Verantwoording van Liefdegaven.
VERE ENIGIN GSLE VEN.
Kerken in ons vaderland mishandeld en bedro
gen. Toen is haar schreeuwend onrecht aan
gedaan. Toen heeft een kerkverwoestende
bestuursmacht, die ziehzelve en haar ordinantiën
meer macht toeschrijft dan Christus, het Ge
reformeerd kerkelijk leven onder den voet
getreden, door als band van kerkelijke gemeen
schap voor den vroegeren band der Gerefor
meerde Belijdenis een reglementaire formule
in de plaats te schuiven, waarbij geloof en
ongeloof in allerlei richtiDg kan samengaan.
Uit het conflict met deze onwettige bestuurs
macht ontstonden Afscheiding en Doleantie.
Maar al zjjn wij, zonen van Afscheiding en
Doleantie, zelf tot daadwerkelijk kerkherstel
op den grondslag der Belijdenis gekomen, we
vergeten onze Gereformeerde broeders en zus
ters niet, die nog geknecht liggen onder deze
kerkverdervende macht, en we bidden om de
vrijmaking der Hervormde Kerk van een
organisatie, die met het wezen der Kerk in
strijd is
Onder die organisatie, die Christus als Koning
der Kerk onttroont, bent u, collega Nop 10
Juni 1917 te 's-Gravenhage opgetreden. Niet
om te getuigen tegen tegen de bestuursmacht
en tegen de leervrijheid in die Kerk. Hadt ge
dat nog maar gedaan! Dan hadt ge als Simson
in de kracht uws Heeren die twee steunpilaren
van den synodalen Dagonstempel met uw
rechter- en uw linkerhand omvat, en het ge
bouw- tot op zijn fuudamenten doen schudden.
Maar ge hebt zelfs niet durven reppen over
het Koningsrecht van Christus in zijn Kerk.
Den Heere, die zijn Kerk met zijn bloed gekocht
heeft, hebt ge daar moeten verloochenen.
Trouwens, ge trasdt op in de beurt van Dr
Cramer, die van een besliste belijdenis als
accoord van kerkelijke gemeenschap en van
een erkenning der koninklijke heerschappij
van Christus in zijn kerk niet weten wil.
Maar ook uw eigen kerkbegrip is niet zuiver.
Volgens uw eigen woorden in De Nederlander
is de Kerk voor u slechts een aardsch begrip,
een aardsche gemeenschap van zondige, kort
zichtige menschen. Maar als dat de Körk was,
dan bleef ik er geen dag langer lid van, en
dan legde ik mijn ambt in de Kerk vanavond
nog neer. Doch neen, de Kerk is mij wat anders.
Ze is mij het lichaam van Christus, de woon
stede des Heiligen Geestes, de moeder der ge-
loovigen. Daarom heb ik haar lief, gelijk
Christus haar liefgehad heeft, ook in haar
aardsche gezonkenheid, ook in haar aardsche
vernedering, ook in haar aardsche versmading.
Want ik geloof, dat God haar eenmaal uit haar
aardsche verduistering zal doen opklimmen tot
het eeuwige licht, en als de Bruid des Lams
in smetteloozen glans zal verheerlijken.
Maar uw kerkbegrip is zuiver ethisch. Voor
u is ze geen vergadering der geloovigen op den
grondslag der Belijdenis in gebondenheid aan
het Woord van den Koning der Kerk, maar voor
u is ze een religieuse gemeenschap waarin ieder
zijn eigen particulier godsdienstig gevoelen
heeftmet geen ander gezag dan dat der
religieuse ervaring.
Eu hiermee kom ik tot uw dogmatische op
vattingen. Uw voorstelling van de Kerk als
„draagster der religie" en uw fundeering van
het geloof op den grondslag der religieuse er
varing hangen m.i. onlosmakelijk samen. Beide
wortelen in uw ethische beschouwing, dat de
waarheid uit het leven gekend moet worden.
Het is dan niet meer het Woord Gods, dat de
waarheid Gods van boven, van buiten tot ons
menschen brengt, maar het is de religieuse er
varing van het geloofsleven, die als kenbron der
waarheid geldt. Dan is er geen vaststaande
waarheid buiten ons, door de Kerk beleden en
als verbindende band der kerkelijke gemeen
schap erkend, maar dan is daar het louter sub
jectieve geloof der gemeente, dat zich in een
variëteit van godsdienstig leven openbaart. Dan
zijn wij, predikanten, geen gezantenvan Christus
meer, die op last van onzen Zender zijn bood
schap hebben te brengen aan zy'n gemeente
maar dan worden wij meer of minder hoogstaande
en hooggestemde religieuse persoonlijkheden,die
met onze meerdere of mindere geloofswarmte de
zielen weldadig zoeken aan te doen.
Kortom, in plaats van de objectieve Schrift
stelt u de subjectieve ervaring als grond des
geloofs. De Schrift is voor u niet meer de eenige
kenbron der waarheid. Ze is óók niet meer de
eenige toetssteen voor uw religieuse ervering.
Integendeel, uw religieuse ervaring zelve wordt
uw toetssteen. En dat noemt u dan Christus
ervaring.
Maar collega Netelenbos, broeder in Christus,
bij uw liefde voor onzen Heiland, ik smeek u,
bedepk wel wat ge doet. Want met onverbidde
lijke consequent ie verliest ge zoo den Christus
der Schriften. En nu denk ik aan wat ook gij
wel gelezwr zult hebben in de jongste studie
van frof. Van der Leeuw over Historisch Chris
tendom. Die stelt daar op blz 102 de keuze
tusschen den Christus der Schrift öf den Chris
tus dien ik ervaar. En dan verwerpt hij den
Christus der Schrift en der Kerk en der Be-
lydepis, om te kiezen voor den Christus der
ervariDg. De Christus der Schrift is hem de
Christus der verstarde kerkvroomheid, die buigt
voor een opgelegd, uitwendig gezag de Chris
tus der ervaring is hem de Christus van het
levend geloof, dat slechts een innerlijken maat
staf aanlegt.
En zóó beslist verwerpt hij daar den uiter-
lyfeen maatstaf van den Christus der Schrift,
dat hij op blz. 50 verklaart niet te willen we
ten van het woord van Christus: „daar staat
geschreven". Dit eenige wapen dus, waarmee
de Christus der Schrift in de woestijn tot drie
malen toe den verzoeker weerstond, durft deze
hoogleeraar in naam van den Christus der er
varing als onbruikbaar oud roest opbergen in
een museum van orthodoxe oudheden.
Nu vertrouw ik van u, Ds. Netelenbos, dat
gij, voorhands althans, er nog voor zult terug
schrikken om deze woorden van uw collega
medewerker aan „Practisch Christendom" te
onderschrijven. Maar ze bewijzen toch met
huiveringwekkende duidelijkheid waar het heen
gaat, als men eenmaal zijn uitgangspunt neemt
in den Chrissus der ervaring
Zeker, er schuilt een onmiskenbaar element
van waarheid in uw aandringen op de nood
zakelijkheid van persoonlijke gemeenschap met
Christus door de mystieke unie. En inzoover
ge daarmee wilt waarschuwen tegen het gevaar
van dor'e scholastiek en koud formalisme sta
ik geheel aan uw zijde. De waarheid, die we
voorwerpelijk belijden, moeten we ook onder-
werpelijk beleven. En we mogen niet rusten,
vóórdat we den Christus vóór ons, ook als den
Christus in ons kennen.
Maar daarover loopt thans de kwestie niet.
De vraag is nu, waaruit we den Christus lee-
ren kennen. En dan zijn het de Schriften die
van Hem getuigen (Joh. 5 39). En dan dank
ik God, dat ik van kindsbeen af de heilige
Schriften geweten heb, die mfl niet verstarden,
maar die mij wijs maakten tot zaligheid, door
het geloof, hetwelk in Christus Jezus is (2 Tim.
3 15). In die Schriften nu, ja in die Schrif
ten alleen, is mij de toetssteen in handen ge
geven om te beoordeelen, of mijn religieuse
ervariDg al dan niet met de geopenbaarde
waarheid Gods overeenstemt.
De Schrift alleen is mij dus tegelijk de ken
bron der waarheid en de toetssteen voor mijn
ervariDg. Niet bij mijn ervaring, maar bij die
Schrift leef ik, als Gods Geest mij door het
geloof dien Christus der Schrift als mijn Zalig
maker doet kennen. Dan geef ik mijn gedach
ten (óók de gedachten, die mijn religieuse
ervaring bij mij opwekt) gevangen in de ge
hoorzaamheid aan het Woord en de religieuse
verstarring in onze dagen komt niet daaruit
voort, dat we leven bij het Woord, maar daaruit,
dat wc ongehoorzaam zijn aan het Woord, dat
we niet meer beven voor het Woord.
Onderwerping aan de volstrekte heerschappij
van dat Woord in iederen levenskring, dat was
steeds de kracht der gereformeerde prediking.
Collega Netelenbos, laat dat voortaan ook
weer de kracht van uw prediking zijn. Onder
mijn niet langer, maar sterk het leven dat zich
vastklemt aan God in gebondenheid aan zijn
Woord. Breek met uw onschriftuurlijk kerk
begrip, en erken de hemelsche roeping der Kerk
om te zijn pilaar en vastigheid der waarheid.
Zoo zult gij voor onze Gereformeerde Ker
ken behouden blijven.
Dat geve God Rullmann.
Kerk- «n lohoolnleawfl.
TWEETAL
te WolfaartsdijkF. H. Boersma te B ozum
J. Bosch te Steenwijk
te Oosterond (op Texel): Jac. Eringa cand. te
Sn eek
E. Beukema te Drachtste'-Com
pagnie.
BEROEPEN
te Workum K. Winkelman te Twijzel
te Veere G. H. Dijkstra te Lioessens
te Oppenhuizen P. Hekman te Gorredyk
te Onstwedde S. van Leeuwen te Houwerzijl
te Wolfaartsdijk F. H. Boersma te Bozum
te Reitsum J. E. ReyeDga te't Zandt (Gron.).
AANGENOMEN
naar Westergeest: G. D. Scheepsma te Roo-
deschool
naar Oosthem C. J. Goslinga te Molenaars-
graaf
Daar ZwolleK. J. Kapteijn te Giesendam.
BEDANKT
voor BarneveldJ. A. Tazelaar te Haarlem
mermeer (O Z
voor Amsterdam (voor den dienst te Solo)
Tj. Petersen te Anjum
voor ZwolleD. Hoogenbirk te Charlois
voor Zuilichem G. Veeneudaal te Putten
voor Oldehove: L H. Duin te Emmer-com-
pascum.
De kerkeraad der Geref. Kerk te Rotter
dam besloot, dat de predik nten bij de predi
king over den catechismus Zondag 21 (die over
de kerk handelt) te splitsen en Zondag 36 en 37
(welke beide handelen over het derde gebod)
te combineereD, eD eveneens Zondag 28 en 29
(handelend over het H. Avondmaal).
Telkens een stap verder. O ader dit op
schrift schrijft dr. de Moor in het N. Holl.
Kerklad
„Op welk een hellend vlak ds. Netelenbos
is, die ondanks alle waarschuwingen maar
voortgaat met zijn erger ijken propagandatocht,
blijkt, uit wat hij te Rotterdam gezegd heeft.
Op de vraag, of hij, als hij ten tijde der Dole
antie predikant in de Hervormde Kerk geweest
was, met deze beweging zou meegegaan zijn,
heeft hü geantwoord, dat hij dit wel niet zou
gedaan liébhendaar hij zich een samenwerken
met Ethischen en Modernen heel goed kan
indenken.
Een ieder, die in Afscheiding en Doleantie
een werk Gods ziet, om des beginsels wille
ondernomen en onder veel strijd en het bren
gen van veel offers verricht, zal deze beken
tenis met groote droefheid lezen. Het scherpe
woord, dat men naar aanleiding van zulk een
verklaring zou willen zeggen, wordt terugge
drongen door medelijden met den broeder, die
zich hoe langer hoe verder van den goeden
weg laat afvoeren, en zijne schepen achter zich
verbrandt.
Bovendien gaat deze geschorste nu in Mid
delburg op Zondag „bijbellezingen" houden,
dus een scheurkerk stichten.
Een nieuwe doleantie, om zijnentwil ver
wacht hij niet. Wy evenmin, doch in anderen
zin dan hij. Het is dl te duidelijk gewordenin
weinige weken tyds, wat reeds lang gevreesd
en vermoed werd, dat deze predikant in onze
kerken niet thuis behoort. En hoewel we dit
inderdaad met innig leedwezen zekerheid zien
worden, is tenminste een lichtzijde van zijn
optreden, dat het voor iederen Gereformeerde
eiken twijfel wegneemt aangaande de nood
zakelijkheid en rechtmatigheid zijner schorsing.
Mocht de classis het bewijs daarvan niet heb
ben geleverd, gelijk zijn aanhangers zeggen,
de geschorste reemt die taak van haar over
en zorgt er zelf (maar op zeer onkiesche ma
nier) voor, in de meetings, welke hy belegt".
In ouderdom van 57 jaren overleed te
Apeldoorn ds. A. den Hartogb, emer. predt
van Heerjansdam, na een lyden van byna 20
jaren.
Intree te Wilnis ds. J. Oosterveen met
Col. 4: 24, na bevestigd te zyn door ds. J.
G. Ubbink van Zevenhoven met Ezech. 337
Langeslag ds. W. van Gelderfmet 1 Cor. 2 11,
na bevestigd te zijn door Prof. dr. A. G. Honig
met Ezech. 3: 17.
De Standaard schrijft: „Wy ontvirgen
tal van ingezonden stukken over het optreden
van ds. Netelenbos in onderscheidene plaatseD
van ons land, met verzoek aan deze uitingen
van droefheid, ergernis en leedwezen plaats
te verleenen. Aan dit verzoek kunnen wjj niet
voldoen. De plaats daarvoor is in de kerkelijke
bladen, terwijl ons blad in de eerste plaats
bedoelt een politiek orgaan te zyn.
Te Oosterwolde zal waarschijnlijk een
Geref. Kerk worden geïnstitueerd.
De classe Franeker besloot dr. J. de Jong,
pred. te Winsum, wegens overgang tot een
anderen staat des levens uit den dienst des
Woords te ontslaan. De classe sprak niet uit,
dat deze overgang om gewichtige redenen door
haar werd goedgekeurd, ge ijk b.v. de classe
Middelburg van dr. van Schelven getuigen
mocht. W.
Officiëolo Hertoliten.
VERGADERING der classis Axel ge
houden op 17 Juli 1919 te Schoondyke.
lo. Ds. Thielen opent namens de roepende
kerk de vergadering, laat zingen Morgenzang
4, leest Ps. 122 en gaat voor in 't gebed.
2o. De Brs- Dieleman en Risseeuw zien de
credentialen na. Alle kerken zijn wettiglyk
vertegenwoordigd. De kerk van Axel heeft eene
instructie.
3o. In 't Moderamen nemen zittiDg Ds. Thie
len als prds. de Walle als ass. en ds. Goris
als scriba.
4o. Ds. de Walle leest de Notulen, die worden
goedgekeurd.
5o. IngekomenEen bericht v. d. classis
Zierikzee, dat ds. K. heeft opgehouden predi
kant te zijn in de Geref. kerken-
6o. Art. 41 K. O.
Böhandeld de instructie van Axels kerk,
behelzend het verzoek een besluit van eene
vorige vergadering intetrekken, bevattende de
oprichting van eene classicale leeskring, waar
voor de classis per jaar f50,zou uitkeeren.
Dit verzoek van Axel wordt afgewezen. Twee
kerken zijn er voor, en vier verklaren zich
tegen.
Een tweede verzoek van Axel inzake grens
regeling, om nl. personen die nog in 't gezin
blyven na afgelegde belijdenis, kerkelijk te
laten daar waar 't gezin ressorteert, wordt ver
wezen naar de kerkeraden.
Oostburg verzoekt br. J. te examineeren om
trent de vereischten om een stichtelijk woord
te spreken in de Geref. kerken in Nederland.
Verwezen wordt naar de Acta van 's Hage
1914 Art. 109, die de classis Axel niet toestaan
br. J. voor 't genoemde doel te examineeren.
Aan Oostburg worden weer vacatuurbeurten
toegestaan.
Dezelfde kerk doet nog een vraag naar aan
leiding van een concreet geval, hoe te han
delen met iemand die van de Herv. kerk wil
overgaan tot de Gereformeerde kerk.
Verwezen wordt naar 't class, besluit van 11
Mei 1916.
7o. Ds. Groeneveld breDgt rapport uit van
de Part. Synode.
In verband hiermee spoort ds. de Walle aan
de e. v. collecte voor hulpbeh. Studenten krach
tig aantebevelen, deze zoo spoedig mogelijk te
houden en op te zenden aan ds. v. d. Kooy te
Bergen op Zoom.
8o. Br. I. Catsman rapporteert namens de
commissie die in opdracht had eene uniforme
regeling vasttestellen voor de predikantstrac-
tementen in de classis.
Met de conclusies kan de classis niet accoord
«aan.
9o. De deputaat voor Axel deelt mede, dat
er geen animo is in de classis voor eene classi
cale Ouderlingen-Conferentip, en stelt voor deze
voorloopig niet te houden.
De vraag wordt besproken, of 't niet beter
zou z\jn te trachten tot eene provinciale orga
nisatie te komeD.
Besloten wordt aan de classis Goes te vrageD,
voorbereidende maatregelen te willen nemen
tot de saamroeping van eene 2de Ouderlingen-
Conferentie.
lOo. De volgende vergadering zal D. V ge
houden worden den 3den Donderdag in October
te Terneuzen.
Roepende kerk, die van Hoek.
Moderamen van die vergadering v. d. Wal,
pr., Thielen, scr., Goris as?.
llo. Na dankzegging door ds. de Walle sluit
de pr. de vergadering.
Op last der classis
Ds. H. P. M. G dk Walle.
Vacature-diensten in de classis Hiddelbnrg
gedurende de maanden Oct.—Dec
GAPINGE.
12 Oct. Ds. Runia.
2 Nov. Wolff.
23 Nov. Toebes.
14 Dec. Brinkman.
VEERE.
5 Oct. Ds. Vollenhoven.
2 Nov. de Jager.
7 Dec. Kerkhof.
SEROOSKERKE.
5 Oct. Ds. Veen.
2 Nov. Hey.
7 Dec. Bouma.
Namens voornoemde classis.
K. Veen, Dep. ad. hoe.
Meliskerke, 28 Juli 1919.
Ontvangen d. t. van Mej. Bouma voor de
Zending op Java de somma van f37.03lA, zynde
de opbrengst der collecte op de Zondagsschool.
De Penningmeester.
Gevonden in de collecte f5,voor de Dia
conie, onder letters I. A. V. enfl,uit dank
baarheid voor de kerk. Hiervoor dank.
Diakenen der Gerei. Kerk
te Middelburg.
Nog ontvangen collecten a. voor de Theol*
School te Kampen, Middelburg f 62,26l£ b.
voor de kas van Hulpbehoevende Studenten in
Zeeland, Middelburg f 66,34l/s Vlissingen
f 32,39
Gaarne ontvang ik as. Donderdag (7 Aug),
alle nog niet afgedragen collecten voor de
Theol. Fac. aan de Vrye Universiteit te Amster
dam.
Zeer dankbaar zal ik zyn als deze wensch
vervuld wordt.
De Correspondent voor de
Classicale collecten.
A. Punt.
Middelburg, 30 Juli 1919.
ZENDING.
In dank ontvangen per post in gesloten
couvert van N. N. een nagift Zendingsdag te
Domburg a f 1,50. Kkbkhof.
De Geref. Jong. Vereen. „Herman Faukeel"
vergadert eiken Zondagavond te kwart over
acht in de consistorie der Gasthuiskerk, Mid
delburg.
Rooster van a s Zondag
Lucas 6 door Vr. C. Maas.
Vad Gesch. 1514-1600 door D. Goote.
Namens het Bestuur,
F. Veldwijk, Voorzitter.
A. Geervliet, Secretaris.
D. V. hopen de vijftien Ger. Jong. Vereeni-
gingen op Walcheren een openluchtsamenkomst
te houden, op 9 Aug. e. k. namiddags 1.30 uur
in den lommerrijken Zuid-boomgaard „Koren
bloem," van dhr. Adr. Melis, gelegen aan den
straatweg van Serooskerke naar Vrouwepolder.
Dit, ten eersteom propaganda te maken voor
de Ger. Jong. Vereen, en ten tweede, om Wal-
cherens jeugd boven het genot der kermis van
dien dag te Middelburg, genot van oneindig
veel meer waarde te verschaffen. De samen
komst heeft een mooi programma met gevierde
sprekers en prachtige onderwerpen. Vr. A.
J. Davidse (Voorz. Ring Serooskerke en omstre
ken) spreekt een openingswoord, de bekende
Rotterdamsche predikant ds. Landwehr zal
spreken over „Lied en Leven," dan volgt dhr.
J. Schouten Lid der Tweede Kamer der Staten
Generaal, met een rede over Jongelingsvereen.
en Maatschappij." Over „Eldorado" hoopt te
refereeren dr. D. Th. Vollenhoven, Ger. predi
kant te Oostkapelle.
Vr. C. Davidse (Voorz. Ring Middelburg)
zal het slotwoord uitspreken.
Het muziekgezelschap E. M. M. van Seroos
kerke, dat onder de energieke leiding staat
van dhr. P. H. Broerse zal het gezang begeleiden.
Op het terrein zullen er veel zitplaatsen
worden aangebracht, ook zal er een flink voor
ziene ververs-hingstent aanwezig zyn. Da
rijwielen kunnen eveneens op het terrein in
bewaring worden gegeven. De entree is goed
koop, kinderen onder geleide halven prys.
Bij ongunstig weder is de Geref. kerk te
Serooskerke, de vergaderplaats. Het laat zich
begrijpen dat velen naar „Korenbloem" hopen
heen te gaan, zoowel ouderen als jongeren,
zoowel uit Walcheren als uit de beide Beve
lenden en twee Vlaanderens (met treinenloop
en bootvertrek zal worden gerekend). Boven
dien kan het voor velen een mooie fietstocht
zyn. Laat ieder die even kan, optrekken, men
zal er zich niet over te beklagen hebben.
Namens de Walchersche Ringen,
W. de Buck, Secretaris.
