On in villi van in naaste,
FEUILLETON.
12).
Dertiende Jaarverslag
der Vereenlglng tot Christelijke Verzorging
van Krankzinnigen in Zeeland
Een feestavond.
De Generaal komt!
Ktrk- «ii ftohooinlMWft.
Offielëtlo Berichten.
Geref. Kerk H'ddelbiirg.
teljjke kerk, maar om den grondslag, waarop
ons geloof rust. Het ligt voor de hand, dat
zulk een strijd hoogst ernstig en zeer hevig
moet zjjn. Niet de eerste de beste neemt aan
dezen strijd deel, maar de kampioenen, die
in yolle wapenrusting verschenen kunnen.
Gelukte de toeleg van de tegenstanders, dan
zou heel de wereld overgeleverd zjjn aan de
grootste onzekerheid en er zou enkel overble
ven om te driven op de wisselende meeningen
van geleerden. Wjj zeggen expres, draven,
want van bouwen op een vast fondament zou
geen sprake zjjn. Dit is niet te kras. Sommi
gen trekken reeds in twijfel, of Jezus wel ooit
geleefd heeft en voor velen staat het zoo, dat
we geen enkelen grond hebben om te kunnen
zeggen dit heeft Jezus gesproken of dat heeft
Hjj gedaan.
Nu heeft een gereformeerd predikant over
bovenstaand onderwerp in „Ons Arsenaal"
geschreven. Deze Christelijke Brochurenreeks
bedoelt inlichtingen te geven over allerlei
secten, die afwijken van de H. Schrift of ge
heel in strijd daarmede hun propaganda tegen
woordig drijven. De schrijvers van deze boekjes
kozen zeker het woord Arsenaal om daarmede
te kennen te geven, dat men daarin als in een
tuig huif da wapenen kon vinden om de tegen
standers te bestrijden. Wie hierop afgaat en
denktik zal deze brochure eens nauwkeurig
lezen, opdat ik mjj verdedigen kan, wanneer
deze of gene mjj eens aanvalt met het oog op
mjjn geloof aangaande het Woord Gods, komt
geheel bedrogen uit, want wapenen vindt men
niet. We vinden hier een zeer onvolledig over
zicht van den stand der kwestie, wat niemand
bevreemden kan, die iets weet van wat er zoo
al omgaat. Het is ondoenlijk om een behoor
lijke historische uiteenzetting te geven over
zoo uitgebreide stof in een boekje van een
vijftigtal bladzijden. Dit nemen we dan ook
in 't geheel niet kwaljjk. Maar wel betreuren
we het, dat iemand met zulk een werk op de
publieke markt van 't leven verschijnt, want
al wie eenigermate op de hoogte is, zal vra
gen waartoe dient het en hjj zal moeieljjk
een antwoord kunnen geven, althans een, dat
eervol voor den schrjjver is.
Op zich zelf zou zulk een korte schets nog
beteekenis kunnen hebben, omdat ieder wel
eens over Bjjbel-critiek heeft hooren spreken
en dit licht de lust opwekt om er iets meer
van te vernemen, ook al was het dan, dat er
niets anders in stond, dan wat ons thans aan
geboden werd. Het is wel waar dat een groot
deel in beslag genomen wordt door aanhalingen
van verschillende schrijvers, maar dat zou niet
hinderen. Maar daartoe had het zich dan ook
geheel moeten bepalen. Doch dit is niet het
geval. Een citaat van dr. Bronsveld op blad
zijde 20 onderschrijft deze brochure doordien
er volgtHet komt mjj voor, dat dit het eenig
juiste standpunt is. Wie denkt er aan de
„resultaten11 der Schriftcritiek, die wjj op de
Universiteit hebben gehoord, van den kansel
aaii de gemeente te brengen, zelfs al waren
«jj juist?" Zelfs sehjjnt hem te bekoren de
vergelijking van de vaste spjjs, welke de ge
meente te Corinthe niet kon verdragen en de
„resultaten* der hedendaagsche critiek. Dit
teekent de stemming, waarin de schrjjver dit
boek heeft geschreven. Waarlijk, wie zich
aangordt om ons volk in te lichten over een
zoo diep ingrijpende zaak, mag er zich niet
zoo gemakkelijk van afmaken.
Ten overvloede verwjjzen we nog naar wat
er staat op blad 47 „Heel de kwestie, die
ons bezig houdt, is de zaak van methode, een
door Hugo Kingmans.
(Auteursrecht voorbehouden).
Zonder complimenten begon de patroon
„Mijnheer, wilt u dezen brief eens lezen
Daarbij keek hjj Dolf koud aan. Deze las den
brief, van een buitenlandsche firma, gaf hem,
zonder een woord te spreken, terug.
„Door uw greozelooze onachtzaamheid hebt
u de firma een schade berokkend van wel
honderd gulden," zei de chef. „U begrjjptwel,
dat dat niet langer gaat
,U kunt ze van mjjn salaris afhoudeD, tnjjn-
heer."
„Daar gaat het niet om, mjjnheer Zimmerman.
Dié honderd gulden kan de firma niet schelen.
Daar verdraait zij geen hand om. Maar het gaat
om uw onverschilligheidU behoort onze zaken
te behartigen. Ea u veronachtzaamt ze. Daar
gaat het om' Het spijt me voor u. Ik had an
dere verwachtingen van u, het eerste jaar. Neem
me niet kwalijk, dat ik het zeg. Met uw pri
vaat leren heb ik niets te maken. Dat moet u
zelf kunnen verantwoorden. Maar als uw werk
er door lijdt, dan moet ik spreken Ik had wel
een brief kunnen schrijven naar uw vader, maar
ge zjjt toch geen kwajongen meer, nietwaar?
kwestie van tact". Het komt me voor, dat de
schrjjver zich niet genoegzaam rekenschap heeft
gegeven van den strjjd, welke er gevoerd wordt
tegen het goddelijk karakter der H. Schrift,
want hoe zou hjj er anders toe kunnen komen
om het er voor te houden, dat heel de kwestie
een zaak van methode is. Het spijt ons meer
dan we zeggen kunnen, dat deze brochure
die overigens vlot geschreven is, het licht
heeft gezien.
N B. Genoemde brochure is geschreven
door dr. C. Yeltenaar te Veenendaal. Uitge
geven bjj J. B. van den Brink te Zutphen.
Wie dit verslag ontvangen heeft en ongele
zen ter zjjde legt, doet bepaald verkeerd. Reeds
de beide toespraken ter inleiding van 't ge
meenschappelijk gebed op de jaarvergadering
Verdienen onze aandacht ten volle en we dur
ven verzekeren, dat ieder, die ze leest erken
telijk zjjn zal voor de goede woorden, welke
ze bevatten.
Het verslag van den Secretaris is als steeds
frisch en geeft een keurig overzicht van wat
er in een jaar gebeurd is op oDze Stichting,
en dat van den Penningmeester brengt ons op
de hoogte met den geldeljjken toestand. Het
is zoo noodig, dat velen kennis nem n van al
wat er op odzs stichting gebeurt, want dit zal
eensdeels tot dankbaarheid stemmen aan den
Eenigen Heelmeester Israels, wiens ontfermin
gen daar worden gezien en anderdeels uit
drijven tot het gebed met het oog op de vele
stoffelijke en geestelijke nooden, welke daar
aan 't licht komen.
Ook de leziag van den Voorzitter geeft wjjze
wenkeD, welke, als zjj behartigd worden, voor
„Vrederust* tot winst zullen zjjn.
Bouma.
Die tjjding wekte reeds dagen tevoren be
zieling onder de mannen en vrouwen vau het
Leger des Heils, als zjj met een bezoek van
generaal Booth vereerd weiden.
Zoo'n tjjdiog komt nu tot de jonge Calvinis
ten in Walcheren: Be Generaal komt! Hjj zal
ons schoon eiland met een bezoek vereeren.
Op Donderdagavond 16 Januari a.s. hoopt
de Generaal der jonge Calvinisten, ds. Von-
kenberg, een feestrede te houden in de Geref.
Kerk te Serooskerke, ter gelegenheid van het
40-jarig jubileum der JongeliDgsvereenigiüg
aldaar. Oude banden aan den ontslapen leeraar
van Serooskerke bewogen ds. V. zeker ditmaal
te komen.
Dit is een feest voor onze jongelingen in
heel Walcheren.
Ze zullen zich niet alleen uit Serooskerke
maar uit alle oorden van ons eiland per fiets
opmaken om het bezielend woord van hun
generaal te hooreD, die spreken zal over: „Na
40 jaar nog naar school".
De vergadering begint te half zeven. De
zitplaatsen zjjn vrij. Dus de kerk wordt tjokvol.
Kerkhof.
Ge zjjt toch wel in staat, op uw eigen beenen
te staan Ik kan het niet over mjjn hart ver
krijgen, iemand van uw afkomst en ontwikke
ling op staanden voet weg te jagen, hoewel het
niet meer dnn uw verdiend loon is. Ik zal het
met u aanzien. Nog één zoo'n geval, al is het
fiaancieel nog zóó gering, en ik geef u uw congé
Dank u."
Hjj ging. 't Was, alsof hjj 'n klap had gehad
Wat zou het zjjn, als hjj werd weggejaagd
Want dat was toch het goede woord Thuis en
onder de oogen van z'n meisje zou hjj niet kun
nen komen. Eervol ontslag vragen? De groote
vraag was, of-ie het krjjgen zou 'n Andere
betrekking zoeken Naar een ander handels
kantoor gaan Zonder informaties ging dat niet.
En z'n patroon, waarheidlievend als-ie was, zou
de feiten Diet verzwjigen of verbloemen In een
moeilijk parket verkeerde Dolf. Hjj was dien
dag niet te spreken verder, 's avonds bleef-ie
op z'n kamer mokken, tot Peter Brand kwam.
„Zwarigheid met den baas?" vroeg hjj direct.
Hjj had zooiets gehoord.
„Ja, 't is 'n beroerd geval." Dolf vertelde
het hem.
„Anders niet? vroeg Brand.
„Me dunkt, het is genoeg
Jo» loop heen. Zóó erg is dat niet. Beter
oppassen in 't vervolg. En dan, die bedreiging
zal-io niet zoo gauw uitvoeren. Maak-je niet
dik, man.*
Dolf was weer al getroost Hjj schonk z'n
vriend een glas wjjn in, nam er zelf ook één.
Eenigen tjjd ging het goed. Tot Dolf weer
in het oude kwaad vervielDe zomer was
TWEETAL
te VlissingenW. L. Milo te Kollum
K. Schilder te VlaardiDgen (A).
BEROEPEN
te Heteren-Randwjjk en WoldendorpP. de
Jong cand. te Zwolle
te Werkendam (B)dr. J. J. van Baarsel te
Naaldwjjk,
BEDANKT
voor Workum H. Meulink te Wolvega;
voor Lutten a. d. DedemsvaartN. H. Koers
te Noordwjjk aan Zee.
Ds. W. B. Renkema, predikant te Duis
burg, is overleden in den ouderdom van 58
jaar.
B|j de classe Dokkum is ingekomen het
volgende voorstel„De classe schenke aandacht
aan het feit, dat een groot getal van onze a.s.
dienaren des Woords lid zijn van een vereeni-
ging (der N. C. S V.) waarin leeringen wor
den verkondigd, die tegen Schrift en Belijdenis
iügaan, en overwege de vraag, of er ook iets
gedaan moet worden, om het indringen van
zulke leeringen in onze kerken tegen te gaan."
Halfslachtig, bijna schreven wjjniets zeggend
is dit voorstel Is de kerkeraad van Metslawier
van oordeel, dat onze a.s. predikanten die ver
keerde leeringen in onze kerken zullen indra
gen En waarom kant men zich dan niet tegen
de predikanten, die daadwerkelijk deN.C.SV.
steuueD, zooals ds. Brussaart? en ook tegen
de professoren, die met deze vereeniging sym-
pathiseeren zooals prof. Bavinck en prof.
Hoekstra? En wat is dat „aandacht schenken"
vaagAls men tegen een vermeend kwaad op
wil komen, moet men o. i. beslister te werk
gaan.
Dr. C. Veltenaar, pred. der Geref. Kerk
te Veenendaal, heeft in de brochurenreeks „Ons
Arsenaal" een artikel geschreven over Bjjbel-
critiek, waartegen door Dr. J. C. de Moor in het
Noord-Holl.Kerkblad, bezwaar ingebracht wordt
Dit bezwaar geldt: dat Dr. Veltenaar goedkeurt,
dat een predikant „zijn critische beschouwing
over de Bijbelboeken met een gerust geweten
voor de Gemeente kan verzwijgen"; dat de
schrjjver zegt„het komt mjj beter voor Genesis
I te karakteriseeren als een theologisch-wjjs-
geerig gedicht, dan zjjn wjj dichter bjj de be
doeling van den auteur, dan door het te houden
voor geschiedenis, voor notarieele opteekening";
en dat hjj de vraag hoe men zich tegenover de
Bjjbelcritiek moet steller,, volstrekt niet als een
van beginselen, doch alleen als van methode
en tact beschouwt.
Dr. De Moor is van oordeel: Wjj gelooven,
dat hier werk is voor de classis Amersfoort,
waaronder Veenendaal ressorteert Tenminste
als er nog leertucht is in oaze kerken*. Ea wel
om Dr. Veltenaar „van de dwalingen zjjns weegs
te redden" en „te zorgen dat niet de grondslag
onzer belijdenis, het ouwankelbaar geloof in de
H. Schrift als Gods Woord, op zoo lichtvaardige
wjjze wordt ondermijnd". „Was er een censuur
als de Dordtsche Synode verlangde", schrjjft
Dr. De Moor, „dit boekske ware niet ver
schenen".
Zending In Fr. Kerkbl. is een brief opge
nomen van ds. K. van Djjk, miss predikant te
Keboemen, aan boord van het s.s. Grofius, te
Singapore, d.d. 26 October 1.1. Ds. Van Djjk,
die op de terugreis naar zjjn Zendingspost was
in het land Voor enkele weken kreeg-ie z'n
vacantie. Op 'n avond was-ie ver van nuchter
thuisgekomen. Toen had-ie op z'n kamer met
'n andere kennis nog gedronken, die daarop was
weggegaan Dolf zat no* aan tafel. Verwijtend
staarde het portret van Nettie hem aan. Hjj kon
het niet meer uitstaan waggelde er heen,
smeet het stuk op den grond.... raapte de
scherven op gooide die weg.z'n ring borg-
ie op Ziezoo, 't was voorbjjToen ging-ie
naar bed. Vaag wist hjj den volgenden morgeü,
wat-i* gedaan had. Met het protret was niets
meer te beginnen. Hoe moest ie aan een nieuw
komen 't Kon hem niet veel schelen, maar
voor den naam moest-ie er toch één hebben.
D'r werd op de deur getikt. De dochter van
z'n hospita kwam boven. Hjj was verwonderd
't Was toch vandaag geen kamerdag?
„Nee, maar morgen moet ik uit.'t Is kermis
in (en zjj noemde den naam van een dorp in de
buurt van de hoofstad) en daar ga ik heen.
D'r komen veel Amsterdammers," voegde zjj er
als verklaring bjj.
„Zoo, alleen
„Nee, mjjnheer, met 'n vriendin."
Plotseling zag zjj, dat bet portret weg was,
keek naar z'n linkerhand. Geen ring ook! Hjj
deed, of-ie 't niet merkte en ging heen.
Al heel gauw klampte Peter Brand hem aan.
„Jo, morgen hebben we 'n vrjjen dag, want hot
is vacantie op de Beurs. Hoe denk-je er over
mee naar d' overkant te gaan. Daar is 't ker
mis. Zoo'n pchte boeren kermis, joolig, hoor Ik
ten d'r meer geweest."
Dolf aarzelde niet eens meer. Hjj was het
schreef, dat hjj vóór 1 November te Batavia
hoopte te zjjn en dan over een paar dagen te
Keboemen.
Hjj verlangde niet alleen naar een tweeden
zendeling, maar ook naar een tweeden dokter,
die den miss. arts Dr. Oosterhuis in zjjn over
drukken arbeid zou kunnen terzjjde staan.
De Christenen te Keboemen, van wie hjj 21
maanden gescheiden was geweest, waren, blij
kens door hem te Singapore ontvangen brieven,
zeer verlangend naar de terugkomst van hun
leeraar.
AGENDUM, voor de Classicale Vergadering
op Donderdag 16 Jan. a.s. in de Geref.
Kerk te Ter Neuzen.
Het Moderamen voor deze vergadering be
staat, volgens art. 10 H. R., uit de Brs
H. P. M. G. de Walle, Praeses. A. Thielen,
Soriba. S. Groeneveld, Assessor.
Orde der Werkzaamheden.
1. Opening door den Praeses.
2 Nazien en rapport Credentialen.
8. Lezing en vaststelling der Notulen.
4. Behandeling der Ingekomen Stukken.
5. Rondvraag naar art 41 D. K. O.
In verband daarmede behandeling der Voor
stellen eu Instruction der Kerken.
6. Rapport der verschillende Deputaten.
7. Afdoening van Geldelijke Zaken.
8. Benoemingen Deputaten enz. (zie 8 en 9
art. 11 H. R.)
9. Aanwijzing roepende Kerk. Vaststelling
van datum.
10. SluitiDg.
Namens de roepende Kerk
van Schoondjjke
J. R. Goris, Praeses.
A. J. Leenhouts, Scriba.
De navolgende Collecten dienen te worden
verantwoord op geDoemde vergadering, *n te
storten en te vermelden op den lastbrief
Collecten: Theol School, Vr. U., Idioten
Studiefonds, Kwartaal Zending.
De classis ZUrïkzee zal D.V. vergaderen op
Woensdag 12 Febr. Punten voor 't agendum
in te zenden vóór 1 Februari.
Namens de roepende kerk,
C. J. Wiblenga, praeses.
D. Mulder, Scriba.
L. S.
De Geref. Kerk van Bergen op Zoom brengt
ter kennis van de Kerken in de classis Tholen,
dat de classic, verg. D. V. zal gehouden wor
den op Woensdag 5 Febr. te Bergen op Zoom.
Stukken voor 't agendum te zenden aan ds.
van der Kooi vóór 22 Januari a.s.
Namens den kerkeraad der
roepende Kerk,
A. H. v. d. Kooi, praeses.
D. Vebkerke, scriba.
Bergen op Zoom, Jan. '19.
Aflosbaar gesteld bij uitloting
Van de obligatieleening ten laste de Noor-
derkerk laf 500 no. 67.
Van de rentelooze aandeelen ten laste de
Noorderkerk 2 a f 25 no. 15 en 19.
Van de obligatieleening ten laste de Gast-
huiskerk 2 a f 100 no. 1 en 10.
fuiven gewoon.
„We scharrelen 'n paar meisjes op en de zaak
is gezond. Wat denk-je van 'n advertentie. Twee
nette heeren vragen" begon Brand op te zeggen.
„Stil," zei Dolf. Marie Meulenberg, de dochter
van m'n hospita gaat met d'r vriendin er heen."
„Vraag haar, Jo, en de zaak is gezond."
's Avonds kwam zij hem weer bedienen. „Ik
heb morgen een vrijen middag," zei Dolf tot
haar, „ik ga daar ook 's kjjken, met'n vriend."
Het eene woord braoht het andere in. Het
meisje was in de wolkeD, want zij hield van
hem, hoewel z'n buitensporig leven wel op z'n
gelaat zichtbaar was.
Zoo vierden ze dan vroolijk kermis.dron
ken advocaat en boerenjongens, duchtig ver
mengd met sterken drank
Diep in den nacht kwamen ze, gearmd thais.
De beide ouders hadden niets gemerktDolf
was niet nuchter, het meisje had ook te veel
gebruikt
Enkele weken daarop ging Dolf met vacantie.
Hij zag er slecht uit. „Ik heb me overwerkt,
denk ik," zei hij op de vele vragen. „I* zal
eens duchtig uitrusten deze weken en kan dan,
versterkt, weer beginnen." Ze geloofden hem.
Niemand had kwaad vermoeden. De omgang
met Nettie bracht hem weer tot betere gedach
ten. Heilig nam-ie zich voor, z'n leven te ver
beteren. 't was al te erg. Dan zou-ie ook ver
anderen van kamer. Marie Meulenberg moest
niet meer in z'n nabijheid zijn.Maar toen
z'n vacantie om en hij weer in Amsterdam wns,
kwam daarvan niets. Hij kon niet meer van het
meisje scheiden Het bleef bjj het oude
