Classis Java.
FEUILLETON.
Geëmancipeerd
1).
Verantwoording van Liefdegaven.
INGEZONDEN STUKKEN.
Met groote belangstelling lazen wy het ver
slag der classicale vergadering der kerken op
Java, samengekomen te Bandoeng op 24 en 25
Juni 1.1. Waar we van haar-Agenda melding
maakten, willen we nu ook over de beslissin
gen, die vielen, eenige mededeelingen doen.
Aan den vooravond der samenkomst werd
een ontmoetingsavond" en bidstond gehouden,
waarin o.a. van de familie De Gaay Fortman,
die zooveel deed voor de zaak van God.s Ko
ninkrijk in Indië en nu met verlof naar Hol
land gaat, hartelijk afscheid werd genomen.
Dr. Harrenstein sprak over Dauiël 9 18 en 19,
tot inleiding van het gebed. Deze avond was
zeer goed geslaagd.
Ter vergadering waren 12 afgevaardigden
met keurstem, te weten 5 predikanten, 6 ou
derlingen en 1 diaken. Zooals we reeds ver
moed hadden, werd aan de z.g n. kringen goen
zitting g-'geven. Praeses was dr. H A. van
Andel, assessor dr. W. G. Harrenstein, scriba
de brs. Floor en Hoekstra.
De classis nam de naam „Classis Batavia"
aan, en besloot, Medan tot haar ressort te re
kenen. Inzake de Evangelisatie werd besloten
Deputaten te benoemen om over de beste
methoden zoo spoedig mogelijk voorlichting te
geven aan een volgende bijeenkomst der ker
ken, rekenende met het rapport, door de de
putaten ad hoe der Generale Synode in Neder
land uit te brengen. De classis was van oordeel,
dat de toestanden op kerkelijk gebied in Indië
sterker dan in Holland dringen tot het nadruk
leggen op het terugbrengen tot de Geref kerk
als een wezenlijk deel van haar arbeid. Leden
dezer commissie werden dr. Harrenstein, Mr.
de Riemer, ds. Aalders, ds. Bakker en oud.
Floor. In den loop van het jaar zullen deze
broeders ook een paar tractaatjes uitgeven.
De classis besloot ook nog tot een andere
uitgave, n.l. van z.g.n. Indische preeken, onder
redactie van ds. Aalders, dr. van Andel en
Harrenstein. Een eventueel tekort zullen de
kerken dragen. Men achtte wenschelyk, dat
deze preeken wekelijks verschijnen.
Aangaande het spreken van een stichteljjk
woord door niet-predikanten werd beslist, dat
de gewenschtheid daarvan door elke kerk voor
zichzelf moet beoordeeld worden en dat, zoo
een kerk een broeder heeft, die dit wenscht
en kan, de classis op haar verzoek hem zal
onderzoeken en bij gunstigen uitslag dit recht
toekennen.
Inzake de rechtspersoonlijkheid zal een
audiëntie bjj den Gouverneur-Generaal worden
aangevraagd door dr. van Andel en Harrenstein.
In bijzondere gevallen zal het Heilig Avond
maal in de woningen der verstrooiden mogen
bediend worden het voorstel inzake het doopen
van kinderen van niet Gereformeerde ouders
werd voorloopig teruggenomen.
Inzake de gezangen quaestie werd Medan's
voorstel aangenomen, met uitschakelingf van
de Jaarwisseling. Het voorstel Makassar werd
niet behandeld als in strijd met de historie
en belijdenis onzer kerken.
Verschillende zaken werden commissioriaal
gemaakt, o.a. de vraag of de kerken hebben
te handelen in zake het bioscoop-gevaarhet
concubinaat, de Zondagsrust, en de kringen.
De volgende classicsle vergadering zal D.V.
in Juni 1920 worden gehouden
Ds. Aalders getuigt van deze samenkomst,
dat ze een feit van gewicht is geweest voor
het Indisch kerkelijk leven. In geen enkel op
zicht en geen oogenblik werd oen streven
openbaar om af te wijken van het kerkverband
der Nederlandsche kerken. De uitingen waren
integendeel unaniem in strenge aansluiting aan
de historische lijn en kenmerkten zich door
ptipte eerbiediging van de synodale besluiten.
Tevens was er de ernstige wil om met aan
passing aan de eigenaardige toestanden in
N.-Indië het kerkelijke leven tot krachtige
ontwikkeling en steeds rijker ontplooiing te
brengen.
Het verslag geeft geheel dezen indruk, en
we verheugen ons daarover hartelijk. Indië fara
da sewelnu, het toont dit te kunnen. Moge
dit uitnemende begin gevolgd worden door
een voortzetting in denzelfden stijl meer kracht
en bezieling
door
HUGO KINGMANS.
(Auteursrecht voorbehouden).
INLEIDING.
De hier volgende novelle werd te Utrecht
reeds in April van het vorig jaar geschreven.
Sindsdien is veel veranderd. Betreurenswaardig
is, naar raijn oordeel, de houding van een deel
der rechterzijde, die onlangs hun stem gaven
aan het wetsontwerp-Marchant (Vrouwenkies
recht).
Onze huisgezinnen zullen op den langen duur
in het gedrang komen. En het kan niet anders,
of dit moet den anti-revolutionair, die den
Staat niet beschouwt als bestaande uit indivi
duen, maar uit gezinnen en die daarom het
gezinshoofden-kiesrecht verlangt, verdrieten.
Ik had de novelle reeds geschreven, toen ik
de Mei-aflevering (1918) van het „Gereformeerd
Theologisch Tydschryft" las.
Daarin kroniekt Ds. Rullmann over het
Feminisme en over Johanna Breevoort's boek
met zijn onzuivere exegese. De schrijver heeft
gezocht, meer te weten te komen van de „be
tere vrouw uit de oude school" en ging daarbij
Nadat het bovenstaande reeds geschreven
was, lazen we in de Groninger Kerkbode en
kele booze opmerkingen over deze vergadering.
Onder den titel „Eigenaardige dingen in In
dië" wordt o.a. erop gewezen, dat in Indië
geen aparte classis bestaat, en de broeders daar
„zeer eigenmachtig" optreden. De (ongenoemde)
schrijver zegt, na enkele besluiten aangehaald
te hebben
„'t Eerste besluit is wel heel eigenaardig.
Iemand uit Hongkong word vergund te behoo-
ren tot de kerk van Medan. Straks kunnen ze
uit Australië, Amerika, ja van nog verdere
plaatsen wel aanvragen.
Op de andere besluiten is op zichzelf weiuig
aan te merken. Maar de groote kwestie is Ze
zijn genomen door 'n classis, die geen classis
is. Eu dat bedroeft ons. Zijn dat nu rechte
toestanden? Moet het zoo gaan in Indië? We
hopen dat het laatste woord hierover nog niet
gesproken is. Trouwens, dat zal ook wel niet.
Aan dergelijke „scheeve verhoudingen", aan
dergelijk hoogmoedig optreden van de Indische
heeren", dient zoo spoedig mogelijk paal en
perk te worden gesteld, 't Is al te sterk!"
Is dit nu zoo erg?
Hongkong is het dichtst bij de kerk van
Medan gelegen. De predikant van Medan is de
eenige, die kans heeft, dit lid te kunnen ont
moeten, zoodat het zeer natuurlijk is, het bij
Medan te voegen en niet bij Batavia.
Dat deze classis nog geen eigenlijke classis
is, dat weten de broeders in Indië zeer goed.
Maar nu de Generale Synode en de classis
van 's-Gravenhage in beginsel hun goedkeuring
gaven, zou het toch wel wat te veel geëischt
zijn, dat deze kerken tot na de Synode van
1920 zouden moeten wachten alvorens ze met
elkander mochten samenkomen. Men schrijve
dit niet toe aan hoogmoed, doch aan de ernstige
begeerte om het leven der Indische kerken
tot ontplooiing te brengen en te bevorderen.
Formeel is 't nist in den haak daarop wezen
we zelf ook reeds doch materieel is er veel
voor te zeggen. de Moor.
«ii (talx$>9ls*!«&w»c
DRIETAL
te SassenheimA M. Boejjinga te Koog-
Zaandijk
H. A. Munnik te Barendrecht
J. A. Tazelaar te Haarlemmer
meer.
TWEETAL
te KampenW. W. Meynen te Dordrecht
J. A. de Vries te Zaandam
te TzumC. W. de Vries te Kiel winde weer
P. A. Zeilstra te Idskenhuizen
te Vreeswijk: W. Faber te Schipluiden;
P. v. Hoven te Z. Beierland
te Oosterend op TexelH. Hangelbroek te
Wirdum
T. J. Kroes te Coevorden
te OnderdendamC. J. H. v. Diemen te
Nieuwleuzen
S. v. Leeuwen te Houwerzijl.
BEROEPEN
te BerlikumJ. A. Tazelaar te Haarlemmer
meer
te Oudewater: J. W. Esselink te Alteveer;
te Kruiningen en te OostburgH. Veldkamp
cand. te Groningen
te HoogeveenP. C. de Brujjn te Edam
te Oppenhuizen W. F. Geerds te Veenwoud-
sterwal.
AANGENOMEN
naar Eindhoven: K. Winkelman te Twijzel.
BEDANKT
voor Ambt-Vollenhoven (B.)H. Enserink te
Siddeburen
voor Lutten a.d. DedemsvaartT. Rispens te
Urk.
Zondag 24 Aug. trad in de Geref. Kerk
te Brouwershaven op ds. Z. L. S. von Galam-
bas, Geref. predt. uit Hongarije. De Standaard
noemt het een unicum.
in de leer van bij Groen van Prinsterer, bij
Bilderdijk, bij Cats en kwam tot deze con
clusie: Zoo begreep ik dan weldat de vrouw
huisvrouw behoorde ts zijn.
Intusschen de tijden veranderen en wij met
hen. Wij moeten mee met onzen tijd, willen we
niet vervallen in star conservatisme.
Het vrouwenkiesrecht is er. Men kan het
toejuichen of betreuren, aan het feit doet het
niets af.
Maar laten we dan ook onze maatregelen
treffen, opdat we moedig onder de oogen zien,
het gevaar, dat onze huisgezinnen in het ge
drang komen.
Maar de tijd dit tot onzen troost de
tijd zal leeren, dat het anti-revolutionair
standpunt het juiste is!
I.
Herman van Lankeren zat te staren op één
van de vele advertentiepagina's van het Zater
dagavondnummer van het „Algemeen Handels
blad". Maar wat er stond las hij niet. Finan
cieels transacties lieten hem, den financier, op
dat oogenblik koud verboopingen, die werden
geannonceerd konden hem niet schelen fami
lieberichten maakten hem niet warm hij
staarde op die eene één-kolommige advertentie
van een twintigtal regels hoog.
„Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht"
afdeeling Hilversum.
Openbare Vergadering met debat op Dins-
Intree te Willemstad ds. J. A. Verhoog met
1 Cor. 4 9, na bevestigd te zijn door ds. K.
Winkelman van Twijzel met 1 Petr. 5 2—4.
Ds. G. Dalhuizen van Nieuwerkerk a.d.
IJsel heeft emeritaat aangevraagd.
Aan het eind van de recencies van eenige
brochures schrijft De Standaard
Al de besproken brochures geven steun aan
het woord van Prof. Bavinck, dat wie het
Woord Gods niet gelooven wil, voor hij alle
moeilijkheden opgelost ziet, omkomt van geeste
lijk gebrek. Daarom blijft het voor ieder plicht,
alle gedachten gevangen te leiden tot de gehoor
zaamheid van Christus. Nederigheid en zelf
verloochening past ons tegenover 't Woord Gods.
Met onze wetenschappelijke uiteenzetting van
de Schriftbeschouwing zijn wij er nog lang
niet. Moeilijkheden, onopgelost, zijn er nog
vele. De keuze is hier: „met Gods eenvoudig
volk, belijdende onze onwetendheid, onbevredigd
ook van dit vraagstuk weg te gaan óf met de
ethische broeders uit wetenschappelijke conse
quentie de onfeilbaarheid der Schrift te ver
werpen". Met dr. Kuyper kiezen wij, en alle
Gereformeerden, beslist het eerste, en deinzen
van het laatste met heel onzö ziel terug.
Geref. Ouderlingen-conferentie. Naar het
Fr. Dagbl. verneemt, zal de Geref. Ouderlin
genconferentie in Friesland te Sneeb gehouden
worden in het begin van October.
Als referent hoopt op te treden da»- H. S.
Bouma van Leeuwarden met 't onderworp
„Het sociale vraagstuk in verband met het
huisbezoek van de Ouderlingen, terwijl ds. O.
Boersma van Koudum over de N. C. S. V.-be-
weging zal spreken.
Een hulpkerk in de mijnstreek. De staats
mijnen bouwen te Torwinselen (L.) een hulp
kerk, welk beheer de directie aan de Ned.
Herv. Gem. en aan de Geref Kerk te Heerlen
wil opdragen.
Volgens de N. R. Crt. wenschen de Her
vormden dat eene jaar dit beheer door de Herv.
Gem. het andere jaar door d6n Geref. kerbe-
raad wordt gevoerd. Ook wenschen ze het ge
bouw niet als vergaderlokaal gebezigd te zien.
De Geref. wenschen liever een commissie uit
beide kerkeraden, doch de Hervormden achten
dit altijd volgens de N. R. Crt. voor hun kerk ge
vaarlijk. Zjj wenschen by niet inwilliging van
hun verzoek het beheer in handen der directie.
Genoemd blad voegt er nog aan toe, dat de
Herv. Gem. hierbij vooral ook wjjst op het
propagandistisch karakter der Geref. Kerk, dat
volgens haar in de practijk ongeveer overeen
komt met het dogma der R.K. Kerkgeen
zaligheid buiten de ware (Geref.) Kerk. Vooral
in de mijnstreek, waar voor de Ned. Herv. Kerk
zooveel te doen valt, dient naast de vrijheid,
die in deze kerk heerscht, groote waakzaamheid
te zjjn.
Otfigtë®ta B«ri«htin,
Vacaturs diens ttn in de kerk van Middelburg
van Sept.—Dec. 1919.
Sept. ds. Vollenhoven.
5 Oct. ds. Toebes.
2 Nov. ds. Runia.
7 Dec. ds. de Jager.
Namens de classis,
K. Veen, Deputaat.
Meliskerke, 26 Aug. '19.
KORT VERSLAG van de buitengewone
vergadering der classis Middelburg
26 Aug. 1919 in de Gasthuiskerk te
Middelburg.
De vergadering Wordt op de gebruikelijke
wijze geopend, namens de roepende kerk van
Westkapelle.
Uit het onderzoek der credentiebrieven blijkt,
dat alle kerken wettig vertegenwoordigd zijn,
maar dat van onderscheidene kerken secundi
afgevaardigden tegenwoordig waren. Afwezig
waren de d.i. Bouma, Kerkhof en Toebes.
In het moderamen nemen zitting: ds. Veen
praesesds. Runia assessords de Jager le
scribads. Heij 2e scriba.
Er wordt gewezen op het betreurenswaardige
van het afwezig zijn van onderscheidene Diena-
dagavond den zooveelsten in de „Harmonie".
SpreeksterMevrouw Heléne van Lankeren
Swarth.
Mevrouw Heléne van LankerenSwarth
Zijn vrouw
Hij zag haar reeds staan op- het podium,
z ij n Heléne, met haar lieven blik inkijkend
de ruime, volle zaal. Hij zag al die oogen,
opstarend naar het spreekgestoelte, waar zy,
zy'n eigen vrouw, stond te oreeren met den
haar eigen gloed van heilige overtuiging. Hij
keek in gedachten de zaal rond en bemerkte
al die blikken, die op haar werden geworpen,
blikken, waaronder er zooveel waren, die in
zich verborgen hielden een heimelijke harts
tocht voor de knappe vrouw, die stond te
spreken
Herman van Lankeren kreunde
Gedachtenloos liet hjj het „Handelsblad"
uit zijn handen vallen, leunde achterover in
zijn stoel, sloot de oogen.
Zyn gedachten waren niet meer by het te
genwoordige. Zy gingen een vijftal jaren terug.
O, de gedachten van een mensehenkind kun
nen zoo vliegen. Dan komen al die beelden
uit vroeger dagen met verbazingwekkende
snelheid successievelijk over den drempel van
het bewustzijn. Helder staat dan alles voor
zyn geest.
Zoo ging het ook met Herman van Lanke
ren. Hy zat in zyn eigen huis op de Keizers
gracht te Amsterdam uit de kamer van zyn
vrouw bereikte forsch piano-getingel zyn oor;
als beneden de deur der keuken openging,
ren des Woords.
Besloten wordt de leziDg van de notulen uit
te stellen tot de volgende vergadering.
Voorlezing wordt gedaan van het rapport
der commissie Geesink, Hoekstra. Honiff
Landwehr.
D8 conclusie van dat rapport luidde aldus
De Commissie oordeelt, dat da. N. in zyn
brochure De grond van ons geloofwaarvan de
hoofdinhoud gedurende de samenspreking nader
werd toegelicht, in zyne beschouwing over de
H. Schrift gevoelens voorstaat, welke geacht
moeten worden niet in overeenstemming te
zyn met art 4 en 5 van onze Nederl. Geloofs
belijdenis en adviseert U dit rapport der Com
missie ter kennis te brengen van den kerkeraad
van Middelburg.
De Classis betuigt haar instemming met die
conclusie, en besluit het rapport der Commissie
door te zenden naar den kerkeraad van Middel
burg zy wacht nu van den kerkeraad van Mid
delburg een rapport wat hy naar aanleiding
daarvan dsed. Zoo noodig kan weer een buiten
gewone classevergadering worden saamgeroepen
door de roepende kerk van Arnemuiden, zoo
noodig ook met de prov. deputaten.
Der Commissie zal dank worden gebracht voor
haar arbeidhaar zal worden gevraagd of de
Classe indien noodig nog weer een beroep raag
doen op haar hulp in deze zaak en de Classe
het rapport mag publiceeren
De praeses gaat voor in dankzegging en
sluit de vergadering.
Namens de Classe,
A. C. Heij, 2e scriba.
26 Aug. 1919.
Oostburg. Heden alhier beroepen Cand. H.
Veldkamp te Groningen.
Namens den kerkeraad.
I. Catsman, Scriba
ZENDING.
In dank ontvangen een partytje zilverpapier
en capsules van de kinderen der Chr. School
te Serooskerke (W.).
Mej. C. Littooij.
Middelburg, Molstraat F 88.
Gevonden in de collecte f 40 voor de armen,
f 5,50 voor de armen en f 4,50 voor de kerk
uit dankbaarheid.
Waarvoor dank zeggen
Diakenen der Geref. Kerk
te Middelburg.
{Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Geachte Redactie,
Mag ik in uw blad eenig antwoord geven
aan ds. F. J. van den Ende op zyne drie arti
kelen in nummers 27, 28 en 80 van Uwe Kerk
bode over myne brochure„Een ernstig
woordenz."
In de eerste plaats wensch ik daarvan ge
bruik te maken om enkele punten van woord
keuze tusschen hem en my recht te zetten. Op
het titelblad verving „Gemeente" het woord
„Kerk" door een drukfout en gemis aan revisie.
Ds. van den Ends merkt in nummers 28 op,
dat ik „warm loop" als ik op bladz. 14 de
classis vergeljjk by eene revolutionaire recht
bank. Hy toont hier myne bedoeling te bena
deren maar toch ook niet geheel recht te doen
wedervaren aan die bedoeling.
Inderdaad schreef ik myne geheele brochure
om de Kerken warm te waarschuwen tegen
een wederrechtelijk oordeelen op „verdenkin
gen" en tegen de bepalingen van de Kerken-
Orde in.
Daarbij trof my diep de getuigenis van oog
en oorgetuigen, die my verhaalden langs hoe
ongezonden weg het schorsingsbesluit tot stand
kwam. Verhaal ik dit op hun gezag onjuist
Welk verschil is er tusschen het verhaal, dat
ik op bladz. 14 geef en dat, hetwelk ds. van
den Ende geeft in zyn lie stuk Wat ds. v. d.
E. daar eursief afdrukt en met een vetgedrukt
„niet" ontkent, staat niet in myn brochure. Ds.
hoorde hy het luidruchtig gelach der dienst
boden op de straat waren het de Amsterdam-
sche straatgeluiden, de geluiden van het
roezemoezige leven eener wereldstad, die hem
zouden kunnen afleiden.
Maar in werkelijkheid hoorde hy niets
Een zestal jaren was het geleden.
Hy was toen een-en-twintig jaar en leünde,
evenals nu, vermoeid in zyn fauteuil, in de
hand lusteloos een boek houdend. Daar kwam
zyn moeder, streek hem over de lokken, alsof
hy nog een klein kind was, zooals alleen een
moeder dat kan doen en zei: „Herman, wer
kelijk jongen, je werkt, je studeert te hard.
Je moet ontspanning hebben. Ik heb er ook
met je vader over gesproken. Je moet Amster
dam uit, liefst naar het buitenland".
Toen had hy geglimlacht, haar liefdevol aan
gezien O, die lieve goede moeder, ze meende
het zoo goed met hem, al vond hy ze op vele
dingen, vooral wat betrof den godsdienst, ver
bazend bekrompen.
„Moeder, laat me nog een paar maanden
goed doorwerken, ik ben dan klaar en kan
dan rust nemen".
„Neen", had zij beslist gezegd, „dan kan het
te laat wezen. Dan ben je misschien al over
spannen. Je gooit alle boeken zoo gauw mo
gelijk weg en gaat er uit. Dat geeft verande
ring. En wie weet of je niet
„Met een vrouwtje terugkomt", had hy haar
woorden lachend aangevuld. „Neen, moeder,
daar denk ik niet aan voorloopig. Ik blyf
voorloopig nog bij mijn moedertje".
(Wordt vervolgd).
