INGEZONDEN STUKKEN.
Uw Familieberichten behooren in de
„ZEEUWSCHE KERKBOD E".
Zij komen dan onder de oogen van
duizenden lezers, die belang stellen
in elkanders lief en leed.
BOEKAANKONDIGING.
Stemmen des Tflds. Maandschrift voor
Christendom en Cultuur. Zesde jaar
gang no 12 October 1917. Utrecht
G. J. A. Ruys.
Geref. Theol. Tijdschrift. Afl. 5Sept. 1917.
De Macedontër. Afl. 10 Oct, 1917. Gro
ningen, Venema.
Menigerlei Genade. No. 13—22. Kampen
J. H. Kok 1917.
Eens beesten kart Een tydwoord door
Ds. J. J. Knap Czn. J. H. Kok, Kam
pen 1917. Prys 15 cent.
Onder de vlag van Jan Pz. Coen, door L.
Penning. Met een honderdtal illustraties
naar Penteekening van J. H. Isings Jr.
Tweede Druk. Uitgave van A. Daamen.
's Gravenhage.
Het heil des Heeren van dag tot dag.
VEREENIGINGSLEVEN.
Zendingsvrienden zal binnenkort een beroep
worden gedaan.
12. Rondvraag naar art. 41 K. O. 's Gr. vraagt
en ontvangt advies. K doet mededeeling van
traefcementsverhooging. Ds. van der Veen zal de
classe vertegenwoordigen by de intrede van ds.
Scheele te Kap.-Biez. 18 Nov. D.Y.
13. Aan d9. Dam te Bodegraven zal de deel
neming worden betuigd inzake het smartelijk
verlies, door hem geleden.
14. De volgende vergadering zal D. V. 24
Jan. '18 worden gehouden. Roepende kerk
Wolfaartsdyk.
15. De korte Notulen worden gelezen en
goedgekeurd.
16. De praeses sluit de vergadering. Gezon
gen words Ps. 87 1, waarna hy voorgaat in
dankgebed.
Namens de classis voornoemd,
E. J. Van Voorst, h. t. Assessor.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.
Aan de Kerkeraden
van de Gereform. Kerken.
WelEerwaarde en Eerwaarde Broeders
Dezer dagen werd een verzoek van de Par
ticuliere Synode van Noord Brabant en Limburg
van alle kerken gezonden. Dat schrijven was
reeds ter perse, toen de treindienst zóó zeer
beperkt werd, dat het komen van Broeders voor
een spreektbeurt op de grootste moeilijkheden
stuit.
Het is daarom, dat de Deputaten voor den
Evangelisatiearbeid in N. Brabant en Limburg
U met den meesten aandrang verzoekenin uwe
kerken eene collecte voor Brabant en Limburg
te doen houden, óók zonder het optreden van
één der Brab. broeders, daar gewezen kan
worden op de herhaalde aanbeveling van dezen
arbeid door de j.l. Generale Synode gehouden
te Rotterdam.
De arbeid vraagt, op vele plaatsen, nieuwe
öf vermeerderde hulp.
Die hulp worde in dezen,aan geld middelen
niet armen,tyd aan dezen arbeid niet ont
houden
Namens de Deputaten voornoemd,
L. G. Goris, scriba.
Zevenbergen 15 Oct. 1917.
Het adres van den Penningmeester is
Ds. P. Nohes, te Fynaart (N. Br.)
Geachte Redactie.
Vriendelijk verzoek ik U naar aanleiding
van het berichtje in het vorig nummer der
Z.K. van dhr. Van den Berg, hoofd der Chr.
School te Westkapelle, namens zijn school
bestuur geschreven, eenige opmerkingen te
mogen maken. -
Bedoeld schoolhoofd dan schrijft, dat West-
kapelle's schoolbestuur geen vragenlijstje ont
vangen heeft, betreffende zijn handelingen ten
opzichte van duurtoeslag of verhooging der
salarissen van het persooneel in verband met
de dure tyden en verder bericht hij, dat by
zyn bestuur geen circulaire (vragenlyst) is
ingekomen en dus het schoolbestuur in dezen
geen blaam kan treffen.
Dhr. Van den Berg schijnt de zaken te
verwarren.
Aan geen enkel schoolbestuur is een vragen
lijstje gezonden, maar wel zyn aan elk school
bestuur en ook aan elk Chr. schoolhoofd op
Walcheren (en daar is er geen een overge
slagen, ook Westkapelle niet) circulaires ge
zonden in Januari, waarin de Besturen de nood
der Chr. onderwijzers werd blootgelegd en
waarin hun ernstig werd op het hart gedrukt,
naar wegen te zoeken, die tot salarisverbetering
konden leiden.
Nog wensch ik op te merken, dat aaD elk
Bestuur drie exemplaren van bedoelde circu
laire, gesloten in één couvert, verzonden zijn
aan den secretaris, of in geval we dien niet
bij name kenden, aan den voorzitter of penning
meester. Aan elk schoolhoofd werd er persoon
lijk een gericht, ook aan dhr. Van den Berg.
Mogelijk herinnert zich dhr. Van den Berg
niet meer, die te hebben ontvangen, of ze
moet zoek geraak zyn by de posteryen en dit
zou ook het geval kunnen geweest zyn met
die aan het Bestuur.
De post kan ook wel eens ongelukkig wezen.
Of en mag ik nu eens ondeugend wezen
zou het ook kunnen zyn, dat een Bestuurs
lid, zulke circulaires ontvangend, deze achte
loos terzijde legt en zich later van de ontvangst
niets meer herinnert, zoodat ze nimmer ter
bestuurstafel kwamen
Gaarne zag ik bedoelde circulaire in de
Kerkbode afgedrukt. Mogelijk zyn er meer
Bestuursleden op Walcheren, die ook bedoeld
schrijven niet onder de oogen hebben gehad
Mogelijk is ze een hernieuwde aansporing voor
de Besturen, om nog eens met ernst te over
wegen, of wat de salarissen aangaat zy
nu inderdaad aan de uiterste grens van het
bereikbare zyn gekomen. Mogelijk ondervinden
de onderwijzers straks de daadwerkelijke ge
volgen.
F. DE Hullu,
Secretaris der Afd. Walcheren v.d.
Ver v. Chr. Ond. en Ond.essen.
Hooggeachte Heeren,
Ondergeteekenden, Bestuursleden der Wal-
ohersche afdeelingen van de Ver. v. Chr. Ond.
n Ond.pssen in Nederland en Overz. Bez. en
van de Unie v. Chr. Onderw^, komen in opdracht
van hunne Vereenigingen Jw aandacht vragen
voor een zeer belangrijke zaak.
In den laatsten tijd wordt de salarieering van
Hoofden, Onderwijzers en Onderwijzeressen der
Chr. Scholen telkens weer aan de orde gesteld
in de verschillende organisaties, die ieder op
hunne wijze trachten den bloei van de Bij
zondere School te bevorderen. Wij behoeven U
slechts te herinneren aan de desbetreffende
circulaires van den Schoolraad en de Ver. v.
Chr. Volksonderwijs gericht aan de Besturen
der by hen aangesloten Scholen.
Nu erkennen wy dankbaar, dat ook op ons
eiland de zaak van de onderwijzerssalarissen bij
verschillende Besturen pen punt van ernstige
overweging heeft uitgemaakt en dat hier en
daar hetzij door een duurtetoeslag, hetzy
door een blijvende salaris verhooging althans
in den ergsten nood werd overzien.
Want nood is er inderdaadZoowel by
hoofden als by onderwijzers van vele onzer
Chr. Scholen. De salarissen, die voor enkele
jaren niet toereikend waren, zyn door de abnor
male prysstyging ten eenenmale onvoldoende
geworden
Het salarisrapport van den Schoolraad, weer
gevende den toestand op 1 Oct. 1913 toont aan,
dat Zeeland in de rij der provincies byna op
de laagste plaats staat voor alle salarissen van
het persooneel der Bijzondere Scholen.
In dat rapport wordt den Schoolbesturen
aangeraden eens ernstig te overwegen, of
wat de salarissen aangaat zij nu inderdaad
aan de uiterste van het bereikbare gekomen
zijn. Die vraag wenschen wy nogmaals onder
Uwe aandacht te brengen.
Misschien zijn er nog wel middelen, die de
finantiën der Scholen kunnen versterken, opdat
hierdoor de mogelijkheid voor een betere
salarieering van het personeel geopend worde.
Wy willen hier b.v. wyzen op een mogelijke
verhooging van het schoolgeld, of indien
dit te veel bezwaren ontmoet op een pro
gressieve heffing daarvan
Wellicht kan door aandrang der Besturen
het aantal leden der Schoolvereeniging worden
uitgebreid, vooral onder de oud-leerlingen.
Misschien ook verdient het aanbeveling om
gelyk door de Ver. voor Chr. Volks
onderwijs in overweging werd gegeven een
leening aan te gaan ter verbetering van de
salarissen.
En mochten al deze pogingen falen, dan staat
immers den Besturen nog de weg open, by het
Rjjk aan te dringen op hoogere subsidie, nu
de tegenwoordige ontoereikend blijkt om aan
het personeel der scholen een voldoend salaris
toe te leggen.
Hoe dit ook zy, wy gelooven, dat het ook
hier geldt„Waar een wil is, is een weg."
Dat by onze Besturen de ernstige wil voorzit
de Onderwijzers te helpen in deze moeilyke
tijden, daarvan houden we ons ten volle
overtuigd.
Moge het U dan gelukken ook den weg te
vinden om te komen tot salarisverbetering voor
het personeel der Scholen, opdat de blijmoe
digheid en opgewektheid, die voor goed onder
wijs zulke noodzakelijke factoren zyn, niet
geschaad worden door al te groote tioantieele
zorgen.
Zegene de Heere de pogingen door U in het
werk gesteld en doe Hy U bij voortdiirig zien
den bloei onzer Christelijke Scholen tot heil der
jeugd, maar bovenal tot eer Zijns Naams
Met de meeste hoogachteng,
De Afdeelingsbesturen voornoemd,
C. Weeda.
F. dk Hullu.
W. P. Callibes.
R. v. d. Welle*
A. P. Jüngcurt Jr.
G. Kranenberg.
Middelburg, Januari 1917.
De laatste aflevering van den jaargang biedt
belangrijke artikelen. Allereerst een van Mr.
Th. Heemskerk over „de komst van het even
redig kiesrecht", waarin het ontstaan en de
beteekenis van deze nieuwe instelling duidelijk
wordt geteekend. J. Petri handelt naar aan
leiding van het verschijnen van den derden
druk van Pallieter over „De Aanvankelijke
Natuur." Men moet het boek eerst lezen, om
deze schets te kunnen waardeeren. Dr. Slote-
maker de Bruine bespreekt Leonhard Ragaz
een Zwitsersch religieus-sociaal, eerst predikant
te Bazel, later professor te Ziirich, die geheel
zelfstandig optrad. Uit zyne geschriften wordt
hy (wat zeer moeilijk is) eenigermate geteekend
en dan blykt hij te zyn oppervlakkig en niet
een man van vaste lijnen. Dr. de B. waar
deert in hem het frissche optimisme, en levert
eritiek op zyn ideëen. P. Minderaa levert het
Slotartikel over Rainer Maria Rilke, waarin
hy beproeft Rilke ons nader bij te brengen en
te doen begrijpen. „Een stem uit Armenië,"
door Ds. H. Koffijberg, geeft een aangrijpende
beschrijving van de lijdensgeschiedenis van dat
volk rondom den Ararat in het verleden en in
het heden. Er zyn verschillende beschouwingen
in omloop over de gruwelen door de Turken
daar de twee vorige jaren bedreven, maar hoe
men de zaak ook bezie, een stemme des bloeds
dat onrechtvaardig werd vergoten ro8pt van
Armenia's bodem tot de Christenmenschen in
Europa. Ds. K. laat ons die roepstem krachtig
hooren. De stem van het onschuldig vergoten
bloed roept ook christelijk Nederland toe
„gedenkt den gevangenen, alsof gij medege
vangen waart, en degenen die kwalijk behan
deld worden, alsof gy ook zelve in het lichaam
kwalijk behandeld waartWat een laag en
gemeen verraad is gepleegd door de JoDg-
Turken onder leiding van Enver Pacha. Met
recht op Turksche wyze hebben zy gemoord
en mishandeld. Dit artikel mocht ook wel on
der de oogen komen van velen, die niet de
Stemmen des Ti/jds geregeld lezen. De heer H.
L. Baarbé behandeldt ditmaal in zyn Buiten-
landsche Kroniek uitvoerig den tegenwoordigen
stryd om de oude Bybellandeü,bedoeld zijn:
Arabië, Mesopotamië, Perzië, Syrië, Palestina,
Kleiu-Azië. Duitsche espansieplaunen, de voor
stellen der Entente tot onderlinge verdeeling
van het Turksch bezit, de vorderingen van
Engeland in het laatste jaar met zyn krijgs
operaties, de beschouwingen en praktijken der
Zionisten worden duidelijk voor oogen gebracht,
zoodat we den totaal indruk krijgen dat Pa
lestina en zyn omgeving op 't moment weer
een zeer interessant stukje van denaardbodem
vormt en dat daar in de naaste toekomst nog
wel meer over te doen zal zyn als 't op buit
verdeelen aankomt. De Leestafel biedt onder
scheidene belangrijke boekbesprekingen, waar
van een paar ook in de Kollewynsche spelling.
De verloopen jaargang was ryk aan sehoone
artikelen.
Voor den nieuwen jaargang hebben Redac
teuren reeds zich verzekerd van een groot aan
tal belangrijke opstellen, die op een inliggend
blaadje tevoren worden aangekondigd. Moge
dit uitnemend tijdschrift steeds meer belang
stelling vinden in onze kringen.
Bosch, Nyverdal.
Prof. Honig bespreekt in een artikel dat nog
vervolgd zal worden over „de moderne posi
tieve Theologie in Duitschland" den inhoud der
pas verschenen dissertatie van ds. Thijs, waar
mee hy promoveerde aan de V. U.
Prof. Koenig uit Bonn opponeert tegen dr.
Aalders' opvatting omtrent de beteekenis van
Exodes 6 2 voor de Pentateuch-critiek, en
wordt door dr. A. beantwoord. Dr. H. W.
Smit schrijft een opstel over de beginselen der
Ethiek naar Hermann Lotze.
Ds. Rullmann behandelt in zijn Kroniek het
optreden van ds. Netelenbos en wijdt daaraan
niet minder dan tien bladzijden.
Met e,en aantal recensies wordt deze afleve
ring besloten.
Het eerste stuk in deze afl. is een interview
uit de Sümatrapost overgenomen van zekeren
Bios, die te Medan Dr. van Andel te spreken
kreeg en hem eens over allerlei Zendingszaken
interviewde- Zulke stukken zyn van belang,
kunnen in de liberale kringen eens wat betere
ideëen omtrent onze Zending importeeren. Ds.
v. A. bleek ook wel de rechte man om eens
geinterviewd te worden. Hy heeft Bios een
soort College gegeven.
Ds. Wielenga zet voort de Historie van
Soemba.
Tenslotte bevat deze afl. enkele Beelden uit
de Camara van ds. H. D.
Deze preeken verschenen in Juli, Aug. en
September. Twee ervan heb ik met belangstel
ling en stichting gelezen. Het is een genot
ook eens van anderen een preek te lezen over
een tekst, waarover men zelf gepreekt heeft.
Voor aan huis gebondenen is het een kleine ver
goeding, dat zy iedere week zulk een goede
leerrede kunnen lezen. De prys bleef f5 per
jaargang.
De tekst is Daniel 416, 27. Het thema
Nebukadnezar in zyn hoogheidswaan is het
beeld onzer hoovaardige eeuw met haar ydelen
roem. Drie punten worden behandeld
1. Hy wordt voor het oordeel gewaarschuwd.
2. Hy wordt door het oordeel getroffen.
3. Hy wordt van het oordeel ontheven.
Het is een aangrijpend ernstig tydwoord. Op
bladz. 9 lezen we o. a.„Zie nu eens, hoe het
oordeel des Almachtigen in den oorlog over
de mensehheid als een donderslag losgebroken
is. Nebukadnezar werd van zijn zinnen beroofd.
Maar ik vraag uis de mensehheid niet door
God Almachtig aan een geest van verdwazing
overgegevenis het geen krankzinnigenwerk,
zooals de volkeren elkaar uitmoorden o, Kon
men ze slechts tot rede brengen. Verstaat gij
'twel: tot rede brengen, zoodat zy weder naar
verstandige taal wilden luisteren, 't Is het oor
deel Gods, dat zy van hun gezonde zinnen
beroofd en in hun zedelijk besef gekrenkt zyn.
Wy leven in een verdwaasde wereld, waarin
het redelooze en niet meer het redelijke den
toon aangeeft, er is een beestenhart in de
mensehheid gevaren," enz
De lezing zy hiermee van harte aanbevolen.
Kerkhof.
Vrij Biy. Christelijk Tijdschrift voor
jongens en meisjes van 514 jaar. Onder
Redactie van Mejuffrouw J. L. de Liefde
en den heer A. L. Gerritsen.
Met vaste medewerking van de schrijfsters
en schrijvers Mevrouw BlombergZee
man, Johanna Breevoort, Cédé, Ari Dane,
J. J. Doetman en anderen, en van de
teekenaarsC. Jetses, J. H. Isings Jr.
M. Hardenberg.Jan Wiegman, Jan Franse
e.a. Uitgave van E. J. Bosch Jbzn. te
Nyverdal.
Naar zulk een tijdschrift grijpen vele handen.
Ik weet zeker, dat jongens en meisjes het
zullen willen hebben. Dit is nu eens voor hen.
Eerst kyken ze naar al de mooie plaatjes, dan
beginnen ze te lezen en tusschenbeide roepen ze
wat leuk. Meer zullen ze hun best doen om de
raadsels op te lossen Neen daar is nu van
alles in, waarvan de kinderen houden. Wie het
aan zyn kinderen niet meent te moeten geven,
mag wel dat ze het niet in handen krijgen.
Penning heeft onder ons een goeden naam,
vooral onder onze jonge menschen. Wy rekenen
er op, dat als we een boek uit zyn hand ont
vangen we het interessant zullen vinden.
Hy verstaat de kunst om ons te boeien. Nu
dit komt ook in het bovenstaand werk uit.
Het verplaatst ons naar de eerste (helft der
zeventiende eeuw, waarin ons volk een zeld
zame kracht heeft ontwikkelt en een stouten
moed getoond. Welkeen ondernemingsgeest
hebben onze vaderen gehad om nog gedurenden
den tachtig-jarigen oorlog de schatten uit de
verre Oost te halen. Coen is een dier helden,
die nergens voor stonden. Penning teekent hem
ons, zooals hy was en gy moet wel voor dezen
man sympathie krijgen, gelyk gy hem hier
leert kennen. Dat hy een man van groote
kracht en ongeevenaanden durf was, wist ge
misschien reeds, maar dat hy tevens een
gevoelig hart in zyn borst droeg leert gij uit
dit werk zoo helder, dat gy er niet aan twij
felen kunt. Zulke historische verhalen vinden
overal ingang en versterken onzen nationalen
geeet en onze vaderlandsliefde. De uitgever
heeft ook eer van zyn werk.
Kalender voor het Christelijk gezin.
Redacteurds. F. O. Meyeter te Rotter
dam. Medewerkers: dr. J. C.Brussaard,
Prof. dr. H. H. Kuyper, dr. J. C. Rull
mann en dr. B. Wielenga.
Het schild van dezen Kalender geeft een
teekening van Izaiik die Jacob gezegent in
tegenwoordigheid van Rebskka. De plaat is
goed gelukt.
De namen van hen, die hier boven staan,
waarborgen, dat de inhoud goed is. Met gerust
heid kunnen we dezen Kalender dan ook
aanbevelen.
8 Kestliedereii voor Zang met Orgel of
Pianobegeleiding door J F. Tierie Jr.
Opus. 23. Uitgave van D. Mys te Tiel.
Deze acht liederen dragen de volgende op
schriften:
I. Lofzang
II. Mag ik komen
III. Halleluja
IV. Menschen weet gy, dat God zyn Zoon
gezonden heeft?
V. Aanbidding
VI. U breng ik, Heiland, myn leven
VII Laat vroolyk uwe zangen nu klinken
VIII. De Sterre van den Kerstnacht.
Deze Kerstliederen zyn mooi. De woorden
zyn treffend en de melodie is goed. Voor
zondagsscholen zyn zy zeer geschikt.
De kinderen zullen ze gaarne zingen.
De uitgever zorgde voor een sierlijken vorm.
Bouma.
EEN VOLKSBOEK
over de eerste jaren der Hervorming.
Van den bekenden volksschrijver P. Brouwer
zal met enkele dagen een nieuw boek verschy-
nen onder den titelMorgenstond. De eerste
jaren der Hervorming, aan het volk verhaald.
Het werk zal 17 vel druks (272 pag.) groot
zyn en met niet minder dan 23 platen, waar
onder verschillende tot heden niet algemeen
bekende, worden verlucht. Het belooft het
rykst geïllustreerde en het goedkoopste boek
over de Kerkhervorming te worden, dat-dit
jaar zal verschijnen. Niettegenstaande deze
royale uitvoering, zal het werk tegen lagen
prys aan ons volk worden aangeboden, opdat
het waarlijk een boek voor het volk zal kun
nen worden. De uitgave wordt verzorgd door
den uitgever E. J. Bosch Jbzn. te Nyverdal.
BONDSRING MIDDELBURG.
Vergadering D.V. 1 Nov. a.s. 's avonds 7
uur, in het Militairen Tehuis, Nieuwstraat
Middelburg.
1. Is vereenvoudiging gewenscht met het
oog op 't groot aantal jonge leden? door de
Vereen, van Vlissingen.
2. Tucht op de J. V. door de Ver. van
Souburg.
De vrienden uitnoodigen is overbodig?
J, M. Roseboom, Ringsecret,
