EDOM
FEUILLETON.
we leeren kennen in bun deugden en gebrekeD,
menschen zooals ze in de werkelijkheid zijn.
Bet geheel maakt een gunstigen indruk op ods.
De schrijfster verheelt de zonde niet alleen niet,
maar laat tevens uitkomen de bittere gevolgen,
welke zij he<-ft. Ook in dit opziebt is het een
goed werk en bevat het een heilzame waarschu
wing voor joDge mensehen om niet lichtvaardig
te denken over de verzoekingen, welke de jeugd
bedreigen. Het is blijkbaar, dat het oordeal
gerapt is bfj haar, die ons dit werk heeft
gegeven.
Nog meer zou ik kunnen noemen dat ter
aanbeveling van dit werk kan dienen. Doch
het bovenstaande oordeel is voldoende.
Het is geschreven door Tine BoDnema en
uitgegeven bij D. A. Daamen 's-Gravenh3ge,
Pen nieuw kerkgebouw te Westkapelle.
In 't oude Westkapelle was er vroeger op
kerkelijk gebied weinig actie. Bijna alle be
woners van dit groote dorp waren leden van
de Hervormde kerk en ofschoon er wel verschil
van meening was, naar buiten kwam het wei
nig uit In vroegere jaren werd er wel eens
door christel. Geref predikanten in een schuur
gepreekt en er kwamen ook wel menschen,
maar verder kwam het niet en na eenigen tjjd
werd het nagelateD. In dagen van verkiezing
togen er heen sprekers van liberale en anti
revolutionaire richting om de bewoners voor
te lichten over het verschil, dat er tusschen
deze beide partijen bestond, doch wanneer de
verkiezingen voorbg wareD. ging het leven
weer zijn gewonen gaDg. Er waren eenigen,
die Zondags naar Aagtekerke reisden om de
samenkomsten der Geref. gemeente aldaar bij
te wonen en een enkele kerkte te Meliskfrke
bü de Gereformeerden aldaar. Eindelijk brak
nu ruim twintig jaar geleden het oogenblik aan
waarop de Geref. predikanten uit Walcheren
er 's Zondagsavonds in een schuur preekten en
de oude marchaseekazerne werd gekocht en tot
vergaderplaats ingelicht. Na eenigen tijd werden
er de ambten ingesteld en zelfs kreeg deze ge
meente in ds. v. d. Ende een eigen predikant,
die eenige jaren met zegen arbeidde. Een chris
telijke school werd er gebouwd en de noodige
onderwijzers werdeD benoemd. Zoo kwam er
eenige beweging.
Het scheeD, dat de vrijzinnigen ook ont
waakten, want zp begonnen ook om te zien naar
een locaal, waar predikanten van hun richting
optraden. Doch zp hielden niet vol, om welke
reden dan ook en die samenkomsten bebooren
tot het verleden. Het aantal van hen echter,
die naar Aagtekerke gingen, groeide en nu
oordeelden zij dat de dag gekomen was
waarop zp een eigen kerk moesten hebben op
hun dorp. Wp verstaan dit heel goed, want er
was een bezwaar aan verbonden om eiken
Zondag den weg naar Aagtekerke af te leggen.
Er is echter ook iets in, dat ons wpst op de
verdeeldheid onder hen, die dezelfde belijdenis
hebben. Als eens de gereformeerden, die buiten
het Herv. kerkgenootschap staaD, kerkelijk
konden saamleven, welk een voorrecht zou
dit zpn. Nu zpn het twee kleine groepen,
welke kleine kracht hebben en tusschen wie er
licht wrijving ontstaat, waardoor zp de kracht
nog noodeloos verteren, terwijl zp vereenigd een
meer beteekenisvolle plaats konden innemen.
Juist, als men geen gronden heeft, om naast
elkander te staan, dan moet men wel zoeken
naar iets, dat geen waarde heeft. Zoo bleek me
na dezer dagen nog, dat men van die zijde als
bezwaar tegen vereeniging met de gerefor
meerde kerken blijft aanvoeren dat sommige
harer in het jaar 1839 aan de regeering vrpheid
gevraagd hadden om hun godsdienstoefeningen
te houdeni Inderdaad meende ik, dat dit wapen
tegen ons als verouderd ter zpde gelegd was en
11) HUGO KINGMANS.
„Is bp niet uit Middelburg
„NeeD, hij komt oorspronkelijk uit Den Haag,
vertoefde bp zpn oom op de Loskade, die hem
naar mp verwees. Want het jongmensch, hp
is 22 jaar bjjna, voert niets uit. En je kent
Lapidoth van de Loskade, die kan dat niet
uitstaan. Enfin, meer behoef ik niet te ver
tellen. Vanavond is de overeenkomst notarieel
bekrachtigd. Ik heb een compagnon. Liever had
ik dien wel niet. Maar het is noodgedwongen.
Ziezoo, ik ben zeer mild geweest in mpn mede-
deelingen. Maar je moest toch op de hoogte
zp'd, als mpnheer Lapidoth, want hp heet even
eens zoo. hier zpn opwachting komt maken en
hier huisvriend wordt. Ik wilde je alleen maar
vragen, hem vriendelijk te ontvangen en steeds
vriendelpk te behandelen. Want hp is mijn
compagnon en heeft mp, zonder dat hij het
weet, van den ondergang gered
„Als je tenminste weer niet gaat specu-
leeren," waagde zp te zeggen.
„Dat is mpn zaak. Orerigens wil ik je wel
verteller, dat ik van plan ben, zeer voor
zichtig te zpn."
het niet meer gehanteerd werd.
Orerigens zie ik er in een toenemende actie
van geref. zpde en dit verblijdt mp.
Kerkelijke Adviezen van Prof. Rutgers.
Zoolang professor Rntgers leefde, was hp in
onze Gereformeerden Kerken de betrouwbare
vraagbaak bp kerkrechtelijke moeielpkheden.
En een advies van professor Rutgers, wel ge
argumenteerd verstrekt, werd gemeenlijk na
beraadslaging en overpeinzing, opgevolgd en
ten uitvoer gebracht. In zpn advies bespeurde
men de zuivere toepassing van onze Gerefor
meerde beginselen. Da vrienden van prof.
Rutgers hebben er tpdens zpn leven tallooze
malen opaangedrongen, dat hp ia het licht zou
geven eene voor onzen tpd geschikte verklaring
en toepassing van de artikelen van da Kerken
ordening. Maar al die vriendelijke smeekingen
hebben nooit bet gewenschta resultaat gehad.
Intu8scben schreef de Amsterdamscbe hoog
leeraar jaar op jaar aan Kerken, die hem omtrent
een of ander punt inlichting en voorlichting
verzochten, glasheldere adviezen, duidelijk ge
motiveerd, soms ook historisch gedocumenteerd.
Die adviezen nu hebben groote en blijvende
waarde. Vandaar dat men aan prof. Rutgers
vóór zpn sterven nog heeft verzocht, of die
adviezen in druk mochten verschijnen. Hpzelf
had ervan verklaard „Natuurlijk moogt gp
desverkiezende dit antwoord laten lezen aan
wien gij maar wilt. Wat ik hier en daar adviseer,
mag, wat mij betreft, aan ieder worden mee
gedeeld". (Zie motto blz. 2. van de uitgave
der Adviezen.) Voor herbaalden aandraDg is
toen prof. Rutgers bezweken hij gaf zijne toe
stemming tot de uitgave, waarvan nu 't le. Deel
verschenen is bp den uitgever J. H. Kok te
Kampen.
Eén der zoons van prof. R.. n.l. Dr. H. C.
Rutgers, bekend als secretaris van de N. C.
S. V., heeft to8n op zich genomen da talloos
vele en overal in den lande verspreide adviesen
te verzamelen.
In het voorwoord van de nu verschenen
uitgave klaagt hp, dat dit werk zooveel moeite
baarde en wel o.a. met deze woorden
„Tot mpn leedwezen moet ik zeggen, dat de
resultaten mp niet veel eerbied hebben gegeven
voor den toestand onzer kerkelijke archieven,
want het grootste deel der adviezen bleek ver
dwenen te zpn, kon in ieder geval niet door
ods ontdekt worden."
Een klacht, waarmee onze Kerkeraden wel
eens winst mogen doen, door nauwkeurig na
te gaan of hun archief in orde is en het voort
aan ook geregeld in orde te houden. Gebeurt
het niet vaak, dat wat tot het kerkelijk archief
behoort, berust in de pastorie, in boekenkast
of bureaulade van den predikant, en dat dit
bp zpn vertrek (zonder boos opzet) met Zijn-
eerwaarde mee verhuist naar de nieuwe ge
meente, waar hp gaat arbeiden Kerkeraden
moeten vooral bp vertrek van hun leeraar
zorgeD, dat hun archief in orde is, vóór de
predikant naar elders gaat. Dan zal veel wat
nu „verdwenen" heet, wel weer terecht komen.
Gelukkig had prof. Rutgers omtrent vele
zaken meermalen advies gegeven, zoodat er
voldoende materiaal over gebleven is, om daarmee
twee dikke deelen te vullen.
Dankbaarheid past onzen Kerken niet alleen
jegens genoemden zoon maar ook jegens doch
ters van prof. R, want niet het minst door
haar goede zorgen is deze nalatenschap van
haar vader thaDs gemeengoed onzer Kerken
kunnen worden. Vooral Mevr. Van Andel
Rutgers uit Solo offerde een groot deel van
haar tpd toen zp met verlof in ons land toefde,
op voor het in druk verschijnen van deze
Adviezen.
De samenstellers hebben m.i. een goede
methode gekozen, door de Adviezen te rubri-
ceeren naar de verschillende artikelen van de
Kerkenorde. Daar is het al zeer gemakkelijk
eene toelichting, die men op een of ander punt
zoekt, te vinden.
De zaak, waarom het bij een gegeven advies
ging, is in een vraagvorm saamgevaten ik
kan niet anders zeggen, dan dat de saamstellers
ook in de formuleering daarvau, zeer gelukkig
zpn geweest. Die formuleering is kort, duidelijk,
bondig,'k zou haast zeggen in de taal
Zpn vrouw antwoordde daarop niet. Zp wist
wel, wat die verzekering beteekende. Als Satan
eenmaal zpn prooi vast heeft, laat hp die niet
los. Dat kan alleen God
„En wat uw vraag betreft, Arthur, natuurlijk
zal ik hem vriendelpk ontvangen. Dat doe ik
ieder, die hier komt en die het wèl met ons
meent Voor mpnheer Lapidoth zal ik geen
uitzondering maken. Alleen mag ik toch wel
verlaDgen, dat hp ook wellevend is."
„Dat spreekt," was het antwoord.
Daarna stond de bankier op
„Dat is dus afgesproken," zei hp. „Het is al
laat. Ik ga naar bed. Slaap wel."
Meteen verdween bp, zpn vrouw in diep ge
peins achterlatend.
Deze begreep de uiteenzetting niet. Waarom
was het noodig, haar alles te vertellen, van
avond Anders sprak hij nooit, nooit over zpn
zaken. En nu wel. Dat was niet alleen om aan
te kondigen, dat die mpnheer Lapidoth huis
vriend zou worden. En om te vragen, die vrien
delijk te behandelen. De toekomst bekommerde
haar diep. Er was iets niet in den haak. Wat,
wat was er toch Wat hing haar boven het
hoofd
Ze wist het niet. En kon ook geen antwoord
geven op de vragen, die bp haar opkwamen.
Zp deed wat steeds het beste is zp ging tot
God en bad voor haar man en voor haar
dochter.
VIII.
Verschillende maanden waren nadien verloo-
pen. Mpnheer Lapidoth was huisvriend ge w 11
van prof. Rutgers zelf; en dat zegt ge
Allerlei kwestieuss puDten worden erin
behandeld die gedurig weer in Kerkeraads-
vergaderingen aan de orde komen. Vandaar dat
deze Kerkelijke Adviezen een uitstekend hand
boek bieden voor ouderlingen en predikanten.
Iu geen Kerkelijk archief mag voortaan een
exemplaar van deze uitgave ontbreken. Maar
'tis ook een uitnemend boek voor ouderlingen
om thuis op hun gemak eens na te slaan of
door te lezen, want daardoor zullen zp aardig
wat kennis op doen op het gebied van Kerk
recht. Wie zich een beetje in de hier behandelde
onderwerpen inwerkt, die wordt beginselvast
gemaakt en vermag zich omtrent de Kerkelijke
kwesties een welgegrond oordeel te vormen.
De bedoeling is volstrekt Diet, dat door het
opslaan van dit boek het eenige of het laatste
woord zou gesproken zijn. Telkens komen er
in het Kerkelijke leven concreete gevallen voor,
die weer eene andere toepassing vragen van
onze beginselen. Doch het kostelijke van Rut
gers' Adviezen is, dat zp juist die beginselen
er zoo terdege instampen en inprenten bp onze
ambtsdrogers. En daarom moet't ons allereerst
te doen zpn. Dan komt de verdere toepassing
op een of ander bepaald geval vanzelf wel.
Dat prof. Rutgers zelf niet wilde, dat men
een advies volgen zou eenvoudig, omdat het
van hem was, blpkt duidelijk uit een der Brieveü,
waaraan een tweede motto voor dit boek ont
leend is aldus luidende
„Wanneer over eenige zaak een gevoelen
wordt uitgesproken, is het zeker niet onver
schillig van wien dit afkomstig is Maar ten
slotte zpn het toch de gronden en motieveD,
die'iböslissen moeten."
Een beroep op Voetius is voortreffelijk, maar
niet omdat het Voetius is, die zoo schreef,
maar omdat men bp dieper nedenken geheel
accoord gaat met de gronden door Voetius
aangegeven.
Om een kleia^denkbeeld te geven van het ge
wicht der hier behandelde onderwerpen, som
ik enkele vragen op, waarop in deze Adviezen
breed antwoord wordt gegeven.
I. Wat is de kerkrechterlijke positie van
een Dienaar des Woords bij twee gecombi
neerde kerken
If Welke zpn de plichten van den Consu
lent en welke die van de classe bp het be
roepen
III. Wanneer is 8en predikant, die een beroep
naar elders pannam, te beschouwen als losge
maakt van zijne gemeente?
IV. Is de kerk verplicht ook aan een rpken
emeritus-predikant betaling te doen
V. Heeft de kerk rechtstreeks van Godswege
toezicht op alle Vereenigiögen op Gerefor
meerden grondslag?
VI. Hoe is de verhouding tusschen de kerk
en de Christelijke School
VII. Is iemand, die altijd bp één predikant
ter kerk gaat, verkiesbaar, tot ouderling
VIII. Moeten herkozen kerkeraadsleden op
nieuw bevestigd worden
IX. Kan iemand bp wangedrag zpner kin
deren ouderling blp'ven
X. Welke bevoegdheid heeft de kerkeraad
tegenover de diakenen
XI. Mag de kerkeraad op verzoek van een
scbuldeischer een gemeentelid, dat zpn schulden
niet betaalt, manen tot betaling
XII. Is de kerkeraad verplicht aan buiten
staanders inlichtingen over kerkeraadsbesluiten
te geven
XIII. Is het wenschelpk groote stadskerken
in kleinere te splitsen
XIV. Mogen ook particulieren klachten op
de classe brengen
Ik deed hier en daar maar eens een greep,
doch aan ieder zal daaruit nu wel duidelpk
blpken, wat een rpken veelzpdigen inhoud reeds
dit eerste deel heeft, dat vraagstukken behan
delt in verband met art. 150 van onze K. O.
Van eene proeve van beantwoording door
prof. Rutgers onthoud ik mij maar, zoowel
omdat dit te veel ruimte inneemt, als ook omdat
een ieder wel weet, dat de manier van behan
deling van Prof. Rutgers onzen lof op goed
keuring noodig heeft. Wij zetten ons allen
gaarne neer aan zijne voeten om van hem te
leeren.
We vestigen op dit boek met bizonderen
nadruk de aandacht onzer lezers, omdat het
Niet lang na dien bewusten avond, waarop
de heeren Jansen en Lapidoth in zaken waren
geassocieerd, had laatstgenoemde in het deftige
huis in de Lange Delft zpn opwachting ge
maakt.
Vriendelpk en beleefd werd hp door Mevrouw
Jansen ontvangen en verwelkomd.
En toch zonder dat zp eenige reden kon
opgeven, voelde de vrouw van den bankier iets
over zich komen, dat haar beklemde.
Zp wilde die muizenissen weg lachen, er
niet aan denken.
't Was toch eigenlijk te dwaas.
Op mpnheer Lapidoth was ia het minst niets
aan te merken.
Zpn uiterlijk was uitstekend verzorgd. Zjjn
voorkemen was gedistingeerd, Zpn spraak was
beschaafd. Welnu: wat wilde Mevrouw Jansen
dan toch meer
Zp kon het niet onder woorden brengen.
Maar een voorgevoel zei haar, dat er iets zou
gebeuren
Komaan zóó mocht zp toch niet denken Aan
voorgevoelens mag een mensch toch niet hechten
Maar als zp dan weer in de oogen van den
heer Lapidoth keek, dan kwam weer die be
klemming
Het waren juist die oogen, die haar niet
bevielen. Zp stonden zoo flets. Zp toonden aan,
dat de bezitter een leven leidde, of had geleid,
dat niet op hoog peil stond En ze waren
zoo ongedurig. Ze rolden heen en weer. Ze
bleven niet vast op den persoon gericht, die
tot hem sprak.
Dat nu beviel Mevrouw Jansen niet.
veel bpdragen kan tot goede inrichting van en
de bevordering van een goede orde in ons gere
formeerd kerkelpk leven. En daar zpn we toch
immers alleen op gesteld, de ambtsdragers
allereerst en in 't bizonderKekkhof.
N.B. De twee deelen (het 2e deel zal het
volgend jaar uitkomen) kosten ingenaaid f 15,—
en in stemmige zwarte banden f 17.50. Uit
gave van J. H. Kok te Kampen (met prachtig
portret van prof. R.)
Ksrk- 9U ftahmlnleiwH.
ACHTTAL TE
Delft (3e pred. pl.)H. Brouwer, te Heemstede
P. C. de Brup'd, te Oudewater
Dr. S. P. Dee, te Dwingeloo
C. J. Hakman, te Drachten
K. Schilder, te Gorinchem
J. Visscher, te Hplaart
E. J. Wientjes, te Oudshoorn
IJ. van der Zee, te Nieuw-Vennep.
TWEETAL TE
Wpckel en Balk J. Bolman te Schettens,
M. A. van Pernis, te
[Schoonrewoerd.
BEROEPEN TE
Nieuw-BuinenU. Buwalda, te Oude en
Nieuwe Bildtzpl.
AANGENOMEN NAAR
Voorschoten: P. N. Krupswpk, te Amersfoort
FpnaartJoh Meper, cand. te Kampen
Patten a. d. Veluwe R. van Reenen, te Wons.
BEDANKT VOOR
Nieuw-DordrechtG. Wiersma, te Wetsinge-
[Sauwerd.
Gorredpk, Schoonoord, Oudega, IJlst, Oude-
kerk a. d. IJsel, Noord-Scharwoude, Laren,
Oosterend (Fr.)O. N. Krupswpk, candidaat
[te Amersfoort
Blokzp), Brouwershaven, Haastrecht, Sppke-
nisse, Glanerburg. Zoutkamp, Nederhorst den
Berg, Oosterend (Texel), Domburg-Westkapelle
en OostkapelleJoh. Meper, cand. te Kampen
Leimuiden A. J. Fanop, te Oosterzee
WoudsendR. van Reemen, te Wons.
AFSCHEID VAN
Huizen (N H.)K. Oussoren met Rom. 12:11.
Ds. J. P. Tazelaar te Weesp herdacht
tweeden Kerstdag zpn 35-jarige ambtsbediening.
Gedurende al die jaren stond hp te Weesp. Het
was voor leeraar en gemeente een aangename
gedachtenisure.
Uit het Indische Kerkblad van 17 Nov.
blpkt uit de predikantenlpst, dat onze missi
onaire predikant ds. Merkelpn reeds op Zondag
20 November met de kleine Holl. gemeente te
Magelang Avondmaal gevierd heeft. Meteen
dus een bewps, dat Zpn Eerw. veilig en wel
zpn arbeidsveld heeft bereikt.
Ds. D. K. Wielenga, de bekende mis-
sionairis van Soemba, zal gaarne een beroep van
een onzer Geref. Kerken in overweging nemen.
Door den Amsterdamschen kerkeraad zal
te beginnen 8 Januari een proef genomen
worden om in een der gebouwen de avond
dienst te 7 uur te laten aanvangen, n.l. in de
Bloemgrachtkerk. Een dergelpke maatregel in
groote kerken is niet ongeschiktlaat in een
ander gebouw de dienst om 5 uur beginnen.
Dan worden allen in de gelegenheid gesteld op
te gaan naar het Bedehuis.
Aan den heer C. de Kruik, oefenaar te
Yselstein, is de bevoegdheid verleend in de
Kerken binnen de classis Breukelen een stich
telijk woord te spreken.
Voor de diaconale kas te Amsterdam werd
de laatste twee Zondagen over de f 6000 gecol
lecteerd, waardoor de diaconie uit haar nood
is gered.
De bazar, gehouden voor het bouwfonds
eener kerk in wpk IV te Amsterdam, bracht
op f5100.
De uitbreiding der gemeente te Delfs-
haven brengt den kerkeraad in groote moeie-
lpkheid. Er zal van de leden offervaardigheid
geeischt worden, omdat twee kerkgebouwen
zullen moeten verrpzen om de gemeenteleden
te bergen, een in de Meinerlaan (nu hulpge
bouw) en een in den Spangerpolder.
Ze misten oprechtheid.
Daarbp kwam, dat mpnheer Lapidoth een
groot spotter was. Niet alleen dat hp zich niet
om den godsdienst bekommerde, maar steeds
richtte hp zpn pijlen op haar, steeds was hp
één en il spot. En dit natuurlpk tot groot ver
maak van den heer Jansen. Reeds dat vond
Mevrouw Jansen verschrikkelijk. Maar tot over
maat van ramp was het ook Edom die zich
interesseerde voor de zoogenaamde geestigheid
van den heer Lapidoth, die zoo vaak ten hunnen
huize kwam.
Dat verdriette Mevrouw Jansen het aller
meest. Zp had haar dochter, die thans de H.
B. S. had verlaten, zoo graag gehouden op de
paden, die niet van haar vader, maar haar
moeder waren.
Op zekeren avond was de spot van den heer
Lapidoth zoo erg geweest, dat de gastvrouw
hem, zeer tot ongenoegen van den bankier, een
strenge berisping had toegediend.
Zp had hem gevraagd, of hp in het bpzpn
van haar en haar dochter die spot in het ver
volg wilde achterwege laten omdat ook zp be
hoorde tot die menschen, die hp meende met
zpn spot te moeten vervolgeD.
Even was hp onthutst geweest. Maar on
middellijk daarop had hp zich hersteld en
excuus gevraagd. Hp wist het niet. Anders
had hp het natuurlpk niet gedaan.
Wordt vervolgd.
Ozer een gemeDgd huwelijk worden hier
wenken gegeven, welke de behartiging ten
volle waard zjjö. Reeds daarom verdient het
boek een plaats in onze kringen.
Niet ten onrechte wpst het er ook op dat er
vaak jonge menschen naar Indië gaan zonder
genoegzaam op de hoogte te zijn met den arbeid,
welke er van christelijke zijde gedaan wordt
en het leert teveDS, welk een dringende be
hoefte onze overzeesche bezittingen hebben aan
jonge menschen, die zich voor den naam van
Christus niet schamen.
dooe
Boüma.