In naar dc MM
Boeüi. FANOY, Borg B16.
Firma Wal. F. ia Jtul tt Soes
eane flinke Pianslbode.
A. GEENSEN,
ia de verpleging te
worden opgeleid.
Verantwoording van Liefdegaven.
VEREENIGINGSLEVEN.
Advertontlën.
Prachtige keuze in
Dames-, ileeren- en
Kinderparapluies
in de bekende goede kwaliteit als
voor den oorlog bij
Noordstraat, Middelburg.
zijn, e?n dag van intellectueel en geestelijk
genot. Nu deze verwachting is niet beschaamd.
De hamerklap van den voorzitter ds- L.
Bouma maakte aan de gezellige onderonsjes
een einde Psalm 113 2 werd gezongen, daarna
Ef. 4 1—16 gelezen, en toen giüg de voor
zitter in gebed.
De vergadering kwam reeds dadelijk in de
stemming door het actueele en kernachtige
openingswoord van onzen praeses, hetwelk de
vorige week reeds in de Z.K. een plaatsje vond.
Daar ds. v. d. Veen van Goes tot zijn groot
leedwezen niet tegenwoordig kon zijn, werd
ds. v. d. Kooi tot assessor aangewezen. Het
hartelijk welkom werd toegeroepen aan ds.
Koopmans van Raamsdonk en ds. Bulder van
Vroomshoop, die als gasten de conferentie bij
woonden. Uit de presentielijst blijkt, dat 20
dienaren des Woords aanwezig zijn, n.l J. D.
Wielenga, A. H. v. d. Kooi, L. Bouma, K.
Veen, G. F. Kerkhof, F. J. v. d. Ende, A. C.
Hey, P. van Dijk, D. Z. Th. Vollenhoven, G.
de Jager, C J Wielenga, H. Bulder, J. J.
Koopmans, J. Runia, S. Groeneveld, B. Meijer,
P. J. Basy, G. H. Toebes en F. W. J. Wolf
en br. B. W. de Graaff.
De secretaris leest de notulen voor, die on
veranderd worden goedgekeurd, en daarna ge-
teekend.
Vervolgens geeft de voorzitter het woord aan
ds. Veen voor het houden van zijn referaat
over: Het Schriftgebruik in socialen aange
legenheden.
Id statig gebouwde zinnen werd dit inderdaad
actueele onderwerp behandeld op keurige wijze
zoowel de degelijkheid van den inhoud als het
aangename van den vorm hielden de aandacht
gespannen en gaven stof, tot een vruchtbaar
debat. De korte inhoud van het referaat is als
volgt
Na eerst te hebben gewezen op 't feit, dat
de christenen door eigen schuld als overvallen
z\jn door de vele kwesties, die in 't sociale
leven onze felbewogen tijden naar voren hebben
gebracht, en in verband daarmee gewaarschuwd
te hebben voor 't gevaar dat men, om niet
geheel ten achter te raken, zijn toevlucht
neemt tot kwaad meer de Heilige Schrifc te
exegetiseeren naar den geest des tijds, dan
metterdaad de Heilige Schrift ook in de
sociologische beginselen die zy predikt, invloed
te laten uitoefenen op den tijdgeest, werd uit
de geschiedenis bewezeD, hoe de eerbied, die
ons tegenover de H. S. als de openbaring Gods
past, ons moet dringen inzake 't Schriftgezag
ten opzichte van de tegenwoordig opkomende
vragen, zeer voorzichtig te zijD, maar niet
minderhoe noodig 't is in de sociale vrageD,
die onze tyd naar voren brengt, niet te be
ginnen met in de bestaande sociale order 't
normale te zien, maar bij 't licht van Gods
Woord zich ernstig af te vragen, wat in dezen
strijd voor sociale belaDgen goed en wat ver
keerd is.
Het standpunt waarvan Calvijn ons de
groote ljjnen geteekend heeft, werd hierbij ge
acht 't juiste te zijn. De H. S moet ons in
de sociale vragen norm zijn. Zoowel uit O. als
N. T. moeten we den wil Gods voor 't sociale
leven zoeken te verstaaD, want daarin vindt
zoowel de enkeling als de gemeenschap zich
het richtsnoer voor zijn handelen aangewezen.
Natuurlijk moet hierbij niet uit 't oog worden
verloren het organisch karakter van het Schrift
gezag, zoodat bjj de toepassing der beginselen,
die de S. geeft, nauwkeurig rekeniog zal
moeten gehouden worden met den tijd, zoowel
als met de plaats, als ook met het volk, waar
aan die openbaring werd gegeven. Maar is
hiermee dan 't beginsel aangegeven, aangaande
het gebruik der H. S. en sociale aangelegen
heid 't blijkt uit de praktijk hoe moeilijk 't
vaak is dat beginsel op juiste wijze in toe
passing te brengeo, wijl lang niet eenstemmig
onder Christenen over deze dingen gedacht
wordt. In allerlei kwesties, en zeker niet 't
minst in die welke onze tijd naar voren heeft
gebracht, komt openbaar hoe noodig 't daarom
is de verschillende Schrifgegevens te onder
zoeken, ten einde dan na nauwkeurig ex^gitisch
onderzoek een antwoord te kunnen geven
op de vraag van welk een toepassing 't ge
vondene is in die kwesties, die in een geheel
ander levensmilieu opgekomen dau dat der
Schrift, om oplossing vragen.
Als voorbeeld werd daarbij genomen, wat de
Schrift ons zegt van armen en rijken, en uit
de verschillende Schriftgegevens afgeleid welke
onze houding moet zyn in de kwesties van
socialiseering van bedrijven, nivelleeriog der
vermogens, salarisregelingen en dergelijke.
Ook nog enkele andere dingen werden be
sproken, waarbij met nadruk gewezen werd
op 't feit hoe noodig 't is, bij onze sociale
studiën vooral de profeten niet voorbij te gaan,
wijl niet 't minst zij ons doen zien, niet alleen
dat, maar ook hoe God zich de sociaal ge
drukte aantrekt.
Tenslotte werd de tegenwerping onder 't oog
gezien, dat men in de prediking alleen maar
hoort van sociaal-ethische en oeconomische be
ginselen, en niet krijgt, wat men verlangt,
althans niet weinigen willen een pleidooi voor
bepaalde oeconomische maatregelen. Gewezen
werd in dat verband op het feit, dat ons de
Heilige Schrift wel oeconomische beginselen,
maar geen stelsels, wel waarheden, maar geen
uitgewerkte wetten geeft, en de groote be-
teekenis juist van deze beginselen voor't soci
ale leven nader aangewezen.
En zien daardoor de theologie en professie
als predikers van 't Woord Gods in de verga
dering der gemeente van Christus zich in,
deze dingen dan een bescheiden taak aangewezen
deze is daarom niet minder gewichtig, want
zy worden opgeroepen om 't licht, dat de II. S.
over de sociale aangelegenheden laat vallen,
te doen schijnen en in zjjn beteekenis voor den
mensch als dienaar Gods aan te wijzen.
En als dan de strijd met allerlei richtingen,
die van geen raadpleging der H. S. in sociale
kwesties willen weten, steeds sterker wordt,
is dit de roeping der predikanten, de wet Gods
met hare vele sociaal-ethische en oeconomische
beginselen te blijven prediken, en zoo onder
Gods zegen er voor te helpen waken, dat^ 't
volk niet afgevoerd wordt van zijn vastigheid,
maar rustende op 'tfuudament der apostelen
en profeten van alle dwaalwegen wordt verre
gehouden en wandelen leert naar die eeuwige
beginselen der Schrift, die in alle tjjden hun
deugdelijkheid ook voor 't sociale leven, bewezen
hebben.
Aan de bespreking namen deel de D D.
van der Kooi, J. D. Wielenga, Heij, Koop
mans, Kerkhof, Vollenhoven en de voorzitter
de laatste dankt den referent en de debaters,
en wy-t op het droevige feit dat de arbeiders
wereld van de kerk vervreemdtkwijt de kerk
zich wel van haar roepingOok is een beden
kelijk symptoom, dat de kerk buiten het tweede
sociaal congres gesloten was.
Tot referenten voor de volgende conferentie
werden aangewezen ds. de Walle van Zaamslag
en ds. C. J. Wielenga van Zierikzee primi,
en ds. Groeneveld van Ttrneuzen en ds. Heb
van Koudekerke secundi.
Daarna treedt de pauze in.
J. D. Wielenga, secretaris.
(Slot v lgt).
VERSLAG van de vergadering der Par
ticuliere Synode van Noord-Brabant
en Limburg gehouden te 's Herto
genbosch op Woensdag 18 Juni
1. Namens de roepende kerk te 's Hertogen
bosch opent ds. S. Doornbos de vergadering op
gebruikelijke wijze.
2. Alle classes zijn wettig vertegenwoordigd.
3. In het moderamen nemen, na stemming,
plaats ds S. Doornbos als voorzitter, ds.
H. Hummelen als assessords. L. G. Goris als
le scriba en ds. J. de Vries als 2e scriba.
4. De notulen worden gelezen en goedge
keurd.
5. De voorzitter verwelkomt de broeders ds.
M. M. Basoski en ds. D. Sikkel als rapporteurs
van deputaten ter vergadering tegenwoordig
en verzocht hen als adviseurs aan de verga
dering deel te nemen.
6 De ingekomen stukken worden behandeld.
Het verzoek van de persvereeniging „De Bode"
om le sympathiebetuiging van de Synode voor
haar plan tot vernieuwde uitgave van haar
blad 2e hiervan kennis te geven aan de ker
ken 3e de kerken op te wekken het blad te
steuneD, wordt ingewilligd.
7. Ds. Basoski rapporteert als deputaatnaar
art. 11 K. O. Er blijkt een tekort te zijn van
f 113.92. Z.Eerw. verzochtci. de collecten tijdig
op te zenden, liefst voor 1 Februari, b. d*ze
collecten sterk aan te bevelen c. aan de be
trokken kerken de gedane aanvragen weer toe
te staan d. eventueele tekorten over de kerken
om te slaan.
8 Ds. L. G. Goris rapporteert naar art. 13
K. O. Aan te benoemen deputaten wordt opge
dragen een onderzoek in te stellen voor de
regeliDg inzake art. 13 in andere provincies
de classis 's Hertogenbosch zal met de kerk
van V. spreken over verhooging van haar
bijdrage voor haar Emer. Dienaar een voorstel
om de duurtetoeslag te brengen op 30 pCt.
wordt aangenomen.
9. Ds. Hummelen stelt naar aanleiding van
dit rapport voor, dat voortaan alle voorstellen
op 't agendum zullen worden overgedrukt.
Besloten wordt, dat onderscheidene deputaten
alle belargrijke voorstellen tijdig zullen op
zenden aan de roepende kerk.
10. Ds. Hummelen stelt nog voor aan de
eerstkomende Generale Synode in overweging
te geven wijziging te brengen in de regeliDg
der Generale Synode van Utrecht, inzake de
uitvoering van art. 13 K. O speciaal in het
slot van I a. b. c. d. Aan Z.Eerw. wordt ver
zocht dit voorstel tijdig langs kerkelijken weg
op de volgende vergadering weer ter tafel le
brengen met 't oog op de Ger. Synode te houden
D. V. in 1920.
11. Ds. Sikkel rapporteert naar art. 19 K O
De Synode besluit de zaak van art. 19 K O.
krachtig ter hand le nemen, en daarvoor
opnieuw deputaten te benoemen. De concept
regeling wordt na eenige wijziging goedge
keurd.
12. Naar art. 49 is geen rapport ter tafel,
omdat het advies van deputaten dit jaar niet
werd gevraagd.
13. Ds de Bruijn rapporteert over den dienst
der Zending.
14. Ds. S. Doornbos brengt rapport uit over
het synodale archief. Dat wordt nauwkeurig
bijgehouden.
15. Ds. Bos rapporteert als quaestor der
Synode.
16. Het voorstel van de classis 's Bosch,
dat de Part. Synode den alumnus van die
classis overneme, wordt in handen gesteld van
deputaten ad hoe.
17. Het voorstel van de classis 's Bosch, dat
het aantal deputaten voor den Evang. arbeid
van negen worde teruggebracht op zes, wordt
niet gesteund en daarom teruggenomen.
18. Ds. L. G. Goris rapporteert over den
Evangelisatiearbeid in Noord-Brabant en Lim
burg, en leest daarna een van de kerk van
Heerlen bij deputaten ingekomen schrijven
voor. Br. L. F. Schalekamp geeft verslag van
den staat der finantiën. Uit dezen staat blijkt-,
dat er een^ aanzienlijk tekort is, ten bedrage
van f 528,75Vs. De penningmeester vraagt
daarom een derde collecte aan.
Op voorstel van betrokken deputaten wordt
a. tot penningmeester benoemd, br. L. F.
Schalekamp; b. machtiging verleend aan depu
taten het getal arbeidende predikanten in Zuid
Limburg zoo mogelijk té vermeerderen c het
contract met Helmond tijdelijk buiten werking
gesteld d. wijziging aangebracht in de con
tracten met de overige Evangelisatie kerken
in verband met de tractementsverhoogingen
e. besloten weer een circulaire te doen uitge
ven aan al.'e kerkeraden en classes om linan-
tieeleu steun goedkeuring verleend aan de
handelingen der deputaten nog worden depu
taten gemachtigd een derde collecte uit te
schrijven wanneer dat noodig blijkt.
19. Ds. S. Doornbos rapporteert inzake een
protest van ds. H. De rapporteur stelt voor,
dat de Synode met dat protest instemme.
Aldus wordt besloten.
Tot deputaten worden benoemd a. voor de
Generale kas voor hulpbeh. kerken ds. 11. de
Bruijn, sec- ds. H. Dekker.
b. Voor de prov. kas voor hulpbeh. kerken
ds. II. N. Basoski, oud. H W. Knol en oud.
D. Egberts.
c Voor art. 13 K. O. D.D. L. G. Goris, J.
de Vries en oud. H. D. van der Meijden.
d. Voor art. 14 K. O. D.D. D. Sikkel, A.
Andree, S Doornbos; secundi, D.D. H. Hum
melen, II. de Bruijn en J. de Vries.
e. Voor art. 49 K. O. D.D. W. Bosch, H. de
Bruijn, L. G. Goris, G. J. Pontier, J de Vries.
Voor den Evang. arbeid ds. W. Bosch,
ds. H. de Brujjn en oud. H. W. Knol, ds. S.
Doornbos, oud. H. Both en oud. D. Egberts
ds. L. G. Goris, ds D. Sikkel en oud. A. C
van Drimmelen.
g. Voor 't werk der zending D.D. H. de
Brujjn, L. G. Goris en G. J. Pontier.
h. Archief bewarende kerk blijft 's Hertogen-
bosch.
i. Tot quaestor van de Synode ds. W. Bosch,
secundus oud. II. D. v. d. Meijden
21. Verrekening der kosten heeft plaats gehad.
22. Voor de lezing der korte notulen blijkt
geen tijd meer te zijd-
23. Roepende kerk voor de volgende verga
dering is de kerk van Klundert. Plaats van
vergadering zal zijn Breda eD de tijd le helft
van Juni D.V.
24 De assessor gaat voor in dankgebed. De
voorzitter sluit de vergadering.
Op last der Part. Synode,
J. de Veils, 2e Scriba.
Gevonden in de collecte der diaconie G>ref
Kerk Middelburg f2.50 en fl,voor de
Zending op Java.
C. J. Hondius, penningm.
Pinkatercollecten.
In dank ontvangen de Pinkstercollecten van
Arnemuiden f 25,15Vs Domburg f 16,20
Gapinge f 19,48; Grijpskerke f 55,901/» Koude
kerks f 48,75; St. Laurens f 16,17 Meliskerke
f49,61; Middelburg f L08,51 Oostkapelle
f 134,75; Serooskerke f O. en W. Sou
burg f 48,36; Veere f 27,65; VlissiDgen
f 106,04; Vrouwepolder f 28,61; Westkapelle
'f--,-.
G. F. Kerkhof,
Dep. v. d. Zending
Souburg, 26 Juni 1919.
BOEKAANKONDIGING
Dr. J. A. C. van Leeuwen (Hoogleeraar te
Ut echt). Armen en KQken. Uitgave
van J. H. Kok te Kampen.
In deze artikelenreeks, eerst verschenen in
„de Waarheidsvriend", behandelt de schrijver
als onderwerp, wat het Nieuwe Testament ons
leert omtrent de verhoudingen op sociaal ge
bied tusschen rijken en armen.
In populairen vorm geschreven, laat deze
brochure het rechte licht vallen op deze kwestie,
door voorop te stellen het beginsel der H.
Schrift, welke ons het Koninkrijk Gods pre
dikt en zfjne gerechtigheid
De Bergrede wordt in den breede beschouwd
voorts de gegevens uit de Handelingen der
Apostelen verzameld, Jacobus' zendbrief nage
gaan en tenslotte de Brieven van Paulus in
*t kort doorloopen. Prof. v. Leeuwen maakt
duidelijk, dat de Schrift ons predikt de begin
selen van gerechtigheid en barmhartigheid,maar
nog geea sociale kwestie als zoodanig kent.
Duidelijk geeft hij aan, wat in den tegen-
woordigen tijd in de prediking vooral op den
voorgrond gebracht moet worden. Het is een
lezenswaardig woord voor iedereen in onze
dagen. De uitgave is zoo schoon mogelijk. We
wenschen dit boekske veel lezers toe.
Gereformeerd Theologisch Tijdschrift.
20ste Jaargang. Afl. 1 Mui 1919.
Uitgave: Drukkerij Oranje Nassau,
R. K. v. d. Berg, Baarn.
We verblijden ons, dat de uitgave van dit
verdienstelijke tijdschrift nog Diet werd ge
staakt Scheen het bjj het einde van den
vorigen jaargang, alsof we voortaan ons Gert-f.
Theol. Tijdschrift zouden moeten missen, de
ijverige Redactie, bestaande uit de heeren Dr.
G. Ch. Aalders, Dr. T. Hoekstra, Dr. G. Keizer,
Ds. C. Lindeboom en Dr. J. Ridderbos heeft
blijkbaar een middel gevonden om het levens-
bestaan van dit maandschrift nog te verlengen.
Moge het ongedeerd door deze moeilijke crisis
periode heenraken om straks in nieuwe levens
ontplooiing voor den dag te komen. Vooral bij
corporaties, predikanten, onderwijzers en andere
ontwikkelden dringen wij er op aaD, dat zij
dit degelijke tydschr ft steunen door bet te
lezen, al ware het maar in de portefeuille van
hun beskring. De prijs van zes gulden per jaar
gang is waarlijk voor dezen tijd niet te duur.
De eerste aflevering van den nieuwen jaargang
biedt ons directe bewijzen voor het noodzakelijke
in leven blijven van deze periodiek. Degelijke,
mooie artikelen worden erin gebodon. Dr J.
Ridderbos levert een bolangryk stuk over „de
gerechtigheid Gods in het O. T. en by het
Jodendom in de volheid des tijds", waarin hy
aantoont dat in 't O. T. daaronder byna altoos
te verstaan is „de helpende en verlossende
gerechtigheid Gods", maar in den tyd van het
Farizeïsme was men van de verbonds gedachte
afgegleden en gekomen tot 't begrip van een
„neutrale" gerechtigheid Gods.
BelaDgryk is ook het historische opstel dat
Dr. G. Keizer levert over de Christ. Geref.
Kerk in Amerika, naar aanleiding van een pas
verschenen boek van Dr. Henry Beets. We
hebben in deze aflev. nog maar het begin van
dit opstel. Doch Dr. Keizer leidt ons met zijn
kennis van zaken in de historie der pionniers
die naar Amerika trokken om des geloofs wille.
Met dankbare belangstelling volgden we zyne
beschouwing. Ook hopen we dat dit artikel
menigeen er toe brenge het boek van Dr. Beets
zei ven aan te schaften en te lezen. De Kroniek
van Ds. Ferwerda brengt op gezellige en galante
manier ons nog eens onder oogen de geweldige
wereldgebeurtenissen van den laatsten tyd. Men
wordt verwarmd door den woordenrijkdom van
dezen principieelen Kroniekschrijver, maar
wat „gezapige" warmte isweet ik niet!
Van Dale's Woordenboek maakt me ook niet
wijzer.
Met enkele recensien besluit deze degelijke
aflevering, die ieder na lezing dankbaar en
voldaan ter zijde zal leggen. We wenschen
ons tijdschrift voor 't vervolg een welverzekerd
bestaan toe. Dat zal evenwel alleen kunnen,
zoo het aantal abonné's vermeerdere.
Kerkhof.
De Geref. Jong. Vereen. „Herman Faukeel"
vergadert eiken Zendagavond te kwart over
acht in de consistorie der Gasthuiskerk, Mid
delburg.
Rooster van a s Zondag
Het boek Job, door F. A. de Jonge.
Vrye werkzaamheden na de pauze.
Improviseeren, Memoriseeren enz.
Namens het Bestuur,
F. Veldwijk, Voorzitter.
A. Geervliet, Secretaris.
By deze betuigen wy onzen hartelyken
dank voor de vele blyken van deelne
ming, ondervonden by het overlijden van
onze innig geliefde Echtgenoote, Dochter,
Zuster, Behuwdzuster en Tante
CATHARINA WISSE.
Namens de familie,
Breda A VERHEIJKE.
VlissiDgen. L WISSE.
VlissingeD, 27 Juni 1919.
Xhv
VERTROUWD ADRES VOOR
in de verschillende pryzen en grootten.
Het Filiaal van ZADEN van de
is gevestigd te Middelburg
VLASMARKT, en dagel$ks geopend
v»o 7 tot fi uur.
In het Christelyk Gesticht voor krank
zinnigen „Vrederust" te Bergen op Zoom,
bestaat, daar kortere diensttijden zullen
worden ingevoerd, nog gelegenheid, om
Salaris f 200,tot en met f 550,
met vrye bovenkleeding en vacantiegeld.
Sollicitaties aan den GENEESHEER
DIRECTEUR.
Mevrouw de Jager, Grypskerke, vraagt
tegen October of November
