I
I
A. GEENSENp
Collecte btj Huwelijken.
BOEKAANKONDIGING.
VEREENIGINGSLEVEN.
Zondagirmt.
Advartontiën.
Mejuffr. Jannetje Casteleijn,
geb. GRUSOA,
de lieer B. J. Bij de Vaate,
de lieer B. J. By de Vaate,
Bartel Jacob Bij de Vaate,
Ieder kooper van een Parapluie
of Wandelstok ontvangt voor
ST. NICOLAAS CADEAU een fijne
Brieventasch Cadeau, een sieraad
voor iedere huiskamer.
Kom en zie bij
Noordstraat recht over de Duif.
MIDDELBURG.
het pand gelegen Lynonetstraat 11, door koop
is overgegaan in Gereformeerde handen.
Een historisch moment voor Maastricht
Nogmaals, weest met ons verbied
Doch nu verderVoor de voltooiing is nog
ongeveer f3000 noodig. Ons kapitaaltje is lang
Diet voldoende, en de kas van Deputaten voor
den EvaDg. arbeid in N.-Br. en Limburg is
ledig.
We doen dus nogmaals, naar we hopen
voor het laatst, voor Maastricht een beroep op
de gebleken offervaardigheid van ons Ger. volk.
Bü den huidigen kolennood beseft iedereen,
dat hier in Zuid-Limburg voor Nederland een
levensader klopt.
Zend dan onverwijld een postwissel aan
eersten ondergeteekende, opdat binnen een paar
maanden uit ons zaaltje de lofzang moge
klimmen tot God in Sion, met stil ontzag en
dankbaarheid.
Maastricht. C. Pillicaan, Akerstraat 15.
Namens de Ger. Kerk van Heerlen,
Ds. G. J. Pontibr.
Mede aanbevolen door de Dep. v. d. Evang.
arbeid in N.-Br. en Liraburg.
Ds. W. Bosch, Almkerk.
Ds. L. G. Gobis, Zevenbergen.
Hooggeachte Redactie
Mag ik a. u. b. een plaatsje voor onder-
slaande
In Den Haag 9chynen de Broeders te weinig
uit de huwelijks-collecten te ontvangen. Nu,
ik wil dat niet baoordeelen. Plaetselyke ge
bruiken verschillen. Of het nu Haagsch is
dat de Broeders eene vermaning hunner ge-
meerite brachten, zooals onze Kerkbode van
16 Nov. j. 1. ons meldden weet ik niet. Dat
het echter ivvjs is ben ik zoo vrjj zéér te be
twijfelen. Maar dat tot daar toe. Onze hoog
geachte D. d. W. ds. Kerkhof schrijft daarop
Die Haagsche kerkeraad durft het te zeggen.
Maar ik verzeker u, ds. Kerkhof durft ook
Trouwens Z.E.w. heeft het van uit Den Haag
niet te leeren. Hij i9 glad niet bangZ.E.w.
beschrijft het als een kwaal die ook ten onzent
bestaat.
Het is hier ook, net zooals men een zaak
beschouwt en door welken bril men ze beziet.
Is 't geen schande? roept Z.E.w. uit. Wat
schande? Wel dat een geschonken Bijbel nog
niet eens uit de collecte betaald kau worden.
Niets geen schande lieve dominé. Ik denk my
in, een paar jonge lui die trouwen willen.
Hun ouders zijn arm. Toch willen ze hunne
kinderen een feestje bereiden. Hoe sober aan
gelegd ook, het kost nog al wat. Ook de feest
gangers tzyn niet uit den hoogen stand. De
meesten hunner is het reeds veel dat ze er hun
daggeld b\j in moeten boeten, dan moet er nog
een kleinigheid af voor een z.g.n. uitzet voor
bruid en bruidegom. Eindelijk zouden ze nog
een geschonken Bijbel moeten helpen betalen.
Niet noodig dominé. Die Bijbel zal wel be
taald zyn of worden. Ik geloof, die menschen
mogen eerst hun sober feestje organiseereu, en
brengen ze dan uit dankbaarheid nog een pen
ning je ten offer voor kerk en armen, dan is
'fc o zoo mooi.
Goed antwoordt Z.E.w. misschien. Ik heb
het niet over die arme menschen, maar over
degene die het doen kunnen. Dan verzeker ik
u plechtig mijn waarde Broeder, dat het niet
de beste gevers zijn die op een bruiloft eens
willen pronken met een booge collecte. De
Walchersche christenen zjjn er over het alge
meen niet voor, om een groote gave te geven
in een kleinen kring, wyl men het dan zoo
stilletjes uit kan rekenen van wien die gave
komt. Daar nu moeten ze niets van hebben.
Neen, elke week veel wegleggen naar de roe
ping van Gods wege, plus algemeene oefening
van barmhartigheid en offeren voor de uitbrei
ding van Gods Koninkrijk, dat zijn ze daar je
mee opschiet.
Openbare offeranden brengen Neen, da's
afgeschaftEen waar geloovige en goede gever
gleed zij af op het hellend vlak. Daar in den
schouwburg maakte zij kennis met Albert
Vervoren. Die sprak haar aan met nog 'n
vriend van hem. Toen het stuk geëindigd
was, brachten zij de twee dienstboden naar
huis en spraken af voor 'n volgenden avond.
In 't eerst was Anna eenigszins schuw tegen
over den galanten jongen man, maar langzamer
hand kreeg zy hem lief.
Hun omgang werd intiemer en zij verloofden.
Wel was de verhouding tusschen Anna en
haar ouders minder hartelijk geworden, door
dat zij haar, toen zy de eerste maal met va-
cantie thuis kwam, de les hadden gelezen en
haar hadden gewezen op het verkeerde van
haar doen en laten, maar toch schreef ze naar
huis, dat ze verloofd was met Albert Vervoren.
Zij twijfelden er niet aan, of haar ouders zouden
als zij hem kenden haar besluit goedkeuren.
.Toejuichen", durfde zij niet schrijven, want
reeds bij het goedkeuren zag zij haar vader
het hoofd schudden en haar moeder haar me
delijdend aanzien. Verder schreef ze niet over
hem. Alleen vertelde zij nog, dat hij in de
zaak van z'n vader was, een flinke brandstof-
fenzaak en dat die laatste spoedig zich uit de
zaak zou trekken. Dan was hij dus alleen
baas. Het huwelijk zou dan ook spoedig vol
trokken worden
Daarna was voor baas Louwerse de zwaarste
slag gekomen, die hem ooit kon treffen. O,
liever had-ie gewild, dat heel z'n huis in vlam
men was opgegaan, dan dat vreeselijke
Anna was thuis gekomen, voor enkele dagen,
dat is als hij meent het te moeten doen, stil
letjes ah voor het aangezicht des Heeren.
Bij voorbaat dank voor de plaatsing.
Uw dienstw in Chr.
A Geschiere
Grijpskerke, 29-ll-'17.
Oade Paden. Weekblad voor de verbreiding
der Gereformeerde beginselen ten dien
ste van kerk en volk. Onder hoofd
redactie van ds. J. J. Knap Czn Ned.
Herv. Pred. te Groningen. Kampen,
J. H. Kok. Prijs per jaargang f3.
oH. 1-4.
Twee jaargangen heeft dit weekblad achter
den rug. Het heeft zich een kring van belang
stellende lezers verworven De Redacteur ver
staat de zeldzame kunst altoos frisch te schre
ven. De staf vau medewerkers verzorgen een
ieder hun rubriek met veel zorg. Wie dit blad
leest blijft op de hoogte van het kerkelijk leven
zoowel in de Herv. als in de Geref. Kerk.
Voorts geeft het door vervolgartikelen princi-
pieele leiding. Vooral het onderwerp, waarmee
in October de nieuwe jaargang aanvangtHet
duizendjarige rijk vindt altoos aandachtige
lezersen de manier van behandeling van ds.
K. is leerzaam, leidt tot nadenken. De rubriek
„Aan het Spievenster" behandelt de nctueele
vraagstukken, welke zich op kerkelijk gebied
voordoen. Ds. K. is een secuur leidsman, die
altoos met de omstandigheden rekent en toch
tracht de lijn van Gods Woord vast te houden.
De lezing van dit weekblad kan met warmte
worden aanbevolen.
Van Jobs leven en lijden, door J. J.
Westerbeek van Ekrten. Plm. 200
bladz. Drukkerij Libertas, Rotterdam.
Prijs ingenaaid f 1.85, gebonden f2.60
Een aantal met zorg gekozen meditaties over
teksten uit het boek Job. Het draagt het 't
stempel van den tijd, waarin we leven. Daarom
juist is het lectuur voor ons volk in den tegen-
woordigen druk. Ds. W. v. E. weet op een
voudige wijze tot het hart zijner lezers door te
dringen. Menige bladzijde trof ons juist door
dien eenvoud en het lijkt ons toe, dat deze
bundel overdenkingen met stichting gelezen
zal worden. Bovendien zorgde de uitgever voor
zulk eene aantrekkelijke uitvoering, dat het
een genot is dit boekske in handen te nemen
en over de bladzijden het oog te laten gaan
Bij uitnemendheid geschikt voor Zondagslec-
tuur, ook voor aan huis gebondenen.
Clara van Arkel, door Nelly Has. Prijs
f 2,25, geb f 2,90.
W. Kirciiner, Amsterdam. 1917.
Toén ik ia eene aankondiging van den uit
gever gelezen had: „Vrucht van toenemend
talent aan dezen auteur in zoo ruime mate ge
schonken", greep ik met gretige belangstel
ling naar het tweede groote boek van de
schrijfster van „Zusterliefde". Van die „toene
ming" bespeurde ik niet veel. Toch is ook
„Clara van Arkel" een boek dat er wezen mag.
Het heeft zijn deugden en zijn ondeugdeD,
Mej. Has is meesteres in het uitbeelden van
tooneeltjes van het gewone dagelyksche huise
lijke leven. Ze teekent karakters en typen, zoo
als wij ze gedurig aantreffen in eigen omgeving.
Het milieu is christelijk, gereformeerd zelfs,
maar toch min of meer van een oppervlakkig
gehalteom maar eens iets te noemende
ouders treden al heel weinig op met leiding
tegenover hun kinderen. Indien liet de bedoe
ling der schrijfster geweest is te laten zieD,
dat onder de jeugdigen wel eens weinig dege
lijkheid wordt aangetroffen, al behooren ze ook
tot gereformeerde huizen, dan komt een na
denkend lezer wel tot die gewenschte con
clusie, raaar me dunkt, dat had de schrijf
ster in scherper licht kunnen brengen. Het
lijkt ons toe, dat de schrijfster met zekere
voorliefde geteekend heeft de gemoedsbewegin
gen der heldin van dit verhaal, Clara van Arkel,
zelfs zóó in de finesses afdalend, dat gedurig
de vraag oprijstzouden in dit stuk schrijfster
met haar galant. Modieus gekleed was zij
natuurlijk, nog veel chiquer dan vroeger. Heel
het dorp sprak er schande van. Het algemeen
gevoelen was, dat „mooie Anna van baas
Louwerse", den verkeerden weg opging Niets
zou van het meisje terecht komen. Denk je
dan, dat die Amsterdamsche mijnheer daar
iets van meende 't Mocht wat. Die zal
zoo'n boerenmeisje nemen
En vader Louwerse, die al heel spoedig wist,
welk vleesch hy met Albert Vervoren in de
kuip had, keek z'n dochter toornig aan. O,
dat die, z'n. lieveling, z'n oogappel, hem zóó
kon dwarsboomen, terwijl al z'n andere kin
deren hem in alle3 gehoorzaamden, dat was
hard. Hij gevoelde het, lijj besefte hethü
ging z'n kind verliezen voor goed Hy moest
zich geweld aandoen, om niet uit te varen
tegen Vervoren, die hem en z'n huisgezin met
zichtbare minachting bejegende- Moeder kreeg
nog even gelegenheid, Anna alleen te spreken.
Zij werd er op gewezen, dat zij verkeerd deed.
Hij was een man, zonder eenig beginsel. Om
godsdienst bekommerde hij zich niet. En nu
vreesde, of' liever zag het zeker, dat Anna
er ook niet meer om gaf, maar nooit had zjj
van haar oudste kunnen denkeD, dat die het
zoover zou drijven Met blijkbaar onceduld
hoorde Anna haar moeder aan. Ze wilde het
gesprek zoo gauw mogelijk afbreken. Een
zeer gereede aanleiding vond zij hierin, toen
haar moeder de oprechtheid van Vervoren in
twijfel trok Dat was te veel
(Wordt vervolgd).
en romanheldin soms één zijn Het wordt voor
een lezer voor eene lezeres misschien niet
wel wat vermoeiend, die gedurige redeneerin
gen van Hej. Clara aan te hooren Jo ofWim,
Wim of Jo, als 't bii haar is „Entre ces
deux mon cocur balance".
De oprechtheid van Clara is voorbeeldig,
maar bare gemakkelijkheid in het aanknoopen
van liefdesbetrekkingen en het sluiten van een
verloving zeker niet aanbevelenswaardig. De
zwakheden worden wel wat te veel mooi ge
praat. Of is het voldoende te zeggen Ilaar
karakterzonde was gelukkig te maken, terwijl
zij 't niet kan (blz 242) Als Clara weer eene
onverzichtigheid begaan heeft, dan verwijdert
ze zich raaar op haar slaapkamer, snikt het
uit dat gebeurt wel houderd maal in dit
boek bidt om vergeving en 't lieve
leventje begint weer van voren af aan. Dat is
de schaduwvQ&Q van dit boek: het is niet
karakter vormend, maar kan voor jeugdige
lezeressen karakters-vormend werken, zoo
die tenminste niet zelfstandig, flink en degelijk
genoeg zijn om van Clara's snikkerytjes spoe
dig genoeg te krijgen. De schrijfster heeft toch
niet bedoeld een mooien glimp te geven, nog
wel met christelijk vernisje er op, aan ondeu
gende meisjesgrillen op zekeren leeftijd Soms
bekroop ons al lezende wel eens die gedachte.
De personen, die rondom Clara zich groepeeren,
zijn werkelijk met talent geteekendJo Stin-
der, zijn valer en broer Lou, de Hilv6rsumsche
tante en Bob, Jan Brnins en Betty die in
't voorlaatste hoofdstuk met een salte mortale
hun karakter verbeteren, iets wat in realiteit
nu niet zoo met 'n handomdraai gaatal
leen blijft ons een mysterie de min of meer
mysterieuse Wim, de uitverkorene van Clara.
Juist Wims karakter wordt te vaag geteekend,
dan dat de lezer(es) voor hem ©enigermate
dezelfde sympathie zou koesteren als Clara.
Met dat al is „Clara van Arkel" eed spannend
boek, dat mits met oordeel van onderscheid
gelezen waarschuwt tegen te lichtvaardig
gesloten verbintenissen.
Het zal, vooral door de jeugd, worden ver
slonden.
Niet het geheel, maar wel fragmenten er uit,
zijn van letterkundige waarde. De schrijfster
is, naar we vermoeden, nog jong. Als zy op
rijper jaren de pen niet neerlegt en eens an
dere stof kiest dan een liefdeshistorietje, be
staat er meer kans dat van haar „toenemend
talent" zal blyken. Visie heeft ze. Gave om te
vertellen en uit te beelden ook. Maar nog niet
rijpheid vau oordeel over zedelijke verhoudin
gen. Ze mint nu op dat gebied nog buitenis
sigheden. Dergelijke letterkundige producten
deren weliswaar volwassenen niet, maar be
vredigen hen evenmin; terwijl de invloed op
de jeugd geoefond, o,i. niet geheel van gevaar
is ontbloot.
De welbekende Amsterdamsche uitgever stak
dit boek in een mooie kleedij, gelijk aan die
van „Zusterliefde".
De Reformatie en (le Kerk. Rede ge
houden op Woensdag 31 Oct. 1917
in de Nieuwe Westerkerk te Rotterdam,
door ds. J. H. Landwehr.
Rotterdam. J. H. DoNNEft. 1917.
Prijs f 0,35.
Een lezenswaardige populaire rede, rijpe
vrucht van studie, welgedocumenteerd.
Ds. L. wijst op drie punten
le. Het karakter der Kerkhervorming.
2e Het recht der Kerkhervorming.
3e. De eisch der Kerkhervorming.
Vooral in het derde deel komen behartigens
waardige wenken voor voor onzen tijd.
Kerkhof.
Morgenstond. De eerste jaren der Her
vorming aan het volk, verhaald door
P. Brouwer. Uitgave van E. J. Bosch
Jbzn. te Nijverdal.
Dit is een volksboek in den goeden zin van
het woord. Het verhaalt ons het leven en de
werkzaamheid van Luther. De taal is eenvou
dig en duidelijk. Hoewel de schrijver toont de
historie goed te kennen, vermoeit kb den lezer
nergens door zyn geleerdheid. Hb schrift zoo,
dat het voor ieder begrypelyk is En als men
nu bedenkt, dat de stof, welke hy behandelt
intereressant is, dan kan men wel verstaan,
als ik zeg, dat het boek een aangename lec
tuur verschaft aan allen, die in de lange win
teravonden gaarne een goed boek lezen.
Onze jongelingsvereenigingen zullen ver
standig doen, wanneer zy het aanschaffen voor
hun bibliotheek, want in dit geval zal het wel
blyken, dat het dikwyls gevraagd wordt. Om
te laten zien, hoever de schryver de geschie
denis volgt, zeggen we, dat het laatste
hoofdstuk inlichting geeft over het onstaau
van den naam .protestanten".
Vele platen en portretten maken het werk
nog aantrekkelyker.
De uitgever zorgde voor een aardigen en
stevigen band en voor een helderen druk.
Bouma.
BONDSRING MIDDELBURG.
Openbare vergadering, te houden D. V. 6
December 's avonds 7 uur in het Christelyk
Militair Tehuis, Nieuwstraat Middelburg.
Onderwerp Propaganda-rede voor Patri
monium, over het doel, de grondslag en de
werkwyze van Patrimonium, in te leiden door
een afgevaardigde van den Ring Walcheren
van P.
Belangstellenden zyn hartelyk welkom.
J. M. Roseboom.
Ilingsecretaris.
Voor o. s. Zondag is de volgende
apotheek opengesteld
Te MIDDELBURG die van den heer
J. C. v. d. Harst.
Te Vlissingendie van Mevrouw
de Wed. v. Ockenburg.
Het behaagde den Heore van
Leven en Heerlykheid tot Zich te
nemen onze lieve Vrouw, Moeder,
Behuwd- en Grootmoeder
in den ouderdom van byna 77 jaren.
Uit aller naam,
C. CASTELEIJN.
Middelburg, 28 Nov. 1917.
Tramsingel.
Heden overleed in de volle ver
zekerdheid des geloofs, na een smar-
telyk doch geduldiggedragen lyden,
onze dierbare Echtgenoot en Vader
in den ouderdom vau 74 jaar en
8 maanden.
Wed. B. J. BIJ DE VAATE.
T. BIJ DE VAATE.
C. BIJ DE VAATE.
Eikerzee, 24 November 1917.
Heden overleed in de volle ver
zekerdheid des geloofs, na een smar-
telyk doch geduldig gedragen lyden,
onze geliefde Vader-, Behuwd- en
Grootvader
in den ouderdom van 74 jaar en
8 maanden.
Kerkwerve
St. BIJ DE VAATE.
G. BIJ DE VAATE-Jonker.
Anna-Jacoba-Polder
K. DE BAKKER-Bu deVaatk.
J. P. DE BAKKER.
Eikerzee
L. BIJ DE VAATE.
B. BIJ DE VAATE -Kloet.
Duivendyke
J. BIJ DE VAATE
J. P. BIJ DE VAATE-Kooman.
A. BIJ DE VAATE.
P. BIJ DE VAATE—Dalebout.
Eikerzee
JANS STRAAIER.
C. BOOT—Straaieb.
J L. BOOT.
Eikerzee, 24 November 1917.
Heden overleed na een smarte-
lyk lyden onze geliefde mede-
Broeder
in den ouderdom van 74 jaar en 8
maanden. Ruim 40 jaren mocht hy
onze gemeente dienen in het ambt
van ouderling. De wetenschap, dat
hy thans juicht voor den troon van
het Lam, lenigt onze smart.
Namens den Kerkeraad,
Ds. F. BRUINSMA, Praeses.
B. K. HASKER, Scriba.
Scharendyke, 24 Nov. 1917.
