Weekblad voor de Gereformeerde Kerken in Zeeland
31e Jaargang.
Vrijdag 29 Jnni 1917
No 26.
UIT HET WOORD.
Redacteuren Ds. L. BOUMA te Middelburg en Ds. G. F. KERKHOF te Oost-Souburg.
Vaste MedewerkersD.D. R. J. v. d. VEEN, J. D. WIELENGA, B. MEIJER, F. J. v. d. EMOE, A. A. v. SCHELVEN en F. W. J. WOLF.
AbonnemeBtgprQsper kwartaal bij vooruitbetaling 50 cent.
PERSVEREEN1G1NG ZBEUWSCHB KERKBODE.
Adres van de Administratie
Firma LITTOOIJ OLTHOFF, Middelburg.
OVERWINNAARS DOOR DE MOGEND
HEID DES HEEREN.
In de boeken des O. Testaments, met
name in de vijl boeken van Mozes en in
dat van Jozua, is meer dan eens sprake
van de kinderen. Enaks of de Enakieten.
Veel weten wij van deze volksstam niet.
Hun afkomst staat niet eenmaal vast.
Sommige geleerden in de volkenkunde
houden hen voor Semieten, anderen daar
entegen voor nakomelingen van Cham.
Volgens Jozua 15 13 zijn zij gesproten
uit Arba, die daar genoemd wordt »vader
van Enak, dat is Hebron". Het is wel
duidelijk uit onderscheidene gegevens der
Schrift, dat de Enakieten de eerste of
oorspronkelijke bewoners van Palestina
geweest zijn, en dat zij vooral huisden op
het gebergte van Juda. Maar wat wij het
zekerst van alles van hen weten is dit, dat
zij een volk van reuzen waren. De oor
spronkelijke levenskracht was bij hen nog
niet in die mate gebroken als dit wel bij
andere volken had plaats gevonden. Tel
kens als er in de Schrift melding van hen
gemaakt wordt, worden zij als reuzen voor
gesteld, als menschen, van een hooge sta
tuur, sterken lichaamsbouw, ongemeene
kracht, wild en woest voorkomen.
Geen wonder dat zij gevreesd werden.
Hun naam reeds joeg schrik aan, hun
komst beteekende ouder werping, slavernij,
dood en verderf. Alles kwam toch in die
tijden, toen de oorlog nog zonder vuur
wapenen gestreden werd, op persoonlijken
moed, dapperheid, spierkracht, lichaams
sterkte aan, althans in veel hoogere mate
dan zulks thans het geval is. En in deze
eigenschappen muntten de Enakieten boven
allen uit. Hen weerstaan werd een onmo
gelijkheid geacht. Zoo diep had de gedachte
dat iedereen het tegen hen afleggen moest,
wortel geschoten, dat het tot een spreek
woord in die dagen geworden wasWie
zou bestaan voor het aangezicht der kin
deren van Enak
Tegen dit volk nu moest Israël optrek
ken. Hoor Israël, spreekt Mozes, gij zult
heden over de Jordaan gaan, dat gij inkomt
om volken te erven, die grooter en sterker
zijn dan gij steden, die groot en tot in
den hemel gesterkt zijn een groot en lang
volk, kinderen der Enakieten, die gij kent
en van welke gij gehoord hebtWie zou
bestaan voor het aangezicht der kinderen
van Enak
Hier behoorde moed toe, de moed des
geloofs en des vertrouwens. Naar men-
schelijke berekening ging het niet aan
een volk van zulk een kracht en van zoo
danige steden ten onder te brengen, daar
voor was noodig de hulpe des Heeren. En
daarom wijst Mozes de kinderen Israëls
dan ook op God, hun sterken en getrou
wen verbonds-God. Groote en machtige
wonderwerken heeft Hij zijn volk reeds
getoond en bewezen. Hij heeft de Schelf
zee in deelen gekliefd, de woestijn brood
en water doen voortbrengen, machtige
koningen, Sihon, den koning der Amorie-
ten en Og, den koning van Basan,
voor Israëls voeten in het stof gelegd,
Hij zal ook de kinderen der Enakieten in
hunne hand geven. Heden, zegt Mozes,
zult gij weten dat de Heere, uw God, de
gene is, die voor uw aangezicht doorgaat,
een verterend vuurDie zal hen verdel
gen en die zal hen voor uw aangezicht
neder werpen, en gij zult ze uit de bezit
ting verdrijven en zult hen haastelijk te
niet doen, golijk als de Heere tot u ge
sproken heeft. Israëls sterkte en overwin
ning lag in zijn geloof. Het kwam er min
der op aan of zij groote of kleine, sterke
of zwakke volken te strijden hadden, de
zaak was maar of zij vertrouwen op God
hadden, op den Heere der heirscharen,
voor wiens mogendheid geen schepsel be
staan kan.
Israël geloofde. Het geloofde aan de
hulpe en bijstand van zijn machtigen en
heerlijken God, die voor hun aangezicht
zou heengaan om zijne wederpartijders in
brand te steken. En het is met dat ge
loof niet beschaamd geworden. Zooals
een vuurbrand vernielend en verteerend
om zich heen grijpt en alles tot asch maakt,
zoo is God voor het aangezicht van zijn
volk heengegaan om den vijand neder
te werpen, dien machtigen vijand, van
wien ieder zeideWie zou voor zijn aan
gezicht bestaan Eerst Jozua, en daarna
Kaleb heeft de Enakieten uit de bezitting
verdreven, en wat er nog ontkomen was
aan de scherpte des zwaards, is naar het
land der Filistijnen gevlucht, waar het in
den val van Goliath nog eens ondervonden
heeft de onweerstaanbare macht van Is
raëls God. Hij was Israëls zege.
Hierin nu ligt overrijke leering voor ons,
zoovelen wij van den Heere geroepen zijn
tot den geestelijken krijg, 't Zal er ook
voor ons maar op aankomen of wij bij
den strijd tegen onze drie doodvijanden,
den duivel, de wereld en ons eigen vleesch,
door het geloof ons vasthouden aan den
levenden God, die voor zijn volk de Ge
trouwe is. Niemand is er van 's Heeren
kinderen, die 't niet toestemmen zal, die
't niet geleerd heeft door ervaring, dat er
in hem geene kracht is tegen deze vij
anden, maar 't wordt niet altijd genoeg
zaam bedacht en in toepassing gebracht.
Er zijn wel eens oogenblikken, waarin
de mensch in eigen kracht staat. De be
hoefte aan Gods bewarende en helpende
genade wordt dan zoo niet gevoeld. De
Enakieten verliezen dan veel van hunne
lengte en sterkte, wij zijn ons zelf inden
strijd tegen hen genoeg. En wat wordt
er dan van een mensch, als er door de
toelating Gods ruimte komt voor den vij
and De geschiedenis van een David, een
Hiskia, een Petrus kunnen u dat leeren,
indien ge het bij u zeiven nog niet weten
mocht. Daarom vermaant de Heere u zoo
geduriglijk Zijt niet hooggevoelende, maar
vreest Gij zijt zoo zwak van u zeiven,
dat ge niet één oogenblik kunt bestaan
als Gods trouwe hand u niet vasthoudt,
en zonder zijn hulpe zult gij op niet één
enkelen Enakiet de overwinning behalen,
maar in den strijd, dien elk van hen u
zonder ophouden aandoet, onderliggen.
Hoeveel beter is het daarom, dat wij
onze zwakheid geduriglijk bedenken en in
geloof God als onze sterkte aangrijpen,
't Zullen de beste tijden voor u zijn als
de vijanden voor u tot reuzen worden en
gij zelf in hunne oogen als sprinkhanen
zijt. Dan zal in ootmoed het gebed ge
boren wordenWil ons toch behouden
o sterke God en genadige Vader, door de
kracht uws Heiligen Geestes, opdat wij in
onzen geestelijken strijd niet onderliggen,
maar altijd sterken wederstand doen, tot
dat wij eindelijk ten eenenmale de over
hand behouden.
Wie zoo bidt, bidt niet tevergeefs. Voor
zijn aangezicht gaat de Heere, voor wien
niemand, geen Enakiet hoe machtig hij zij,
bestaan kan. Achter God is zijn volk on
overwinlijk en overwinnen zij allen. De
God Israëls, die geeft den volke sterkte
en krachten. Geloofd zij God
KERKELIJK LFSVEiy.
Na vijf en twintig jaar.
De eenheid der Kerk, een geloofsstuk.
Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentieprijs 10 cent per regelbij jaarabonnement van
minstens 500 regels belangrijke reductie.
UITGAVE VAN DE
Berichten, Opgaven Predikbeurten en Advertentiën tot
uiterlijk Vrijdagmorgen te zenden aan de Drukkers
LITTOOIJ OLTHOFF, Middolburg.
Een groot en lang volk, kinderen
der Enakieten, die gij kent en van
welke gij gehoord hebt: Wie zon be
staan voor het aangezicht der kinderen
van Enak
Dedt. 9 2.
Van der Veen.
Het was in de maand Juni van 't jaar 1892,
dat de beide groepen van Gereformeerde Ker
ken in Nederland vereenigd werden. Op een
vereenigde zitting van beide Synodes te Am
sterdam kwam de vereeniging of gelijk ande
ren liever zeiden de hereeniging tot stand.
Vóór dien tijd werd er vaak warm gestreden,
en er waren over en weer velen, die oordeel
den, dat er wel niets van komen zou. Er wa
ren ontegenzeggelijk verschillen, welke de toe
nadering bemoeilijkten, en die tot hevige dis
cussies aanleiding geven. Doch in weerwil van
het verschil won de gedachte veld, dat kerken,
die dezelfde belijdenis en dezelfde kerkenor
dening hadden, bij elkander behoorden, en deze
gedachte triumpheerde over allerlei bezwaren.
Het was dan ook een plechtig oogenblik,
waarin de vereeniging tot stand kwam en on
derscheidene sprekers vertolkten wat er ge
beurd was. De vreugde was echter niet onver
mengd, want er waren ambtsdragers en leden,
die niet meegingen, maar verklaarden, dat zij
de Christelijke Gereformeerde kerk wilden
voortzetten, en die beweerden, dat de kerken
der Afscheiding den tot dusver bewandelden
weg verlaten hadden. In Zeeland echter gingen
al de gemeenten mede en er ontstond nergens
een afzonderlijke kerk. In drie der vijf Classes
waren kerken uit de Doleantie ontstaan, en in
deze drie zou het moeten blijken, of de ver
eeniging een vruchtbare aarde gevonden had.
Het lag voor de hand, dat niet allen met
evenveel helderheid inzagen, wat er gebeurd
was en dat er in den beginne op de kerkelijke
vergaderingen allerlei wrijvingen ontstonden.
Daarbij werkte het verleden bij ieder in meer
dere of mindere mate na, waardoor men elkan
der niet altijd even duidelijk verstond en er
ontbrak weieens iets aan de onderlinge waar
deering. Over 't algemeen evenwel kwam er
samenleving en samenwerking, welke de hoop
voedden, dat de eenheid doordringen zou. De
Theologische School te Kampen en de Vrije
Universiteit te Amsterdam, waarin belichaamd
waren twee nog al onderscheiden gedachten,
gaven weer velen aanleiding tot een strijd,
waarin zich soms de bijna vergeten verschillen
zelfs mede deden gelden. Vooral de jaren 1893
en 1902 tellen in dit opzicht mede. Al bracht
de strijd geen beslissing, toch kwam er ont
spanning en we leven in de laatste jaren zoo,
dat we er bijna niets meer van bespeuren. De
School heeft een vijftal Hoogleeraren, die hun
arbeid met opgewektheid verrichten en zij ont
vangt stoffelijk ook al wat zij noodig heeft,
terwijl de Vrije Universiteit eveneens haar taak
ongehinderd voortzet en er naar staat die uit
breiding te erlangen, welke zij beslist behoeft
met het oo(g op het doel, dat zij zich gesteld
heeft. Het is wel opmerkelijk, dat de leerge-
schillen in ons gewest lang die beweging niet
gewekt hebben, als de kwestie der opleiding.
In al die jaren ging overigens de arbeid door
en het zou niet moeilijk vallen aan te wijzen,
dat die arbeid niet ijdel is geweest.
In Tholen, Axel, Grijpskerke, Serooskerke,
VlissiDgen en Zaamslag waren er destijds twee
kerken en in Middelburg drie. Dat de grond
gedachte, welke in 1892 de kerken tot elkan
der gebracht had, doorgewerkt heeft, is het
allerduidelijkst in de ineensmelting, welke in
alle plaatsen, waar de kerken gedeeld leefden,
tot stand kwam. Slechts op twee plaatsen ont
stond een Christelijke Gereformeerde gemeente,
te Vlissingen en te Zaamslag. Behalve deze
twee zijn er er nog twee, een te Zierikzee, die
er reeds van 1892 af is en een te Biezelinge
welke er pas kwam tengevolge van een strijd
over het bouwen eener nieuwe kerk. Wie de
geschiedenis van het kerkelijk leven op de
Zeeuwsche eilanden kent, verwondert het niet,
dat er op enkele plaatsen een groep menschen
was, die zich niet voegen konden iu het kerk
verband, eer verwondert hij zich, dat het niet
meer is gebeurd. We durven dan ook gerust
te verklaren, dat er oorzaak tot tevredenheid
en erkentelijkheid is.
Nu er een kwarteeuw voorbij Is* moeten we
zeggenGod heeft het wel gemaakt. Doch dit
wil niet zeggen, dat we ook tevreden moeten
zijn over wat onze kerken zijn. Dat zou ver
keerd zijn. Onze vaderen hebben door hun kloek
belijden en door hun onversaagdheid onder
Gods zegen ons een vrije erve nagelaten, waarop
niemand heerschappij mag oefenen dan de Ge
zalfde Koning over Zion met de bedoeling, dat
deze vrijgemaakte kerken steeds ijverig voort-
arbeiden zouden aan den opbouw van Jeruza-
lems muren en vurig zouden bestrijden al wat
ons in 't opwassen en toenemen in de genade
en de kennis van onzen Heere Jezus Christus
zou kunnen verhinderen. Aan de ambten werd
de juiste plaats gewezen en voor het ambte
lijke werk de noodige ruimte gemaakt, opdat
het woord des Heeren een vrijen loop zou
hebben. Boüma.
II.
Het opstel van ds. Netelenbos over „Eenheid*
is nu onzen lezers bekend. Duidelijk is, dat
onze collega voelt, zeer veel voelt voor de
eenheid der geloovigen.
Hem bezielt een eenheidszueht.
Hjj zou wel willen vooruitgrijpen op de
eenheid die in het Nieuwe Jeruzalem wezen
zal, en haar nu reeds verwerkelijkt willen
hebben in 't leven hier op aarde.
Die zucht zou hem ertoe verleiden alle
kerkelijke grenzen en onderscheidingen van
geloofsbelijdenis maar weg te wisschen „Lieve
menschenwat hebt ge toch aan die splitsing
en gedeeldheid weest één zóó vermaant ds.
Netelenbos, en hij meent (natuurlijk te goeder
trouw) den apostel Paulus op zijn zijde te
hebben.
Dat zulk een roepstem nu eens gehoord wordt
vanuit onze Gereformeerde kriDgen, vinden we
uitnemend. Daar is zelfs veel vóór te zeggen,
dat tegenover de wereld met haar ongeloof en
bijgeloof, de christenen van onzen tijd, tot
welke kerkformatie zij ook behooren, hun
eenheid in Christus gevoelen en zich meer
bewust worden.
In zooverre ds. N. bedoelt door zijn schrijven
ons hierop eens attent te maken, waardeeren we
dat. Dat is o.i. het goede in zijn stukske.
Daarmee stemmen we dan ook van harte iu.
En niet alleen wij, maar naar we vertrouwen,
ook alle Gereformeerden.
Nu zal ds. N. zeggen„Bestmaar dan
verlang ik van u niet alleen woorden, maar
ook daden En ook daarmee ga ik accoord.
Daar is dan ook velerlei terrein waarop de
Christenen «van allerlei schakeering in ons
land saamwerken en saamoptrekken tegen het
ongeloof, en tegen de verderfelijke geestesstroo-
mingen onzer dagen. Om iets te noemen in den
schoolstrijd, bij het werk der barmhartigheid,
op 't gebied van oeconomie en cultuur.
Alleen ga ik met ds. N. allerminst accoord
als hij dit nu ook toepast op het kerkelijke
leven, hier kerkelijk8 genomen niet in den zin
van het leven van het organisme, maar van
het leven van het instituut. Ds. N. zou dan
maar opeens met één zwierige zwaai heel de
historie der kerk willen uitvlakken. Geen
onderscheid meer tusschen Roomsche en Griek-
