Weekblad voor de Gereformeerde Kerken in Zeeland.
r en
i
Tweede Blad.
Pijn in rug
en lendenen
Kloosterbalsem
Huishoudelijke Artikelen
42e Jaargang.
Vrijdag 18 Mei 1928.
No. 20.
RedactearenDs. P. VAN DIJK te Serooskerke (W.) en Ds. A. C. HEIJ te Koadekerke.
Vaste medewerkers D.D. L. BOUMA, P. J. v. d. ENDE, B. MEIJER, P. STAAL Pin., en R. J. v. d. VEEN.
Persvereeniging Zeeawsche Kerkbode.
MIDDELBURG.
Groot® uitbreiding
Emaille $n Aiumlnium
Pannen - Ketels
Emmers
Frituurijzers
Boterspuiten
„Geen goud
zoo goed"
ZEEUWSCHE KERKBODE
Abonnementsprijs! per kwartaal bjj vooruitbetaling f 1,
Afzonderlijke nummers 8 oent.
Advertentleprljsi 15 oent per regelbjj jaarabonnement van
minstens 500 regels belangrgke reduotie.
UITGAVE VAN DE
Adres van de Administratie:
Firma LITTOOiJ OLTHOFF, Middelburg.
Beriohten, Opgaven Predikbeurten en Advertentiën tot Vrijdag
morgen 9 uur te zenden aan de Drukker» LITTOOIJ Sc. OLTHOFF
Spanjaardstraat, Middelburg.
TELEPOON 2 3 8. GIRONUMMER 42 2 8 0.
ZENDING.
Amice,
Magelang', 17 Maart '28.
In mijn vorigen brief sprak ik van zegen
op 't werk, o,ok van teleurstellingdaarover
hoop ik echter meer te vertellen als ik in
Uw midden ben.
Ik wil U nu graag rondleiden over ons
Zendingsterrein en van eiken post iets ver
tellen.
Djioema. Ik begin maar bij! Djoema, de
meest afgelegen post van het Zendingster
rein voor twee jaar zijn we daar begonnen
met een schooltje, dat de Regeering tot hier
toe nog niet wou subsidieeren j de Regee
ring vond het volgens advies barer ambtena
ren te klein wellicht, dat het leerlingental
dit jaar toeneemt en het gelukken zal om
dit jaar subsidie te krijigen. Vroeger ging
het heel wat gemakkelijker om steun te ver
krijgen als er 12 leerlingen waren op deze
eenvoudige schooltjes, was de Regeering
reeds bereid subsidie te verteenen nu echter
bedraagt het aantal leerlingen in deze twee-
klassige school 25 echter wordt dit onvol*
doende geacht om voor zoo 'n school sub
sidie te verleenen de maatstaf, die daarbij
aangelegd werd, was deze „hoeveel leer
lingen zou een school tellen als die door 't
Gouvernement was opgericht" nu als 't
Gouvernement daar een school oplichtte, zou
het leerlingental ongetwijf eld grooter zijn, in
't begin is de naam Zending en Christen aan
den bloei van zoo'n school niet bevorder
lijk, maar als deze maatstaf altijd wordt aan
gelegd, zou dit voor de Zending in het Ma-
gelangsche beteekenen geen nieuwe scholen
meer dan alleen in die streken, waar vele
Christenen wonen. Voor de school als Zen
dingsmiddel zou voortaan weinig plaats meer
zijn daarom doe ik m'n uiterste best om
die school erkend te krijgen.
Dit temeer omdat we in den tijid, dat we
die school daar in Djoema hadden, een klei
ne samenkomst hebben gekregen 10 a 12
wonen die samenkomsten bijl, althans als ze
's avonds gehouden wordt en het niet ge
zien wordt wie door de duisternis van den
avond zich heenspoedt naar deze samenkomst.
PARAKAN. Op deze plaats zij'n werkzaam:
een goeroe indjil, Lewi geheeten de col
porteur Soleman, Karsoen het hoofd van ons
hulpziekenhuisje, en enkele leerling-verple
gers. Naar het oordeel van den dokter uit
het Petronella-Hospitaal, die daar telkens
heengaat om den arbeid te controleeren, gaat
het goed met dit hospitaal. Het aantal patiën
ten, dat daar hulp kwam zoeken, bedroeg
gemiddeld 40 per dag het gemiddeld aan
tal patiënten, dat iederen dag in het hospi
taal verpleegd werd bedroeg 44 indien de
finantiën het toelieten zouden we meerdere
patiënten kunnen opnemen, maar we moe
ten den toevoer een beetje remmen om de
onkosten te kunnen betalen.
Zeer dankbaar zijn we voor den groot-en
steun van het dames-comité, door wier zeer
gewaardeerde hulp we ook in '27* de lin
nenkast konden vullen en op de Kerstdagen
feest- konden vieren met de patiënten en ge-
noodigden. Een 200 Javanen en Chineezen
vulden de zaal waar we feest vierden en met
opgewektheid mochten we daar de Kerstge
schiedenis vertellen.
Voor ik begon kwam de goeroe indjil naar
me toe om me in allen ernst een verzoek
over te brengen van sommige aanwezigen
om eens duidelijk te maken het onderscheid
dat er is tusschen het Sinterklaasfeest en het
Kerstfeestze zagen dat het met Sinterklaas
feest voornamelijk ging om de kinderen en
zij meenden, dat het met Kerstfeest weer zoo
was en wilden nu wel graag eens hooren wat
het onderscheid tusschen die twee feesten
was. Uit zoo'n verzoek kunt ge merken hoe
de verschillende geruchten en berichten, die
de Inlandsche wereld over het Christendom
opvangt, met elkaar worden verward en in
zoo'n verzoek, betrapt ge de menschen op
zoo'n verwarring, en kreeg ik gelegenheid
om duidelijk te maken waarom we Kerst
feest vieren. In '27 werden er 7 in Parakan
gedoopt.
In Temanggoeng bedroeg de aanwas der
gemeente 18 het totaal aantal leden is daar
52 Temanggoeng is de plaats waar br. Horst
man altijld gewerkt heeftdie daar ook een
kleine gemeente heeft mogen verzamelen
na zijn dood werd die inlandsche gemeente
door zijn zoon en enkele anderen "geleid en
onderwezen naar de opvatting van de Pink
stergemeente en werd het spreken in „vreem
de talen" ook als een zeer voorname gave
beschouwd als ik het goed begrijp', werkt
men nu voornamelijk onder de Chineezen
niet alleen in Temanggoeng maar ook' van
Temanggoeng uit op andere plaatsen van
Javaer is tusschen die Pinkstergemeente
en de Zending geen contactvroeger heb
ik getracht den arbeid van Ds. Horstman
over te nemen dat is echter mislukt en se
dert dien wordt er van beide kanten geen
aanraking meer gezocht. Voor een goede
ontwikkeling van het werk aldaar ook wel
het meest gewenscht. De „eigenaardigheden;"
van de Pinkstergemeente, om geen ander
woord te gebruiken zijn niet bevorderlijk
aan de komst van Gods Koninkrijk. Wij heb
ben in Raden Stefauves, ciie daar werkt een
goeden goeroe indjil, die daar ijverig werkt.
De colporteur Silas gaat er daar iederen dag
op uit om zijn boeken te plaatsen.
Meer Zuidelijk volgt de desa Setjang deze
gemeente is de kleinste van het Zendingster
rein hier gaat niet veel om in '27 werd
hier niemand gedooptvroeger dacht ik dat
de goeroe indjil die daar werkte weinig uit
voerde maar ook nadat ik er een anderen
goeroe geplaatst had bleef de toestand on
veranderd.
Onzen weg vervolgend naar het Zuiden
komen we in Magelang.
Op den weg naar Magelang passeeren we
Kramat, een groot Krankzinnigengesticht,
waar plm. 1200 inlandsche krankzinnigen wor
den verpleegd en waar onder het verplegend
personeel belangstelling is vioor het Chris
tendom.
In Magelang zelf hebben we de grootste
gemeente van het Zendingsterrein het aan
tal leden bedraagt er 168 in '27 werden hier
36 gedooptwel een sterke aanwas voor een
stadsgemeente in den regel is in de ste
den de arbeid het moeilijkstde Javaansche
gemeente bloeit hier en als de weg gebaand
wordt, hoopt deze gemeente weldra haar
eigen Javaanschen Dominé te hebben. De
Zendende Kerk zegde haar steun toeeen
commissie uit de bijzondere vergadering van
missionaire predikanten heeft den toestand
der gemeente onderzocht en alles zoo bevon
den, dat er geen bezwaren bestaan tegen de
instelling van het ambt van pandita djawa
inlandsch-prèdikant. Het is een groote zegen,
dat het zoover mocht komen. De Javaansche
kerkeraad is eenstemmig in de begeerte om
te beroepien Idres, een helper op het terrein
van Ds. v. Dijk te Keboemen 't Was
prettig geweest als we op eigen terrein een
helper hadden gehad die tot predikant be
roepen had kunnen worden vmaar zoo rijk
waren we niet en nu dient de rijkdom van
anderen om ons gebrek te vervullen. Ik hoop
te zeer, dat nog voor mijn verlof de inland
sche dominé in het ambt bevestigd kon wor
den maar die wensch zal waarschijnlijk' wel
niet vervuld kunnen worden en moet dit
aan andere broeders worden overgelaten.
In '27 werd door de inl. gemeente ruim
f 555 bijeengebracht voor de kerk en f62.98
voor de armen. Dit bedrag is niet voldoende
om een Javaanschen dominé te onderhouden.
De kosten daaraan verbonden bedragen: f25
per maand voor een woningf 60 salaris
plus f 5 voor ieder kind en f 5 gastengeld
(om de onkosten eenigszins te vergoeden, die
aan het ontvangen van de gasten verbonden
zijn bij elkaar ongeveer f 120 per maand).
Voorts is de salarisregeling zoo vastgesteld,
dat er eens om de drie jaar f 5 bijkomt bij
het salaris tot het maximum van f 75 is be
reikt (zonder kindergelden). Er is in de ge
meente veel belangstelling voor de instel
ling van dit ambt het wordt inderdaad be
geerd ook in verband met de nationale op
leving voelen de broeders ook den indruk,
die het hebben van een eigen dominé op de
'buitenwereld maken zal.
Het is prettig in onze Javaansche gemeen
te te verkeeren met de broeders de gemeen
te leeft de verhoudingen zijn mooi en de
broederlijke gezindheid verkwikt. Het is heer
lijk om te zien hoe het werk des Geestes
opbloeit.
Van de Javaansche gemeente gaan we naar
de Chineesche gemeente van Magelang de
aanwas van deze gemeente was niet zoo
gro.ot in '27 slechts 4 werden door de H.
Do,op aan haar toegevoegd 't werken onder
de Chineezen is ook niet zoo makkelijk het
vereischt een aparte man ik tracht iets onder
hen te doen, maar ik ben erg doordrongen
van het gebrekkige in dit werk er is geen
tijd om de Chineezen op 'te zoeken er is
geen tijd om voldoende het Maleisch te be-
studeeren en in die Chineesche gemeente voor
te gaan.
Het werk, dat onder de Chineezen ge
schiedt bestaat in het houden van een samen
komst waar Maleisch gesproken wordt door
een Javaanschen goeroe en een waar Chi-
neesch gesproken wordt door den Chinee-
schen goeroe nu pas is er een begin ge
maakt van organisatie de broeders hebben
een comité gekozen, dat nu eens in de maand
vergadert onder mijn leiding en waar ver
schillende belangen besproken worden een
van de comitéleden heeft tot taak om den
goeroe indjil bijl te staan in zijn werk en mee
uit te gaan om het Evangelie te prediken.
Een van de laatste besluiten is om een bedrag
van f 10.000 bijeen te brengen, daarvoor een
kerkje plus woning voor den goeroe te bou
wen de Chineesche gemeente voelt zich fi-
nantieel in staat om rente en aflossing van
dit kapitaaltje te betalen.
Een ander meldenswaardig feit is, dat er
bij de Hollandsche gemeente een streven is
om den arbeid onder de Chineezen voor haar
rekening te nemen. Finantieel is ze daartoe
nog niet in staatmaar wel werd besloten,
dat zij het salaris van den Chineeschen goeroe
zou betalen en onder goedkeuring van de
Zendende Kerk er naar streven zal om heel
dien arbeid onder de Chineezen te bekostigen.
Een voorname tak van ons werk is de
oolportagearbeid ik spreek daar nu maar
over nu ik van Magelang vertel omdat we in
Magelang onzen colpiortage-boekhandel heb
ben en bij de broeders, die dezen arbeid
pro deo verrichten, n.l. de broeders v. Eer
den en Sok, heel de administratie en het gel
delijk beheer van den colportage-arbeid be
rustten.
In den colportage-arbeid, waarbij! 6 colpor
teurs betrokken zijn, werden in '27 2018 Biif-
bels en Bijbelgedeelten verkocht en 2270
Christelijke boeken in de Javaansche, Ma-
leische en Chineesche taal bovendien werden
nog do;or den Colp. Boekhandel 5832 Hol
landsche Bijbels en boeken geplaatst. Uit dc
winst van dezen boekhandel werden de sa
larissen dezer colporteurs betaald als U
weet, dat aan salarissen der colporteurs enz.
iedere maand f 200 betaald wordt, dan Voelt
U wel welke betcekenis deze arbeid voor 't
Zendingswerk heeften U voelt hier ook .iets
van de beteekenis der Hollandsche gemeente
voor 't Zendingswerk behalve dat de Hol
landsche Kerk er naar streeft om' de kosten
van de Zending onder de Chineezen Voor
hare rekening te nemen, zij'n er tal van broe
ders die hun tijd geven voor 't Zendings
werk de Zendingscommissie behartigt de
zaken van de Zending onder de Chineezen'
boven sprak ik reeds over den colportageboek-
handel dan is er het werk, het vela werk,
dat vastzit aan de verzorging van Blondo'
voorts is er de arbeid onder de rijpere jeugd,
de vereeniging voor Javaansche en Chinee
sche jongens, een dito voor meisjes dan is
er administratief werk verbonden aan de dis
tributie van de Mardi-Rahardjo, die in een
oplaag van 60.000 exemplaren, en van de
Tenaboer, die in een oplaag van 8030 exem
plaren werd gedruktvoor al dit werk Wer
den gewillige broeders en zusters gevonden
in de" Hollandsche gemeente en we zijn dank
baar, dat dit werk, dat ook vaak teleurstel
ling brengt, met volharding wordt verricht.
Een volgende keer over de andere posten.
Met hartelijke groeten als steeds
de Uwe
A. MERKELIJN.
Blijf daarmee toch niet loopen.
Akker's Kloosterbalsem zal Uw
pijn onmiddellijk tot bedaren
brengen, U snel behaaglijke ver
lichting, kalmte en rust bezorgen.
m
Voor iedere beurs een keus.
LIEFDEGAVEN.
Middelburg In dank ontvangen van N. N.
f 10.(f 5,voor de kerk en f 5,voor de
Diaconie.) Ds. D. Scheele.
Manke Murk door Idsardi. J. H. Kok.
Kampen
Idsardi is in onze Christelijke gezinnen de bekende
schiijver van verbalen uit het Friesche volksleven.
Het jongste boek Manke Murk is de geschiedenis
van een gebrekkigen jongen, die eerst boerenknecht
is, en dan met aardewerk in dorp en omgeving vent.
Op een boerenerf maakt hij kennis met een meisje,
dat bij na eerst nog een poos ernstig ziek geweest te
zijn. trouwt. De boerderij die hem zijn meisje bezorgd
heeft, waar ze diende, had hem ook ingespannen toen
hij ging venten, en bezorgt hem ook aan 't slot een
mooi winkelhuis.
Dat is zoowat de draad van de historie, die 327
bladzijden duurt.
Wat zal ik van dit boek zeggen
Misschien ware het tweemaal zoo interessant als
het half zoo dik was geworden.
Idsardi kan goed genoeg schrijven, maar hij moet
zich wachten voor „rekken en trekken". Neem b.v.
het verhaal van den dominé die in zijn bloembedden
dood wordt gevonden blz. 157
„Over zijn blank gelaat liep een spin, maar hij
merkte het niet.
Ge zondt denken dat is nog al duidelijk. Maar
we zijn er nog niet
„Rondom hem zoemden de nijvere bijen, doch
het deerde hem niet.
Deden ze waarschijnlijk in zijn leven ook niet
„Naast hem knielde de dokter het ging
hem alles niet meer aan
Daar sommige lezers mogelijk nog niet weten dat
een dood mensch niets meer voelt, wordt op blz. 158
nog verder betoogd
„Daarop werd het lijk voorzichtig opgebeurd.
En de dominé merkte ook nu niet, wat er
met hem gebeurde, en bij hoorde niet. bet
klagend geschrei van zijn trouwe dienstbode
en hij zag niet hoe zij een kussen van den
divan nam.
Hoe Idsardi tegenover de Reformatie van 1834 en
1886 staat, is wel heel duidelijk uit den draai, dien
Murk neemt na de vergadering waarin tegen den
modernen predikant geprotesteerd wordt. Murk, die
door het Heilsleger bekeerd is en bij een weduwe
inwoont, die ook bekeerd raakt maar aan de kerk in
geen jaren behoefte toont, vindt de oplossing in den
tekst: „Niet door kracht noch door geweld" enz.
Hij wordt op een gelukkig moment doodziek
dominé wordt aan dat ziekbed van modern orthodox
en dan is even gelukkig de Doleantie niet meer noodig.
"Want die kerkstrijd ziet u
Op b'z. 315 zag ik staan „Friesland waar meer
dan ergens de kerkelijke en godsdienstige vraagstuk
ken scherp belijnd worden.
Ja, ja, maar er zijn ook Friezen bij wie we die
scherpe belijning maar al te zeer missen. Idsardi b.v.
in zijn boek Manke Mark
Dc kerk staat ook in dit boek weer als een soort
tegenstelling met persoonlijke vroomheid.
't Is hetzelfde bezwaar als wij noemden bij Gretske
de Freule.
Dit doet me er toe neigen het boek niet aan te
bevelen.
Wanneer krijgen we van Idsardi, die hier en daar
boeien kan, ook eens een verhaal, waarin een gezond,
kerkelijk-levend geloovige Fries de hoofdpersoon is.
Liefst een Gereformeerde! Zulke Friezen zijn er toch
ook nog wel in de omgeving van Idsardi
Het verhaal mag dan gerust de helft kleiner zijn
v. D.
Het Hooglied. Proeve eener nieuwe ver
klaring, door Seerp Anema. J. H. Kok,
Kampen.
De heer Seerp Anema heeft ons in dit boekje voor
een moeilijkheid geplaatst. Hijzelf noemt in zijn voor
rede zijn beschouwing over het Hooglied „een nieuwe
hypothese".
Er zijn over het Hooglied al heel wat hypothesen
opgesteld. Anema noemt er enkele.
Wat zijn eigen hypothese aangaat, zegt hij op blz.
21De hypothese van het ongeloof, als zouden we
in dit Lied te doen hebben met aaneengeregen Syro-
