UIT PERS.
Zeeuwen, hoort!
Oude gewoonten.
Kerk- en ftekeelnlenwa.
Offielëela Burlohitn.
Verantwoording van Liefdegaven.
INGEZONDEN STUKKEN.
Voor de Christelijke School.
BOEK A ANKONDIGIN O
VEREENIGINGSLEVEN
den weg te gaan of' te negeeren. De ftoo/dzaak
is door hem krachtig op den voorgrond ge
plaatst. Menigeen in onze dagen laat zich door
enkele bij zaken, die metterdaad moeielykheid
opleveren, aftrekken van de hoofdzaak. De ver
dienste van Bruesaards referaat is, dat hy ons
den weg wyst om die gevaarlijke klip te ont
zeilen. En dan erkennen we met ds. B. dat hij
ons niets nieuws heeft geboden 't was
„the old tale," het oude verhaaltje, maar dan
toch in den nieuwen vorm zooals die voor onzen
tijd, met name voor de ontwikkelden, past.
Hy laat dan ook tot onze blijdschap een zuiverder
toon hooren dan ds. H. W. Smit van 's Gra-
veland in zijn jongste brochure, die nagenoeg
over ditzelfde onderwerp handelt, maar zóó
verward en tweeslachtig en heen en weer slin
gerend, dat men ondanks de goede opmerkingen
welke bet boekje bevat, moet zeggen „neen,
dat is de ware gids niet, dien we heden ten
dage behoeven, die man leidt met mooie woor
den zijn volgers op een doolpad Hij discht
meer op invallende gedachten dan een weldoor
dacht stuk werk. Ds. Brussaard daarentegen
heeft zich de zaak goed ingedacht en doorge
dacht, eer hij tot schrijven van zyn referaat
overging. Met eeue aanbeveling om zijne bro
chure zelve te lezen besluiten we deze be
schouwing. Kerkhof
Misschien heeft onderstaand stukje, dat ge
schreven werd door ds. IJ. W. Laman iu het
Geref. Kerkblad voor Drente en Overijsel, ook
nog wel iets te zeggen tot u.
Ieder, die eenigszins bekend is met de ge
schiedenis der zending, zal er zeker wel van
gehoord hebben, welk een taaie stryd door de
arbeiders in het Evangelie gevoerd moet wor
den tegen de oude, ingewortelde volksge
woonten, en hoeveel geslachten er vaak voorbij
moeten gaan, eer met deze gewoonten in bree-
den kring gebroken wordt. Wanneer onder een
heidenschen volksstam de overgang plaats heeft
tot het christelijk geloof, is het er echter nog
ver vandaan, dat de overgeleverde zeden aan den
kant gezet worden.
Tal van gebruiken, die van de vaderen aan
de kinderen zijn overgeleverd, maar die voor
het oordeel der zede wet niet kunnen bestaan,
handhaven zich nog hardnekkig, ook nadat de
overgang geschied is en het duurt lang, voordat
de oogen voor het zondige van die gewoonten
geopend worden en het in de conscientiëa ge
voeld wordt, dat deze gebruiken met den wan
del in het Evangelie niet overeen te brengen
zijn. Zelfs in ons eigen vaderland stoot de pre
diking zich meermalen het hocfd tegen het
...zeggen.: „wy zyn dit van ouds zoo gewoon!"
Het zondige van de gewoonte wordt niet ge
voeld, omdat zy zoo oud is; en er zyn heel
wat hamerslagen met het Woord van noode
om eindelijk die zondige volksgewoonten te
verbrijzelen en uit te roeien.
Zoo herinner ik my dienaangaande eens iets
gelezen te hebben van de Bondareezen in Oan-
dabirië. Ik hoop tenmioste, dat mijn geheugen
my niet bedriegt, en dat ik deze namen goed
onthouden heb. Het komt evenwel minder op
de uamen aan dan op de feiten.
Onder deze Bondareezen bestonden van ouds
zonderlinge practyken, in betrekking tot hetgeen
wy den tyd der „verkeering" plegen te noemen.
Ik las dienaangaande eigenaardige dingen, die
in onze christelijke ooren: wel vreemd zullen
klinken.
Eer dat onder deze Bondareezen van Canda-
binë een joDgeliDg en een jongedochter in het
huwelijk treden, hebben zy een wonderlijken
verkeeringstyd achter den rug. De jonge man
heeft dan zeker wel aan een paar dozijn jonge-
dochters het hof gemaakt, en korter of langer
tyd met hen in eenigszins vertrouwelijke be
trekking gestaan. En ook de jongedochter
heeft insgelijks zekergeen kleiner aantal minnaars
gehad. Wy hooren daar vreemd van op, maar
onder, de Bondareezen was dit algemeen de ge
woonte. Zoo ging het van vader op kind. Het
gold zelfs als een zaak van eer op een lange
reeks van zulke teedere betrekkingen te kunnen
wyzen.
Gedurende dezen korteren of langeren ver
keeringstyd giDg het dan verder allerzonder
lingst toe, want, zoo las ik, het minnend paa--
koos voor ziyn samenkomsten bij voorkeur de
nachtelijke donkerheid en de verborgenheid der
eenzaamheid. Voor onze christelijke zeden is
zoo iets ondenkbaar; wy kunnen ons niet voor
stellen, dat zulke gebruiken bestaan kunnen.
Maar onder de Bondareezen bestond deze
„Heléne Swarth vroeg zy daarop, wat
verwonderd.
„Niet de dichteres, hoor, moeder. Neen, m'n
meisje echryft wel en voornamelijk dan over
politiek, maar ze is niét zóó poëtisch aange
legd, dat zy verzen maakt," had hy vroolyk
gezegd, de foto weer opbergend. Haar hand
had zij op z'n schouder gelegd, hem vast aan-
gezieu en gezegd„Ik hoop van ganscher
harte, dat je er geen berouw van hebben zult,
Herman, maar ik zie de toekomst donker in."
Hy had haar gekust op beide wangen „U
ziet toch gauw onweerswolken, moeder, zelfs
al is de lucht nog zoo helder en strak."
Mynheer Van Lankeren maakte niet veel
praatjes, toen zyn zoon zei, dat hy zich spoedig
officieel wenscbte te verloven.
„Zoo, joDgen, is dat bet resultaat van je
reis Heeft zy geld
„Nee, vader," zei Herman, onaangenaam ge
stemd door die vraag
Wordt vervolgd.
duistere gewoonte van geslacht tot geslacht.
In de donkerheid en eenzaamheid van den
nacht, terwyl de huisgenooten ter ruste waren
gegaan, kwamen zy minnend te zamen.
Het spreekwoord zegtde kruik gaat zoolang
te water, tot hy berst. Dit was ook onder de
Bondareezen het geval. Keer op keer bleek het
ook by hen, hoe gevaarlijk het is met vuur te
spelen. O hoe menig meisje ging ten slotte ver
nederd, van haar reinheid beroefd, het huwelyk
in hoewel het onder de Bondareezen, uit kracht
van de gewoonte, niet zoo bijzonder als een
vernedering gevoeld werd. Men kon immers
wyzen op zoovelen, met wie het denzelfden
weg was gegaaD,.
Welk een taaion strijd hebben degenen, die
met het Evangelie onder de Bondareezen
kwamen arbeiden, tegen deze zondige volksge
woonten tijdenlang moeten slryden Welkeen
inspanning heeft het hun gekost op dit gebied
de conscientiëa te doen spreken en de zeden
ia een ander spoor te leiden Jaren zyn er
over heen en geslachten zyn voorbijgegaan, eer
deze gebruiken werden verlaten, en de ver
keering in de banen der eerbaarheid werd ge
leid en in overeenstemming gebracht met den
wandel naar het Evangelie. Het volk voelde,
door het eeuwenoude gebruik, het zondige er
niet vaü, zooals wy dit terstond gevoelen, wan
neer deze dingen ons meegedeeld worden
Toch heeft de onverdroten voortgezette stryd
opmerkelijke vruchten gedragen. Want wel is
het volksleven op dit terrein in zyn geheel
nog niet omgezet, wel komt ook onder de
gechristianiseerde Bondareezen dit kwaad nog
wel voor, maar toch kan de arbeid in het
Evangelie wyzen op schoone resultaten.
Menige jonge, christelijke Bondarees zoekt geen
omgang met een jongedochter dan met de
ernstige, eerlijke en oprechte begeerte haar eer
lang tot zyn levensgezellin te maken. En
menige christelijke Bondareezische jongedochter
weigert beslist van hand tot band te gaan.
M»t den omgang in het eenzaam, nachtelijk
donker, zoo vol van zedelijk gevaar, hebben
velen met een volkomen hart gebroken, en
houden hunnen wandel in het licht. liet is
geen zeldzaamheid meer, dat verloofden met
een vry en goed geweten in het huwelyk treden,
en tot op den laatsten dag zich over niets on
voegzaams tegenover elkander hebben te
schamen.
Zoo heeft het Evangelie over oude, zondige
gewoonten aanvankelijk getriumfeerd. Maar
het is een harde stryd, omdat het kwaad zoo
lang bestaan heeft en zoo diep is ingeworteld.
Er dreigt altyd woer besmetting vanuit de
ongekerstende omgeving hoewel om der waar
heid getuigenis te geven gezegd moet worden,
dat er ook onder de Bondarfezen, die het
Evangelie niet hebben aangenomen, zedelyk-
hoogstaandó kringen zyn, die met de cude
volksgebruiken ganschelyk niet meegaan.
Er zijn voor het Evangelie geen zonden
moeilijker te bestrijden dan zonder, die geykt
zyn door het gebruik. Vader, grootvader en
overgrootvader deden alzoo, en de kinderen en
kleinkinderen volgen hunne voetstappen 11a.
De consciëntie sp-eekt in deze dingen niet,
meer, en het is voor het Evangelie een zware,
hoewel niet onmogelijke taak om do gewetens
weer wakker te maken. In ons eigen chiiste-
lyk vaderland zyn voorbeelden te over om te
bewijzen, hoeveel geslachten voorby moeten
gaan, eer ten onreine zondige zede uitgeroeid
is.
Maar wanneer de stryd niet moedeloos ver
slapt, dan blyft de overwinning na menige
teleurstelling geenszins uit De arbeid zal niet
ijdel zyn in den Heere.
DRIETAL
te De Krim (Ov.): M. Elzenga te Grootegast
H. Haspers te Roden
S. van Leeuwen te Houwerzyl.
TWEETAL
te Dieren J J. Berends te Maasland
J. Schoonhoven te Delfshaven
te Twyzel (Fr C. J. v. d. Boom tePaesens-
Moddergat
J IJ. Tiemersma te Tzummarum.
BEROEPEN
te Tzuiy (Fr.): C. W. de Vries te Kiel winde
weer
te Amsterdam (voor den dienst te Solo)
A Post cand. te Zaandam
te Woubrugge en TyüjeII. Veldkamp cand.
te Groningen
te Blya: J. Tonkens te Lutjegast;
te Heinenoord K Zwiers te Woudsend
te SerooskerkeD. B. Hagenbeek teVlaardin-
gen
te Oldehove A. van der Vegt te Ureterp;
te Tienhoven (U.): W. E van Duyn te
Bleiswyk
te Ruard ca.: W. Weener te Vianen
te Herwyneu M. Post te Nieuw-Dordrecht.
AANGENOMEN
naar KamerikA. Voogel te Puttershoek.
BEDANKT
voor Oppenhuizen W. F. Geerds, te Veen-
woudsterwal
voor Buruin (Fr.) en Vreeswyk W. Fafoer te
Schipluiden
voor Blya J. F. Schaafsma te Opeii.de-
Nijega (Fr.)
voor Oud- en Nieuwe Bildtdyk J. F.
Schaafsma te Opeinde-Nyega.
Emeritaat. De classis Winschoten heeft
op verzoek emeritaat verleend aan ds. J. Kool,
geref. predikant te Mee&bn.
Ds. K. Oussoren te Huizen heeft zyn
directeurschap van de Onesiforusbank neerge
legd om predikant te kunnen blyven. Wy
verheugen ons over dit bedankener blykt
uit, dat ds. Oussoren het ambt liefheeft boven
alles.
Ds. C. B. Bavinck te Rotterdam herdacht
zyn 25-jarig ambtsjubileum met 1 Tim. 1 17.
Dr. J. Th. de Visser, Minister van On
derwijs, die geruimen tyd predikant te Almelo
is geweest, heeft Zondagmorgen in de Ned
Herv. .kerk aldaar, een predikbeurt vervuld,
lly sprak naar aanleiding van Hand. 17 22
e.v.y. Een groote schare woonde de predi
katie by.
Kwestie-Ds. J. B. Netelenbos. De Ned.
meldt
De Kerkeraad der Geref. Kerk van Middel
burg heeft in zyn vergadering van 11 Septem
ber besloten met meerderheid van stemmen, de
conclusies van het rapport der Com missie tot
colloquium met ds. Netelenbos te aanvaarden.
Aan ds. N zal daarvan bericht worden gedaan,
met de vraag, of hy by zyn gevoelens persisteert.
Giften en Legaten. Naar we voor kort
mededeelden is onder de leden van de Geref.
Kerk van Den Haag een rondgang gehouden
voor verhooging der vrijwillige jaarlyksche
bijdragen. Daarbij was ook een gift bestaande
iu gouden sieraden. In een samenkomst van
de Commissie van Beheer werd nu besloten de
gouden sieraden voor altyd te bewaren als
herinnering aan dezen ommegaDg en als bewys
van de liefde die er in de Gemeente nog mug
gevonden worden voorden bouw van 's Heer en
huis. Een der broeders bood een passend étui
aan, terwyl, daar de 5de kerk schadeloos moest
worden gesteld op de vergadering in een oogen-
blik voor f 135 werd ingeschreven.
Een Geref kerk ontbonden. De Geref.
kerk van Wyk by Duurstede heeft ter ver
gadering van de classis Utrecht meegedeeld,
dat zy zóó zwak is, dat zy meent niet als aparte
kerk te kunnen voortbestaan.
Deze kerk, die 17 Jan. 1012 geïnstitueerd
werd, heeft nimmer een eigen Dienaar des
Woord gehad. Zy telde 102 zielen, waarby 32
belijdende lidmaten.
Do classis Utrecht heeft mot leedwezen ge
adviseerd de Kerk te ontbinden en haar leden
te doen inwonen by do kerk van Doorn.
W.
Catechisatie Cast huiskerk
to beginnen Maandag 22 Sept. a. s. te gevou
door ds. A. C. tley.
Van 4—5 uur meisjes beueden 16 jaar
5—6 jongens 16
78 mei-jes boven 16
8—9 jongens 16
Catechisatie Noorderkerk
te beginnen eveneens Maandag 22 Sept. u. s.
te geven door ds. G. F. Kerkhof.
Van 6—7 uur meisjes beneden 16 jaar
7—8 jongens 16
8—9 meisjes boven 16
9—10 jongens 16
De Kerkeraad.
CLASSIS AXEL.
De gewone vergadering dezer classis zal D. V.
gehouden op Donderdag 16 October a. s. in de
Geref. kerk van Terneuzen, des morgeus 10
uur.
Punten voor het agendum worden vóór 2
October ingewacht by den eerst ondergete
kende.
Namens de roepende kerk van Hoek.
II. van dku Wal, Praeses.
I- A. Catsman, Scriba.
Hoek, 11 September 1919.
AGENDUM cl. vorg. te Zierikzee op
Woensdag 24 September.
1 Opening
2. Nazion der credentie-brieven.
3. Aanwyzing Moderamnn.
4. Notulen.
5. Ingekomen stukken, waaronder Emeri-
taafcsaanvrage van ds P. J. Bai»y.
6. Rapporten a. Kerk visitatoren
b. Dep. Prov. Synode.
c. Evang. Commissio.
d. Zendingsdeputaat.
7. Instruction.
8 Onderzoek naar art. 41 K. O.
9. Benoeming verschilleude cl. Deputaten.
10. Regeling vac. diensten.
11. Omvraag.
12. Lezing Korte Notulen.
13. Sluiting.
Namens de roepende kerk
C. J. Wiklünga, Praeses.
D. Mulder, Scriba.
Meliskerke, 17 Sept 1919. Hedenavond werd
door de Geref. kerk alhier in gemeentelyke
samenkomst het feit herdacht hoe zü onder
leiding van wijlen ds. A. Littooy 50 jaren
geleden geinstitueerd werd.
Naar aanleiding van Ps. 77 12 tot 16 werd
de gemeente door haren leeraar er op gewezen
hoe zy deze zegeningen hoeft te herdenken.
Door ZEerw. werd in korte trekken weerge
geven wat in de voorbijgegane jaren in deze
gemeente is doorleefd. Hieruit bleek dat van
het begin af, de Heere keDiielyk medewrocht;
hoewel zyn weg menigmaal in het heiligdom
was. Hem alleen komt dan ook de eere toe
dat de gemeente gewordon is wat zy tot op
heden is.
Aangezien ds. Runia als afgevaardigde van
de classis niet tegenwoordig was, trad ds. de
Jager van Grypskerke, op verzoek namens de
afgevaardigden van de zusterkerken op, om de
gemeente geluk te wenscheu met het heuglijk
f-it dut haar te beurt viel. Zyn Eerw. riep
de gemeente toe dat zy het pand haar toebe-
trouwd zal bewaren opdat niemand haar de
kroon ontroove.
Nadat door ds. Veen aan ds. de Jager dank
was gebracht voor de goede woorden door
hem gesproken en de medeafgevaardigden
voor hun betoonde belangstelling werd na bet
ziDgen van Ps. 72 11 deze genotvolle ure
door Zyn Eerw. met dankzegging gesloten.
Namens den kerkeraad,
C. Polderman, Scriba.
ZENDING.
Wij mochten in dank ontvangen uit bet busje
van B f 1,80 en door tusschenkomst van Mej.
van Driel uit het busje van S. de J. f6.45Vg.
Namens de Zendiugscommissie,
L. A. Tangjs, Peuuiugm.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie
Gehoorzaamheid is door God geboden, en
moet in het huisgezin geleerd worden.
Dat is de korte inhoud van het vijfde gebod
van Gods Wet, en meteen ook de korte, dui
delijke, paedagogiEche les die de Bybel ons
voor het leven geeft. Gehoorzaamheid aan
God eerst, maar dan ook aan allen die over
ons gesteld zyn. En wy allen, hoe boog ge
plaatst ook hebben, of behooren althans te
hebben een dienend leven. Ia het Eugelscbe
Koningswapen staatIk dien.
De Christelijke School, de beste steun voor
het huisgezin heeft de roeping die eenvoudige
les tot gehoorzamen ie leeren. Het kompas
moet altyd naar dut Noorden wyzen, want
wie die les wel begrepen beeft en zooveel
mogelijk zal trachten in pr&ctyk te brengen
zal zegenende tot een zegen zyn.
Onze wenschen, onze eischen, geven zelfs by
vervulling, geen vrede, geen voldoening, maar
worden altyd gevolgd door meerdere, g rooter e
hoogere eischen. Maar de vervulling onzer
plichten wordt nooit de bron van ondankbaar
heid en onvoldaanheid, maar geeft rust en
tevredenheid
Nu de Unie-collecte voor onze scholen in
Middelburg op 24 September, Woensdag aan
staande zal gehouden worden, en ik geroepen
werd daarop do aandacht te vestigen, dacht
het my ditmaal in 't bijzonder ter zake, in de
verwarde maatschappelijke toestauden waar
onder wy leven, deze eenvoudige leg uit het
vyfde der tien geboden eens naar voren te
brengen.
Het redeneeren en schrijven over de School
kwestie, in den ouden vorm, is nu uit.
Gelukkig we hebben or den buik vol van,
niet waar
Maar nu komt de groote stryd voor de
Christelijke School. I)o stryd/ niet meer óm
rechtsgelijkheid of geld, maar de stryd om
voor de maatschappij tot meerderen zegen te
zyn.
Glansrijk heeft de Christelijke School zich
positie verworven. Nu zul het roeping zyn
die positie te sterken, minstens te behouden.
En die positie kan, als ik wel zie, het best
vei sterkt worden door iu gemeenschap met
huisgezin en familieleden gehoorzaamheid te
leeren.
In den economischer stryd tusschen kapitaal
en arbeid ging voor vele jaren het wachtwoord
uitProletariërs van alle landen vereenigt u.
/ouden wy die leuze niet kuuneu overnemen,
en zeggen Christenen van allerlei kleur, ver
eenigt u om de Christ Ijke School.
Vereenigt u om de School met den Bybel,
want de Bybel geeft de beste lesseu in de
pae lagogie.
Eu laat dan de jaarlyksche Uuie-colLcte
ous middelpunt, ons zichtbaar, ons klinkend
teeken van vereenigiug zyn.
P. J. ds Kruijtbr.
Stemmen des TUds. Afl. 10. Aug. 1919.
Utrecht G. J. A. Ruys.
Door het eerste opstel worden de lezers de
wereld der klassieke oudheid binnengevoerd:
Dr. S. Tromp de Ruyter schryft over „de
melancholie der Grieken" en laat daarop
iallen het licht der Schrift.
Dan volgt een opstel van dr. Eckhof over
„de opkomst en verbetering van het Kalvinisme
en de Nederlanden" naar aanleiding van de
verschijning van het boek van dr. H. de Vries,
Genève jepiniere du Calvinisme hollandais.
Ook door deze studie ontvangen we weerzineer
kennis omtrent de wording van het Nederl.
Calvinisme. De invloed van Bezakomt hier vooral
aan 't licht. J. v. H. schryft een familienovelle
van niet onverdienstelijke karakterstiek„De
Schoondochter." R Freudenberg zet zyn histo
risch overzicht voort, welke vormen in den
loop der eeuwen aannam, de Legende van den
Kluizenaar en den Engel," van de Middeneeuwen
tot op Voltaire toe. De Leestafel bespreekt
enkele boekwerken. De aflevering in h»ar
geheel biedt vruchten van studie, die zich
aangenaam lezen laten. Kerkhof.
De Geref. Jong Vereen. „Herman Faufeeel"
vergadert eiken Zondagavond te kwart over
acht in de consistorie der Gasthuiskerk, Mid
delburg.
Rooster van a s Zondag
Voor de pauze: Art. 2 der Geloofsbelijdenis
door M. J. Baljsu.
Na de pauze: Vrede door J. v. d. Lede
Namens het Bestuur,
F. Veldwijk, Voorzitter.
A. Geervliet, Secretaris.
