij eerst aan het alge
meen e, en vervolgens, onder dat alge-
rneene, aan iets aparts: aan Gajus' ge
zondheid.
En hoe algemeen, zonder iets ervan uit
te zonderen, die natuurlijke welvaart door
hem bedoeld is, doet hij gevoelen in dat
„in alle opzichten" dat hij vooraf liet gaan.
Want het lijdt wel geen twijfel, of de woor
den, die ónze overzetting weergeeft met
„vóór alle dingen" worden beter vertaald
door „in alle opzichten".
Welk een belangstelling bij een Apostel
voor den natuurlijken welstand van zijn lezer!
En dan nog wel in een brief, dien hij'
schrijft als ouderling, d.w.z. als opziener.
En óók de Apostel d i e zoo schrijft is
Johannes de bespiegelende Johannes,
de man die, blijkens zijn Evangelie en zijn
brieven, altijd meer aandacht heeft voor het
onzienlijke en eeuwige dan voor wat zicht
baar en tijdelijk is.
Beschamende les voor Christenen, die óók
wel gewoon zijn bij elke ontmoeting te vra
gen „Hoe vaart gij of „Hoe gaat het?",
maar bij wie deze vraag geen belangstellende
informatie bedoelt, doch venkel een welle
vendheidsformule is. En voor anderen, bij
wie ze méér beteekent, maar dan toch nooit
meer dan een informatie naar iemands ge
zondheid.
Beschamend ook voor ouders zijn ze
er niet die zich om Tiun kinderen weinig
bekommeren dan voorzoover ze een jiel heb
ben.
Intusschen niemand denke, dat hij voor
het tegendeel zich op dit woord dos Ap os
tels beroepen kan.
Zelfs kan er zich niet op beroepen, wie
in zijn belangstelling voor den naaste de na
tuurlijke dingen laat vóórgaan bij en laat uit
gaan boven het geestelijke.
Dat zou reeds moeilijk gaan, zoo niet in
plaats van „vóór alle dingen" ware te le
zen „in alle opzichten". I
Doch nu is het volstrèkt uitgesloten.
Want, ja, de Apostel spreekt hier wel van
de dingen die tot Gajus' natuurlijke welvaart
behooren, in de eerste plaats.
Doch dat doet hij, blijkens wat er volgt,
alléén omdat hij ten aanzien van Gajus'
g e e s t c 1 ij k e welvaart niets te wenschen
had. I
Wat haar aangaat, was hij' door de be
richten, die hij aangaande zijn beminden broe^-
der ontving, reeds volkomen gerustgesteld
zóó volkomen gerustgesteld, dat hij'hem,
wat zijn gezondheid en alle andere aardsche
belangen betreft, slechts de welvaart kan
toebidden, die in geestelijk opzicht zijn deel
werd.
Zóó handhaaft de Apostel ook hier den
eisch, dat, onder al wat we zooken voor
onszelven en begeeren voor anderen, het Ko
ninkrijk Gods voorop ga.
„Gelijk uwe ziel welvaart"
Benijdenswaardige Gajus, dat een Apos
tel zóó aan hem schrijven kan
Ach, dat men ook steeds aan óns schrij
ven en tot óns 'zeggen kon Ik wensch dat
gij welvaart in uw zaken hebt en gezond
zijt, gel ij k uwe ziel welvaart!
Oprechtheid zou mogelijk eisclien, dat men
bij óns de orde omkeerde, en zei „Ik wensch
mogelijkik wenschte wèl dat uwe
ziel welvaart, zooals ge welvarende zijt wat
uw zaak en uw gezondheid betreft
Dat zou dan bewijzen, dat de orde ook
in ons leven het omgekeerde wias van wat
ze zijn moet.
Doch, welvaart naar de ziel wat noemt
de Apostel zoo
Wat had hij' gehoord van Gajus, dat hem
recht gaf zoo vrijmoedig en zoo beslist
diens geestelijk welvaren te constateeren
Had men hem verhaald van merkwaardige
ervaringen en bizondere bevindingen, die Ga
jus had gehad
Van buitengewone blijdschap die hij ge
noot of van hoogen geloofsjubel dien men
bij hem beluisteren mocht
De Apostel weet er niet van.
Al wat hij hoorde is, dat Gajus „in de
waarheid wandelt" (vs. 3) en dat hij chris
telijke liefde bewees „aan de broederen en
aan de vreemdelingen".
Gehoorzaamheid aan het Evangelie en
Christelijk liefdebetoon dat waren voor
den Apostel des Heeren bewijzen van wel
varen der ziel, van een goede geestelijke
gezondheid.
Het is de pols, waaraan ook wij, onszel
ven en elkander moeten voelen.
Denken we daaraan allereerst als we om
„Welvaart" bidden, en als we elkander een
„vaarwel toeroepen.
(Noord Holl. Kerkblad) F.
We willen nog onder 't oog zien of Joi-
hannes a Lasco de gedachte niet in 't ge
vlei komt, als zou de groslijst een girosstem
ming zijn.
We hebben hem genoemd, omdat liij op
de inrichting van het kerkelijk leven in Oost-
Friesland, in Engeland en na zijn verdrijving
bij de troonbestijging van Maria de Bloedige
in 1533 ook nog in Polen de laatste jaren
zijns levens zulk een gewichtigen thans nog
merkbaren invloed heelt gehad.
In de Vluchtelingen-kerk te Londen, waar
van men niet een" te klein denkbeeld moet
vormen, wanneer men weet, dat er behalve
Joh. a Lasco ook nog vier andere predikan
ten tegelijk met hem dienden, geschiedde de
verkiezing van ambtsdragers meer in de de-
imokratische lijm.
Wat dat betreft was Johannes a Lasco
reeds in 1550 verder gegaan dan b'.v. de Sy
node van Wesel in lo68 ging.
Wesel was nog al bevreesd voor den in
vloed van „het volk", trouwens was het dit
ook voor te groote heerschzucht van de
ouderlingen en de predikanten.
Het liefst zou Wesel hebben gezien, dat
de Overheidspersonen voor te groote vrijheid
naar weerszijden waakten.
Eigenaardig heette het in die Weselsche
Artikelen
„Nu kan een beroeping en verkiezing
met geen enkel recht voor wettig gehou
den worden tenzij daarbij zooveel moge
lijk èn dc kuiperij van den beroepene en
dc teugclloozc en onbezonnen genegen
heden van het volk èn de eerzuchtige
heerschappij der ouderlingen en voorgan
gers buiten gesloten worde."
Zooals men ziet was het vertrouwen dier
Weselsche broeders ten opzichte van geen
enkel deel der gemeente bepaald kinderhjk
naïef. Ze wilden met zondige gebeurlijkheden
zooveel mogelijk rekening houden. Maar hoe?
„Opdat dit op de rechte wijze geschie
den kunne, zou het zeker gewenschtziin
dat een vrome overheid harerzijds hurpe
wilde verkenen hij het rijp beraad en
de voorzichtige keuze der ouderlingen.
Daar dit echter nauwelijks schijnt
te kunnen worden verwacht, zoo me enen
wij, dat geen betere regeling kan inge
steld worden dan dat de gemeene be
williging; der Kerk gevoegd worde bij
het gezag der ouderlingen."
Hier mogen dus op een of andere manier
de gemeenteleden aan de verkiezing van
ambtsdragers meehelpen.
Echter maar als noodmaatregel. Want
„Dit zal in iedere k'erk zoolang onder
houden worden totdat de Synode na de
verdeeling der classen zal geoordeeld
hebben, dat de Dienaren en Ouderlingen
van verscheidene kerken moeten samen-
komien bij de verkiezing en onderzoeking
van een enkele kerk (d.i. van elke kerk
apart). Want indien dit geschiedt dan
schijnt de toestemming van het volk niet
zoozeer van noode te zijn, daar het ge
zag van m'eerdere kerken voldoende is
om den overmoed der ouderlingen (in
dien deze wellicht, wat God verhoede
mocht ingeslopen zijn) te beteugelen."
Zeer duidelijk is uit deze bepaling dit
Wesel er niet op gesteld was om op den
duur, wanneer dc kerkelijke regeling meer
definitief zou zijn, dc gemieente te laten me
dewerken.
Daarentegen zien wij op die medewerking
bij Johannes a Lasco ten zeerste prijs ge
steld. Deze bepaalde in zijn boek „Fomna
ac Ratio"
„Dat dc gemeente, na met gebeden
en vasten saam'gekonien en door den ker-
keraad vermaand te zijn een Gode wiel-
behagelijke keuze te doen, geheel v r ij
Imioest stemmen.
Daarna moest de kerkeraad vergade
ren om de uitgebrachte stemmen te be
zien en uit de door de gemeente aange
wezen candidaten de beste en moest ge
schikte te kiezen."
Dit is dus niets meer of minder, dan een
groslijst, die door dc gemeente aan den ker
keraad gepresenteerd werd.
Er worden door den kerkeraad' geen candi
daten genoemd. Of er afgetreden kerkeraads-
lcden zijn, ol pas nieuw-binnengekomen le
den, dat doet er alles niet toe, men begint
te stemimen. Geheel vrij. Precies zooals som
mige broeders het ten onzent ook zouden
willen. A behaalt 57 stemmen, B 46 stem
men, C 18 stemmen, D 9 stemmen en laten
we zeggen dat er nog een E is, die er 5 krijgt.
Ergo A en B gekozen Neen, want dat" is
nu wat Johannes a Lasco in 't geheel niet
wil. Hoeveel stemmen die vijf broeders ge
kregen hebben is voor hem niet het belang
rijkst. Maar w elke namen op die groslijst
staan.
En dan vervolgens maakt de kerkeraad geen
viertal op uit die vijf aangewezen broeders,
o'nii uit dat viertal weer door de gemeente
twee ambtsdragers te kiezen.
Want dc kerkeraad trekt zich in zijn con
sistoriekamer terug en kiest uit de vijf niet
wie de meeste stemmen heeft, maar wie hem
dunkt dc beste te zijn.
Dat is wel een gelukkig en door de Utrecht-
sclie Synode in 1905 ook in onze Kerkenorde
overgenomien democratische element in de
verkiezing, maar ieder geeft toe, dat dit heel
wat anders is dan wat w5j onder groslijst
verstaan.
Bij a Lasco is er Een grosstemming maar
daarmee is dan ook alle verdere deelneming
van de gemieente afgieloopen.
Bij degenen, die in onzen tijd van gros-
stemming spreken als ze de gewone gros
lijst bedoelen, zou na die eerste deelne(ming
nog een verdere deelneming van de gemeente
volgen, totdat de gemeente het tenslotte al
les deed.
Ik denk niet dat wie in onze Gereformeerde
Kerken nog aan die uitsluitend de
mi ocratischc wijze van verkiezing toe
zijn. Of dan dc groslijst nog veel beteekenis
heeft
Het kon wel zijn van niet. ïn zeer vele
gemeenten bestaat de gewoonte niet.
In een onzer Zeeuwsche gemeenten was
er naar ik vernami dit jaar één enkel briefje
voor de „groslijst" ingeleverd.
Dc gewone manier, althans de manier in
zeer veel kerken gevolgd is
„Dc kerkeraad maakt zelf, zonder
van te voren de ge me e n t e in
de gelegenheid te stellen op
geschikte personen de aan
dacht te vestigen geheel vrij de
dubbele getallen op, stelt deze aan de
gemeente voor en laat haar de keuze
doen stelt daarna de gekozenen ter ap
probatie voor en bevestigt ze daarna."
Jansen in „De Kerkenordening" blz. 592
zegt, dat dit de manier is in de meeste on
zer kerken gevolgd.
Wij pleiten niet echter voor afschaffing van
de groslijst. We hechten er zelfs heel wat
waarde aan. En in zeer veel gevallen worden
de aanwijzingen ook werkelijk door den ker
keraad gevolgd.
Wat we alleen hebben willen zeggen De
groslijst is geen stemmingen de kerkeraad
is niet gehouden juist die namien ojp de dub-
belgetalïen te zetten, die op de groslij'st het
grootste getal achter zich hadden.
v. D.
Zooals enkele weken geleden reeds werd
meegedeeld, zullen wij D.V. S en 9 Januari
in de gelegenheid worden gesteld' deze film
te bezien.
Was er in andere plaatsen groote belang
stelling, in Middelburg niet minder. Het
plaatselijke Zendingscomité te Middelburg had
1000 kaarten aangevraagd met de gedachte,
dat de plaatsing van al deze kaarten te Mid'
delburg en omgeving niet zonder moeite zou
geschieden. Het resultaat echter is schitte
rend, alleen in Middelburg in eigen kring
ongeveer 800 kaarten verkocht. En niet al
leen van f 0.60, maar ook vele van f 1.—
zelfs enkele van 1.25 en 'f 1.50. De dames
van dit comité, die tot dit welslagen zoo
hebben meegewerkt, hebben recht op eert
woord van dank.
Nu stonden wij echter voor de vraag, waar
er zoovelen zouden moeten teleurgesteld wór
den in Middelburg en omgeving, wat nu te
doen
Na rijp beraad werd besloten een derden
avond aan te vragen. Deze is ons toegestaan,
zoodat dc film D.V. Donderdagavond 17 Ja
nuari wederom zal worden vertoond. De.
broeders en zusters uit dc omgeving kunnen
nog' enkele kaarten bij mij verkrijgen voor.
8 èh 9 Januari. Voor een goede regeling ver
zoekt het comité, 'dat de Zendingseommissies
uit de dorpen zoo spoedig mogelijk een aan
tal kaarten aanvragen voor 17 Januari, op
dat en geheel Walcheren wenscht toch
mee te leven ook deze 503 worden ge
plaatst.
Mij dunkt, lettend op wat Middelburg deed,
kan dit best. Blijven er kaarten over, dan
zullen deze in handen van den boekhandel
worden gegeven tot verkoop.
Woensdagmiddag 9 Januari, aanvang 2 uur,
zal dc kindervoorstelling zijn voor scholen
uit de omgeving. Gapinge, Koudekerke, West-
kapelle en Domburg hebben reeds een groot
aantal kaarten ontvangen en Waar natuurlijk
het getal beperkt is, verzoekt ondergeteekeu-
dc om spoedige afwerking door de andere
plaatsen. Anders zal er teleurstelling volgen.