Verantwoording van Liefdegaven.
BOEKAANKONDIGING
En wijl het leven der Gereformeerden in
andere landen met dat in ons vaderland ten
nauwste saamhing, was ook de destijds heer-
schende meening, dat de beslissing op die
Synode te nemen inzake het leergesekil met
de Remonstranten, ook beslecht moest worden
door de Gereformeerden uit andere landen.
Bekend is dan ook, koe afgevaardigden der
buitenlandsske Kerken mede op onze Nationale
Synode zijn tegenwoordig geweest.
Om het gewicht van de handelingen dier
hooge vergadering te kunnen begrijpen, moet
eerst de aandacht gevestigd worden op de jaren,
die aan hare bjjeenroeping vooraf' gingen.
Heel het vaderland was in spanning geraakt,
kerkelijk door de Remonstrantsche twisten,
politiek door den strijd tusschen Oldenbarneveld
en Prins Maurits. En men verwachtte uitkomst
uit de moeilijkheden alleen door eene Nationale
Synode van de Gereformeerde Kerken.
De wortelen van den Arminiaanschen strijd
düs genoemd naar hun leider Jaeobus Ar-
minius, sedert 1587 predikant te Amsterdam,
en van 1603 af hoogleeraar te Leiden zijn
eigenlijk reed9 te zoeken in de zestiende eeuw.
Remonstrantsgezinde schrijvers der kerkhistorie
(als Ypey en Dermout) beweren zelfs geheel
ten onrechte dat de Reformatie in ons land
niet Calvinistisch geweest is in oorsprong, maar
meer overeenkomstig de Remonstrantsche ideeën.
Doch feit is dat na het bekend worden van
Calvijns Institutie in ons land, de Kerken aan
stonds hebben erkend, dat die leer op waar
heid gegrond was, en haar ook van ganscher
harte als belijdenis hebben aangenomen.
Z\j, die iets anders leerden, werden als leeraars
van afwijkende gevoelens gebrandmerkt, zoaals
Huibert Duyfhuis, Casper Coolhaes, Herman
Herberts, Taco Sybrants, Cornelis Wiggerts e.a.
Onder de aanzienlijken hebben afwijkende ge
voelens veel ingang gevonden door de geschrif
ten van den libertijn Dirk Yolckerts Coornhert.
Hoewel er tusschen die afwijkende leeraars
geen verband bestond, kwamen zjj toch in één
punt overeen, namelijk dat zij groote bezwaren
hadden tegen de leer der praedestinatie. Steun
zochten zij vooral bij de Overheid, en ofschoon
zij als niet-gereformeerd bij ons volk te boek
stonden, trachtten zij hun bestaansrecht in de
Kerken te handhaven.
Maar de Geref. Kerken zijn tegen hen opge
treden, reeds aanstonds, en hebben die dwaal
leeraars genoopt hun gevoelens te herroepen of
ze anders uit hun bediening geschorscht.
Arminius is toen de man geweest in wien
de afwijkende gevoelens werden geconcentreerd.
Zoolang hij nog in Amsterdam predikant was,
moest hij voorzichtig zijn, door den Gerefor
meerden kerkeraad aldaar in toom gehouden,
maar eenmaal hoogleeraar te Leiden geworden,
kwam hy voor zijne opinies tegenover de stu
denten uit, en daardoor vlak te staan tegenover
zijn Calvinistischen collega Gomarus. De botsing
kwam 't eerst op de zoogenaamde dispuut
colleges aan den dag. En toen bleek alras dat
de Staten op de hand van Arminius, de Kerken
op de hand van Gomarus waren. Bjj het
afnemen der praeparatoire examens hebben de
Kerken toen streng de hand gehouden aan de
Gereformeerde leer, om de leerlingen van
Arminius uit de gemeente te weren. Alleen in
Classes, waar vele Arminiaansgezinde predi
kanten waren, werd minder streng toegezien
op de leer. En zoo konden toch At minius disci
pelen de kansels bereiken, en die hebben door
hun optreden onder het volk veel beroering
gebracht. Toen Arminius in October 1609
stierf, werd de strijd in de Kerken dan ook
algemeen, want uit de vergaderingen der Classes
bleek, dat in Holland en Utrecht, in Gelderland
en Overijsel het Arminianisme vrij sterk was
doorgedrongen. De man, die destijds de leiding
der Arminianen op zich nam, was Johannes
Utenbogaert, welke de zoogenaamde Remon
strantie (geteekend 14 Januari 1910 door 43
predikanten) heeft opgesteld, welk stuk dienen
moest om de Remonstrantsche gevoelens te
verdedigen voor de Staten van Holland.
Zjj eischten eene herziening der Belijdenis
naar Gods Woord en wel door eene Nationale
Syode, omdat zij meenden dat de gereformeerde
omschrijving van de leer der waarheid met de
Schrift in strijd was. Zij stelden het voor alsof
er strijd was tusschen Gods Woord en de
Gereformeerde leer op vijf puntenlo omtrent
de verkiezing en verwerping, 2o omtrent het
geloof, 3o omtrent de verdiensten van Christus,
4o omtrent de genade Gods in den zondaar,
en 5o omtrent de mogelijkheid van afval der
heiligen. In hun Remonstrantie ('t welk betee-
kenttegenbetoogbetoogden zij dus tegenover
de Gereformeerde leer, dat hun voorstelling
van de leer met den bijbel overeenkwam En
hoewel het verschil over zulke uiteenloopende
punten ging, kwam 't toch feitelijk neer op
een grondartikel, nl. de leer van des zondaars
vrijen wildoor de Remonstranten voorgestaan,
door de Gereformeerden terecht ontkend.
De Remonstranten deden het voorkomen,
alsof zij elke scheuring in de Kerken wilden
voorkomen, alsof zij de eenheid der liefde en
den vrede wilde bewaren, maar feitelijk kwam
hun toeleg hierop neer, dat zij verlangden dat
de Gereformeerden zich naar hun opvatting
zouden schikken en naar hun pijpen zouden
dansen.
B(j die leergeschillen voegde zich tegelijker
tijd een ander, een politiek geschil. Uten
bogaert had in 1610 een brochure in 't licht
gegeven, getiteld „Traktaat over het ambten
de autoriteit der Overheid in kerkelijke zaken",
en daarmee werd de strijd geopend over de
vraag, of de Kerk zichzelve regeeren zal, dan
wel of zij is dienaresse van de Overheid. De
Remonstranten kozen vcor dit laatste, en meen
den dat ook in zake de religie aan de Overheid
zeggenschap toekwam over de Kerken. En dat
bleef niet maar bij een leer, maar werd ook
in de praktijk toegepast. Meermalen heeft,
bijv. in Holland, de Remonstrantsgezinde Over
heid haar macht aangewend om in de zaken
der Kerk in te grijpen. Nu eens schorste zij
eene Particuliere Synode, dan weer weigerde
zij er eene saam te roepen. Bjj de beroeping
van predikanten oefende de Overheid telken
male haar overwegenden invloed uit. De Ker
ken waren niet vrij in hare beweging, en dat
schaadde haar welstand en werkte haar bloei
tegen In Zeeland zoowel als in Utrecht en
Holland konden jaren achtereen geen Particu
liere Synodes gehouden worden, eenvoudig
omdat de Staten dier gewesten er zich tegen
verzetten. De gezonde ontwikkeling van het
kerkelijke leven werd door de Overheid almeer
bedreigd, en de Gereformeerden werd door haar
machtigen arm onderdrukt, terwijl de predi
kanten van Arminiaansche richting niet slechts
geduld, maar door hooger hand zelfs beschermd
werden. De aanhangers van Arminius werden
steeds stouter in hun optreden, namen op som
mige plaatsen de Kerken in bezit, ontzetten de
Gereformeerde predikanten uit hun ambt en
maakten de bijeenkomsten van Gereformeerd-
gezinden onmogelijk. Nog heftiger werd dë
partijstrijd toen Oldenbarneveld zich aan
Remonstrantsche zijde schaarde. Pas door het
optreden van Prins Maurits, welke op aan
sporing van zijn neef Lodewjjk het voor de
Gereformeerden opnam, kwam er voor laatstge
noemden weer verademing. Het baatte niet of
men al eene oplossing gezocht had om door
het houden van Conferenties de moeilijke ge
schillen uit den weg te ruimen. Instee van de
verdraagzaamheid te bevorderen (wat beoogd
werd), werd de klove tusschen de beide par
tijen steeds dieper. Almeer werd ingezien, dat
een andere uitweg moest gezocht en dat alleen
het houden eener Nationale Synode de ge
schillen zou kunnen beeindigen.
Oldenbarneveld wist intusschen de Staten
van Holland te bewegen tot het nemen van
de Scherpe Resolutie in Augustus 1617, die
gelijk stond met een verklaring van den bur
geroorlog en waarbij bet houden eener Nationale
Synode werd geweigerd en slechts ingewilligd
het vergaderen van een provinciale Synode
onder autoriteit en directie der Staten, terwijl
de steden gemachtigd werden krijgsvolk aan
te nemen tot uitvoering dier Resolutie en de
rechtshoven gesloten gehouden werden voor
klagers in religiezaken.
Die Scherpe Resolutie bracht geweldige ont
roering onder het volk. Toen is Prins Maurits
energiek opgetreden Niet alleen kerkte hfj bij
de zoogenaamden „doleerenden"maar hij weer
stond den onbuigzamen overmoed van Olden
barneveld met kloeke daden, bijv. door te
Utrecht de waardgelders af te danken en in
andere steden de vroedschap te veranderen
Ook Holland boog ten leste voor 's Prinsen
macht en bewilligde in het houden eener
Nationale Synode, terwijl de Staten- Generaal
besloten, dat die Synode niet slechts de ge
schillen had bij te leggen, maar wel ter dege
te beslechten. Het tegenstribbelen der Remon
stranten hield nog eenigen tijd de uitvoering
van dit besluit tegen.
Op den 17 October 1618 werd in alle Kerken
het houden der Nationale Synode afgekondigd
en door de voorgangers in de godsdienstoefe
ningen de onmisbare leiding des Heiligen
Geestes afgebeden over de hooge vergadering,
die gehouden zou worden tot beslechting van
de kerkelijke geschillen en om den vrede onder
de burgerij te doen weerkeeren. En op 13
November werd de Synode plechtigljjk ge
opend. Kerkhof.
K«rk- «n lehooinkawi.
DRIETAL
te Lutten A. P. Lanting te Krommenie
A. F. Schaafsma te Grijpskerk
II. Middelveld te Hoogkerk.
TWEETAL
te Vlissingen ds. K. van Anken van Pernis
ds. H. H. Schoemakers van Kampen.
BEROEPEN
te Bunschoten (B)W. Yeder te Zwolle
te De KrimJ. G. Feenstra te DirkBhorn
te Tienhoven P. Nomes te Fijnaart
te Oosterend (op Texel) en te Vreeswijk:
Dr. C. Veltenaar te Suawoude
te Veere: K. Yeen te Meliskerke
te Deventer (A.)H. Hummelen te Breda
te Lutten a.d. DedemsvaartA. F. Schaafsma
te Grijpskerk.
AANGENOMEN
naar BlijaC. H. Elzenga te Woubrugge.
BEDANKT
voor OldehoveK. v. d. Yeen te Gasselter-
nijeveen
voor OoltgensplaatF. Staal te Coljjnsplaat
voor Werkendam (B) T. Bouma te Doorn;
voor Steenwijk L. C. Kreyfc te Huizum.
Tot leerend-ouderling te Rilland-Bath
is benoemd de heer B. W. de Graaff te Poort
vliet.
Afscheid van Bergum wegens emeritee-
ring ds. J. Kooi met 2 Cor. 4 7.
*- Intree te Baarland ds. R. Brouwer met
Ef. 4 11 en 12, na bevestigd te zijn door
ds. H. Brouwer van Westerbork met Jes.
62 6 en 7.
Ds. A. C. Hey te Tienhoven, beroepen
predt. van Koudekerke, hoopt Zondag 27 Oc
tober zijn afscheid te doen, en 10 Nov. zijn
iutree, na bevestigd te z(jn door zijn schoon
vader ds. S. T. Goslinga, em. predt. te Drie
bergen.
Prof. dr. H. Bouwman herdacht de vorige
week, hoe hij vóór 25 jaren zijn intree als
predikant te Berlikum deed. Ouder veel be
langstelling vierde hij te Kampen zjju jubileum.
Aan de Theol. School te Kampen slaagde
voor het cand. examen 2e ged. de heer P. de
Jong te Zwolle.
Intree te Ten Post ds. J. Hoekstra met
Ef. 6 18e en 19, na bevestigd te zijn door
ds. A. de Boer van Garrelsweer met 1 Petr.
5 2.
Ds. W. Sieders te Ylaardingen mocht
zijn 50-jarig ambts-jubileum herdenken; hij
heeft het grootste aantal dienstjaren van alle
Nederlandsche predikanten.
Een treffende waardeering. Ds. W. Sieders
van Ylaardingen, die zijn 50-jarig ambts-jubi
leum mocht vieren, ontving van Mr. Th.
Heemskerk, minister van justitie, een schrijven
namens de regeering, om hem geluk te wen-
schen. Ongetwijfeld zou dit schrijven verge
zeld zijn geweest van een ridderorder, indien
de Koningin tijdens den oorlog niet besloten
had geen ridderorders uit te reiken.
Verschenen is de Gereformeerde Kerk
bode, officieel orgaan van de Geref. Kerk te
Seheveningen, onder redactie van ds. M. H.
Gispen en ds. W. H. Oosten.
Offioiëelfi Berichten.
Hulpdienst Serooskerke in November.
3 Nov. ds. Runia
10 Veen
17 Kerkhof.
24 Wielenga.
Namens de classis Middelburg,
K. Yeen, Dep. ad lioo.
Meliskerke, 17 Oct. 1918.
Meliskerke, 14 Oct. 1918. Gisteren na den
n orgendienst werd door onzen geachten leeraar
aan de gemeente bekend gemaakt dat door
hem eene roeping van de kerk te Yeere was
ontvangen.
Geve de Heere zijn dienstknecht licht en
wijsheid om eene beslissing te nemen Zijn Naam
ter eere, tot welzijn van de betrokken kerken.
Namens den kerkeraad,
C. Polderman, Scriba.
A.s. Donderdag 24 October, des namiddags
te 2.30 uur, in de consistorie Hofplein verga
dering tot het onderzoek van de stukken van
den beroepen predikant, ds. Heij, te Koudekerke.
Namens de kerkeraden van
Middelburg en Souburg,
Ds. L. Bouma.
Ds G, F. Kerkhof.
MiddelburgDinsdag 22 Oct. a.s. des avonds
van 89 uur, hoopt de PJaatscommiseie zit
ting te houden in de Consistorie der Nooder-
kerk. Zij noodigt ieder die in de Hofplein-,
Gasthuis- of Noorderkerk eön plaats wenschen
uit, z'ch daar te willen vervoegen.
De voornoemde Comm.
i. de Kam.
C. v. d. Kletjn.
J. W. den Hollander.
Zilverpapier enz.
Vriendelijk dank voor de toezending van
een pakje zilverpapier door N. N. te Anna
Jacoba Polder, voor de Zending.
J. D. wlklknga.
Theologische School.
Met hartelijken dank ontvangen f 5,voor
de Theol. School te Kampen, gevonden in de
collecte der Geief. kerk te Souburg.
J. D. Wielenga,
Classic. Corresp.
Vlissingen. Met dank maken we melding
van de gift groot f 1,— voor de „Zending",
gevonden in de collecte.
De Scriba,
G. J. Fros.
ZENDING.
Met hartelijken dank ontvangen van N. N.
te Middelburg een zilverbon van f 2,50 „om
het geringe batig saldo van den Walcherschen
Zendingsdag een weinig te vergrooteu."
Kerkhof.
Diaconaal Hulpbetoon.
Met vriendelijken dank ontvangen van Mej.
S. f 2,50 en van Mej. V. f 2,50.
E. van RooPoelman,
Penningms.
In dank ontvangen voor de Zending te
MagelaDg f 10,38, verzameld op een bruiloft
onder Souburg. Bouma.
Christian Science. (Christelijke Weten
schap) door dr. H. Bouwman, Hoog
leeraar a. d. Theologische School te
Kampen. Uitgave van E. J Bosch Hbzn.
te Baarn.
„Ds. Christian Sciense vraagt in de laatste
jaren b\j toeneming de belangstelling van de
beschaafde wereld. Z\j treedt op met de pre
tentie,^ dat zij is in het bezit der waarheid,
dat z\j de alleen juiste kennis van het chris
tendom en van het evangelie van Jezus heeft,
en dat zij in staat is door hare meta-pbysische
methode der menschheid den weg te openen
voor de eeuwige zaligheid. Na een nacht van
dwaling, zoo schreef Mrs. Eddy, de stichferes
der Christian Science is de ster der waarheid
opgegaan en de wijzen moeten nu zien ni at
en „volgen de morgenster van de goddelijke
wetenschap, welke verlicht den weg natr de
eeuwige harmonie. De tijd voor de denkers is
gekomen. Waarheid, in afhankelijk van leer
stellingen en tijdelijk geëerde systemen, klopt
aan de stem der menschheid. Tevredenheid
verleden en het koud conventioneele brokkelt
weg. De onbekendheid met God behoeft niet
meer den weg tot het geloof te banen". De
zuivere kennis der waarheid, zooals Jezus die
had geopenbaard, maar welke de kerk had
verloren, is in den laatsten tijd weder bekend
geworden. Het is toch de zending van Jezus
geweest, zoo leert de Christian Science, om
God aan de menschen en den mensch aan zich
zelf te openbaren. Jezus Christus was de Groote
medicijnmeester, die, door dat hij den onein-
digen geest bezat en leerde kennen, de kran-
ken gezond maaktehjj was de groote hooge-
priester die door zijn kennis van de macht
des geestes de zonde in al hare vormen voor
het eerst wetenschappelijk overwon en hare
heerschappij brak. De ware christelijke weten
schap is bevrijding van de zonde en de dwa
ling en daardoor bevrijding van de ziekte".
Deze inleiding leert dadelijk, wat deze secte
voorstaat en wat haar aantrekkelijk maakt in
't oog van velen.
De inhoud wordt opgegeven
Mrs. Eddy en haar secte.
De moeder van Christian Science.
Oorsprong van Christian Science.
Het leerboek van Christian Science.
De Secte en hare godsdienstoefeningen.
De leer van Christian Science.
Het grondbeginsel.
Het Godsbegrip.
Leer van zonde en materie.
Leer der verlossing.
Emanatieleer.
Christian Science en de Bijbel.
Het Gebed.
Geneesmethode.
Beoordeeling.
Invloed van Christian Science.
Roeping der Kerk.
Bij de lezing bleek ons telkens, dat we hier
ontvangen een duidelijke uiteenzetting over
den oorsprong en de leer dezer secte. Voorts
wordt de dwaling op afdoende gronden be
streden zoodat ieder, die in de H. Schrift de
lamp voor onzen voet eert, niet in twijfel behoeft
te staan, wat hij over dit verschijnsel oordeelen
moet.
We weten, dat deze secte ook aanhangers
telt in ons gewest, en dat sommigen onzer
lezers met haar in aanraking komen en daar
om raden we aan, dat deze inzonderheid zich
deze degelijke brochure aanschaffen, opdat zij
zelf gewapend tegen de verleiding tevens
mans genoeg zijn om haar te bestrijden.
Onze vcreenigingen, welke er een bibliotheek
op nahouden, zullen goed doen met dit geschrift
daarin een plaats te geven.
Voor de uitgave is gezorgd, zooals we dit
van den bekenden uitgever gewoon zijn.
Cijfers en Feiten. Onder Redactie van
dr. E. J. Beumen en C. Smbenk, Leden
van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal.
Uitgave van J. B. van den Brink
en Co. te Zutphen.
De namen van de beide Redacteurs zeggen
reeds, wat ons hier aangeboden wordt. Ter
nadere aanduiding echter schrijven we ook nog
wat er boven staat: „Christelijke brochuren-
reeks voor het staatkundig en sociale leven".
Het eerste nummer geeft een politiek gedeelte,
dat handelt over de volgende onderwerpen
Liefde tot het Vorstenhuis; Goed begin;
VrouwenkiesrechtDenkbeeldig bezwaar Mo
derne leiding; Om welke reden Jammerlijke
laster en een sociaal gedeelte, dat de aandacht
vestigt opSterftecijfersgeen pacifisten bij
uitnemendheid Duurtecgfers Bemoedigende
ervaring Oudere arbeiders Cijfers betreffende
de woningbehoefte Het spel begint.
Kort en duidelijk wordt elk punt besproken.
Al wat hier voorkomt, is actueel. Met ejjfers
en feiten wordt gestaafd, wat hier gezegd wordt.
Het brengt ons dadelijk in 't midden van den
strijd onzer dagen. Elke maand wordt een
nummer gegeven. Wg juichen deze uitgave
toe en we wensehen, dat zij in onze kringen
ingang vindt.
Bouma.
Dr. H. Bouwmak. Onder ZQne Vleugelen
Twaalf preeken. Kampen. J. H. Kok.
1918. Prijs f 2,75 geb. f 3,40.
De Kamper Hoogleeraar, die dezer dagen
jubileert wijl h\j voor 25 jaren in het leeraars
ambt bevestigd werd, vond dat gelijk tegen
woordig meer gebruikelijk wordt een ge
schikte gelegenheid om zjjn vele vrienden een
bundel leerredenen te verschaffen. De bundel
draagt zijn naam naar de eerste predicatie, die
handelt over Maleachi 4 2a. De stoffen, ge
nomen uit het Oude zoowel als uit het Nieuwe
Testament, zgn aantrekkelijk lo. omdat meer
malen e*n heele pericoop genomen wordt, 2o.
omdat het geen al vaak behandelde teksten
zijn. De stijl van deze predicaties is heel
eenvoudig, neemt geen adelaarsvlucht. De
inhoud is degelijk, beslist gericht op opbouw
van het geloofsleven. Ik vrees dat kereltjes
van de jongere generatie, als ze hun neus eens
in dit boek steken, na een paar bladzijden
lezens, hun oordeel vellen met het woord van
pro f Hoekstra „te ouderwetsch', maar ik denk,
dat oudere, eenvoudige, degelijke Christenen a
la Paul Kiüger zoo'n bundel waardeereD, ge
durig weer hzen en er innerlijk zielsgenothg
smaken. Want soliede kanselwerk is hier ge
geven de stof werd nauwkeurig bestudeerd,
rustig ingedacht en daarna op klare wijze
praktisch toegepast. De wensch van den steller
dier predicaties, dat, mede door dezen zwakken
arbeid, de gemeente steeds beter versta den
oneindigen rijkdom van Gods ontferming in
Christus", - moge in vervulling gaan.
Kerkhof,
