Zending onder de Joden.
Kerk- «n lohoolnitiwi.
Offiolëtle Berichten.
Aan de Kerkeraden in Zeeland.
Verantwoording van Liefdegaven.
INGEZONDEN STUKKEN.
hen, die in het evaügelie de blijde boodschap
des beils eeren, toeneemt. In tijden van gees
telijke ontwrichting zjjn er altjjd velen geweest,
die voor de ontzachljjke beteekenis van de
beginselen blind zjjn en meenen, dat aanpas
sing aan den tyd het eenige is, 't welk redding
brengen kan. In den diepsten grond is dit
niet anders dan een verzaking van des Geestes
werking en is daarop van toepassing, dat er
wel veel bevrjjdigheid is, maar dat er weinig
ingebracht wordt.
In donkere tijden krijgen de beloften van de
H. Schrift dubbele waarde voor wie in't geloof
leeft, en worden zij lichtende sterren, welke den
duisteren nacht verhelderen, we beginnen dan
te verstaan, wat de Zachariassen, de Simeons,
de herders, de Elizabetten, de Maria's en de
Hanna's doorleefd hebben ten tijde van Christus'
komst in 'tvleesch en wij wenden ons af aan
de Schriftgeleerden en de Herodessen, die onder
den vromen schijn inderdaad vijandige aanslagen
smeden tegen den Koning, door God over Zion
gezalfd en we vragen ons zelf af, hoe zullen
wij Hem ontvangen in ons hart en in ons
huis. Gelijk de geloovigen in de volheid des
tijds uitzagen naar de vervulling der belofte
en naar de vertroosting Israels in de droeve
werkelijkheid, zoo zien wjj uit naar de komst
van Hem, die gelijk de profeet Micha voorspeld
heeft, onder groote volken zal uiten en mach
tige heidenen bestraffen. Het lijkt er thans
nog niet op, dat er een scheidsgerecht komt,
't welk alle volken eerbiedigen zullen, o, Er
zal na den vrede wel een bond van volken
zijn, welke krachtig op komt voor de rechten
en misschien nog meer voor de belangen van
de landen, welke er toe behooren, maar de
droom, welke zoolang reeds veler hoofd en
hart vervuld heeft, gaat niet in vervulliog.
De thans geallieerden maken zich sterk om
anderen de wet voor te schrijven en de heer
schappij in de wereld te oefenen, maar de
anderen zullen zich moeten schikken naar wat
zij voorschrijven. Doch het zal niet altijd een
drom blijven. Eens komt de dag, waarop deze
wensch in vervulling gaat niet door een besluit
van een Vredes-Conferentie, maar door het
optreden van den Koning, die in Bethlehem
geboren, en van Wien de Engelen in Efhrata's
velden gezongen hebben vrede op aarde.
En zij zullen hun zwaarden slaan tot spaden
en hun spiesen tot sikkelen. Welk een uit
zicht De volken neerzittende aan de voeten
van den Christus zullen blijde hun wreede
oorlogswapenen omsmeden tot werktuigen des
vredes. Engelsche leidslieden hebben beloofd
dat zij aandringen zullen op ontwapening der
volken, een heerlijk denkbeeld, want de staande
legers mergelen de volken uit, het is alleen
maar jammer, dat zij het niet toepasselijk
aehten op hun eigen vloot en dit geeft te den
ken. Hoe heerlijk is het, dat eens komt, waar
naar de volken verlangen. Het eene volk zal
tegen het andere geen zwaard meer opheffen.
Te midden van de verwarring, welke nog
altijd in de landen heerscht, verschijnt het
Kerstfeest met zijn wonderlijke en zalige ver
gezichten en wij luisteren naar de advents-
klokken, welke zulk een zuivere klank geven
en ons aankondigen, dat het vrederijk nadert,
niet omdat de volken, niet omdat de leidende
mannen het willen, maar omdat de Heere der
heirscharen het toegezegd heeft.
Bouma.
Te Amsterdam is een vergadering gehouden,
waarin ds. Van Nes een rede hield over
Ghanoekafeest en het Kerstfeest. Zes joden
traden in debat. Ds. Van Nes kreeg geen ge
legenheid om nader te antwoorden, wijl de
vergadering zeer rumoerig werd. De voorzitter,
ds. Sikkel sloot daarop de vergadering en de
politie ontruimde de zaal.
TWEETAL
te Zwolle (vacature ds. Gispen)A. Hoeneveld
te Nijkerk;
A. M. Boeijinga te Koog-Zaandijk;
te KruiningenCand. W. Beek te 's Graven-
hage;
Cand. J. Hoek te Schiedam,
te Katendreeht: W. van 't Sant te Voorthuizen
E. J. Wientjes te Barneveld.
BEROEPEN
te Wildervank: J. Waterink te Zutphen
te Oudshoorn L. J. C. Kreijt Jr. te Huizen
te Lutten J. H. Koers te Noordwijk aan Zee
te HijlaartJ. Wyminga Cand. te Garijp.
AANGENOMEN
naar BunschotenW. Veder te Zwolle.
BEDANKT
voor Oadewater W. van 't SaDt te Voorthuizen.
De raad der Geref. kerk te 's Gravenhage
besloot de extra-collecte voor de kerk af te
schaffen.
De Gereformeerden te Laren, die reeds
een eigen kerkgebouw bezitten, hebben zich
voor enkele weken volgende de lijn der Dole
antie gewend tot den kerkeraad der Ned.
Herv. Gemeente aldaar met het verzoek de
Reformatie der kerk ter hand te nemen. Op
20 Dec zal weder een vergadering gehouden
worden. Wanneer op dien datum geen ant
woord of een afwijzend antwoord zal in ge
komen zijn, zal voor de instelling der ambten
gehandeld worden en vrij zeker tot verkiezing
van ouderlingen en diakenen worden overge
gaan. Daarmede zal de Geref. kerk te Laren,
wier leden zich tot dusver stelden onder toe
zicht van de Geref. kerk van Hilversum op
nieuw geïnstitueerd zijn.
Ds. J. Thijs nam afscheid van de Geref. I
kerk te Rijswijk. Naar aanleiding van Efh. I
314—17 bepaalde hij de gemeente nog eens
ernstig bij het werk van Christus in de ge
meente en haar roeping De intrede en be
vestiging te Meppel zal plaats hebben a.s.
Zondag 22 Dec.
Op den eersten Kerstdag zal het nieuwe
en tweede kerkgebouw der Geref. kerk van
Amsterdam Zuid in dienst worden gesteld,
waarbij zal voorgaan ds. A. Dijken.
Haamstede's kerk breidt zich uit en
kocht een geschikt bouwterrein aan.
Aan giften kwam in de som van f 1000.
Met het houden van een rede aanvaardde
Donderdagmiddag Dr. A A. v. Schelven zijn
professoraat in de Geschiedenis aan de Vrije
Universiteit te Amsterdam.
De N. R. Crt. haalt een stukje aan van
den heer Voorhoeve uit „Timotheus", een blad
oek in onze kriügen veel gelezen Men voelt
en tast, dat de N. R- Crt. het stukje curieus
vindt, zoo niet bespottelijk. Nu ook o.i. gaat
de heer Voorhoeve te ver; van chiliastische
droomen is hij niet vrijvoor elke gebeurtenis
een tekst aanhalen is gevaarlijk en ongeoorloofd.
Men oordeele echter zelf over bedoeld stukje:
„Er zal, nadat deze oorlog voorbij is, en na
een tijd van schijnvrede, een nog veel vreese-
lijker oorlog komen. Maar hoe weet gij dat
zal iemand vragen. De Schrift zegt het!"
Aldus de hoofdredacteur van het orthodox-
christelijke weekblad Timotheus, die er nogmaals
aan herinnert, dat de wereldoorlog, de wereld
revolutie en de volkerenbond in de Openbaring
zijn voorspeld, en die uit meerdere voorspel
lingen uit dat boek nieuwe gebeurtenissen
aankondigt.
Hij aanschouwt die „schriftvervulling" zelfs
„in betrekkelijk kleine dingen" en geeft daarvan
een paar voorbeelden. „Dit jaar", aldus de heer
Voorhoeve, „werd de grondslag gelegd in Jeru
zalem voor een Joodsche universiteit Ea wat
deden nu de Zionisten, die zich wel laten lei
den, naar de Schrift, (Ezech. 37 8) door de
nationale gedachte Palestina voor Israël maar
niet door Gods Woord als richtsnoer voor hun
handelingen? Zjj legden als fondament met het
oog op de twaalf stammen van Israël twaalf
steenen Toch zijn er slechts twee stammen,
die naar het land terugkeeren Maar door deze
steenen profeteeren zij, zonder het te weten,
dat het gansehe volk hersteld zal worden, en
doen zij hetzelfde, wat Elia, Haggaï en Zacharia
door het geloof deden, ja, vervullen zij hetgeen
Paulus heeft gezegd, dat de twaalf stammen
tot de belofte hopen te komen. (Hand. 2647).
Dit jaar kwam ook een direkte spoorwegver
binding tusschen Kaïro en Jeruzalem tot stand
In Jes. 19:23 lezen we: Te dien dage zal er
een gebaande weg (eigenlijkeen verhoogde
baan) wezen, van Egypte naar Assyrië (dóór
Palastina derhalve), dat de Assyriërs in Egypte
en de Egyptenaars in Assyrië komen zullen.
En verder in vs. 24 Te dien dage zal Israël
de derde wezen met de Egyptenaren en met
de Assyriërs. Die deze baan hebben geprojec
teerd, hebben er niet aan gedacht, de Schrift
te gaan vervullen. En toch is deze daad een
voorspel er van. De baan, straks noodig, is
gereed. Eens volgt het verkeer. En ten slotte
wanneer Jezus Christus komen zal zal
Israël te midden van allen liggen als het
meest gezegende volk."
Naar de (Doopsgez.) Zondagsbode mee
deelt, is in eene buitengewone leden-vergaderirg
der Doopsgezinde gemeente te Assen oa. be
paald, dat ook zusters verkiesbaar zullen zjjn
als leden van den kerkeraad en dat de leeraar
in diens kwaliteit deel van den kerkeraad zal
uitmaken.
Naar de minister van financiën aan de
besturen der kerkgenootschappen heeft bericht
zjjn voor het vervolg de verschillende acten en
geneeskundige verklaringen, over te leggen ter
verkrjjging van emeritaats- en predikants-we-
duwenpensioen, niet meer aan het recht van
zegel onderworpen.
Ds, J. J. Knap schrjjft in Oude Paden
naar aanleiding van het derde eeuwgetjjde der
Dordtsche Synode: „Al wie niet voldaan is
met een oppervlakkig Christendom, dat alle
diepere vragen schuwt, behoort dankbaar te
zjjn voor het fundamenteele werk, dat door de
Dordtsche Synode verricht is. Er is in ons
vaderland een slappe tjjd geweest, waarin de
zoo kloek verdedigde Gereformeerde waarheid
een kwjjnend bestaan leidde en uit de officieele
kringen van het kerkelijk leven zoo goed als
gebannen was. In eenzame harten leefde zjj
wel voort. Hier en daar vond men zelfs kleine
gezelschappen, die haar bespraken om tot meer
deren troost te komen. Maar invloed op het
volksleven ging er niet van uit. Hoogstens
werden de belijdenisschriften als eerwaardige
monumenten uit een voorbijgegaan verleden
beschouwd, en sloeg er een blik op, maar
tevens ontzegde men er elke levenskracht aan.
Het is een wonder van Gods genade, dat in
de laatste eeuw de oude leer weder beslag op
vele geesten gelegd heeft en geheele kerken
groepen beheerscht. Hoe men ook denke over
afscheiding en doleantie, zóóveel is zeker, dat
deze krachtige bewegingen er veel toe hebben
bjjgedragen om ook in de Hervormde kerk de
aandacht weder op de aloude belijdenisschriften
de vestigen. Men zette zich ook hier aan het
bestudeeren van wat te lang verwaarloosd was.
Bjjna regel was het hierbij, dat de tallooze
stichtelijke werken van dr. A. Kuyper er den
stoot toe gaven. Aangetrokken door wat men
daarin voor hart en hoofd aanbod, greep men
ook naar de studiewerken van zijn en dr.
Bavinck's hand, en deze werden voor menigeen
een revolutie. Van hen ging men dan verder
tot de bronnen terug. Eu al achterwaarts gaande
kwam men tot de vaderen en ontwaarde daarin
zjjn eigen geestelijken stamvader. Thans zjjn
wij zoover gevorderd, dat de Gereformeerde
waarheid in haar onderscheiden schakeeringen
weder een zekere plaats in het kerkeljjk leven
onder de Hervormden inneemt".
Middelburg Woensdag 11 Dec. heeft de Chr.
Jongedochters-Vereeniging „Doet wel aan allen
enz." haar jaarlijksche uitdeeling mogen
houden. Door ds. Netelenbos werd deze samen
komst geopend door te laten zingen Psalm 68
vers 10 waarna Z.Eerw. voorging in gebed.
Hierna las hij Prediker 9 en hield een keurige
rede naar aanleiding van Filippensen 4 :2 en 3.
Daarna bracht de presidente veislag uit over
het afgeloopen Vereenigingsjaar. Er werden
dit jaar 95 stuks kleedingstukken vervaardigd,
waarvan 72 stuks aan de diaconie waarvan 2
broeders aanwezig waren) werden ter hand
gesteld en 23 stuks werden uitgedeeld aan de
armen van de Oud Geref. Kerk. Vervolgens
werd het woord gevoerd door den heer van
Driel, die namens de Diaconie dank betuigde
voor het goede werk dat dit jaar weer gedaan
werd. Voorts werd de avond gezellig door
gebracht. Met dank aan den Heere werd dit
samenzjjn door ds. Netelenbos met dankzegging
geëindigd. Een woord van dank aan al onze
begunstigers en begunstigsters, die ons ook dit
jaar, niettegenstaande alles zeer veel in prjjs
gestegen is weder in staat stelden om al deze
goederen te kunnen vervaardigen en wjj beve
len onze vereeniging bjj den voortduur in
hunne liefde aaD, opdat wjj ook verder weer met
bijjdschap onzen arbeid mogen hervatten.
Namens het bestuur,
M. Le Cointrb, Presidente.
M. Hubregtsh, Secretaresse.
Schoondijke 13 Dec. '18. Ingevolge art. 8 van
„Huishoudelijke Regeling" brengt de roepende
Kerk van Schoondjjke t«r uwer kennisse, dat de
Classicale Vergadering D. V. zal gehouden
worden in de Geref. Kerk te Ter Neuzen op
Donderdag 16 Januari a.s. aanvangende om
10 ure.
Punten voor het Agendum worden bjj den
eerst ondergeteekende ingewacht voor 2
Januari e.k.
Met heilbede en broedergroet,
namens den Raad dier Kerk,
J. R. Goris, Praeses.
A. J. Leenhouts Scriba.
Colijnsplaat 11 Dec. 1918, Wegens overlijden
van Br. L. de Jager te Kapelle, penningmeester
van de Kas voor hulpbehoevende Kerken in de
Provincie, verzoekt ondergeteekende aan de
classicale penningm. voor die kas de collecten,
voor zoover die nog te storten zjjn aan zjjn
adres te zonden.
F Staal Pz.
Grjjpskerke. Woensdag 18 Dec. had de
Geref. Meisjesvereening „Jehova Nizzi" het
genoegen haar 1ste jaarvergadering te houden
met eenige begunstigers en diakenen, onder
leiding van ds. de Jager, die de vergadering
opende en in zjjn openingswoord ons opwekte
tot volharding en standvastigheid. Daarna
werden verslagen uitgebracht, waaruit bleek
dat er 70 kleedingstukken waren vervaardigd,
die bezichtigd werden, en daarna aan de dia
conie werden overhandigd tot uitdeeling aan
de armen. Hopende dat dezen hierdoor ver-
bljjd mogen worden en dat het ons een prikkel
moge zjjn om nog meer werkzaam te zjjn dan
tot dusver en dat meerdere jongedochters zich
gedrongen gevoelen mede te werken tot liefde
der armen, maar bovenal tot bevordering van
Gods Koninkrjjk.
Namens het Bestuur,
N. Marinüsse, Secretaresse.
Grijpskerke, 19 Dec. '18 Namens de diaconie
der Geref kerk van Grjjpskerke deelt onder
geteekende mede, dat zjj heeft ontvangen van
de Jongedochters-Vereeniging „Jehova Nizzi"
alhier 70 stuks gemaakte kleedingstukken om
uit te deelen onder de armen der gemeente.
De diaconie is zeer erkenteljjk voor den arbeid
der Jongedochters-Vereeniging, die geheel
belangeloos verricht worden daarom betuigt
zjj hierbjj openljjk haar oprechten dank aan
genoemde vereeniging met de verzekering,
dat zjj hoogeljjk waardeert het streven van
„Jehova Nizzi" 70 kleedingstukken te ont
vangen is vooral in dezen duren tjjd van
groote beteekenip.
Zegene de Heere de Jongedochter-Vereeni-
ging enneigeHjj het hart van vele meisjes in
de gemeente om lid van „Jehova Nizzi" te
worden.
Namens de diaconie van Grjjpskerke,
A. Vlieger.
De Vrouwenvereeniging „Diaconaal Hulp
betoon" te Vliseingen geelt kennis aan haar
geachte begunstigers, dat ze door tijdsomstandig
heden dit jaar geen jaarvergadering kan houden.
Zjj brengt nu langs dezen weg haar harteljjken
dank voor de bjjdragen haar geïchonken. Ook
den zusters, die ons met een buitengewone gift
hebben verbljjd, vriendeljjk dank.
Het Bestuur.
ZENDING.
Met dank ontvangen voor de Zending zil
verpapier en postzegels van A. de W. te Kou-
dekerke en E. v. d. V. te Vrouwepolder.
Mej. A. Kerkhof.
Tn vriendeljjken dank ontvangen door ds.
Wielenga voorde Zending: gevonden iil da
collecte Serooskerke f 1,van de schoolkin
deren te Haamstede f 2,50; van de kinderen
Walraven, Noordweg een pakje zilverpapier.
Vlissingen. Met dank ontvangen van de
Vrouwenver. „Diaconaal Hulpbetoon" f 10,
van de Jongedochtersver. Dorcas "ook f 10,
terwjjl de opbrengst van het orgelfonds pro
November was f 4,69%.
De scriba G. J. Fros.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie
Middelburg, 18 Dec. 1918.
Aan den Weleerw. Heer Ds. G. F.
Kerkhof, Redaetour d^r „Zeeuwsche
Kerkbode".
Geachte Redacteur!
Thans heb ik de brochure van dr. Veltenaar
gelezen. Maar hoe verwonderd was ik, dat U
haar beoordeelen kondt, geljjk u in uw blad
van 6 Dec j.l. deedt!
„Alles bjj elkaar genomen, is dus dit vlug
schrift geen ernstig werkDat was Uwe ver
nietigende critiek. Als dit waar is zoo zei
ik daartegenover in uw blad van 13 Dec. j.l.
dan wensch ik door U met dr. Veltenaar niet
in één adem te worden genoemd. Maar, waarde
collega, die brochure is wèl ernstig werk, zeer
ernstig. Kom, U kan toch niet meenen, dat een
paar geestigheden het ernstig karakter van een
geschriftje in den weg staan
Is het niet ernstig, wat dr. V. op pg. 58
zegt van de schorsing van een groot getal „der
trouwste kerkgangsrs, der teederste christenen"
in 1886 Is het niet ernstig wat hjj op pg. 59
zegt van de toestanden in de Hervormde Kerk
Is het niet ontroerend-prnstig, als hjj op pg.
12 verhaalt van het optreden van Haverschmidt,
van het protest zjjns vaders daartegen en van
de verslagenheid in zjjn ouderljjke woning, als
zjjn vader 's avonds die treffende woorden uit
de Klaagliederen van Jeremia leest? En doet
U hetgeen hjj vermeldt van dat wegdragen der
stoelen uit de Groote Kerk door de vrouwen
en meisjes van Maassluis niet denken aan tafe
reeltjes van Ulfers' „Oostloorn", tafereeltjes
van weemoedige schoonheid (zie pg. 34).
En nu de hoofdzaak 1 Als dr. V. de doleantie
„een tijdelijke breuk" noemt, dan sluit hjj zich
toch aan aan de woorden van den doleerenden
kerkeraad van Maassluis en aan de woorden
van dr. Kuyper zelf(zie pg. 40, 44). En, ge
achte Redacteur, tijdelijke breuken zjjn er toch
om geheeld te worden 1 Daarop aan te sturen,
is dat geen „ernstig werk"
Waarom noemt u dan dr. V. „een verkeerd
voorlichter van de jongere generatie" Waar
om zegt u dan, dat hjj „een trek naar de Herv.
Kerk vertoont"
Neen, ik acht me niet langer verongeljjkt,
met dr. V. in één adem te worden genoemd.
Uwe critiek deed hem onrecht aan.
Waar, in zjjne brochure, kunt U mjj ééoe
plaats aanwjjzen, die Uw oordeel steunt, dat
dr. V. „alle vastigheid van belijdenis als uit
de mode wil wegwerpen"
U maakt onderscheid tusschen deze qialifi-
catie en die van „beljjdenisloosheid". Ik zie dat
niet in. Alle vastigheid van belijdenis wegwerpen
is toch zeker wel beljjdenis-fóos zjjn
Ik sprak in mjjne brochure van „waardee
ring", dr. V. in de zjjne van „vriendelijkheid"
jegens de Hervormde Kerk. Nu haalt U er in
eens dr Cramer bjj, cum suis nog welEn U
roept de oude „Remonstranten" uit hun graf!
Maar daarover heeft dr. V. het toch niet in
zjjne brochure! En al ware dit zoo, „waar
deering" en „vriendelijkheid" zjjn toch geen
woorden synoniem met „instemming" en „ap
plaus" Daargelaten nog de vraag, of meerdere
„waardeering" jegens de Remonstranten bjj onze
vaderen en meerdere „vriendelijkheid" jegens
mannen als dr. Cramer c. s. bjj ons, hun en ons
tot schande zouden moeten worden aangerekend.
Ten zeerste zult U mjj aan U verplichten,
als ge het bovenstaande in uw geëerd blad
opneemt.
Met collegiale groeten,
Uw dw.,
J. B. Netelenbos.
Ik deed U dus, waarde Collega Netelëhbos,
geen onrecht aan door U met Collega Veltenaar
op één ljjn te stellen. Daarover zjjn we 't eens.
Dat deed trouwens niet ik alleen, maar ver
scheidene Collega's die zich in de Pers uiten,
waar achter nog vele andere Collega's staan,
die zich nooit uitlaten, maar 't daarom wel met
mjj eens zjjn, en die niet staan aan de zjjde
van U en van dr. Veltenaar.
Mjjn oordeel over dr. Veltenaars vlugschrift
is in 't minst niet veranderd door uwe opmer
kingen. Ik^ sprak van „geen ernstig werk" en
dat ziet niet op wat humor, in zjjn boekje
voorkomende, maar op de beschrijving zelve
van de Doleantie in Maassluis Van geestelijke
factoren, die daartoe gewerkt hebben, rept dr,
V. niet. Uitwendige handelingen deelt hjj mee
als een rapporteur van een nieuwsblad. Een
indruk van den ernst, waarom het bjj de broe
ders en zusters in die dagen in Maassluis ging,
krjjgt niemand. Dr. Veltenaar, die zelf wel
voelde, dat ernst niet de hoofdtoon was, ver
dedigt op zjjn manier zich aan het slot van zjjn
brochure met de door mjj aangehaalde kwink
slagen.
Dat toonealtje op blz. 12 dan? Och kom,
most daaruit nu bljjken de ernst der kerkelijke
beweging in die dagen Zulke „ontroerende"
levensmomenten geschieden in elk gezin wel
eens.
En uw citaat dan van blz. 58? Mag ik het
eens heelemaal geven Het luidt aldus
„Dat er onrecht aan de Gereformeerden
is geschied, is voor mjj voor geen tegen-
