Gezag.
v.
K*rb- «n igkoolnltiwi
Oifioiëala Bcrlehttn.
Verantwoording van Liefdegaven.
Heiden Zending.
BOEKAANKONDIGING
Stemmen des Ttyds. 9de jaargang, aff 4,
Febr. 1920. Utrecht G. J. A. Ruys.
Dr. A. G. Honig. Schrift en Ervaring.
INGEZONDEN STUKKEN.
In het oefenen van gezag is de overheid
dienaresse Gods. De heilige apostel Paulus
schrijft zelfs, dat de overheid het zwaard niet
te vergeefs draagt. Zij mag des noods zelfs
dwiDgen tot gehoorzaamheid.
Als overheid heeft z\j niet alleen de roeping
aan het volk wetten te geven en die wetten te
handhaven en overeenkomstig die wetten recht
te spreken, maar evenzeer om te straffen dege
nen die hare wetgeving niet naleeft.
En de onderdanen zijn geroepen tot gehoor
zaamheid om Godswille, om hunner conscientie-
wille.
Daarom betalen we belastingen, aangezien
de overheid de noodige stoffelijke middelen moet
bezitten om haar omvangrijke taak uit te voeren.
Daar moet en mag door middel van do volksver
tegenwoordiging toezicht gehouden worden, dat
het beheer der overheid zuinig geschiede, maar
tot de gehoorzaamheid, die het volk verplicht is,
behoort ook gewilligheid in 't opbrengen der
gemeenschappelijke lasten. Vooral in onze dagen
valt dat niet gemakkelijk, nu door de buiten
gewoon crisisuitgaven de belastingen tot zoo
boog peil stegen. Evenwel verstaat ook een
goed christen zijn roeping ten opzichte van
het wettige gezag. Om Godswille betaalt hjj
ook zijn schattingen, een ieder naar zijn inkom
sten of naar zijn vermogen. Wie zoekt hieraan
te ontkomen, vergrijpt z'ch aan het gezag,
waaronder hij gesteld is, en evenzeer aan zjjn
medeburgers. In dit opzicht moet ieder ook
handelen naar het achtste gebod van Gods
heilige wet: „Gij zult niet stelen" om der over
heid de verschuldigde gehoorzaamheid te be-
toonen. Wanneer iemand onware opgaven invult
op het van overheidswege hem voorgelegde
belastingbiljet, ten einde zichzelven te bevoor-
deelen, besteelt hij daarmede de gemeenschap,
zijne naaste en maakt zich schuldig aan on
trouw en oneerlijkheid, aan ongehoorzaamheid,
tegenover de overheid.
De gehoorzaamheid aan de overheid verplicht
ook de ouders hun zonen te laten oefenen in
den wapenhandel, opdat zij zoodra het noodig
mocht wezen tot handhaving van gezag en orde
of tot verdediging van 's landsgrenzen tegen
de vijanden, gereed zouden zijn om met het
geweer in de hand huis en have te verdedigen,
Een goed christen is geen antimilitairist De
gehoorzaamheid aan de overheid, die voor volk
en vaderland heeft te waken, gebiedt hem ook
in dienst van Koningin en Vaderland zich
zelven gewillig te stellen. Gehoorzaamheid is
ook in dit opzicht de eenige regel tot zelfbehoud
en handhaving van eigen volksbestaan.
In de .jaren van mobilisatie, die nu achter
den rug liggen, hebben alle onderdanen, de een
in meerdere de ander in mindere mate onder
vonden, welke opofferingen dit hun kostte.
Doch laat ons niet vergeten, ook die offers zgn
gebracht om GodsWille. God heeft ze van ons
gevraagd, omdat Hg 't is, die ons uit genade
de overheid gaf als een instelling tot onze ze
gening.
Zondig en verkeerd hebben gewerkt alle
mannen en zonen onzes volks,die door opruirende
taal beproefd hebben ons volk in die moeilijke
dagen op te zetten tegen het overheidsgezag.
God wil van ons gehoorzaamheid, ook al valt
het moeilgk en kost het veel zelfopoffering.
Gelukkig mag geconstateerd worden dat over
't gemeen genomen, onze christenjongelingen
zich niet hebben laten beïnvloeden of verleiden
door die revolutiestemmen. Maar 't gevaar, waar
in zg verkeerd hebbeü, is groot geweest. Juist
omdat de vanbuitenafkomende verleidende stem
men zich aansluiten bg het verdorven zon-
daarshart, is er genade noodig om staande te
blijven tegenover de machten der revolutie en
vast tej houden aan onze op Gods Woord ge
gronde belijdenis, dat wg aan alle over ons
gestelde mochten onderworpen willen zijn om
Gods wille.
Gedurig weer zal dat moeten uitkomen ook
in de moeilijke tgden, welke wg tegemoet gaan.
De revolutiegeest is nog niet gedood. Hg zal
elk oogenblik weer den kop opsteken.
En in den grond der zaak wordt 't toege
legd op volslagen anarchie. „Geen meester,
geen gezag, geen overheid" dat is de valsche
leuze van het anarchisme, 't Predikt, dat er
voor de menschen dan eerst een gelukzalig
aardsch bestaan te wachten is, als ze niet meer
geknecht worden door gezagdragers* In dat
anarchisme schuilt ook een weinig idealisme,
al is 't ook een geheel verkeerd idealisme.
Want de anarchisten droomen van een soort
paradijstoestand die aanbreken zou als ze hun
9telsel maar konden doorvoeren. Zg meenen
tocb, dat er in de menschen wel zooveel recht
vaardigheidsgevoel huist, dat uit bracht van
dat gevoel in de saamleving alles in goede
orde en in evenwicht gehouden zal worden,
ook al is er geen dwingend overheidsgezag
meer. Misschien kunnen die anarchisten eeoiger-
rnate van hun idealisme bekeerd worden, als
zg eens gadeslaan de tegenwoordige toestanden
in Rusland, waar de knoet nog erger regeert
dan in de dagen van het Czariame. Zeker, de
knoet is nu eens in andere handen overgegaan,
maar striemt hg de ruggen der menschen niet
nog feller dan tevoren Het Russische volk
ondervindt heusch geen zegeniEgeD, nu de
anarchistische leer van Bakounin in toepassing
gebracht wordt.
Alle verkeerd idealisme leidt tot bittere te
leurstelling. We moeten met de werkelijkheid
rekenen, en die ia, dat de menschen zondaren
zgo, geneigd tot alle ongerechtigheid en boos
heid, verkeerdheid en onordelgkheid. Juist uit
oorzaak van die verdorvenheid des mensche-
Ijjken geslachls is het naar de Heilige Schrift
noodzakelgk dat er gezag zg Daarom heeft God
overheden verordend, „opdat de ongebondenheid
der menschen bedwongen worde en het alles
inet goede ordinantie onder de menschen toega",
falgk wg, Gereformeerden belgden in art. 36
van onze Nederlandsche Confessie.
Daar is geen rechtvaardigheidsgevoel in de
menscheü, dat triumfeeren zal, zonder over
heidsgezag. Maar daar is een gistende massa
ongerechtigheid binnen de zondaarsharten en
als die niet bedwongen wordt door de duigen
van 't gezag, spuit ze door alle naden en reten
heen naar buiten. Dat is de ervarÏDg, op de
werkelijkheid gegrond.
Kerkhof.
DRIETAL
te GiesendamJ. U. Jonker te Voorburg
M. Post te Nieuw-Dordrecht
J. Joh. Wielenga te Waddingavoon.
BEROEPEN
te Y 1stP. W. H. Bramer te Hoogeveen
te UtrechtJ. L. Schouten te Arnhem
te Winsuui en Baard: J. W. Siertsema te
Gramsbergen
te Grouiugen (A): R. E. v. Arkel te Soest;
te Woudseud B. Hagenaar cand. te Arnhem
te Veere en Kru niDgen D. Scheele cand. te
Terne u zen
BEDANKT
voor Hattem J. de Waard te Ferwerd
voor Breukelen R. Zglstra te Delfshaven
voor Pernis: J. H. Rietberg te Bunschoten;
voor VarsseveldI. Toukens te Lutjegast.
Ds J. A. de Brujjn, die als em. pred.
tijdelijk te Melissant de Ger. kerk diende,
hoopt eerlang op gelijke wjjze de kleine kerk
van Den Bommel te helpen.
De kerkraad van Klundert schorste een
ouderling, voorzitter der plaatselijke afdeeliüg
van den Chr. Houtbewerkersbond, daar hg bg
een staking betrokken is.
Zoo wordt dit bericht door de St. overge
nomen uit het N. v. d. D., maar het moet
onvolledig zgn er zal wel meer achter zitteu
het is niet aan te nemen, dat een Geref. ker-
keraad een oud-rling in zgn ambt schorst,
alleen, omdat hg bg een staking is betrokken.
Daarom schorten wg ons oordeel over deze
daad op.
'f
Van den vader des mioimum-'gders ont
vingen wg een brief van vgf kantjes als weder
antwoord op de opmerkingen, door ons onder
zgn voor 14 dagen opgenomen ingezonden stuk
geplaatst. Tot ods leedwezen kunnen wg zijn
brief niet plaatsen. Wg vreezen, dat de redactie
ons op de handen zou tikken, indien wg tel
kens zooveel plaats in beslag namen. Ook ge
voelen wg weinig behoefte de discussie voort
te zetten, nu de vader met het woord „ver
dachtmaking gaat werken. Wg volstaan met
het overnemen van enkele regelen uit een
hoofdartikel van de Standaard van 19 Febr.
„De departementen van Onderwjjs en Arbeid
verslinden schatten. En waag het niet waar
schuwend den vinger te verheffen. Het bekomt
u slecht. Voelt gjj dan niets voor goed on
derwijs? Is er voor het Nederlandsche kind
iets te duur?
Wg leven in een tijd van opgeschroefde
eischen op elk gebied. Een ziekelijke periode
maken wg door. We geljjken eenigszins op
een huishouden, waaraan de zuinige, spaarzame
huisvader, die aan de toekomst dacht, ont
vallen is, en waar nu een brave vrouw, die
geen zuur gezicht om zich heen kan zien en
den kinderen in alles liefst hun zin geeft, de
leiding heeft. Tot heil van het gezin Geens
zins
Dr. J. W. Geels, cand. in de theologie
te Hilversum, Vaartweg 105, zal gaarne éen
eventueel beroep in overweging nemen.
De St. verneemt, naar aanleiding van de
schorsing, waarover wg boven spraken, het
volgende
Naar aanleiding van het bericht betreffende
de schorsing van een ouderling der Geref. Kerk
te Klundeit, dat deze schorsing niet geschied
is op grond van het feit, dat deze broeder bg
een staking betrokken is. De kerkeraad sprak
nadrukkelgk het tegendeel uit, en deelde aan
de gemeente mede, dat hg zich niet bevoegd
rekent eenigerlei uitspraak te doen aangaande
het al of niet wettige der aldaar heerschende
werkstaking.
Als grond voor de schorsing is aangegeven
het feit, dat de wgze waarop door dezen
broeder de strijd gevoerd wordt niet in over
eenstemming is te achten met het gebod
„Gg zult uw naaste liefhebben als uzelve"
Om alle misverstand te voorkomen, melden
we voorts, dat het hier betreft het dusgenaamd
„posten" of' hinderlgk volgen van een werk
willige, hetwelk van dusdanigen aard is dat
door het hoofd der gemeente een verbod van
samenscholingen moest worden uitgevaardigd
en politiebescherming moest worden ingeroepen.
Beroepbaar verklaard. De classis Zwolle
der Geref. Kerken heeft in haar vergadering
van 19 Februari met algemeene stemmen toe
gelaten om te staan naar den Dienst des Woords
de heeren J. van Herksen, te Zwolle, Thor-
beckegracht 31a, en J. de Koniüg, te Krab-
bendjjke. Beide stellen zich terstond beroep
baar. W,
De Gereformeerde Kerk te Bergen op Zoom
heeft sedert 1 Jan. 1920 met de oude gewoonte
gebroken n.l. het collecteeren voor de openbare
eerediensten het verhuren der zitplaatsen. Hierin
wordt tin voorzien door vaste bijdragen der
leden. Namens den Raad der Gere
formeerde Kerk.
C. Lob^izoo, Scriba.
Meliskerke22 Febr. 1920. Bg monde van
ds. Bouwman werd de gemeente bekend ge
maakt dat haar beroepen herder en leeraar de
WelEerw. ds G. Doekes na rijp beraad en
biddend overleg voor de uitgebrachte roeping
moest bedanken.
Hoewel teleurgesteld hopen wg dat de
KoniDg der kerk ons eerlang den man Zgns
raads aanwijzen zal.
Namens den kerkeraad,
C. Polderman, Scriba.
Scharendyjke, 22 Febr. 1920. In den namiddag
van 22 Febr. nam ds. F. Bruinsma afscheid
van deze gemeente nadat hg hier slechts twee
jaar gearbeid had. Naar aanleiding van Gal.
1:11 sprak Z.Eerw. de roepiDg des Evangelie
dienaars en de kracht van het Evangelie. Aan
het einde werd Z Eerw. toegesproken door ds.
Z. Hoek van Zonnemaire namens Kerkeraad en
Classis terwijl de gemeente den scheidenden
Leeraar toezong Ps. 134 3. Vergezelle dezegen
des Heeren onzen vertrekkenden Herder en
Leeraar, en vervullende Koning der kerk spoedig
wederom de ledige plaats.
Namens den Kerkeraad,
B. K. Hasker, scriba.
't Adres van den kerkeraad is B. K. Hasker,
Scharendijke.
Uit de Classis Klundert ontvangen
ZevenbergenOverschot der Zend. Kalenders 1920
f 6.75
KlundertGecomitt. tot de Zending 260.
Moerdgk Zendingskas 16.
Diqteloord Overschot van Zend. Ka
lenders en Zendingsbla
den door ds. Ruys 11 95
Collecte bg een rede van
ds. Ru jrs in de school aan
den Boompjesdgk 7.14
Door ds. Ruys,Zendings
busjes: van de kinderen
H. Slings 6.29*
van Mina Vogelaar Wd. 11.34*
Roosendaalvan Leentje Molendijk
door catechisanten opge
spaarde halve centen 1.
L. G. Goris, Cl. Dep.
Zevenbergen, 20 Febr. 1920
Gevonden in de colllecte
a f 2,50 uit dankbaarheid voor de armen.
b f250 een dankoffer den Heere. Daarvoor
dank. Diakenen der Geref. Kerk
te Middelburg.
Met vriendelgken dauk ontvangen door be
middeling van dhr. A. 100.halve centen van
Arie Louwerse, Serooskerke
Mej. C. Littooij.
Molstraat, Middelburg.
Vlissingen. Gevonden in de collecte f 10,
onder bet bijschriftf 5,voor de kerk
f 2,50 voor de armen; f 1,50 voor de kerk van
Magalang en f 1,voor de Evangelisatie in
Noord-Brabant en Limburg, een zuster der
kerk. Wg zeggen deze zuster hartelijk dank
voor deze giften strekke ons dit tot voorbeeld.
G J. Fros, Scriba.
Ontvangen Collecten van de Gereformeerde
Kerken in de Classis Middelburg voor de kas
van hulpbehoevende Studenten
Arnemuiden f21,41; Domburg f 5,50V« Ga-
pinge f 4,93VsGrgpskerke f 26,03VsKoude-
kerke (niet ontvangen); St. Laurens f 5,50;
Meliskerke f6,20; Middelburg f54,14; Oost
Kapelle f 13,27 Serooskerke f 24,23Souburg
(Oost en West) f 13,86; Veere f 15,77 Va Vlis-
singen f37,67; Vrouwepolder f 5,66 l/2 West-
kapelle f 3,48.
Mag ik nu a.s. Donderdag (4 Maart) van alle
kerken de collecten inwachten voor de kas
van hulpbehoevende Idioten en andere ellen-
digen
De correspondent voor de
classicale collecten,
A. PüNT
Middelburg, 26 Febr. 1920.
In deze aflevering wordt begonnen eene be
schouwing over „Bernard Shaw als Denker"
door W. H. Weeda. Hg levert een overzicht
over diens ontwikkelingsgang. B. Shaw is een
geboren Ier, van Protestantsche afkomst, be-
hoorende tot den middenstand, maar met eigen
aardige ideeën waarin uitkomt een zekere weer
zin tegen de welgestelden in de maatschappij.
Langs den weg van journalistieken arbeid komt
Shaw tot 't schrgven van romans, straks van
drama's met socialistische strekking. In Ibsen
en Nietsche vindt hg geestverwanten. Hg levert
kunstcritieken. Bemoeit zich met allerlei pro
blemen, getuige menige pikante uitlating gedu
rende den wereldoorlog. In een volgend num
mer zal de schrgver ons nader in aanraking
breDgen met dien gecompliceerden geest, en
van Christ, standpunt critiek leveren. Dan volgt
een artikel van Mr. A. J. L. van BeeckCal-
koen over „Armenzorg en sociale voorzorg,"
dat duidelijk uiteenzet het onderscheid tusschen
die beiden er is versehil in doel, in object, in
motief. Hg gispt verkeerde opvattingen en
praktijken, welke in vroeger eeuw ingang von
den en tot heden stand kielden. De oorzaak,
dat de barmhartigheid in haar wezen miskend
wordt, ligt hierin, dat men de bron ervan, de
1 efde van Christus in haar zegenrijke werking
voor het maatschappelijk leven niet meer
erkend, tegenwoordig wil men alles voor de
gemeenschap doen, oin dan zelf van die ge
meenschap te kunnen plukken. Dit is geen
barmhartigheid, Christus leert ons: „Leent
zonder iets weder te hopen." We zouden dit
artikel gaarne in handen van onze diakens
wenschen, want er staat veel goeds in voor hen.
„Daarna volgt een actueel onderwerp „Regee
ring en Zending," behandel! door M. Linde-
born, waarin aangetoond wordt welke nood
lottige gevolgen voor den zendingsarbeid gehad
heeft de wereldoorlog. De Zending moet volgens
den schrijver losgemaakt worden uit de nati
onale sfeer, waarin zg door de oorlogvoerende
mogendheden werd getrokken. Onder allezen-
dingdrgvende volken, ook onder de Eugelsche
Zendingsvrienden, wordt die stem beluisterd.
De zending moet haar houding bepalen tegen
over de RegeeringZg dient Christus, den
Koning in de hemelen, geen overheid op aarde.
Het volgende artikel„Individualisme en
Persoonlijkheid" door F. van den Borch van
Verwolde, lgkt eene lezing gehouden voor eene
vergadering van vrouwen. De schrijfster gaat
na den invloed van het individualisme in de
opvoedkunde, in de letterkunde, in de maat
schappelijke verhoudingen en'in het persoonlijk
leven. Ze teekent 't als tot systeem verheven
egoïsme. De persoonlijkheid ontwikkelt z ch
bewust, vrg ea verantwoordelijk. Noodig is
zelfkennis, zelfzucht, zelfbeheersching en zelf
overgave. Met een ernstig toepasselijk woord
tot de vrouwen wordt deze leerzame rede
besloten.
.Melodieuse gedichtjes geeft in dit nummer
Psegein, terwgl J. C. van Djjk in het Letter
kundig overzicht handelt over het beruchtge-
worden boek van Barbusse, „de Hel", en over
nog meer. Met verbazing heb ik dat opstel
gelezen, en ma zelf afgevraagdHoort dat
thuis in ons maandschrift voor Christendom
en Cultuur Is er dan geen Christelijke moraal
Heeft die geen objectieve maatstaf ook voor de
kunst Het goede en ware in van Dgks oordeel
waardeer ik, maar een medewerker van de
Stemmen des Tjjds moet van de Christelijke
beginselen uitgaan bg 't leveren van literarische
critiek Ea dat uitgangspunt ontbreekt hier
ten eenenmale.
Tenslotte geeft deze interessante aflevering
nog een aantal boekbeoordeeüugen iu de
„Leestafel."
Kampen. J. H. Kok. 1920. Prgs f2,40.
Van de hand van den Kamper Hoogleeraar
verscheen eene belangrijke studie over het
vraagpunt, dat io de Netelenboskwestie meer
naar voren kwam naar aanleiding van diens
boekje over den „grond onzes geloofs", n.l. wat
aanvaard moet worden als kenbron der waar
heid de ervarirg of de Heilige Schrift? Dr.
Honig teekent ons nu in breede trekken de
Ervariogtheologie in haar ontstaan, in haar
verloop en in hare onhoudbaarheid. In het
eerste gedeelte wordt gewezen op de geschriften
van den Erlanger professor F H. R. Frank
(over wien Mej. dr. N. A. Bruining een belang
rijke dissertatie schreef), wiens keurig door
wrocht systeem uitgaande van de ervaring dui
delijk wordt uiteengezet (blz. 11—47). Vooral
theologen mogen onzen hoogleeraar danken
voor de overzichtelijkheid van dit gedeelte,
waarin duidelijk aan 't licht treedt Franks
streven om de Christelijke verzekerdheid en de
Christelijke waarheid van uit de ervaring der
gemeente te benaderen. In het tweede gedeelte
maken we kennis met de theologie van Ihmels,
Ewald en Bachmann, Stange, Oettingen, See-
berg, Kaftan e.a. evenals met die van den
Franschman Gaston Frommel, welke allen van
het ervaringsstandpunt uitgaan. In ons land
wordt dit uitgangspunt gekozen door Valeton,
Gunning, Gerritsen en in 't algemeen door de
Ethische richting (blz. 4774) In het derde
gedeelte (blz. 78—93) levert dr. Honig critiek
op het Ervaringsstandpunr, zich aansluitende
bij wat hg vroeger reeds gaf in zgne studie
„Ethisch of Gereformeerd?", bg de Dogmatiek
van prof. Bavinck en bg de brochure van prof.
Grosheide over „Christuservaring". Vooral dit
laatste deel is van bizonder belang met 't oog
op geschilpunten die zich voordoen in ons
tegenwoordig kerkelijk leven. En aan prof.
Honig mag dank gezegd, dat hg de punten in
kwestie zóó eenvoudig en duidelijk uiteenzet
ea het Geref. standpunt verdedigt, dat ieder
ontwikkeld gemeentelid het kan vatten. Het
is waar, wat Dr. Honig op blz. 90 zegt (regel
5 v. b.) dat daar te plaatse niet behandeld
kan worden de kwestie, dat het getuigenis
des Heiligen Geestes zich niet uitsluitend be
paalt tot het kindschap Gods. Toch had o.i.
waar alle andere punten zoo duidelijk wérden
uiteengezet, Dr. Honig zgn lezers grooten dienst
bewezen wanneer hg in een noot aan den voet
der bladzijde dat punt even klaar en afdoende
hadde behandeld. We bevelen deze studie aan alle
theologen en ontwikkelde gemeenteleden vau
harte aan. En de zoogenaamde „intellectueelen"
moeten tot verdieping van hun kennis dit boek
maar eens bestudeeren en onderzoeken of 't
niet overeenstemt met Gods Woord en onze
Geref. Belijdenisschriften.
Kerkhof.
{Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Mgnheer de Redacteur!
Als lezer van het Kerkblad zou ik gaarne
(zg het dan voor de eerste maal in mjjn loven)
ook eens in de courant een stukje willen
plaatsen.
Wat ik dan wel schrijven wilde:
Onze Antirevolutionaire Raadsleden in stad
en dorp ageeren sterk tegen deijdele vermakelijk
heden als Sabbathontheiliging, en vooral tegen
de onheilige kermissen waar sommige van onze
Gereformeerde zonen en dochters heen gelokt
worden, en terecht dat onzo Antirev. Raada=
leden daar tegen strijden, hetzij hen een eere,
maar ik wilde heel iets anders schrgven, dit
slechts in het voorbijgaan.
