ZENDING.
Posso.
Kerk- en Kohivlnluawi.
Verantwoording van Liefdegaven.
Diaconaal Hulpbetoon.
BOEKAANKONDIGING.
Gelijkenissen des Heeren door ds. J. J.
Knap.
Eben-Haëzer Scheurkalender voor 1920
door H. W. S.
De Olijftak. Uitgave van Oosterbaan en
le Cointre, Goes.
Stemmen des TQds. Maandschrift voor
Christendom en Cultuur. Negende Jaar
gang. Afl. 1 en 2. November en Decem
ber 1919. Utrecht. G. J. A. Ruys.
Het is mogelijk, dat ge nog nooit van Posso
gehoord hebt, het zoo veelbelovend zendiDgs-
terrein van het Ned Zendel. Genootschap nu,
dan wordt het hoog tijd, dat gij ermee in kennis
komt. De geschiedenis van dit zendingsveld is
interessant en in hooge mate boeiend daarom
reeds is het lezen van het boek Posso, door dr.
N. Adriani, aan te bevelen, en heel wat nut
tiger en vruchtbaarder dan het lezen der meeste,
ook christelijke romans De werkelijkheid is
altijd veel schooner en aangrijpender dan de
verdichting. Doch niet alleen is het interessant
zich met het werk op Posso op de hoogte te
brengen, maar ook stichtelijk in den goeden
zin van het woord.
Posso is het middenstuk van Midden-Celebes,
een van de groote eilanden in ons Oost-Indië.
Nog geen 30 jaren wordt er gearbeid, en toch
mag nu reeds worden gezegdDe beweging
naar het Christendom is thans in volleB gang.
Rondom ons in ons eigen vaderland neemt de
afval hand over hand toe; steeds meerderen
keeren het Christendom den rug toe en ver
laten der vaderen God, maar in Posso wordt
het omgekeerde gezieD, want onder de heidenen
aldaar is een beweging gaande welke zich keert
naar het Christendom toe. AlleD, die, terecht,
klagen over de toenemende goddeloosheid in
de christenlanden, zullen goeddoen zich eens
in het werk op Posso te verdiepen het zal hun
vertroosten over de droeve toestanden hier en
doen zien, dat God dezelfde machtige en ge
nadige God is als gister en hedenmaar ook,
dat de tjjd wel eens aangebroken kan zjjn, dat
Hö het licht hier van den kandelaar neemt,
om het elders te ontsteken.
In 1891 bracht de zendeling Alb. Kruyt, in
1913 door de Universiteit ie Utrecht tot doctor
honoris causa benoemd, zjjn eerste bezoek aan,
Posso, om het terrein te verkennen in 1893
vestigde hjj er zich voor goed met zjjn echt-
geBOote, de dappere mevr. Kruyt-Mouljju.
1895 werd een belangrijk jaar in de zendings
historie van Possotoen toch kwam Dr. N.
Adriani, uitgezonden door het Nederl. Bijbel
genootschap, voor de taalstudie. Dr. Kruyt
was geen vreemdeling in de taal van Posso,
Bare'e-taal genaamd, maar hem ontbrak toch
de tijd om zich voldoende in deza vreemde
taal in te werken. Het is nu de gelegenheid
niet de noodzakelijkheid van zulk een afzonder
lijke, opzettelijke taalstudie te betoogen maar
de geschiedenis, ook te Posso, heeft het wel
afdoende ia het licht gesteld.
Vanaf 1895 werkten deze beide mannen
krachtig samen. Vooral wierpen zij zich op den
schoolarbeid, om in dien weg de ouders te be
reiken. Aan de schoolkinderen heeft ook Dr.
Adriana veel te danken gehad voor zijn ver-
talingsarbeid. In 1899 was er een spel- en
leesboek klaar, in 1902 kwam het Bijbelsch
leesboek van het Nieuwe Testament van de
pers en in 1907 dat van het Oude.
De arbeidskring was evenwel door gebrek
aan arbeidskracht niet voldoende uitgebreid
in lè03 werd dan ook zendeÜDg Hofman met
zijn vrouw gezondeD, en toen werd het werk
uitgestrekt tot aan en om het Posso-meer.
Het gaat niet aan hier de groote ommekeer
van de jaren 1905 en '06 te beschrijven. Dr.
Adriana heeft dit in den breede gedaan in
zijn boek over Posso. Het optreden en ingrijpen
der regeering in Midden-Celebes moge de aan
leiding zijn geweest, dat het volk van Posso
zich naar het Christendom keerde, daar o.a. de
vrees voor de het Christendom vijandige staat
jes werd weggenomen en aan den heidenschen
adat een doodeljjke steek werd toegebracht, de
oorzaak moet evenwel elders worden gezocht,
nl. in de levendmakende kracht van het Evan
gelie der genade Gods.
Het boek Posso door Dr. N. Adriani, afg.
ter Bijbelver!, (zooals de volledige titel luidt),
is het tweede deel der dusgenaamde uitgave
tOnze Zendingsvelden". Het eerste deel Nieuw-
Guinea door den zendingsdirector Joh. Rauws,
hopen wij later aan te kondigen. De reeks
Onze Zendingsvelden, wordt door den Zendings-
Studieraad uitgegeven vooral ten behoeve van
zendingsstudiekringen, welke gaarne het zen
dingswerk bespreken, waartoe zjj zelf bijdragen.
Er zullen dan ook twee deeltjes verschijnen
over Midden-Java ten Zuiden en Soemba, de
terreinen van de Geref. Kerken.
Hoe gaarne zouden wij willen, dat deza
boekjes gekocht en gelezen werdenhet is
aangename, opwekkende, leerrijke enjstichtende
lectuurhet verruimt den blik, het wekt be
langstelling, het doet meeleven met den arbeid
van Gods beste knechten, het bemoedigt en
vertroost in deze treurige tijdenwij kunnen
er waarlijk alleen goed van spreken.
Neem het boek over Posso. Het geef u aller
lei belangrijke mededeelingen over het land en
het volk, waarover gij nu eens glimlachen
moet, dan weer verbaasd groote oogen opzet.
Hoe sierlijk en rijk ontwikkeld is de taal, en
gij zoudt zulk een scvat van letterkunde zeker
bü dit volk niet gezocht hebben. Wat eischt
ook het werk der zending een onuitputtelijk
geduld en vurige liefde en toewijding en ge
loof. Wat een kennis en ijver en oplettendheid
en wijsheid vraagt niet de overbrenging van
Gods Woord in de taal dezer menschen.
Wanneer gij Posso gelezen hebt zjjt gij dank
baar voor hetgeen Dr. Adriani op zoo boeiende
wijze heeft geleerd.
Voor zendingsstudiekringen zijn nog uitge
geven een Handleiding, en vraagpunten. De
Boekhandel van den Zendingsstudie-Raad te
Den Haag, en ook iedere andere boekhandel
zal u gaarne Posso thuiszenden.
J. D. wlhlenga.
DRIETAL
te SerooskerkeW. E. v. Dujjn te Bleiswjjk
W. Faber te Schipluiden
G. M. v. Rennes te 's Gravendeel
te Treebeek (Kouvenrade Z. L.)H. Dekker
te Yenlo
B. Hagenaar cand. te Arnhem
G. M. v. Rennes te 's Gravendeel.
TWEETAL
te PernisH. de Bruijn te Nieuwendjjk
J. F. Schaafsma te Opeinde.
BEROEPEN
te IJlst: A. M. v. d. Berg te Opperdoes;
te Pieterburen en Zuidwolde: H. Drost cand.
te Dedemsvaart;
te Winsum (Fr.): dr. J. Hania te de Bilt;
te Serooskerke W. Faber te Schipluiden
te HattemG. v. d. Zanden te Renkum
te Pernis H. de Bruijn te Nieuwendjjk;
te Wommels G. M. v. Rennes te 's Gravendeel
t0 Goënga: J. Tonkens te Lutjegast;
te Herwijnen G. Wisse te Driebergen.
AANGENOMEN
naar BurumJ. Sybesma te Koudekerk
naar HaamstedeW. Goedhuis te Jutrjjp-
Hommerts
naar Wolfaartsdjjk A P. Lanting te Krom
menie.
BEDANKT
voor OppenhuizenD B. J. v. d. Meulen te
Oo8termeer
voor Voorthuizen W. E. v Duin te Bleiswijk
voor UtrechtJ. C. Brussaard te Bloemendaal.
Afscheid van Geldermalsen ds. H. R.
Nieborg met Hebr. 1213van Brielle ds.
M. Gravendijk met 1 Thess. 5 1922.
Ds. Groeneveld te Terneuzen herdacht zijn
25-jarig ambtsjubileum met 1 Tim. 117, en
d3. S Datema te Haarlem met Psalm 119:
13—14.
Prof. dr. H. Kuyper had de vriendelijk
heid in De Heraut breed te antwoorden op ons
verzoek om andere toelichting over de kwestie
der kerkelijke examina, waarvoor wij hem recht
dankbaar zijo. Deze rubriek leent er zich niet
toe met Prof. Kuyper over dit punt verder van
gedachten te wisselen, ofschoon wij daartoe wel
eenige lmst gevoelen, daar wij door den hoog-
geachten professor niet overtuigd zijn geworden,
wat dr. K. reeds vreesde. Wjj zijn het er mee
eens, dat kerk en school ieder een eigen ter
rein hebben, en stemmen dr. K- gaarne toe, dat
het niet de eigenlijke taak en roeping der kerk
is examinandi te onderzoeken inzake hun kennis
Ned. taal, rekenen, enz.dat de kerk het mag
doen geeft dr. K. ons toe maar nu de kerken
een eigen opleidingsschool bezitten in de Theol.
School en contractueel met de Theol. Fac der
V. U. verbonden zjjn, is dit niet gewenscht en
zelfs ongeoorloofd de kerken houden nu toe
zicht ook op het wetenschappelijk gehalte van
het onderwijs aan de scholen zelf Door het op
richten b.v. der Theol. School hebben onze wel
mannen getoond het onderscheid tusschen kerken
school te kennen en te handhaven, maar tevens
ook vast te houden aan het beginsel, dat de
school niet tegenover of ook naast de kerk mag
staan, maar er onderde wetenschap alzoo
dienstmaagd der kerk. En wat nu de zaak
betreft waarom het ging, zijn wij door het
betoog van Prof. K. nog niet veranderd in onze
meening, dat de kerken zeiven het recht hebben,
een persoon te onderzoeken, die aan geen onzer
beide scholen zijn opleiding ontving, maar dat
er niets op tegen is, ja zelfs veel voor te zeggen
valt, dat zjj zich dan laten bijstaan door twee
of meerderen van haar professoren.
Aan de Vrije Univeriteit promoveerde
op proefschrift.Petrus Dathenus" tot Doctor
in de Godgeleerdheid, de heer Th. Ruys Jr.,
geboren te Amsterdam.
Van de verdedigde stellingen nemen w\j uit
De St. de volgende over:
I. Het Calvinisme is niet via Frankrijk, doch
rechtstreeks uit Genève in de Nederlanden ge
bracht.
VI. Het Testimonium Spiritus Sanctie is de
kengrond voor het gezag der H. Schrift.
XV. Het bekleeden eener betrekking bij de
Spoorwegen of Posterijen, waaraan beperkte
Zondagsarbeid verbonden is, mag op zichzelf
geen reden zijn voor het toepassen der kerke
lijke tucht.
XVI. Deelneming van de Diaconiën aan den
arbeid der Armenraden mag niet leiden tot het
doen inschrijven van de namen der ondersteun
den in de registers dier Raden.
XVII. Het verdient aanbeveling de Zondag
avondgodsdienstoefeningen meer het karakter
te geven van gemeentelijke samenkomsten in
den geest der z g.n. Londensche profetiën.
XVIII. De uitdrukking „Ethisch-Gerefor-
meerd" is of een pleonasme of een contradic
tio in terminis.
Vervolgens promoveerde tot doktor in de
Godgeleerdheid de heer J. W. Geels, geb te
Amsterdam, op proefschrift: „De theologische
ethiek van Rich Rothe."
Door den heer Geels worden o.m. de vol
gende stellingen verdedigd
Een vaak odjuiste gevoelsfunctie mag er niet
toe leiden het gevoel onder één der twee ver
mogens te subsumeeren.
Aan een vrouw moet in de kerk het stem
recht niet worden toegekend.
Het is af te keuren bij de huiselijke gods
dienstoefening den Bijbel niet in zijn geheel
te lezen.
Grvjpskerke. De Geref. Meisjes vereen. Jehova
Nissi maakt bekend, dat zjj op Donderdag 11
December des avonds om 6 uur haar 2de Jaar
vergadering heeft gehouden, en dat bjj die ge
legenheid tegenwoordig waren diakenen en de
begunstigsters der vereenigiDg. Deze jaarverga
dering werd geopend door onzen geachten
leeraar ds. de Jager, die in zjjn openingswoord
onze aandacht bepaalde bjj een gedeelte der
Heilige Schrift opgeteekend in Exodus 35 verzeil
20 tot 29. Ook dit jaar hebben wjj bezig ge
weest met handwerk, waar wjj 55 kleeding-
stukken hebben afgewerktdie onder de armen
der gemeente verdeeld zullen worden. De avond
werd echt gezellig doorgebracht, afgewisseld
door ernst en luim, ook werden nog eenige
liederen gezongen.
Bjj monde van een der diakenen werd een
opwekkend woord gesproken waarvan de grond
toon was het Soli Deo Gloria.
Tenslotte werd nog een felicitatiewoord ver
nomen van een der begunstigsters die tegen
woordig waren.
Nadat wjj nu gezongen hadden van Gezang
180 werd deze samenkomst geëindigd met
dankzegging.
Zjj deze 2de Jaarvergadering een aanmoe
diging om met jjver en opgewektheid te blijven
arbeiden tot eer van God en tot heil der ver-
eeniging. Namens het Bestuur,
L. Huijsman, Presidente
N. Mabinusse, Secretaresse.
Middelburg t 17 Dec. 't Was voor velen een
genoegeljjke en gezegende avond 17 Decem
ber, toen wjj onze 6e jaarvergadering mochten
vieren onder leiding vaneen der br. ouderlingen.
Hadden wjj nog gaarne veel meer begun
stigsters in ons midden gezien, toch waren wjj
dankbaar dat nog zoo velen aan onze uitnoo-
diging gehoor hadden gegeven.
Ook waren 2 br. diakenen in ons midden,
die wjj de gemaakte goederen mochten ter
hand stellen. Na het welkomstwoord der Pre
sidente brachten Secretaresse en Penningmees-
teresse hun verslag uit van al de werkzaam
heden der vereeniging. Beiden mochten ge
tuigen van de weldaden die ons God zoo
rjjkeljjk schonk. Op onze vergadering heerscht
steeds een opgewekte toon, ons ledental bleef
echter dit jaar 23. Ons begunstigsterstal steeg
tot 98, dus met de fioantiën gaat het goed.
Wjj waren dan ook in staat aan de Diaconie
62 stuks goederen ter hand te stellen, n.l 6
lakens, 12 vr. hemden, 6 mans- en 6 vr. broe
ken, 7 boezeroens, 6 kussensloopen, 12 paar
mans- en vr. kousen, 4 wollen rokken en 3
molton dekens. Voorts werd de avond gezel
lig doorgebracht met voordracht en zang, ter-
wjjl ondertusschen het onmisbare kopje melk
niet ontbrak. In de pauze werd nog voor de
vereeniging gecollecteerd.
In 't bijzonder vermelden wjj daarbij een
gift van f 1,50 in een pakje met het opschrift
„Dat 's Heeren zegen op u daal". Zoo iets be
moedigt, als wjj zien dat ook onze begunstig
sters met ons meeleven. Dien zegen van onzen
God hebben wjj zoo noodig op dit werk der
barmhartigheid.
De begunstigsters, die niet tegenwoordig
waren, danken we voor hun medewerking, maar
zouden graag zien dat zij af en toe onze ver
gaderingen bezochten. Vooral echter hebben
wjj nog leden noodig. Wie heeft lust en liefde
genoeg om zich bjj ons aan te sluiten Veel
werk wacht ons weer als wij gespaard
blijven, maar 't is een heerlijk werk in deze
dure tjjden, onze armen die Christus in Zjjn
plaats naliet te helpen kleedeü.
Bovenal echter God9 de eer die ons daartoe
in staat stelde.
Namens het bestuur der Vrouwenvereen.
„Bid en Werk",
L. Abnoldiv. d Welle, Presidente.
C. VleugelFlobusse, Secretaresse.
Haamstede 16 December. Van den Weleer w.
Heer ds. W. Goedhujjs te Jutrjjp-Hommerts,
ontvingen we het verblijdend bericht dat Z.Ew.
de roeping naar onze kerk heeft aangenomen.
Gode zjj dank. Namens den Kerkeraad,
J. C. Vis, scriba.
ZENDING.
Middelburg. Wjj mochten in dank ontvangen
van de Vrouwen vereeniging Bidt en Werkt f2,76.
Namens de Commissie,
P. A. Tange, Penningm.
Ontvangen van Mej. A. Kerkhof te Souburg
van verkocht zilverpapier en opgespaarde halve
centen f 11.55.
De penningm der Zending op Java.
Met harteljjkon dank ontvaDgen door bemid
deling van den heer Antheunisse 100 halve
centen van de kinderen L. Riemens, te Seroos
kerke (W.) en door tusschenkomst van Mej.
M. J. de Vos te Bergen op Zoom 2218 halve
centen en een doos capsules en zilverpapier,
opgespaard door de kinderen der Zondagsschool
„Eben-Haëzer.' Prachtig hebben deze kinderen
gespaard, moge het tot voorbeeld strekken 1
Mej. C. Littooij.
Molstraat, Middelburg.
Met vriendeljjken dank ontvangeD, door
tusschenkomst van Mej. Joosse, Veersche weg
f 1,— van N. N. en f 2,— van N. N.door
tusschenkomst van Mej. van Roo, f 1.van
Mej. J.
Mej. J. J. de RiddebLaebnoes,
w. n. Penningmeesteresse.
De 23e jaargang der Chr. Bibliotheek van
den uitgever G. F. Callenbach te Nijkerk opent
met een prachtwerk over de gelijkenissen ;de
tekst is geschreven door den bekenden, en wij
kunnen ook zeggen gewaardeerden Groninger
predikant J. J. Knap de platen of liever de
teekeningen zijn van Eugènè Bernard. Elf ge
lijkenissen worden er besproken in dit pracht
werk van bijna 2000 bladzijden. Over het alge
meen zijn de teekeningen fijn, vooral de uit
drukking en de houding der menschen onwille
keurig komt bij het doorkijken de gedachte op
waren er maar meer platen in 1 Sommige
gelijkenissen komen er al heel karig af, b.v.
Het vischnet en een parel van groote waarde.
Doch wij moeten dankbaar zijn, dat de heer
Callenbach ons nog zooveel geeft. Het ligt in
de bedoeling om in de volgende jaargangen een
2e en een 3e deel der Gelijkenissen te laten
volgeD, zoo mogelijk ook door ds. Knap ge
schreven.
De scheurkalender Eben-Haëzer is een oude
bekende. Mej. H W. S. is oud en zwak; des
te meer stellen wij het op prijs, dat zij zich
aan het samenstellen van dezen kalender geeft
de versjes, al slaan zij niet altijd precies op de
bijbeltekst, zjjn steeds schoon, meermalen aan
grijpend schoon. Het schild blijft voorstellen
den Goeden Herder, kloppend aan de deur.
De inteekenaren ontvangen behalve deze twee
stuks ook nog Door God verworpen, naar het
Engelsch van Silas K. Hocking, enAltijd die
stem, 2 dln., door Ernst Schril).
J. D. Wielen»a.
Het schild van dezen Scheurkalender geeft
het moment weer, waarop de verloren zoon uit
de gelijkenis zegtik zal opstaan en tot mijn
vader gaan en ik zal tot hem zeggenik heb
gezondigd. Aan deze afbeelding is zorg besteed.
De naam is Kleine vertrooster en daarmede
is het doel aangewezen. Eiken dag komt tot
allen, die de inhoud van de blaadjes lezen een
duif met een olijftakske om de boodschap te
breDgeD, dat er vrede is in 't bloed des kruises.
Deze Kalender heeft een goeden naam en
zal ook nu wel zijn weg vinden tot menige
woonkamer. Bouma.
J. J. Knap Czn. Gebed en Gebedsver-
hooring. Kampen. J. H. Kok. 1919.
Toen deze artikelenreeks in „Oude Paden"
verscheen hebben we er iedere week met be
langstelling kennis van genomen. En dat niet
alleen, maar ook bewonderd de wjjze waarop
de gevierde Schrijver dit onderwerp juist in
verband met den tegenwoordigen tjjd behan
delde. Het verblijdt ons, dat nu die artikelen in
boekvorm onder ons christelijk publiek worden
aangeboden. Vooral voor jeugdige intellec-
tueelen zijn ze ten zeerste aanbevolen. In een
voorrede zegt Ds. Knap zelf, dat hij de geeste
lijke beteekenis van het gebed vooral toegelicht
heeft met het oog op bezwaren van intellec-
tueelen aard, die vooral bfi de joDgere generatie
zich voordoen. „De ontwikkeling der natuur
wetenschappen, en vooral de mechanische
wereldbeschouwing, die slechts oorzaken en
gevolgen kent" zoo schrijft hij „en geen
ruimte laat voor het wonder der gebedsver-
hooring, heeft menigeen van den zegen der
gemeenschap met God beroofd en innerlijk
verarmd. Het was vooral om dit schadeljjden
aan de ziel naar de bescheiden mate mijner
kracht te helpen voorkomen, dat ik deze
materie besprak, waarbij mij tevens de zucht
bleef bezielen om door de eenvoudigen ver
staan te worden".
Het komt ons voor, dat de Schrijver met
deze schoone artikelen zjjn doel wel eeniger-
mate heeft bereikt. Deze materie wordt be
handeld in 38 vervolgstukken, die zich aange
naam laten lezen, 'tïs stichtelijke lectuur van
de beste soort in soms verheven taal, waar
door het geloofsleven wordt aangewakkerd. 't
Is een boek geworden van niet minder dan
308 bladzijden, dat voor jeugdigen een uitne
mend geschenk is.
De eerste twee afleveringen van den nieuwen
jaargang zjjn zeer belangrijk. Ze worden ge
opend met interessante artikelen van Dr. H.
Bavinck, waar boven staat: Christendom, Oor
log, Volkenbond, en waar nog wel meer
boven had kunnen staan, omdat er nog meer
actueele onderwerpen in besproken worden,
als bijv. de internationale arbeidersbeweging.
Met meesterhand wordt in teekening gebracht
een beeld van de tegenwoordige volkerenwereld.
Prof. GosliDga biedt een waardeerend artikel
over den pas gestorven hoogleeraar in de Ned.
Letteren, Verdam.
Prof. Dr. W. J. Aalders levert een paar
mooie psychologisch-philosophische artikelen
over „het Onbewuste", waarin hjj het verband
bespreekt dat er op verschillend levensterrein
te bespeuren valt tusschen het bewuste en het
onbewuste leven der menschen. Van de hand
van Mej. H. S. S. K. krijgen we een pikant
opstel over„Hoe ik Engeland vond na den
Oorlog". De heer P. Oosterlee heeft het over
„Noodzakelijke Tweeheid in de Opvoeding"
waarin hij tracht aan te toonen hoe in de
