Brieven uil Vlaanderen
mm
stemt bjj wel toe, misschien spreekt hg er wel
over, doch hij staat er buiten en hg kan niet
uit eigen ondervinding spreken. Eerst als hg
ervaring krijgt, ziet hg, ia welke verhouding
de wet tot hem staat en bg tot de wet en bij
stemt de wet toe, dat zg heilig, rechtvaardig
en goed is, maar hg belijdt tevens, dat hg
vl86£chelgk verkocht is onder de zonde. Wij
kunnen dit ervaren, omdat het in ons plaats
heeft, omdat het in ons omgaat
(Voortzetting volgt)
II
Amice,
Vorige week schreef ik je, dat ik het niet
gewenecht vond, als de meeningen van mede
werkers in eenzelfde blad te zeer uiteenloopen.
Dat daardoor de vaste lijn ontbreekt; die
toch by alia reformatie een noodzakelijke voor
waarde is.
Vooral bij reformatie op kerkelijk terrein.
Verschil van meening zal er natuurlek altoos
zjjD, en het is ook volstrekt niet kwaad als de
geesten zich openbaren.
Maar men rnog toch wel eischen, dat men
althans bg een veel gelezen blad als de Refor
matie weet wat men nu eigenlgk wil. Of al
thans eenigszios vermoeden kan, in welke rich
ting men sturen zal.
Wat vandaag door een inzender, wiens naam
boven aan hst blad staaf, scheef i9 getrokken,
kan morgen wel weer worden rechtgezet door
een ander. Maar heel vruchtbaar werk is dit niet.
Vooral niet vruchtbaar voor lezers, die de
storm- en drang-periode nog niet achter den
rug hebben.
Om aan zulken leiding te geven moet men
zelf geen storm-en-draDg-oordeel, maareeD be
zonken meening hebben
Het is altgd gemakkelijk te zeggen hoe het
niet moet, amice De critiek is licht, zegt het
spreekwoord. Er is geen goed student, of hg
heeft op elk van zgn professoren een aanmer
king o wee, als hjj echter op .krans" zelf
achter den lezenaar staat. Dan worlt hij de
dupe.
De critifk van de Heraut op den aanval die
N. B. op onze belijdenisschriften richtte was
niet malsch, mp waarde Daar stond voor
Vlaamsche oogen zooveel in te lezen als „Goede
vriend, je weet er niets van Uw citaten 7.gn
uit verdachte bron en uw sterkste argument
is een legende!"
Nu bedoel ik dit niet scherp, maar ik ben
nog altijd wat uit mijn doen gebracht door dat
schadelijke stuk over onze Drie Formulieren.
Dat was te erg. En ook hierover, dat in een
volgend nummer deze waardige critiek van de
Heraut half schertsend met een handbeweging
wordt gepasseerd. Het geldt hier toch waarlijk
geen kleinigheid.
Wat echter de critiek op de predikanten be
treft Och dat mag ik wel hooren, Amiep. Hier
geldt wezenlijk, dat uit den schok der meenin
gen de waarheid te voorschijn springt.
Want inderdaad, die dominé's zijn wat ouder-
wetsch. Zjj zgn wel op moderne gymnasia
geweest; hebben het cultuurleven in de groote
steden meegeleefd, of er in Kampen wat van
aangeraakt. Ze lezen ook wel nieuwe boeken.
Zijn de eersten die naar Greydanus, Grosheide,
Ridderbos grijpen. Doch hun studeervertrek is
zoo duf dat hun prediking „een Middeleeuwsch
kleed" krijgt en „de nieuwere vreagpunten"
hopeloos b|j hen in 't stof verstikken. Niets er
van wordt „onder de aandachtssfeer van de
gemeente" gebracht.
Geen eigenaardiger menseh dan een predikant.
Ik las er voor kort van: „Wordt hg grijs, dan
is hij te ond. Is hjj jong dan heeft hij geen
ervariDg. Leest hg, dan is hg vervelend. Spreekt
hij voor de vuist dan is hg oppervlakkig". Je
kunt er bijvoegen: Blijft hg veel op zgn stu
deerkamer dan voelt hg niet sociaal of ver
waarloosd zgn kerkelijk werk. Bezoekt hg zgn
gemeente druk, dan verwaarloosd hg zgn studie.
Gaat hg bg rijken op visite dan is hg aristo
craat, komt bij veel bij armeD, dan tracht bg
bij 't groote publiek in 't gevlei te komer. Geeft
hg geen toepassing, dan is hij dor geeft bg
wel 86D toepassing, dan is hg te bevindelijk,
Is hg wat ruim, dan gaat men bg hem „met
een iDgebeelden hemel naar de hel"; ie hij wat
zwaar, dan preekt hg 'tjonge volk uit de kerk.
We6st gij alvast dankbaar, amice, dat ge 't
verder gestuurd hebt dan de dominee. Want
het baat ook alles zoo weinig wat bg ter ver
betering doet. Hg leide zgn zwart klöed af en
droeg een eenvoudige jas 't was „een apepikje 1"
Hg zette zgn hoogen hoed af en koos wat lager
model: „wat worden die joüge dominé's toch
wereldseh
En nu deugt de kleedg van de prediking
ook al niet„Middeleeuwsch 1" Dat gaat dus
nog al I
Ik dacht na leziog van ds. Schilder dat het
noodig was ongeveer naar den trant van Pater
Brugman te gaan preeken. Die leefde juist in
de Middeleeuwen.
Ik heb wel eens een nieuwerweteche rads ven
den kansel gehoord. Daarin werd iets tegen
den grond „gekwakt", stond de gemeente „paf"
en waren wjj allemaalonder den indruk.
SDmmigen vonden het prachtig, anderen staan
nog paf.
Ik heb ook wel eens een nieuwe uitdrukking
in een preek gelezen. Mooie inhoud wel. Dina
gaat er echter modieus Sichemietisch" gekleed
En een vrouw „steeg gracieus (ergens) uit op
en wilde zwierig de kerk intrippelen*Nu wil
ik graag erkennen dat Holland Vlaanderen niet
is, en zoo kan het ook aan onze Vlaamsche
ooren liggen, doch als ge dit verbetering Eoemt,
dan heulen wg het maar liever bg „het Middel
eeuwsch kleed" van de preeken.
Ds. Schilder zegt, dat we ook geen kunst
taaltje scheppen mogen. „Een opzettelijk pro
duct van aesthetische dictie (taalschoonheid)
mag onze kerktaal niet worden". Daar ben ik
het roerend mee eens, Amice, maar ik denk er
teveDR het rajjne van als ik in een kerkstpreek
van K. S. Iops
„geeft niet Zgn list. den draad in de hand,
die ons li-tig leidt uit den doolhof der lasten
naar den lichtweg der lusten I*
Of eerst uitpluizen moet, en dan nog of
beeldspraak of althans samenstrekking niet be
grijp en zeker niet mooi vind in dezelfde preek
voor toch meest eenvoudige hoorders, als er
staat
„Want na de melkapgze der sier, der eerste
listige lokking, vraagt de Eeuwige de vrucht
Zijner vaste spijze in uw aanbidding".
Dit is alles zeer mooi stafrijm, maar ge moet
eens nagaan wat een goed woordenboek van
„list" zegt en of ge dan terwille van stgl dit
van God moogt gebruiken.
Dr. Gunning in zgn geestdriftig artikel in
de Zeeuw van 6 Nov. roept den zsgen in over
dezen broeder en allen die met hem „naar
waarheid, natuurlijkheid en eenvoud trach
ten*. Wg hopen dit ook te doen. De ertikslen
van Schilder zgn in ieder geval pikant- Hebt
gg, Amice, aan vele preeken van Menigerlei
Genade, die ge gelezen en de tallooze preeken
die ge gehoord hebt, het middeleeuwscho kleed
kunnen ontdekken? De gaven zgn natuurlijk
verschillend. Maar behoudens enkele uifzon
deringen vraag ik me af: Is nu onze preekfcaal
zoo ouderwetscb, dat men daarover zoo hoog
van den toren blazen moet. Do „taak der kerk"
zal toch altjjd een aparte taak big ven. Schilder
geeft er voorbselden van.
Ik wil je ov8r onze Prediking later nog wel
eens wat schrijven. Yoor ditmaal eindig ik.
Een gebrek in dominé's is ook dat zo geen
eind vinden kunnen, vooral als ze improvisseren.
Ken je de fabel van dsn ezel P
Eerst zit de vader er op en loopt de zoon er
naast. Als de luie vader berispt wordt, klimt
de zoon er op en loopt de vader er naast. Dit
wordt ook niet goedgevonden door 't publiek
en nu klimmen ze p.ilebei op zgn rugwaarop
ook weer critiek komt.
Hot verhaal eindigt er mede, dat de vader
verder eigen inzicht volgt.
Dit moeten de predikanten ook maar doen,
mjju vriend.
Voor alle critiek mogen ze niet doof zgn.
Wat N. B over Avondmaalsviering in de groote
steden zegt meg tor harte genomen worden.
Ook kan de taal altoos nog wel wat beter.
Maar bovenal vind ik gewenscht, dat zjj al
tgd maar de kunst leeren stil en eenvoudig,
dit vooral huu werk todoen; als trouwe
dienstknechten Gods met de hun geschonken
gaven te woekeren en zoo mogelijk huu cons
ciëntie van de gemeente vrjj te maken.
Niet altjjd immers is het meest schitterende
het meest echte
Wat glanst, zegt een Duitsch dichter, en het
is toepasselgk ook op dominee's.
Wat glanst is voor het oogenblik geboren,
Het echte gaat voor 'fc nakroost niet verloren
t.t.
Z v D.
Official®
Geref Kerk 81 ddelbnrg
Gedurende de maand October zgn
Ingekomen met attestatie: Uit Kamperland
Cornelia Lena H-jjboervan der Weele met 1
kind, Kl. Werfstraat T 84Cornelia Dina
VerstraateKarreman, Brakstraat O 275; uit
Ter Neuzen, Jan de Jongs en zgn ecktgenoofe,
Koningstraat E 255; uit Amsterdam, Dirk
Slot, zgn eebtganoote en 1 kind, Zach. Ja: s8n-
straat W 72 uit Koudekerke, Sara R^jjaierse—
Aarnout89 en 1 kind, Lage weg ('t Zandt).
Ingekomen met doop attestuit Wemeldinge,
Teunis Florusse, K. Burg D 12uit Veere,
Joos Joosse, O. Veersche weg uit Middelhar-
nis, Lesndert Oranje, Noordweg R 20; uit
Koudekerke, Jan Ovaa, Schroeweg.
Gedoopt: Catharine, dochter van A. Bugs en
F. C. Arendse, Breeweg D 38; Jscobus, zoon
van J. Joosse en L. de Troge, O Veerscheweg
T 266; Cornelis, zoon van A Hugsman en C.
Janse, Breeweg D 20 5 Wilhelmina, dochter
van P. J. de Kam en N. Knngt, Jodengang
R 220Izaak Cornells, zoon van J. M -.rgs en
M. ,E. Grooijans, Sehoorsteenvegerssingel Q
71a; Cornelis, zoon van J Sandersa en C.
Lefèbre, Karelsgaug T 46.
Zich onder het opzicht van den kerkeraad ge
steld: Elisabeth Sprugt, Seisweg R 118.
Gehuwd: Geertje van den Broeke met A.
Verhage, Arnem. Voetpad T 124.
Vertrokken met attestatienaar 's Gravenhage,
Lein Boogaard, Hofplein E 294naar Kapelle,
Adriana Breure, Veersche singelnaar Am
sterdam, Daniël den Hollander, Veercche sin
gel S 51naar Roosendaal, Maria Elizabeth
MarjjsGrooijana met 1 kind, Schoorsteen-
vegarssingel Q 71anaar Koudekerke, Wilhel
mina Megara, Seis weg R 1351naar Vlissiogen,
Izaak Sinke, zga echtgenoote en 1 kind, Wa-
genaarstraat D 88.
Overleden: Willemina Maria de Blinde
(wed. F4j), Lange Burg C 109 David van den
Bosse, Nadorst S 250; Heiltje Haccou, echt
genoote van J. Heusevelt, Veersche singel S
140 Dora Joosse, (wed. Wielamaker), Achter-
siDg8l Q 137 Pi6ter Watte), Sehoorsteenvegers
singel Q 57, Johannes Jacobus Wessels Krom-
meweela K 100a.
VerhuisdMej M. B istiaanse van Spanjaard
straat F 81 naar Juliacastraat W 5; Mej C.
Bender van Seiswag R 92 naar Schuttershof
straat K 119; M-j. wed. de Jongvan Dgk
van Seg9erstraat H 109 naar L^cgadalft B 141
P. v. d. Ouden van Slpeperssingel Q 170 riaor
Juliaoastraat W 20; W. A. do Rjjcke Jr. van
Viissingschestraat I 161 naar Krommeweele
K 107.
Het adres der classe Tiiolen is voortaan ds.
H. Veldkamp, Anna Jacoba Polder, scriba.
heer Hondius. Ds. Bouma die nog jubileerde
met de broeders uit de classis koa deze ver
gadering niet bgjwonen Ds. Telkamp nam nu
het praesidium waar.
9. D i notulen dar laatstgehouden gecombi
neerde vergadering worden gelezen en naeeoe
enkele opmerking onder dankzegging goedge
keurd.
10. Op da vraag of de laatste f 100,—, die
tjjdecs de vorige vergadering, nog te kort waren
voor de auto, reeds ingekomen waren, antwoordt
de heer Hondius toestemmend. Verder geeft h|j
nog enkele bevredigende inlichtingen omtrent
geldzendingen aan ds. Merkelgn. Sommigen
vrager, die Dep. gaarne beantwoord hadden
gezien, konden door afwezigheid van ds. Bouma
en ds. Kerkhof niet beantwoord wordeD. Zoodra
't comité heeft vergaderd, zal den Dep. de ge
wen schte inlichting schriftelijk worden toe
gezonden.
11. Ds. Doekes wordt aangewezen als plaats
vervanger voor ds Kerkhof om namens
deputaten de vergaderingen van het Comité der
zendende kerk bg te wonen.
12 De vraag of er uit den kring der
deputaten een afgevaardigde zal gezonden
worden naar de vergadering van den Zendings-
studieraad, komt niet tot beslissing, maar zal
verder behandeld worden op de vergadering
van 't Comité.
13. Besloten wordt om, indien het op geen
bezwaren stuit, da volgende vergadering te
houden te Bergen op Zoom,
14, Nadat ds, Doekes voorging in dank
zegging op jerzoek van den praeses, sluit deze
de vergadering.
Namens de Vergadering,
F. Staal Pz.
TWEEEAL TE
Wghe: J. D. Speelman te Sellingen.
J. Oosterveen te Wilms.
Westergeest: U Buwalda te Oude Bildtzjjl.
H. Visscher te Fylaard
Huizen: G. J. Goede, te Westzaan.
A. G. de Wolf. te Loenen Vreeland.
BEROEPEN TE
MedemblikS de Brugn te 's Gravenhage,
laatstelgk pred. te Oskalossa.
WestergeesfcJ. Visscher te Hylaard.
Pieterburen N. Woldioga te Mildam,
Boerakker: A. J. Noordewier, cand. te Meppal.
Genemuiden: F. Bruinsma te Tgtje.
Boerakker Cand. A J. Noordewier, te Meppel
Ssxbierum G. J. Goslinga, te Oosthem.
OoltgecsplaatA. P. Lantiüg, te Wolfaartsdgk.
Hoek Cand. Moene, te Leiden.
BEDANKT VOOR
Thesioge: C- van Mourik te Kooten,
ScherponzeelJ. Lugtigheid teUithuizerraeeden.
INTREDE TE
Marrum Dr. O. N Oosfcerhof', gekomen van
Borger, met eene predikatie over
Efeze 6 19
Schiedamda. G. Krugswgk, gekomen van
Oodega, die tot tekst had 2 Cor.
4 7.
Ds. A. P. Lanting, van Wolfaartsdgk,
herdacht Maandag met de gemeente zgn 30-jarig
ambtsjubileum. Hg sprak over 1 Oor. 3:5-8.
Ds B. v. d. Werff, van Den Heldor, heeft
Zondag j 1. naar aanleiding van zgn zilveren
ambtsjubileum een gedacht.nispredikatie over
Job. 3 29 en 30 gehouden.
Traktaatverspreiding per vliegtuig.
Epn Christen-vliegenier heeft een aantal trak
taten uit zgn vliegtuig over ons land uitge
strooid.
Ds. J van der Vlies te Ottoland, ver
kreeg van de classis Gorinehem, gesteund door
Deputaten naar Art. 13 KO, eervol emeritaat.
Met ruim 35 dienstjaren legt ds. van d8r
Vlies zgn arbeid neer. Hg aanvaardde het
ambt te Echten, stond voorts te Duurswoude,
te Wgckel, te Nieuw-Dordrecht en te Otto
land. Mat 5 December a.g. zal bg zgn tegen
woordige Gemeente 25 jaren gediend hebben.
VERGADERING van de Zendingsd^pu-
taten met de zendende Kerk 16 Nov.
1922 te Middelburg.
1. Daar de praeses ds. Kerkhof door ernstige
krankheid verhinderd is deze samenkomst bg
te wonen, opent de scriba der deputaten de
vergadering mat gebed. Op verzoek der broe
ders neemt hg op zich de morgenvergadering
te leideD.
2. Alle Dep. zgn tegenwoordig. Ds Heg is
als plaatsvervanger van ds. Kerkhof, terwijl ds.
Veldkamp door de classis Tholen was gezon
den in plaats van ds, Bolwga, die naar Zeist
vertrok.
3. Ds. Groeneveld, die op de vorige vergade
ring bet scribaat waarnam, leest de notulen
voor, die onveranderd worden goedgekeurd.
4. Ingekomen was een schrijven van den
Zendiügsstudieraad waarin gevraagd werd een
afgevaardigde naar hun vergadering te zenden.
Na eenige bespreking wordt besloten over die
afvaardiging in de namiddagvergadering te
beslissen als de zandendö Kerk vertegenwoor
digd is
5. Effl brief van ds. Merkelgn kwam ter
tafel, die ons bg vernieuwing deed zien hoe de
Heere zgn arbeid ruim zegent. Vele goede
dingen mocht hg van do verschillende takken l
van arbeid melden. Het zaad blijkt niet vruch-1
teloos uitgestrooid. Zoo de kerken soms eensf
zuchten over de zwaarte van den finantieelen
last, doen ze wel daarop esns te zien. Dat zal
toch weer de ijver prikkelen en doen hoeden
om in gebed en gave niet te vertragen, en zal
opwekken om met moed voort te gaan.
Voortgaan ja dat wil Merkelgn zoo gaarne,
dat willen ook de deputaten wel, maar 'fc kan
thans niet anders dan alleen ter bewaring van
wat werd verkregeD, daar da fiaantiën ont
breken om den zoo gezegenden arbeid verder 1
uit te breiden. De deputaten hebben zich ge
houden aan de opdracht der kerken om geen
enkelen stap t8 doen, die tot meerdere uitgaven
zou leiden. Dat valt wel zwaar. Want als we
zien dat de Heere den arbeid zegent en er zoo
schreiende nood is aan arbeiders, is hst hard
om te zeggen we kunnen u de gevraagde hulp
niet geven. Ea toch moest dat ditmaal geschie
den. Dat afwgzen van een verzoek om eane
göringe verhooging voor een noodzakelgken
arbeid, maakte dezen dag tot een pijnlijke.
Maar deputaten deden het in naam der kerken.
6. Enkele vragen van finantieelen aard kon
den, nu onze gedeligeerde bg het zendings-
comité niet tegenwoordig kon zijn, niet beant
woord worden.
7. Ds. Heg, die de zendingsdeputaten ver
tegenwoordigde bg het jubileum van ds. Bouma
brengt daarvan rapport uit. Hg ontvangt den
dank der vergadering.
8. Ia de middagvergadering zgn tegenwoor
dig namens de zendende kerk ds. Telkamp,
br. S. den Hartigh en de penningmeester de
