DADERS DES WOORDS.
|A.s. Woensdag naar Goes
Van een storm, die een orkaan zou worden.
Voor Augustinus=vereerders.
Rondom de Synode.
KERKNIEUWS.
handeld mogen worden in Christelijke, ook
met hun godsdienstige nooden rekening hou
dende gestichten.
Uit de Winst- en Verliesrekening over 1925
deelen wij nog mede dat de verlies- en winst
rekening een som van bijna zeven ton be
draagt.
Terwijl de Balans het hooge cijfer van
vier millioen driehonderd duizend aanwijst.
Een som van bijna 25000 gulden werd ont
vangen aan contributiën, collecten en giften.
v. D.
Aanstaande Woensdagmiddag hebben we
dan, zoo de Heere wil, onze Provinciale
Universiteits-samenkomst in de Qeref. Kerk
te Goes waarnaar ook een advertentie in
dit nummer verwijst.
We schreven reeds dat we op deze samen
komst veel goeds mogen verwachten nu
Prof. Aalders en Mr. de Wilde zich bereid
verklaarden daar het woord te voeren. De
onderwerpen, die zij zich voornamen te be
handelen, verdienen aller belangstelling. Prof.
Aalders hoopt te spreken over den bestaans
grond der Vrije Universiteit en Mr. de Wilde
over haar nationale beteekenis. Wie dan nog
zou twijfelen öf aan dien bestaansgrond der
V. U. öf aan haar nationale beteekenis, kome
dan om zich te laten onderrichten. En wie
van beide zaken reeds overtuigd is kome
om zich in die overtuiging te laten sterken.
Een heldere en vaste overtuiging is in deze
Tijden noodig.
Om het voor de broeders en zusters uit
geheel Zeeland zoo gemakkelijk te maken
als maar mogelijk is, werd Goes gekozen
als plaats van samenkomst. Er loopen naai
en van Goes goed correspondeerende treinen.
Van uit Vlissingen 1.14 die 1.46 in Goes is,
en van uit Bergen op Zoom 12.43 die 1.43
in Goes is, juist dus op tijd voor de verga
dering, die te 2 uur aanvangt. Te 4.54 ver
trekt weer een trein uit Goes in de richting
Vlissingen en te 4.53 uit Goes richting Ber
gen op Zoom. Dat komt dus ook prachtig uit.
Bovendien is Goes een centrum van een
groot aantal autobussen uit zoo wat alle
plaatsen van Zuid-Beveland en enkele nog
daarbuiten. De klacht, wel eens en niet ten
onrechte geuit, dat de reisgelegenheid in
Zeeland zoo moeilijk is, geldt hier dus niet.
Het treft eigenaardig, dat op dienzelfdien
datum een V. U.-dag gehouden wordt in
Leeuwarden, waar hopen te spreken de
Oud-Ministers Colijn en Bijleveld. En men
verwacht daar een zoo grooten toeloop,
dat men toegangsbewijzen daarvoor
noodig heeft, die maar tot 18 September ver
krijgbaar zijn. Na dien datum is het te laat.
Tot dien maatregel is ons Provinciaal Comité
nog niet overgegaan. Men vreeze niet, dat
er geen plaats zal zijn. Maar laten de broe
ders en zusters dan zich ook opmaken ter
vergadering. Het zou wel wat beschamend
zijn als in Friesland's hoofdstad de groote
Koepelkerk stampvol en de kerk in Goes
niet gevuld zou zijn. Zij er tusschen deze
beide provincies een schoone wedijver in
het betoonen van warme belangstelling voor
de kostelijke gave, die de Heere ons in de
V. U. wilde schenken.
Volgens een inzender in 't laatste nummer
van „Woord en Geest" gaat de storm in
onze Kerken, door de besluiten van de voort
gezette Synode, aangroeien tot een orkaan.
In1 onze provincie hebben we van dien
storm nog niets gemerkt en behoeven we
dus door de voorspelling van den orkaan
ons niet ongerust te laten maken.
Daarmee ontkennen we niet dat er in een
ander deel van ons land wel zoo iets kan
zijn, dat op een storm gelijkt. En „Woord
en Geest" doet dan dapper mee om dien
storm zooveel mogelijk aan te wakkeren.
Vooral drie dingen moeten daartoe die
nen het beweren, dat de Synode met twee
maten meet, en bijv. Ds. van Duin heel an
ders -behandeld heeft dan Dr. Geelkerken
voorts dat de Synode blijft knoeien door
Gen. 1, en met name de kwestie van de
dagen altijd maar uit te schakelen uit de
behandeling, waarachter men allerlei heel
leelijke dingen zoekt en in de derde plaats
het ongereformeerde, waaraan Prof. Aalders
zich zou hebben schuldig gemaakt in zijn
verklaring van Jeremia.
Wat nu betreft dat meten met twee maten
in de behandeling der zaak van Ds. van
Duin, het eindoordeel daarover kan nog niet
worden opgemaakt, omdat die zaak weer
op de Gen. Synode komt door het protest
van den Kerkeraad van Haarlemmermeer O.
Z. Toch is nu al te zeggen, dat moeilijk
vol te houden is, dat* de Synode tegenover
Ds. van Duin een zoo geheel andere houding
zou hebben aangenomen dan tegenover Dr.
Geelkerken. Dat zou alleen dan zöö zijn,
wanneer Dr. Geelkerken bereid was eenzelfde
verklaring te onderteekenen als Ds. van Duin
deed, en dan de Synode tot hem zeide
met een dergelijke verklaring van u nemen
wij geen vrede. Van een dergelijke bereid
heid bij Dr. Geelkerken vernamen we nog
niets. Bovendien berust het bezwaar van
Ds. van Duin inzake de slang en haar spre
ken als we het goed begrepen hebben
op heel andere gronden dan het bezwaar
van Dr. Geelkerken. En ook deze omstan
digheid moet bij de beoordeeling mee in
rekening gebracht worden.
Maar meer dan met dat zoogenaamde me
ten met twee maten, werkt men met de
kwestie of de dagen in Gen. 1 nu dagen
geweest zijn van gewonen of van onge-
wonen duur. Men houdt maar vol dat deze
Synode, die zulke uitspraken deed betreffende
de vier bijzonderheden in Gen. 2 en 3, niet
anders kan dan de dagen van Gein1. 1 voor
gewone dagen verklaren. Dat is zoo zegt
men de consequentie. En men zoekt de
Synode tot die consequentie te drijven.
Nu is die taktiek heel doorzichtig. Kwam
de Synode met zulk een uitspraak, dan had
men de citaten maar voor het grijpen uit
de werken van Dr. Kuyper en Bavinck, dat
deze toch heel anders leerden en door deze
Synode dus voor ongereformeerd zouden ver
klaard zijn. Men heeft zulke citaten wel ge
zocht om datzelfde te kunnen beweren ten
opzichte van de vier bekende punten, maar
men heeft ze niet kunnen vinden. Wat zou
het dan schoon zijn als de Synode zich dan
zoo uitsprak over de dagen in Gen. 1. Dan
was de heele Synode voor het oog van ons
Gereformeerde volk, dat groot vertrouwen
heeft in Kuyper en Bavinck, gediskwalifi
ceerd.
Het is echter gemakkelijk te voorspellen
dat de Synode zich niet op dien weg zal
laten dringen. En welke goede gronden zij
daarvoor heeft, kan ook blijken uit het ar
tikel, dat Dr. van der Vaart Smit plaatste
in het laatste nummer van het Gereformeerd
Theologisch Tijdschrift, en waarin hij terug
komt op de anti-critiek, die Dr. van Leeuwen
leverde op zijn critiek aangaande diens gra
vamen.
We zien, wat dit aangaat, nog geen do>n-
kere wolk, die storm voorspelt, een storm,
die ons heele Gereformeerde volk zou be
roeren.
Daar is echter zoo meent men in den
kring van „Woord en Geest" een nog
erger ding, het ergerlijk feit, dat de Synode,
die Dr. Geelkerken afzette een man, als
Prof. Aalders, die veel ongereformeerder zou
zijn, handhaaft. Immers in zijn uitlegging
van den profeet Jeremia, zou hij! duidelijk
heel ongereformeerde dingen gezegd hebben.
Nu is bekend dat in dien kring vele n'og
al hoog van zichzelf denken en laag neer
zien op de mannen van de Synode, de pro
fessoren uitgesloten. In het laatste nummer
van „Woord en Geest" veroorlooft de heer
van Haeringen van Utrecht zich deze scham
pere opmerking „Eveneens is duidelijk, dat
onder de „kamertjes" die bij de kerkelijke
procedures dienst hebben gedaan, weinig
s t u d ee rkamers zijn geweest". Ziet Ge
studeerkamers zijn er alleen maar bij man
nen als van Haeringen en zijns gelijken.
Maar nu komt Prof. Aalders, een man,
die niet zijn kracht zoekt in het hoog op
geven van zichzelf, maar van zoo groote
wetenschappelijke beteekenis, dat een geleer
de met een wereldreputatie als Dr. König,
het niet beneden zich acht met hem in
wetenschappelijk dispuut te treden, in het
laatste nummer van het Ger. Theol. Tijd
schrift, heel eenvoudig laten zien, niet alleen
dat hij een s t u d e e rkamer heeft, en dat
hij daar een groot deel van zijn tijd door
brengt, maar ook dat hij studeeren kan.
We raden allen, die voor een storm vree
zen, sterk aan zijn artikel over „Het bij-
belsch wereldbeeld, het paradijsverhaal en
de tekstcritiek" te lezen en zij zullen dan
zien dat er geheel geen reden is alarm te
blazen en dat er voor de zgn. ongerefor
meerd heid van Prof. Aalders nog heel an
dere bewijzen zullen moeten bijgebracht wor
den voor het Gereformeerde volk in z'n
geheel daar geloof aan hecht.
Daar is wel niemand onder de Gerefor
meerden, die niet ook grooten eerbied heeft
voor Augustinus. Maar die eerbied voorAu-
gustinus kan ook overdreven worden. En
't gebeurt den laatsten tijd nog al eens, dat
wie anders denkt op een bepaald punt dan
deze groote kerkvader, voor een sul wordt
gescholden en de z.g.n. dwaasheid van de
Asserbesluiten, wil men dan ook daarmee
bewijzen, dat ook Augustinus daardoor zou
getroffen zijn en men zegt dan in 't ge
zelschap van Augustinus is het beter dan
in het gezelschap van de Asser-Synode.
Voor dezulken veroorloven we ons een
aanhaling uit Calvijn.
Toen we Calvijn onlangs opsloegen bij
1 Cor. 3:817 vonden we daar deze uit
spraak dat naar Calvijn's meening Augus
tinus ook wel met hout, hooi en stoppelen1
gebouwd had.
Het staat vast, dat Paulus van hen spreekt,
die het fundament altijd behoudende, hooi
met goud, stoppelen met zilver, hout met
kostelijke steenen vermengen, te weten, die
op Christus bouwen, maar door de zwak
heid des vleesches iets menschelijks dulden,
of door onwetendheid ietwat van de rechte
zuiverheid des Woords Gods afwijken, ge
lijk ook vele heiligen gedaan hebben, zoo
als Cyprianus, Ambrosius, Augustinus,
en dergelijken, bij hen mag men ook voegen
uit de lateren Gregorius en Bernardus, en
anderen van dat merk, die hoewel zij! dit
voornemen hadden, om op Christus te bou
wen, nochtans van de rechte wijze van
bouwen dikwijls zijn afgeweken.
Ook bij Augustinus volgens Calvijn
wel hout, hooi en stoppelen. En hout, hooi
en stoppelen, ook bij Augustinus, verande
ren omdat zij bij Augustinus zijn nog niet
in goud, zilver, kostelijke steenen.
HEIJ.
Wie naar het einde ziet van de tweede
zittingsperiode, bespeurt overeenkomst met
het slot van den eersten zittingsduur in
Maart j.l. Ook toen liepen verscheiden
broeders-synodi te wandelen in het Asser
bosch, terwijl ze hun tijd toch broodnoodig
hadden. Dit was nu weer het geval, zij! het
ook dat men toen misleid werd en nu
laat ons zeggen omdat één man hen wel
wal langer liet wachten op toezending van
wat hij beloofd had, dan overeenkomt met
de referentie die we aan een Gen. Synode
als de meerdere vergadering der kerken,
verschuldigd zijn. Dat verschillende Snoyde-
leden mopperden en hetuitblijven van Ds.
Brussaard's antwoord nïet in overeenstem-
ming achtten met de wijze waarop hij ter
Synode was ontvangen en zijn wenschen
waren ingewilligd, laat zich uitnemend goed
verstaan.
Prof. Lindeboom heeft in een avondzitting
op zijn wijze een hartig woordje gezegd over
de inzinking van het kerkelijk besef en de
weinige hoogachting en waardeering die
velen in onzen tijd toonen tegenover kerke
lijke vergaderingen.
Er zijn ongetwijfeld dingen gebeurd sinds
Jan. 1926, die deze oud-hoogleeraar alleszins
reden geven om zoo te spreken en er zijn
hier personen die te dien aanzien in staat
van beschuldiging kunnen worden gesteld'.
Men kan van de Asser Synode zooveel
kwaad spreken als men wil, en men zal
het zonder twijfel blijven doen, maar wie
zegt dat hare leden onheusche menschen zijn
en dit college voor geen vriendelijk verzoek
vatbaar is, die Iaat ons het zacht zeggen
spreekt onwaarheid.
We zullen tot staving van dit ons bewe
ren Rechts blijven bij de tweede zittings
periode en dus Dr. Geelkerken er buiten
laten.
Toen Ds. v. Duin, nadat hij door de
Synode gehoord was, verzocht, indien deze
weer met hem mocht willen samenspreken,
hem op een zoodanig uur naar Assen te
willen ontbieden dat hij op één dag uit en
thuis zou kunnen zijn, is dit verzoek zon
der eenig voorbehoud ingewilligd.
Toen Ds. Brussaard de Synode verzocht,
hoewel hij in comité-generaal gehoord werd,
twee leden van zijn kerkeraad te mogen
meebrengen, maakte de Synode geen enkel
bezwaar. Een later verzoek van Ds. Brus
saard om 4 van zijn kerkeraadsleden te
mogen meebrengen naar Assen vond even
min tegenstand.
Zoo willigde de Synode eveneens in het
verzoek van Ds. Brussaard om niets van
de samenspreking met hem te publiceeren
alvorens hij het gezien had.
Zoo kwam er geen enkel bezwaard predi
kant in Assen, of een deputatie uit de
Synode verwelkomde hem op het Asser
station. Zóó streefde men in alles naar de
goede vormen en verwaarloosde geen en
kele kleine attentie waarvan ons leven vol
is, maar waarvan de veronachtzaming reeds
onnoodige verwijdering kan doen ontstaan.
Wie dit zegt, zingt geen lofzang op de
Asser Synode, maar geeft der waarheid ge
tuigenis en releveert slechts wat elk jour
nalist in Assen opviel en prijzen moest.
Dat de Synode op haar beurt dan aan
spraak mag maken op eenige welwillend
heid, laat zich verstaan.
Toen we Dinsdagavond 7 Sept. j.l. om 5
uur ons bevonden onder de Synodeleden]
die zich opmaakten om den avondmaaltijd
te gaan gebruiken, viel het ons op, hoezeer
de atmosfeer gebeterd was. We hoorden
weldra van meer dan een zijde fluisteren
dat Ds. Brussaard verklaard had dat een
drietal van zijn bezwaren vervallen was.
De Synode verzocht aan Ds. Brussaard om
de bezwaren die hij nog had, op schrift te
willen stellen, opdat zij zich nader daarover
beraden kon.
Ds. Brussaard zeide zulks toe wilde nog
even op ee'n en ander zich bezinnen en
beloofde per expresse het gevraagde, zoodra
hij in Bloemendaal was, naar Assen te
zullen zenden, zoodat het daar Donderdag
mocht verwacht worden. De Synode bleef
dien Donderdagavond vergaderen tot zeer
laat. Om kwart over tien uur komt de laat
ste sneltrein uit Holland in Assen binnen.
Mogelijk dat het" daarmee kwam. Dus toog
om ruim half elf een der leden naar het
postkantoor om daarnaar een onderzoek in
te stellen. Het liep op een teleurstelling uit.
Daarop heeft een der andere Synodeleden,
Ds. J. L. Schouten van Amsterdam, getracht
telefonisch contact te krijgen met Bloemen
daal. Terwijl liep de klok naar middernacht
en de leden der Synode wachtten in de
kerk gelaten den loop der dingen af. Immers
men wilde Vrijdagmorgen naar huis en had
besloten terug te komen voor het gravamen-
Dr. N. D. v. Leeuwen, wijl de preadviseur
die over deze zaak een lijvig rapport ge
schreven had, door droeve familieomstan
digheden weggeroepen was.
Daarom waagde men er nog een uurtje
aan.
Maar tegen 12 uur werd het Prof. Lin
deboom toch te kras en hij toog hotelwaarts.
Af en toe volgde hem er een. De meestq
Synodeleden immers staan, om met Min.
Colijn te spreken, aan den verkeerden kant
van de 50. Maar toen Ds. Schouten om bij
half één de consistorie betrad waren de
meesten nog bijeen, zij het ook dat ze de
negatieve boodschap kregen dat het lang
verbeidde epistel er niet was, ook nog niet
onderweg was en eerst Vrijdagmiddag om
1 uur, in Assen kon zijn. Een der kerkeraads
leden van Bloemendaal zou het persoonlijk
komen brengen en om 12.55 uur in Assen
arriveeren.
Dies besloten de broeders maar weer te
blijven de Vrijdagmorgen wat in het bosch
te kuieren en om 1 uur samen te komen,
teneinde de brief van Ds. Brussaard te be
spreken.
Zóó worden in 1926 door één man een ge-
heele Synode van 70 leden, w.o. er meer
dere zijn die Zondags weer tweemaal op
stoel moesten zijn en dus preeken moesten
maken, opgehouden
Tot een vrije morgen om te wandelen werd
echter eerst besloten nadat nog een aller
uiterste poging was gedaan om hem pro
ductief te maken, welke poging eveneens
mislukte.
Ds. Schouten zocht om 9 uur weer con
tact met Bloemendaal en probeerde den brief
van Ds. Brussaard, die uit niet minder dan
9 getypte vellen bestond en waarvan een
der ouderlingen afschrift had, op te nemen
door de telefoon, waarbij de verslaggevers
van de in Assen aanwezige Chr. pers
Standaard, N. Prov. Qron. Ct. en ons blad
beurtelings assisteerden door het gespro
kene op te nemen. De Synode kon dan im
mers vast aan de bespreking van het schrij
ven beginnen.
Maar hoewel het gesprek dringend ge
voerd werd en dus kostoaar was, werd de
verbinding, terwijl men nog niet op de helft
van den brief was,' verbroken door de tele
foniste, wijl het te lang duurde.
Dus ook deze laatste en kostbare poging
mislukte.
Toen besloot men maar tot één uur te
pauzeeren.
Te 1 uur was inderdaad het schrijven
binnen en werd het in comité-generaal ge
lezen, opdat alle Synodeleden er kennis van
konden nemen.
Daarop is de zitting verdaagd en zijn
vooral de leden die naar het Zuiden moes
ten, in vliegende vaart naar het station
gerend, teneinde den middagsneltrein te
halen, wat lukte, maar geweldig veel zweet
droppels heeft gekost.
Ziehier een getrouw beeld van het voorge
vallene in de laatste zittingsdagen.
Dat het der Synode gelukt is, zij het ook
na een tweede en zeer langdurige samen
spreking, Ds. v. Duin voor de Ger. Kerken
te behouden, mag een verheugend resultaat
genoemd worden en metterdaad een logen
straffing van het boos beweren van som
migen, dat men in Assen bloed rook.
Aan de fijne opmerking van den praeses,
dat de Schrift als lief te hebben objecten
eerst de waarheid en dan den vrede noemt,
heeft men zich metterdaad gehouden.
En nu is de Synode weer verdaagd tot
achter in de Wijnmaand.
„Het is een einde zonder eind", vingen
we dezer dagen in Assen op.
Inderdaad, daar zou het op gaan lijken.
Maar daarom mede besloot de Synode geen
na 4 Sept. inkomende stukken meer in be
handeling te nemen, waarin ze schoon ge
lijk had, want anders zou ze gaan lijken
op die Synode waarvan Prof. Kuyper ver
telde dat ze tien jaar geduurd heeft. We
zwijgen dan nog maar van de geweldige
financieele lasten, die reeds nu den pen
ningmeester zorgen baren. Wat geen won
der is
Daarom zal 27 October de laatste ronde
aanvangen. Men wilde dan Woensdags be
ginnen en Vrijdags gereed zijn. Voor de
enkele zaak-v. Leeuwen zou dat wellicht
ook wel gegaan zijn.
Maar nu de praeses er aan toevoegde dat
men naast die zaak ook dan zal afdoen
„de nog hangende zaken" gelooven we wel
dat het de laatste ronde zal zijn, maar
zouden we niet gaarne durven beweren dat
het met drie dagen zal zijn afgeloopen
Hier spreekt de aanvang van 1926, toen
geen sterveling vermoedde dat het 7 weken
duren zou, een andere taal
(De Rotterdammer.)
ZESTAL TE
's Gravenkage-West (vac. ds. Schuurman)
H. S. Bouma te Leeuwarden,
C. Bouma te Zwolle,
P. C. de Bruin te Apeldoorn,
41. A. Monnik te Zwolle,
E. J. Wienfjes te Ondskoorn,
C. v. d. Woude te Gorredijk.
TWEETAL TE
's Gravenhage-WestH. S. Bouma te Leeuwarden,
P. C. de Bruin te Apeldoorn
VoorburgW. S. de Vries te Tzum,
C. v. d. Woude te Gorredijk;
Zuilen D. Iiogenbirk te Charlois,
L. Lugtigheid te Uithuizermeedcn
Bierum (Gr.)R. J. Aalbers te Wormerveer,
G. Wiersma te Musselkanaal.
BEROEPEN TE
Aalsmeer en Ternaard Joh. Meijnen, cand. te Baarn
Hoorn: P. Bos te Stadskanaal;
FranekerJ. H. Rietberg te Maassluis
Kooten (Fr): H. H. v. Kapel te Andel (N.-Br.).
AANGENOMEN NAAR
ZaamslagA. B. W. M. Kok te Wommels
Oldeboorn F. Dresselhuis, cand. te Winschoten
Emden (O.-Fr.) B. H. Lankamp, cand. te Esche
(Bentkeim)
DiemenD. K. Wielenga te Ylst.
BEDANKT VOOR
Zwartsluis S. Wesbonk te Jutrijp-Hommerts
Kolluraerpomp, Zalk, Midwolda, St. Jacobi-Parockie,
Genemuiden, KrommenieF. Dresselhuis,
cand. te Winschoten
Ihrhove (O.-Fr.)B. H. Lankamp, cand. te Esche
Schoonrewoord G. Veenendaal te Amerongen
Ede J. W. Esselink, te Eindhoven
Laren (N -H.)L. Hoorweg te Purmerend
Epe M Elzinga te Grootegast
BarendrechtA. J. Fanoy te Ferwerd.
De classis 's Gravenhagc heeft in haar deze week
gehouden vergadering besloten inzake de examina aan
de examinandi een verklaring voor te leggen, dat
deze instemmen met de exegetisch-dogmatischc be
slissing der Asser Synode inzake Genesis 2 en 3.
Dr. J. Hoek, van 's Gravenhage-West, werd benoemd
tot examinator in de exegese N.-T.
Voorts heeft de classis goedgevonden, wanneer dit
niet bezwaarlijk is voor de zendende Kerk, over te
gaan tot de benoeming van een derden mis. arts
voor Solo.
De classis Haarlem heeft weer vergaderd om te
beraadslagen over het voorstel van Haarlemmermeer-
Oostzijde om ds. van Duin los te maken van die Kerk.
Ds Breukelaar bracht namens de deputaten ad art.
49 K. O. en de deputaten Synodi een advies uit,
waarmede ds. van Duin accoord ging. Uit dit advies
kwam voort het volgende voorstel
„De vergadering van de Geref. Kerken in de clas
sis Haarlem, gehoord de door de kerk van Haarlem
mermeer O. Z. en door de kerk van Halfweg inge
diende en met. redenen omkleede bezwaren, waarom
zij zich niet kunnen conformeeren met het besluit
tot opheffing van de schorsing van ds. Van Duin,
overwegende de moeilijkheden die hierdoor zijn ge
rezen, gelet op de omstandigheid, dat de Generale
Synode binnen enkele weken weer samenkomen zal,
van oordeel dat, zooals thans de toestanden in de
Kerk van Haarlemmermeer O. Z. zijn, ds. van Duin
in den act.ieven dienst van deze niet kan worden
gehandhaafd, gehoord ook het daartoe strekkend
advies van de deputaten Synodi en ad. art. 49 K.O.,
besluit
