FEUILLETON.
Levensstrijd.
door
WISSEKERKE.
OOSTERLAND.
INGEZONDEN STUKKEN.
Maastricht.
ernstig overwogen, of het wel mogelijk zal
z\jn op Java één kerk te hebben, waartoe dan
zoowel de Ohristeu-Iulanders als de Christen-
Europeanen behooren. Ds. Merkelyu wyst in
één van zjjn laatste brieven, naar aanleiding
van een vraag hem door het Middelburgsch
Zendingscomité gesteld, op deze kwes'ie.
Hij herinnert aan Djocj», waar men ééa
kerk institueerde; maar de draDg wordt steeds
grooter, om geseheiden te gaan leven; ja zelfs
is er reeds een voorstel by den kerkeraad van
Amsterdam ingediend, oiu tot zulk een split
sing over te gaan.
Waarom kan het nu wenschelyk, of zelfsnood-
zakelyk zyn, om de geloovigen op ééu plaats
toch in twee gemeenten ouder te brengen Wy
kunnen ons dit in Nederland byna niet voor
stellen zelfs werkt men, om daar, waar twee
Geref. Kerken zyn, deze te vereenigen daarom
zyn b.v. ook A. B. en C. te Middelburg opge
lost. Maar op Java staat de zaak anders, de
groote moeilijkheid zit in het taalverschil.
Zeer zeker is het eisch van ons christelijk
beginsel, dat de eenheid der kerk zich ook in
uitwendigen vorm openba'e.
Maar de verschillende talen hetJavaansch
der Inlanders en het Nederlandsch der Euro
peanen vormen een groot beletsel 't ver
schil toch in taal maakt het noodig twee
godsdienstoefeningen te houden een voor de
Javanen, en een voor de Nederlanders, want
indien men één godsdienstoefening hield, b.v.
in het Javaansch, dan zouden de Nederlanderrs
er niets aan hebben en werd ze gehouden in
het Nederlandsch, dan zouden de Javanen niets
verstaan. Dit onderscheid in taal maakt het ook
wenschelyk de bediening der sacramenten te
scheidenwant het gebruik van twee talen,
afwisselend, by één avondmaalsbediening, zal
de stichting voorzeker niet bevorderen.
Dit bezwaar wordt ook gevoeld by het heb
ben van één kerkeraad anders zou men kun
nen zeggen institueer één kerk en benoem één
kerkeraad, doch houd de diensten des Woords
en der Sacramenten afzonderlijk. Maar stel u
vooréén kerkeraad bestaande uit Javaansche
en Nederlandsehe ledenJavaansche kerke-
raadsleden, die Hollandsch spreken, zyn er
niet, of ten minste byna nieten Nederlan
ders, die het Javaansch machtig zyn, moet
men te Magelang met een lantaarntje zoeken
zelfs te Djocja zyn ze zoo zeldzaam, dat men
altyd dezelfde personen tot kerkeraadslid zou
moeten kiezen. En daar zitten nu de Javaan
sche en de Nederlandsehe kerkeraadsleden
naast elkander zy zien elkaar aaD, doch zy
verstaan en begrijpen elkander niethet is
eigenlyk een Babylonische spraakverwarring
de eenheid van zulk een kerkeraad is dan
maar een idee, een fictie, en geen werkelijkheid.
Ook voor de meerdere vergaderingen levert
het taalverschil groot bezwaar op, en het staat
de uitwendige eenheid in den weg, op dezelfde
gronden. Waren er te Magelang nu maar
genoeg Javaansche christenen, die het Hol
landsch kenden, en ook genoeg Nederlanders,
die de Javaansche taal machtig waren, dan
was het mogelijk één kerkeraad te vormen.
Maar zoo is het nu eenmaal niet. En daarom,
zoolang de toestand blyft als hy nu is, zal
uien op Java het beste doen, door te hande
len gelyk men in vroegere eeuwen in Neder
land deed, toen men naast de Gereformeerde
kerken stichtte Waalsche kerken, waarin de
Fransch-sprekenden werden vereenigd, en die
zelfstandig bestonden, maar naar de meerdere
vergaderingen der Geref. kerken hun afgevaar
digden zonden.
De toestand op Java zou dan zóó worden
het Javaansche deel los van het Nederlandsehe
deelen dit te eer, omdat zy wegens het ver
schil in taal ook op elk ander gebied, b.v.
maatschappelijk, ieder hun eigen leven leven.
De vraag zou dan kunnen overwogen, of later
de Nederl. Geref kerken eenige JavaaDSch-
sprekende afgevaardigden zouden zenden naar
de meerdere vergaderingen der Javaansche
Geref. kerken, en omgekeerd.
Dit is de ééne zyde van de zaak. Men kan
niet ontkennen, dat er vóór deze redeneering
heel wat te zeggen valt. Maar zien wy nu D.V.
een volgende maal, wat, trots de bezwaren, pleit
voor het institueeren van één kerk. Ook deze
stern heeft recht geboord te worden.
J. D. Wielknoa.
Verhaal uit het Zeeuwsche Volksleven
HUGO KING MANS.
(Auteursrecht voorbehouden).
3)
Maar toch had hy wat achter gelaten Dat
was de ontembare zucht, om het dorpjp, dat
ze haatte, te verlaten en te gaan dienen in de
stad. Ze was geen meisje, had ie gezegd, om
zich haar leven lang te begraven in zoo'n klein
dorpje, al was het dan uit artisten-oogpunt
nog zoo'n mooi dorp. Nee, naar de groote
stad moest ze. Daar was amusement, afwis
seling. Daar kon ze waarschijnlijk, nee, zeker
wel, een goede party doen. Dat laatste had
ze zoo niet bedoeld. Voor hem zelf had zy
liefde opgevat. Ze had geen minuut gedacht
aan standsverschil, aan verschil in kennis, ver
schil in ontwikkeling. En ook niet aan ver
schil in.... godsdienst, of liever: er was geen
sprake van verschil. Want by bezat die niet.
Ouderwetsche ideeën waren het en meer niet.
Een bewijs, dat het by haar ook niet diep zat
Maar intusschen was het zaad gestrooid en ze
snakte om weg te komen. Ze hield maar aaD,
hamerde thuis 3teeds maar op het zelfde aan
beeld. Natuurlijk was er in het eerst geen
sprake van. Met een breed handgebaar en een
Naar aanleiding van ons |eerste stukje over
de kerkinstitueeriug te Magelaug ontving ik
een tamelyk breed schrijven van den heer L.
te M. Genoemde broeder heeft echter dit stukje
niet begrepen allereerst heb ik niet geschreven
dat er twee (of meer) kerk gebouwen te Mage
lang moeten komen want indien er twee Geref.
Kerken kwamen, een Javaansche en eeu Ne
derlandsehe, zoo zouden deze beiden toch van
hetzelfde gebouw gebruik kunnen maken en
ten tweede heb ik óók niet gezegd deze kwestie
wel te kunnen verlossen integendeelik ben
het met hem eens. dat dit op Java zal moeten
geschieden, maar toch zal ik zoo vry zyn, de
lezers onzer kerkbode met dit probleem op de
hoogte te brengen, en tevens te zeggen wat
o a. ds. Merkelyn ervan denkt.
J. D. W.
Kerk- en Mehoolnkawa,
TWEETAL
te Naarden H. Brouwer te Schoondyke
H. Ph. Iogwersen te Berlikuru.
BEROEPEN
te Vlissingen Dr. G. Keizer te Tiel
te HeemstedeH. Brouwer te Schoondyke
te Leeuwarden G. R. Kuyper te Alblasserdam
te Zwammerdam: J. P. Klaarhamer te Wommels.
AANGENOMEN
naar De BiltDr. J. Hania te Steenwyk
naar Den Ham: H. v. d. Zanden te Harmeien.
BEDANKT
voor Stellendam G. W. Akkerhuis te
Sleeuwyk
voor Witmarsum J. Douma te
Ambt-Vollenhove (B.)
voor Ter Aar J. H. A. Bosch te Andel.
Ds. H. Dekker te Venlo hoopt 31 Dec.
a.s. te gedenken, dat hy 25 jaren werkzaam is
in den dienst der Evangelisatie in N.Brabant
en Limburg. De vrucht van zyn gezegenden
arbeid is de institueering der Geref. kerken te
Raamsdonk, Venlo en Heerlen.
Het studentencorps van de Vrye Univ.
te Amsterdam is van voornemen een Kuyper-
album uit te geven, bevattende een beschry ving
van zyn persoon en arbeid van de hand van
ds. T. Ferwerda, en eeu bemoedigend en aan
sporend woord van Dr. Kuyper zelf tot de
leerlingen van de V. U. gericht. Het zal ver
schijnen onder den titel„Nog leven in den
band van voorheen".
De classe Meppel heeft besloten het werk
der Evangelisatie met kracht ter hand te
nemendeputaten voor dien arbeid werden
benoemd.
De Geref. kerk te Rotterdam kreeg de
volgende legaten voor baar rusthuis f 25.000,
armen f 4000, weezen f 4000, en voor de kerk
zelf f 1000.
Op de jongste vergadering der classe
Gorinchem bleek dat duurtetoeslagen by de
predikantstractementen gegeven waren van 8,
12 en 21 percent.
Aan de Vrye Univ. slaagde voor het cand.
ex. in de theol. de heer C. J. Vooys.
Prof. Lindeboom is in zooverre weer
hersteld, dat hy verleden week Maandag zyn
colleges aan de Theol. School weer heeft kun
nen hervatten.
De Vrye Universiteit ontving een legaat
van f 1000.
Een merkwaardig bericht meldt de Stan
daard. De N. C. S V. (Ned. Christ. Stud.
Ver.) bestaat uit verschillende groepen, die ook
verschillende geestelijke behoeften hebben
een dier groepen is de GereformeerdeEn
nu is Ds. Brussaard, met goedkeuring van de
kerk van Bloemendaal, waarheen hy vertrekt,
aan den arbeid ten behoeve dier studenten
verbonden. Men zou anders geneigd zyn te
vragen als de Gereformeerde studenten andere
behoeften hebben dan b.v. de ethische, waarom
richte-i zy dan geen afzonderlijke vereeniging
op? Het maakt nu den indruk, dat men byeen
wil houdeD, wat niet meer byeen behoort.
enkel kort woord, wees vader het van de hand.
Maar ze hield niet op. Ze zou en ze moest
weg. Om kort te gaan, het slot van de zaak
was, dat Anna de advertenties na mocht gaan,
waarin in Amsterdam, Rotterdam of Den Haag
een dienstbode werd gevraagd. Die toestemming
van vader en moeder was niet grif gegeveD.
O, nee, het leek er niet op1 ntegendeel zeer
noode. Dit waren vaders slotwoorden „Anna,
we hebben het je nu vóórgeboudeD, dat het
verkeerd is, dit te verlangen, maar we zullen
je nu niet meer tegenhouden. Weet echter
dit, dat je tegen onzen zin en wil vertrekt en
je ons er ontzettend verdriet mee aandoet".
Die hoogst ernstige woorden hadden haar wel
eenigszins aangegrepen, maar heel vlug «as zij
er luchhartig over heen geslagen. Die oue
menschen namen het leven ook zoo ernstig op
Maar ze zouden wel veranderen, als ze er maar
éénmaal was en eens thuis kwam met vacantie,
met chique kleeding enz. En verondersteld,
dat de woorden van den joDgen schilder eens
in vervulling kwamen en zy een goede party
deed. Dan waren haar ouders immers ook
gebrood Ijverig ging ze dus aan 't zoeker.
Ze vond alras iets, dat haar leek. In Amsterdam
werd een dienstbode gevraagd in een gezin
met twee kinderen, hoog loon, veel verval,
wasch buitenshuis. Wat verlangde zy meer!
Bovendien werd de nadruk gelegd op een
Zeeuwsch meisje en van beslist P. G. Kon
het mooier Onervaren als zy was, wist zy
niet, dat dat P. G. heel dikwijls maar een
vernisje is of ook wel, dat het wordt neer
geschreven uit eigenbelang. Immers, met 'n
In de Heraut betoogt Dr. H. H. K. de
wenschelykheid, dat de predikanten Diet alleen
zelf het brood breken voor de oogen der
Avondmaalgaugers, maar ook zelf den wyn in
de bekers schenken. Zoowel by het brood als
den wyn kome de symboliek uit van het bre
ken van Christus' lichaam en het vergieten
van Zyn bloed. Deze opmerking is zeer zeker
juist.
Ds. F. C. Meyster te Rotterdam is zoover
weer hersteld, dat hy zijn catechisaties kan
houden en over korten tyd weer tweemaal des
Zondags hoopt te kunnen preek-n.
Prachtige collecteOp Dankdag werd
o.a. gecollecteerd in de Geref. kerk teN. Vennep
f 1900, te Haarlemmermeer f 700 enz.
Intree te Smilde (A) ds. G. Kerssies met
2 Petr. 1 19, na bevestigd te zyn door ds.
N. C. Kerssies van Wezep met Hand. 20 24.
Offioië*!* Berlohten.
Vacaturebeurten in de Classis Zieriky.ee.
27 Januari Ds. F. Staal*
24 Maart P. J. Baay.
GEERSDIJK.
27 Januari Ds. F. Bruinsma.
17 Februari Z. Hoek.
24 Maart F. Staal.
13 Januari Ds. G. Klumpert.
10 Maart R Brouwer.
ZIERIKZEE.
20 Januari Ds. Z. Hoek.
3 Maart F. Tollenaar.
BRUINISSE.
13 Januari Ds. F. Tollenaar.
17 Februari R. Brouwer.
24 Maart F. Bruinsma.
Namens de Classis,
Ds. P. J. Baaij.
Middelburg. De Gereformeerde Jongedochters-
vereenigiug Doet wel aan allen enz noodigt
by dezen hare begunstigsters uit tot bezich
tiging van de vervaardigde goederen op Woens
dag 12 Dec. van half 5 tot half 6.
Zy, die gewoon zyn goederen hiervan te
ontvangen, worden verzocht hun briefjes met
adres by een der Diakenen te bezorgen.
Namens het bestuur,
W. Lk Cointre, Presidente.
M. Hubregtse, Secretaresse.
Scharendyjke, 26 Nov. 1917. Zondag j.l. was
het voor onze gemeente een blyde dag. Nadat
de gemeente bijna 2 jaar vacant was geweest,
mochten we Zondag onzen eigen Herder en
Leeraar weer zien in ds. F. Bruinsma van
Rottevalle.
Des voormiddags trad voor de gemeente op
ds. R. Brouwer van Haamstede, die naar aan
leiding van Coll. 4 17 den nieuwen leeraar
tot zyn dienstwerk inleidde. Aan het einde
der godsdienstoefening zong de gemeente hem
staande toe: Ps. 184 3.
Des namiddags verbond zich de nieuwe
Herder en Leeraar aan de gemeente met een
predikatie naar aanleiding van 2 Cor. 4 5.
Namens den kerkeraad sprak ouderling B.
K. Hasker den Leeraar toe, en namens de
classis Zierikzee ds. R. Brouwer van Haam
stede, die de gemeente verzocht te zingen Ps.
2° l.
Stelle de Heere Z.Eerw. tot ryken zegen.
Namens den kerkeraad,
B. K. Hasker, Scriba.
Het adres van den kerkeraad is thansds.
F. Bruinsma, Scharendyke.
Geref. Kerk van Middelburg.
Namens den Kerkeraad deelt ondergeteekende
mede, dat de nog Diet bezette plaatsen in de
drie kerkgebouwen vrij zullen zyn, zoodra de
predikant den kansel betreedt.
De scriba,
C. Weeda.
katholiek of joodscb meisje ia het altijd wat
met het oog op vastendagen en feestgetijden
Vader wist het ook zoo niet. Bovendien had
hy nu eenmaal, al was het dan noode, toe
stemming gegeven. Hy zat in het schuitje
en moest meevaren. Anna schreef op het ad
vertentie en het slot van de affaire was, dat
zy aangenomen werd. En met de zegenbede
der ouders en nog tal van vermaningen van
moeder, stapte zy in de stoomtram, die nog
maar kortjes reed, Daar Middelburg en verder
per spoor naar Amsterdam.
Maar Louwerse giug naar het schuurtje,
waar rommel werd opgeborgen. En kleine
Hans, die hem daar opzocht, omdat z'n jon-
gensongeduld te lang werd op proef gesteld,
vertelde later aan z'n moeder, dat vader daar
stond te schreienIk weet niet, of het
waar is. Maar kinderoogen zien scherp, scher
per dan ge vermoedt misschien, fin bovendien:
zou een fiere, stugge, Zeeuwsche boer niet
kunnen schreien, wanneer z'n vaderhart zóó
smartelijk werd getroffen
III.
Opgetogen brieven waren het natuurlijk, die
Anna naar huis schreef in het begin. Nee,
maar Amsterdam, dat was je ware. Een mooie,
groote, drukke stad, met veel afwisseling. En
dan had ze 'n prettige dienst, 't Was wel 'n
groot huis, maar er was nog een keukenmeid.
Bovendien had ze nog de hulp ?an een werk
vrouw tweemaal per week. Nee, 't werk was
haar niet te zwaar. Moeder moest maar niet
ODgerust zyn, dat het werk haar te zwaar viel.
PLAN EENER GELDLEENING ten be
hoeve van de Zendiüg op Java van de
Gereformeerde Kerken in Zeeland en
Noord-Brabant.
UITGIFTE van eene geldleening groot
f 20 000, in obligatiën van f 500, f 250
en f 100, rentende 4 procent 'sjaars.
Aitikel 1. De geldleening is bestemd tot dek
king van de kosten der Zending op Java.
Art. 2. Het tydstip van opening der geld
leening zal in de Zeeuwsche Kerkbode worden
bekend gemaakt.
Art. 3. De schuldbrieven worden uitgegeven
aan toonder Het zegel der schuldbrieven en
de overige kosten der geldleening komen ten
laste van de zendende Kerk.
Art. 4. Van de schuldbrieven wordt een re
gister aangelegd en aangehouden.
Art. 5. De storting van het bedrog, waarvoor
is deelgenomen, zal moeten geschieden op den
eersten Februari 1918, op kwitantie van den
Penningmeester.
Tegelyk met de storting zal de afgifte der
schuldbrieven, overeenkomstig de ingeschreven
aandeelen, plaats hebben terwijl tot zekerheid
der richtige teruggave dier gestorte gelden, de
inkomsten en middelen der gemeente aanspra
kelijk zullen zyn.
Art. 6 De rente dier schuldbrieven begint
te loopen met den eersten Februari 1918 den
dag der storting.
Art. 7. Jaarlijks, te beginnen met het jaar
negentien honderd negentien, zal in de maand
Jannari ten minste een som van twaalf hon
derd gulden worden afgelost (behoudens de
bevoegdheid van den kerkeraad om een hooger
bedrag af te lossen)van welke som de obli
gatie of obligatiën met den eersten Februari
daaraanvolgende zullen worden afgelost; na
dit tijdstip zyn geene rente meer vorderbaar.
Art. 8. De schuldbrieven, die uitgeloot en
aflosbaar verklaard zyn en binnen den tijd van
drie jaren na den dag der aflosbaarstelling
niet worden aangeboden, vervallen ten bate
der Zending op Java.
Art. 9. Van bet tydstip 8n de plaats der uit
loting, alsmede van de nummers der uitgeloot©
schuldbrieven, geschiedt mededeeling in de
Zeeuwsche Kerkbode.
Art. 10. Voor de schuldbrieven, welke door
brand of op andere onvoorziene wyze mochten
verloren geraken, kunnen na genomen voor
zorgen en onder zakelijke borgstelling andere
schuldbrieven aan de rechthebbenden ten hun
nen koste worden afgegeven.
Namens de Zendende Kerk
J. D. Wielinöa, Voorzitter.
S. din Hartiöh, Secretaris.
C. J. Hondiüs, Penningmeester.
De Deputaten:
G. F. Kerkhof, Praeaes.
G. Doekes, Scriba.
P.S. Zendingscomité's kunnen inschryvings-
biljetten, verkrijgen by de Zendingsdeputaten
hunner Classis.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Gode zy dank De kerk ia er En de pastorie
ook Gods wegen zyn wonderlijk Na jarenlang
tobben waarby de belydera der Gereformeerde
Waarheid in deze hoofdstad van kamer tot
kamer trokken als een opgejaagde kudde, heeft
de Heere ruimte voor hen gemaakt.
De plaatsruimte ontbreekt ons, moesten we
verhalen van al den strijd en moeite, maar ook
van de zegeningen, in die jaren ondervonden.
Voor bouw eener Ger. Kerk alhier, werden
verleden jaar gaven ontvangen uit geheel
Nederland doch alle bouwplannen, hoe beschei
den ook, leden schipbreuk op de steeds stijgende
prijzen der bouwstoffen.
Zou God niet hooren
Doch ziet en weest met ons verblijdDaar
bouwde iemand een huis met flink magazijn
voor zichzelfalthans dat meende hy. Nog vóór
de voltooiing echter gaat hy failliet, en een
paar weken later klopt op de publieke veiling
de notaris met den hamer, en verklaart dat
Nou, gelukkig was dat bezwaar voor moeder
weggenomen. Maar het andere nog niet. En
dat was, dat ze in haar brieven absoluut geen
levensernst bespeurden. Zoo werd er nooit in
gerept, dat ze naar de kerk ging. Op een
desbetreffende vraag kwam het antwoord ont
wijkend. Ja, ze ging wel eens, maar moeder
moest het leven in Amsterdam zich niet zoo
voorstellen als op het dorp. Dat leek er op
geen stukken op. En dan later weer ze moest
toch werkelijk, als ze haar uitgaansavond had,
naar een meisjes vereeniging gaan. Maar toen
ze dat in vertrouwen tot de andere dienstbode
zei, werd ze finaal uitgelachen. Wel zeker,
het eenige avondje, dat je kunt genieten, zal
je je nog opsluiten in een duff ig verenigings
lokaal. Dat was immers te gek, om van te
spreken. Nu, ze kon wel zien, dat ze diep
uit Zeeland kwam met d'r boersche begrippen.
Ze moest maar eens wachten. Mevrouw wilde
een derde dienstbode er by nemen. En ais
die eenmaal ingeburgerd was, konden ze met
hun tweeën eens uitgaan. Ze zou eens zien,
hoe prettig het was. Zoo geschiedde. Voor
het eerst van haar leven kwam ze toen in een
bioscoop, die toen zoo'njopgaDg nog Diet had, als
het helaasdezer dagen is. Eenig was het,
die had je zelf in Middelburg nog nietVan
bioscoop werd het op den langen duur schouw
burgbezoek, de goedkoopste rang natuurlijk.
Haar opvoeding vergat ze. Oji de kerk be
kommerde zy zich niet meer. Het bybeltje,
dat moeder haar had meegegeven, verhuisde
al heel gauw naar den boden» van den koffer,
die ze meegenomen had. Al verder en verder
