Rookt U?
Dweilen,
BLIK- en KOPERSLAGER.
WERKBORSTELS, j
NI ï.h. C. 1. SCHOLTB Co,
ih.C.1 SCUTE Co.,
„ZeenwsGhe Kerkbode"
ZIT-SL AAPKAMER
VEREENIGINGSLEVEN"
AdveptontHtau
Ottolieoa Cornelia Littooij,
Mej 0 C. LITTOOIJ
C. MAAS,
tabletten
Dat is vat voor mU.
Ooze lezers doen verstandig
AL HUNNE FAMILIE-
AT1VERTENTIËN
betreffende
Ondertrouw,
Huwelijk,
H u welijksherdenking,
Geboorte,
Overlijden,
Dankbetuiging,
in de
te plaatsen.
De schrijver doet zóóHfl' snijdt het formu
lier in 4 stukken. Legt daarvan dan al dadelijk
terzij die stukkeD, welke niet spreken over
suspentie. (Vergetende, dat ze er nochtans wel
iets mee te maken kunnen hebben). Blijft over
het tweede en het derde stuk. Die handelen
wel over suspentie. Maar zien op bijzondere
gevallen. De ingewikkelde vraag komt daarop
aan de orde, of het geval-Netelenbos ook tot
één van die twee gevallen behoort. En ziet
het geding is weer ten nadeele der classis
beslist.
Zoo ziet, zegt schrijver b. v. (blz. 19, 22 v. v.)
het 2de stuk van het formulier op het geval,
dat de predikant zelf aangifte doet van zijn
afwijkende meeniDgen. Maar, zoo redeneert hij,
dat geval van eigen aangifte is hier niet. Want
ds. N. zelfheeft aan kerkeraad,noch Classis,noch
Synode ooit aangifte gedaan van verschil met
de belijdenis. Neen, zeg ik mede, dat heeft ds.
N. juist niet gedaan. Had hij het maar gedaan
Hij heeft verschillende van de belijdenis afwij
kende meeningen wel geleerd en wel gedreven
door daad en woord, schriftelijk en mondeling,
maar ze tevoren niet aan de kerkelijke ver
gaderingen bekend gemaakt. Dat heeft hij niet
gedaan} hoewel hij het in het formulier beloofd
had, op poene van gesuspendeerd te zullen
zijn. Ieder, die het formulier onbevangen leest,
moet van meening verschillen met dhr. EL, als
deze zegt't Formulier was niet van toepassing,
want er was geen eigen aangifte. Immers
omdat er geen aangifte was daarom juist was
het wel van toepassing. En nog te meer werd
het dat, omdat ds. N. helaas weigerde te vol
doen aan het verzoek der Classis om voorloopig
te zwijgen over de betwiste punten Want dat
heeft hij toch ook zoo ondubbelzinnig beloofd
in deze woorden „Bereid zijnde, ten allen tijde
ons aan het oordeel der kerkelijke vergade
ringen te zullen onderwerpen." „Op poene van
gesuspendeerd te zijn."
Ia ééa opzicht dient m. i. ten zeerste tegen
de brochure H. gewaarschuwd te worden. In
één opzicht vrees ik, dat ze gevaarlijke uit
werking kan hebben. Ofschoon zonder twijfel
de schrijver alles goed bedoeldeIn het derde
deel van zijn betoog ligt een gevaar. Vooral
ook met het oog op de jeugd, die b. v. opeen
neutrale H. B. S. ter schole gaat. Eigenlijk om
dezelfde reden, waarom de houding van ds. N.
zoo'n gevaarlijken kant heeft Zooals men weet,
wil ds. N. ons voeren naar ruimerstandpunt.
En nu kan men er zeker van zijn, dat de
aankondiging van zulk een bedoeling in onzen
t\jd sympathie wekken zal. Ds. N. noodigt dus
uit plaats te nemen in het cchuitje, waarin
hedendaags vele menschen wel varen willen,
en vooral jonge menschen, die aan zooge
naamde neutrale inrichtingen worden opgeleid.
Alleszins verklaarbaar. Men vrage zich toch
af, welke de algemeen heerschende geestelijke
stroomiDg is, daar, waar men niet buigt voor
lipt Woord van onzen God en waar men leeft
uit'een acder beginsel, dan aangegeven is door
de Schrift. Ter beantwoording van die vraag
wérd op de laatst gehouden predikanteneon-
ferentie terecht gewezen naar Bergson, den
Parflschen philosoof, die in de groote wereld
thans gevolgd wordt. Bergson is in de mode.
Eq dit verschijnsel teekent onzen tijd. Het wil
zeggen, dat het vervagen en vervloeien in de
mode is, het wegdoezelen van alle wezenlijke
verschillen, de uitwissching van grenzen het
wegredeneeren van onverzoenlijke tegenstel
lingen. Die mode der moderne wereld nu werkt
na ook in het kerkelijk leven. Oefent daar zijn
invloed. Ea in verband daarmee is 't natuurlijk,
dat ook in de Kerken, ook in de Gereformeerde
Kerken een richting opkomt die ijvert voor het
wegstrijken zooveel mogelijk van de verschillen
tusschen de onderscheidene Kerken en van de
verschillen in de leer. Alleen maar, wij hebben
in het oog te houden, dat die beweging niet
opkomt uit den krachtigen drang van het
Schriftgeloof, maar veeleer de gevaarlijke neiging
vertoont om de Schrift kortweg ter zijde te
duwen. Ze komt op uit den pantheistischen
hoek. Bij zoo sterke neiging nu als tegen
woordig onder invloed van den modernen tijd
geest vooral onder de jongeren voor den dag
komt, om de leergeschillen van weinig of geen
waarde te rekenen en de handhaving van het
Gereformeerd kirakter onzer Kerken aan eng-
hartigheid toe te schrijven, acht ik het te be
treuren, dat de schrijver dezer brochure zóó
over de aanhangige leergeschillen spreekt, als
h|j in het derde deel doet. En ik acht het ook
gevaarlijk, omdat het in onze dagen vooral zoo
sterke bekoring heeft voor velen.
Dhr. H. stelt het voor, of het heele geding-
Netelenbos niet anders is dan onverantwoor
delijk getwist en gekijf °V0r nietigste kleinig
heden. Eu dat terwijl we leven in zoo ernstigen
grooten tijd.
„God heeft een twist met de menschheid
Zjjn oordeel voltrekt Hijde grootste oorlog,
die ooit wo dde, verdierf vele millioeren
menschen en verarmde nog meerderen; kei
zerrijken en koninkrijkea storten inrevo
lutie, burgeroorlog en hongersnood voltooien
de vernieling en intusschen twist de Classis
Middelburg over nietigheden
„Kom,t" zegt de schrijver daar eigenlijk tot
de broeders van de Classis, „komt, verstaat
toch beter uw roeping, komt, laat de Classis
Middelburg wijzer doen dan haar tijd besteden
aan zulke beuzeliagen, terwijl alles om ons
heen in de machtigste teekenen uitroept, dat
de einden der eeuwen naderen Komt, Cla<sis,
komt toch tot bezinning, gaat over iets anders
praten, de tijden zijn te ernstig!"
Ja, antwoord ik, dat is nu ook een manier
om moeilijke quaesties tot een eind te brengen
Dan zeggen we maar „de wereld staat in brand
komt, laten we over iets anders gaan praten,
want wat beteekenen die alledaagsche, kleine
dingen nu nog, als de wereld in brand staat."
Laat ik schrijver er op mogen wijzen, dat
Christus nog niet gekomen is. En zoolang
Christus nog niet gekomen is, hebben wij, ook
al werden de bergen verzet in het hart van de
zeeën, onze roeping te vervullen, ook al is die
roeping nog zoo'n gewone, nederige, geringe
roeping. En de Classis heeft zoolang te doen,
wat een Classis moet doen.
Maar wat wil dan toch dhr. Heemskerk Wil
hij dan, dat de Classis onder den indruk van de
groote beroeringen in de wereld, de discussies
over de zaak-Netelenbos sluit en naar Weimar
snelt om Duitsehland te redden of naar Frankrijk,
om zich te mengen in de beraadslaging van
den raad Versailles?
Neen, de geachte schrijver zal moeten toe
stemmen, dat de Classis haar plicht, niets dan
haar plicht heeft te doen, en zoo heeft de Classis
óók te do8n, als de zaak-Netelenbos aan de
orde is. Eu ieder gedrag, waarbij ze haar roe
ping verzaakt, is een lichtvaardig, onwaardig
gedrag, al lijkt het nog zoo waardig.
En nu komt het den heer Heemskerk wel
vcor, alsof de zaak, waarmede de Classis Mid
delburg zich in den laatsten tijd vooral bezig
hield, zulk een kleine zaak is, dat ze er maar
van moet uitscheiden. Maar zulk advies komt,
meen ik, toch meer op den raad tot verzaking
van schuldigen plicht. Daar zijn wel meer
kleine dingen, waarmee de Classis zich moet
bezig houden gedurende dezen grooten tijd en
niettegenstaande de grootheid van den tijd, en
die aan de Classis toch opgelegd zijn.
De schrijver vergelijkt de houding der Kerken
van de Classis Middelburg met die van de Kerk
van Constantinopel in de 15e eeuw. Te midden
van het getwist der monniken over kleine
dingen bestormden de Turken de stad en ze
namen haar in en maakten allen tot slaven. Zoo
ook staat nu de vijand voor de poort en is het
dan t|jd om in onderling krakeel daar binnen
in de veste de krachten te verspillen Zoo
vraagt dhr. H. En laten we allen ernst maken
met de ernstige, diep-ernstige waarheid, die in
die vraag ligt. De vijand staat wel waarlijk
voor de poort, en wel waarlijk gereed om straks
tot bestorming en tot inname misschien over
te gaaD. Zflt nuchteren en waakt.
Maar dat de bestorming, a's ze komt, een
oordeel zal zijn over onderling gekijf en getwist
om beuzelachtige dingen, zooals in de zaak-
Netelenbos, dat wil er bij mij niet in, broeder
Heemskerk. Als dat gezegd wordt, dan komt
bij schrijver weer die groote vergissing voor
den dag, die heel de brochure door, aan het
woord is. 't Gaat helaas in de zaak Netelen
bos niet om beuzelingen. De gebeurtenissen
hebben ook die bewering van dhr. H. reeds
achterhaald trouwens. Zie het laatste geschrift
van ds N. 't Gaat om ons hoogste goed, het
Woord van God, om de Schrift.
Voor mij is de zaak zóó gelegen De vijand
staat zeker voor de poort Maar 't is dezelfde
vijand, die binnen de poorten zich bevindt n. 1.
de zonde, de leugflD, het ongeloof, de verwer
ping van Gods Woord. Ea tegenover dien
vijand buiten, zoowel als binnen hebben we ons
in allen opzichte te houden aan het Woord van
God trots alles, en ook waar algemeen de nei-.
ging is tot verwatering en vervloeiing en ver
vaging, hebben we dit pantheistisch streven
te weerstaan en flink en stoer ons te houden
aan de Schrift, al kost het ons het liefste en al
komen we tegenover hen te staan, die ons lief
en waard zijn. Aan de Schrift houde men vast,
of men heult van binnen uit met den vfland
buiten. En ook de liefde tot ds. Netelenbos en
de hartelijke begeerte om hem en zijn schoone
gaven te mogen behouden voor ons Gerefor
meerd kerkelijk leven mag er ons niet toe ver
leiden, zijn dwalingen voorbij te zien of ze
klein te achten, als ze groot zijn of ze lijdelijk
te dragen ten koste van het welzijn der kerk
en van de eere Gods, maar moet ons dringen,
zijn dwalingen als zeer gevaarlijke onder
kennende, veel voor hem en voor de kerk te
bidden om de zegepraal der waarheid, die naar
de Schriften is. F. J. van den Ende.
Mevr. A. van Hoogstraten—Scliocb,
Onkelije. Kampen. J. H. Kok. 1919.
Prijs f' 2.40, geb. f3 25.
Voor enkele jaren las ik met zeldzaam ge
noegen van dezelfde schrijfster het mooie boek
„De Groote Levenswet." En daar Mevr. van
HoogstratenSchoch niet behoort fot de veel-
schrijfste/s, gelijk ons Christelijk Nederland ze
thans bezit, mag men bfl het verschijnen van
een nieuw boek van hare hand weer een ge
rijpte vrucht verwachten. Toch lijkt mij „On
keltje", al is 't een boeiend geschreven ont-
spanniDgsverhaal, niet op dezelfde hoogte te
staan als „de Groote Levenswet." Wel is er
tusschen beide romans groote overeenkomst,
in zooverre Mevr. v. H. iypen schetst van
geheel en al zichzelf verloochenende liefde.
„Onkeltje", notaris van Meeteren, wieDS spre
kende silhouette de heer Jetses op den omslag
leverde, wordt hier als zoodanig uitgebeeld.
Treffend juist zijn de karakters geteekend van
de twee zusters Anna Marie, het zonnekind,
en Soeurette, evenals van de pastoriebewoners.
Maar de vraag kwam bfl ons opHad de
schrflfster nog niet een paar bflpersonen kunnen
invlechten om de oplossing van onderdeelen
van het verhaal meer bevredigend te maken
Zal het ieder lezer(es) voldoen, dat de paeda-
gogische juffrouw R. uit het eerde hoofdstuk
aan het slot gebruikt wordt als oppasseres bfl
de krankzinnige moeder van Anna Marie? Waar
er niet een betere ontknooping te vinden voor
de toekomst van de zoo sympathieke Ilse, van
wie de schrflfsfer te onverwacht afscheid do t
nemen De groepeeriDg der bflpersonen voldoet
ons niet geheel, die van de hoofdpersonen wel,
zoodat we alles bfl elkaar genomen dit span
nend geschreven boek met warmte kunnen aan
bevelen aan iederenook daarom, omdat het
metterdaad veel goeds voor het hart bevat, en
een recht christelflken geest ademt. „Onkeltje,"
behoort voortaan tot de beste werken onzer
Christelijke literatuur. Overbodig te zeggen,
dat de uitgever zich op uitnemende wfl'ze van
zfln taak heeft gekweten.
Scheurkalender.
Van de Christ. Scheurkalender Maranatha,
die bewerkt wordt door ds. Knap en dr. de
Moor aan de voorzflde en door den heer Pen
ning aan de achterzijde, en in de voorgaande
jaren bewezen heeft op dit gebied het beste te
bieden van wat men in onze huiskamer ver
langen kan, werd ons nu reeds toegezonden
het keurig net uitgevoerde schild voor 1920,
dat in beeld brengt Luc. 20: 35 en 36: „Laat
uwe lendenen omgord zfln en de kaarsen bran
dende enz." Inderdaad wordt door deze wand
versiering iets schoons aangeboden. En het oog
wil immers ook wat hebben
Gereformeerd Theologisch Tijdschrift.
Afl. 2. Juni 1919. Drukkerjj Oranje-
Nassau, Baarn.
Deze aflevering biedt twee degelflke stukken.
Het eerste van prof Hoekstra voor de Verkla
ring van den Tekst. Het tweede van dr. H. W.
Smit over de metaphysica der morderne theo
logie in Nederland. Dit laatste opstel wordt
nog vervolgd.
Christendom en Maatschappij. No. 7.
Liberalisme, Socialisme en Christen
dom, door dr, P. J. Kromsigt. No. 8.
Sociale Gemeente-politek, door Mr. P.
A. Diepenhorst. Utrecht. S. J. A. Rufls
1919.
Deze nummers bevatten herdrukken van
vroeger reeds verschenen brochures, die in
onze kringen zekere algeraeene bekendheid ver
kregen. Dat ze nu in ruimeren kring invloed
mogen oefenen. Kehkiiof.
De Geref. Jong Vereen. „Herman Faukeel"
vergadert eiken Zondagavond te kwart over
acht in de consistorie der Gasthuiskerk, Mid
delburg.
Rooster van a s Zondag
Voor de pauze: Exodus 5 door Meflers.
Na de pauzeeen zendingsonderwerp, ge-
titelt Mohammedanisme door Ilendrikse.
Namens het Bestuur,
F. Veldwijk, Voorzitter.
A. Geervliet, Secretaris.
Na een langdurig en veelszins
smartvol doch in stille berusting
gedragen Iflden, ontsliep heden onze
innig geliefde Dochter, Zuster, Be
huwdzuster, Tante en Nicht
in den ouderdom van bflna 36 jaren.
Hare kinderlflke onderworpenheid
aan 's Heeren ondoorgrondelflken
raad in den weg van diepe teleur
stelling en hare verwachting der
eeuwige heerlflkheid blflvenonstot
rflke vertroosting.
Mevr. Wed Ds. A. LITTOOIJ-
Eggink.
M.H. ORANJELittooij Amster-
P. ORANJE. dam.
Mevr. Wed Ds. N P. LITTOOIJ—
v d. Wiel
A D. LITTOOIJ Az.
E. LITTOOIJ—Hanse.
D II. LITTOOIJ Az. Ter-
J. LITTOOIJPouwkr. neuzen.
J. M. EGGINK.
Middelburg, 22 Juli 1919.
Tot ons iünig leedwezen nam de
de Heere uit den kring onzer ver-
eenigiDg weg ons geliefd en geacht
eerelid
op den leeftfld van 35 jaar.
Haar voorbeeldige flver in de
dingen van het Koninkrflk Gods op
het terrein van de Zondagsschool
aan den dag gelegd, wekke ons tot
jaloerschheid en tot navolging.
Haar nagedachtenie moge onder
ons tot blflvende zegening zfln.
Namens de Geref.
Zondagssch. Ver. „Jachin", alhier.
W. v. d KLEIJN, Voorz.
I. VERELST, Secr.
Middelburg, 22 Juli 1919.
Onzen dank voor de gelukwenschen
bfl de geboorte onzer Dochter ontvangen.
J C. LE COINTRE.
J. LE COINTRE—
de Priester.
Door een Beenongeval niet meer in
staat zfl'nde het Loodgietersvak uit te
oefenen, beveelt ondergeteekende zich
minzaam aan als
Veersche singel S 21.
Werkplaats Stfl'fselweg S 46.
Prima Cooos- en zwaar gevulde a
Borstels,
36 42 en 52 eent.
Lange Delft fl 2.
01S0
N
Zorg er dan voor af en toe een
LIA-tablet in den mond te ne
men. De LIA-tabletten kunnen
niet alleen voorkomen dat U een
rookerskeel krijgt, maar nemen
ook de scherpe tabakslucht van
Uw adem weg.
Alom verkrijgbaar
a f 0.75 per doos
K0K
0
Gedeponeerd
handelsmerk.
grauw 51 et - 63 et. - 69 et.
half wit 91 cent.
Wfl hebben slechts de le kwa
liteit in voorraad
Laoge Delft H 2.
Als schoolgaande kinderen last
krflgen van jeuk op het hoofd, dan
hebben zfl LAX noodig, dat het
hoofd van onrein zuivert, neten,
roos en stof verwfldert en het haar
een mooie glans geeft.
Prfls f 0,25 per doos, voldoende
voor Va liter hygiënische hoofd was-
sching. Bfl alle drogisten. L. I.
Akker, Rotterdam.
Een Jongmenseh vraagt te GOES
met volledig pension, in een Geref gezin,
Br. lett 223, Boekh. Fanoy te Middelburg.
